DULLES KWAM NAAR LONDEN,
ENGELAND TOONT TANDEN
P. v. d. A wijst liet programma-
Romme als geheel van de hand
WEERBERICHT
EGYPTISCHE CRISIS VERSCHERPT
Reservisten opgeroepenvloot in
gereedheid gebracht
Engeland aanvaardt
geen compromis
4 DAGEN VERLENGD
t/m zaterdag
WAARDECHEQUES
Is geen basis voor een Kabinet
Amerika grootste producent
grondstoffen voor kernenergie
In Hongarije 23.000 personen
gerehabiliteerd
95ste jaargang
WOENSDAG 1 AUGUSTUS 1956
No. 28897
LEIDSCH m DAGBLAD
Directeur: J W Henny DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN witte Sülgel 1 Leiden Glr0 no 57055
Hoofdredacteur: J. Brouwer f 7._ per kwartaal; f2.35 per maand; f0.55 per week Telefoon Directie en Administratie: 25041; Redactie: 21507
Pineau blijft volledig achter Eden staan
De spanning rond de naasting van tiet Suczkanaal door Egypte neemt
nog geenszins af. integendeel, al wordt voortdurend van Egyptische zijde
verzekerd, dat de vrije vaart gehandhaafd blijft en al is Nasser op enige
ingrijpende maatregelen teruggekomen.
Het meningsverschil in het Westelijke kamp tussen enerzijds Engeland
en Frankrijk die zeer krachtig willen ingrijpen en Amerika, dat het
gematigder aan wil doen heeft er toe geleid, dat Eisenhower zijn minister
van Buitenlandse Zaken Dulles naar Londen heeft gestuurd, waar hij
vandaag met Eden. Sehvyn Lloyd en Pineau zal overleggen.
De Engelse regering heeft haar vaste voornemen tot een krachtige
reactie op Nassers naasting onderstreept door vlootbewegingen. die de
Engelse positie in de Middellandse Zee versterken en door het oproepen
van 25.000 vlootreservisten. Amerika is inmiddels de andere tegenspelers
van Nasser in zoverre gevolgd, dat het de Egyptische regeringssaldi
heeft bevroren.
Van Egyptische zijde zijn thans ook weer enige anti-Westerse maat
regelen op het economisch front genomen.
(Van onze Londense correspondent).
De Suez-crisis nadert thans waar
schijnlijk haar ontknoping. De Britse
regering schijnt vastbesloten de uit
sluitende controle van het Suez-kanaal
door Egypte te verhinderen, welke ook
de gevolgen zullen zijn. Selwyn Lloyd.
de Britse Minister van Buitenlandse
Zaken, onderstreepte dit toen hij gis
teravond de commissie voor buiten
landse zaken van de conservatieve La
gerhuisfractie toesprak en verklaarde
dat de Britse Regering geen compro
mis zal aanvaarden.
Egypte wordt thans van de zijde van
Engeland en Frankrijk bedekt onder de
zwaarste druk gezet, maar de Verenig
de Staten volgen slechts aarzelend.
Na een onderhoud tussen President
Eisenhower en Foster Dulles gaf de
President de Amerikaanse Minister
van Buitenlandse Zaken opdracht
zich naar Londen te begeven omdat
er tijdens de Londense besprekingen
ernstige verschillen gerezen zijn met
Amerika over het plan om de door
Nasser genationaliseerde Kanaal
maatschappij internationaal onder
curatele te plaatsen. De Verenigde
Staten, die zelf het Panama-kanaal
volledig controleren, zijn het blijk
baar oneens met het door Engeland
thans gepropageerde beginsel dat
geen afzonderlijk land een interna
tionale waterweg zou mogen beheer
sen.
Morgen Lager- en Hogerhuis
debat
Wegens de komst van Dulles in Lon
den hedenochtend, is het Lagerhuis
debat over Suez, dat vandaag zou wor
den gehouden, naar morgen verscho
ven. Ook het Hogerhuis zal morgen
over Suez debatteren.
