Reacties op Egypte's optreden inzake Suezkanaal WEFRRCRICHT De zon scheen gisteren vergeefs voor de formateur prof. Roniine Hoog spel Aard en omvang van tegenmaatregelen nog niet hekend Alom grote verontwaardiging Hij werkte zonder lunchpauze Het drama van de „Andrea Doria" Dodencijfer gestegen tot elf 95ste jaargang ZATERDAG 28 JULI 1956 No. 28894 LEIDSCH DAGBLAD Directeur: J. W. Henny Hoofdredacteur: J. Brouwer DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN f7.—per kwartaal; f2.35 per maand; f 0.55 per week Witte Singel 1, Leiden - Giro no. 57055 Telefoon Directie en Administratie: 25041; Redactie: 21507 KENNELIJK als reactie op de recente Amerikaanse en Britse weigering om zich financieel te interesseren