Amerika blokkeert
Intussen heeft de Amerikaanse Re
gering het Engelse en Franse voorbeeld
gevolgd door de activa van de Egypti
sche Regering en van de Suez-kanaal-
maatschappij in de Ver. Staten te
blokkeren, hoewel de handelsvrijheid
van particulieren niet is aangetast.
Demonstratieve militaire
maatregelen
En inmiddels heeft Engeland de
monstratief besloten om 25.000 vloot
reservisten op te roepen en een deel
van de opgelegde, zogenaamde „mot-
bal"-schepen, in dienst te stellen
wanneer de situatie inzake Suez niet
binnen 48 uur verbetert. Drie vlieg-
tuig-dekschepen, die tevens als tjoe-
pen-transportschepen gebruikt wor
den. en een kruiser, liggen gereed om
op het eerste bevel naar het Mid
dellandse Zee-gebied te vertrekken.
Het Britse Departement van Oorlog
heeft verder drie. uit het Verre Oosten
op weg naar Londen zijnde troepen
schepen. en één uit Engeland vertrek
kend troepenschip bevolen het Suez-
kanaal te vermijden en om de Kaap
te varen.
Ook dit kan waarschijnlijk als een
demonstratie worden uitgelegd.
Amerika niet bereid tot
scherpe reactie
Het ziet er naar uit dat wanneer
Amerika niet bereid is om tot enige
actie over te gaan indien Nasser wei
gert zijn medewerking te verlenen aan
de internationalisering van het ka
naal. Engeland al of niet in samen
werking met Frankrijk zelf de krach
tigste maatregelen tegen Egypte zal
nemen.
Frankrijk heeft overigens reeds ver
klaard dat het bereid is Engeland vol
ledig te steunen. De Britse regering is
van plan om midden augustus verte
genwoordigers naar Londen te roepen
van ongeveer 25 landen, die in belang
rijke mate bij het Suez-kanaal betrok
ken zijn. Verwacht wordt dat deze
conferentie tien of veertien dagen zal
duren.
Egyptischs garantie
De Egyptische Regering heeft gis
teren aan alle betrokken landen ter
wereld een nota gezonden, waarin
wordt beloofd dat het scheepvaart
verkeer door het Suezkanaal geen
strobreed in de weg zal worden ge
legd.
In de nota wordt gezegd dat Egypte
zich zal houden aan het verdrag van
Konstan tinopel (1888). waarin werd
overeengekomen dat alle soorten sche
pen van alle landen in oorlog en vrede
het Suezkanaal mogen gebruiken.
Handel krijgt de klappen
De commerciële handel in sterling
en Franse franken te Port Said is gis
teren stil komen te liggen als resultaat
van nieuwe Egyptische deviezenvoor-
schriften.
Volgens Barclay's Bank te Port Said
hebben de nieuwe voorschriften tenge
volge. dat ongeveer een derde van de
normale handel van Egypte thans stil
ligt.
O Slot op pag. 2
(Ingez. Med.-Adv.)
Bij aankoop van elke f 10.
ontvangt U een waardecheque
van f 1.
U ontvangt op onze lage
prijzen dus nog een EXTRA
KORTING van 10
HAARLEMMERSTRAAT
HOEK DONKERSTEEG
Kefauver trekt zich
terug ten bate van
Stevenson
Senator Estes Kefauver heeft zich
als gegadigde voor de benoeming van
Jemocratisch kandidaat voor het
Amerikaans Presidentschap terugge
trokken en zfjn aanhangers opgeroe
pen Adlai Stevenson te steunen.
Hij verklaarde, dat hij na de voorver
kiezingen de toestand „op realistische
wijze 'in ogenschouw had genomen en
zo tot zijn besluit was gekomen.
Bij de vorige Presidentsverkiezingen
in 1952 was Stevenson de officiële kandi
daat van de democraten Hij werd toen
verslagen door Eisenhower.
Tijdelijk regen
De Bilt verwacht tot morgenavond:
Overwegend zwaar bewolkt met tijde
lijk regen. Vrij krachtige tot krachtige,
langs de kust tijdelijk harde wind rui
mend van zuid naar west, weinig veran
dering in temperatuur.
(Opgemaakt te 11.15 uur)
2 AUGUSTUS.
Zon op: 5.05 uur; onder: 20.30 uur.
Maan op: 0 22 uur; onder: 17.04 uur.
Hoogwater te Katwijk-aan-Zee te 10.42
en 23.27 uur.
Dit nummer bestaat alt 10 pagina's.
Een vormloze massa verwrongen
staal is alles wat er overbleef van
de slanke, op ijsbreken berekende
boeg van het Zweedse lijnschip
„Stockholm"Het schip ligt op hei
ogenblik in het dok van de Bethle-
hem Steel Company te Brooklyn
waar de schade zal worden bepaald
en daarna zal worden hersteld. Men
neemt aan. dat het mogelijk is, <jat
zich in de stalen chaos nog stoffe
lijke resten van opvarenden be
vinden.
NIET MINDER
AMER. SOLDATEN
IN EUROPA
De Verenigde Stalen zijn niet
van plan de Amerikaanse troepen
sterkte in Europa te verminderen.
Dit is gisteren officieel in Washing
ton bekend gemaakt. Een woord
voerder van het Ministerie van
Buitenlandse Zaken herhaalde
voorts de verklaring van admiraal
Radfords, die op 26 juli mededeel
de: ..De Verenigde Staten zulten
geen eenzijdige verandering aan
brengen in de verplichtingen die zij
jegens de NAVO-leden op zich
hebben genomen".
Indonesische regering besprak
schulden aan Nederland.
Het Indonesische Kabinet heeft
de aanbevelingen bespro- ~"^SÊ/KÊÊÊÊÊÊÊKÊÊÊÊÊÊÊL~-
ken. die de sub-commissie voor de
schulden van de staatscommissie ter
bestudering van de gevolgen van de
opzegging der R.T.c.-overeenkomsten i Dertien mensen kwamen om het I de Irawadi tegenover de stad
h Dfe ministers «aren niet bereid na 'f™ de Puinhopen van de arbei- Mandalay in Birma, toen zich hier
de vergadering enige verklaring af te derswoningen rondom deze vrijwel s nachts een hevige aardbeving
leggen. a geheel vernielde Sinmvasjin-pagode i oordeed.
Iln hiiponknmct Hinirri» meer nan I
te Sagaing. gelegen aan de rivier
De bijeenkomst duurde meer dan
drie uur.
„Een beetje Drees en een beetje Romme"
maar onder een andere formateur?
(Van onze parlementaire redacteur)
De Kamerfractie van de P. v. d. A. heeft gisteren besloten het
regeringsprogram van kabinetsformateur prof. Romme als geheel van
de hand te wijzen, zodat het voor de P. v. d. A. niet als basis kan dienen
om geestverwanten te adviseren zitting te nemen in een Kabinet.
Schriftelijk is dit ter kennis van de formateur gebracht.
Een discussie over het geheel nieuwe en zeer gedetailleerde pro-
gram-Romme zou volgens de P. v. d. A. alleen tijdverlies veroorzaken
en daarom wil men er niet aan beginnen allerlei wijzigingsvoorstellen
in te dienen.
P. v. d. A. en K.V.P. kunnen elkaar dus nog niet vinden.
Men vraagt zich nu af of formateur Romme naar aanleiding van de brief
van de P. v. d. A. vandaag naar de Koningin zal gaan of alsnog een uitnodiging
tot mr. Burger, als fractieleider van de socialisten, zal richten om toch nog eens
met hem te komen praten.
De P. v. d. A.-fractie heeft het initiatief daartoe aan Prof. Romme gelaten,
hoewel mr. Burger ook eigener beweging naar de formateur had kunnen gaan,
want deze had schriftelijk of mondeling antwoord gevraagd. Voorwaarde voor
het slagen van een Kabinetsformatie zoals die tot nu toe is nagestreefd, is over
eenstemming tussen P. v. d. A. en K.V.P. en een gesprek tussen prof. Romme
en mr. Burger zou dus zeer nuttig kunnen zijn omdat daardoor voor de verdere
gang van zaken duidelijk zou kunnen worden waar de schoen precies wringt.
Dan weet een eventuele opvolger als formateur of een informerende bemid
delaar beter hoe hij de zaak moet aanpakken om een kabinetsformatie weer op
gang te krijgen.
Thans is de zaak vastgelopen en het valt moeilijk te zien hoe de partijen
weer tot elkaar kunnen worden gebracht zonder „gezicht" te verliezen.
de komende vier jaar het denkbeeld van
een huurbelasting in elk geval van de
baan is.
In het algemeen is het program van
prof. Romme meer uitgewerkt en over
de wenselijkheid daarvan heerst nu het
meningsverschil.
Misschien kan men het in een gesprek
tenslotte eens worden over „een beetje
Drees en een beetje Romme", maar
dan onder een andere formateur. Dan
zou er echter alleen nog maar over
eenstemming zijn over het programma
en nog niet over de verdeling van de
ministerszetels.
Kritiek stadium
Compromis nog mogelijk
Nog steeds lijkt het dat de verschillen
niet zo groot zijn. dat op grond van het
program een compromis uitgesloten moet
worden geacht. In de kring van de PvdA
zegt men trouwens voor vele punten van
het program-Romme waardering te heb
ben. Tal van punten uit het program
van dr. Drees heeft prof. Romme over
genomen. maar dan zijn zij veelal verder
uitgewerkt. Het invoeren van een jaar
lijkse vermogensaanwasbelasting heeft
prof. Romme bijvoorbeeld als feit aan
vaard. Steun van de overheid aan min
der draagkrachtigen zoals weduwen en
wezen wil prof. Romme uitbreiden, maar
daartegen terugdringen voor degenen,
die de hulp van de overheid kunnen mis
sen.
Het achterblijven van de Staatsuitga
ven bij de stijging van het nationale in
komen heeft prof. Romme in zijn pro
gram opgenomen, maar alleen voor een
tijdperk van welvaart, overeenkomstig
dè opvatting van dr. Drees. Ten aanzien
van de defensie-uitgaven heeft prof.
Romme het akkoord Drees-Staf overge
nomen. De handhaving van de Neder
landse soevereiniteit van Nieuw-Guinea
wordt in het program vermeld, maar het
wordt in het midden gelaten hoe en
wanneer dit standpunt naar buiten tot
uiting zal worden gebracht.
Op deze punten behoeft een compro
mis niet onmogelijk te zijn. Natuurlijk
heeft prof. Romme de bevordering van
de bezitsvorming voor de kleine man
verder uitgewerkt en hij heeft ook in
zijn program opgenomen dat bij verde
re huurverhoging steeds de helft van de
verhoging wordt geblokkeerd.
Niet zonder P. v. d. A.
Indien prof. Romme vandaag naar de
Koningin zou gaan om ontheffing van
zijn opdracht te verzoeken, ziet nie
mand direct een oplossing.
Men gelooft niet, dat prof. Romme een
Kabinet zal willen vormen zonder de
PvdA. Dat wordt ook afgeleid uit zijn
antwoord op de vraag van de VVD
waarom zij niet is uitgenodigd zich uit
te spreken over het verlenen van me
dewerking aan een Kabinet op basis
van het program-Romme.
De formateur heeft aan de VVD mee
gedeeld. dat hij (zoals naar zijn mening
blijkt uit het feit van de toezending van
zijn program aan de voorzitters van de
vijf fracties) een vijf par tijenkabinet niet
uitsluit, doch dat hij over de juiste
breedte van de „brede basis" niet eerder
zal kunnen beslissen dan nadat hij de
reacties der vijf fractievoorzitters op zijn
brief van 28 juli met het daarbij gevoeg
de regeringsprogram zal hebben leren
kennen.
Politici lezen hieruit, dat hij eventueel
de VVD niet nodig heeft maar wel de
andere vier partijen: PvdA. KVP. AR.
en CHU, want van deze partijen had hij
wel een antwoord op prijs gesteld of zij
bereid zijn medewerking te verlenen aan
een Kabinet op basis van het program-
Romme. Maar de VVD kan tenslotte ook
meedoen als de andere fractieleiders er
mee akkoord gaan.
Nog veel geduld
Vanmorgen heeft de VVD aan de for
mateur schriftelijk haar oordeel kenbaar
gemaakt over het regeringsprogram. De
VVD heeft op bepaalde punten bezwaren
zoals tegen de algemene grondwetsher
ziening en het verlenen van in juridisch
opzicht gelijke rechten aan kapitaal en
ai-beid in de naamloze vennootschappen.
Imhet algemeen beoordeelt de VVD het
program niet ongunstig, maar ook we
gens het ontbreken van bepaalde punten
is men er evenmin direct enthousiast
over geweest.
Op de vraag van de formateur aan de
heer Tilanus (CHU) of hij geestverwan
ten zal kunnen adviseren zitting te ne
men in een Kabinet op de basis van het
toegezonden program, heeft de heer Ti
lanus (net als prof. Oud en dr. Drees)
gezegd, dat hij pas een definitief ant
woord zou kunnen geven aan de hand
van de eventuele samenstelling van het
Kabinet. In het program vond de heer
Tilanus de zakelijke grondslag voor een
bevestigende beantwoording van de
vraag wel aanwezig.
In het algemeen heeft de AR-fractie,
die gisteravond vergaderde, evenmin
als de KVP-fractie overwegende be
zwaren tegen het program-Romme. AI
met al ziet het ernaar uit, dat voor de
oplossing van de Kabinetsformatie na
zeven weken nog steeds veel geduld
wordt vereist.
Belangrijke nieuwe vindingen
De Verenigde Staten hebben de laatste
zes maanden vooruitgang geboekt bij het
oplossen van een aantal problemen, die
zich voordoen bij het vreedzame en mi
litaire gebruik van kernenergie, zo heeft
de atoom-energiecommissie gisteren in
zodat in haar halfjaarlijks verslag onthuld.
„Ernstig machtsmisbruik
sinds 1948"
De Hongaarse procureur-generaal
Gyorgy Non heeft gisteravond in een
radio-uitzending van Radio-Boedapest
gereleveerd dat in Hongarije de laatste
tijd 23.000 personen zijn gerehabiliteerd.
In een inleiding tot Nons uitzending
verklaarde de radio dat onlangs 4.184
personen uit Hongaarse „internerings
kampen" zijn vrijgelaten. Non zei dat
de staatsveiligheidsdiensten na 1948 ern
stig misbruik van hun macht hadden
gemaakt ,maar dat men sedert 1853 ge
tracht heeft de rechtsorde te herstellen.
Dit is thams beëindigd, verklaarde Jk>n.
De produktie van ruwe kernbrandstof,
uranium en uraniumconcentraten uit
alle niet-communistische vindplaatsen
is het eerste halfjaar van 1956 nog ge
stadig gestegen.
Volgens het verslag zijn de Verenigde
Staten nu de belangrijkste niet-com
munistische producent. De Amerikaanse
produktie van uraniumerts bedraagt bij
na drie miljoen ton per jaar en zal
waarschijnlijk tot vijf of zes miljoen
ton per jaar oplopen. (Dit zou er op dui
den dat Amerika thans meer grondstof
fen voor kernenergie produceert dan de
Belgische Kongo. Red. L.D.) Er is voor
uitgang geboekt in de ontwikkeling van
kleinere atoommotoren voor duikboten.
Ook het onderzoek naar en de ontwik
keling van nethoden voor aanwending
van kernenergie voor de luchtvaart
maken „bevredigende vorderingen".
Ten aanzien van de vreedzame toe
passing van atoomenergie merkt de
commissie nog op dat bij toeval in no
vember j.I. bii haar experimentele zuil in
Argonne belangrijke vindingen waren
opgedaan-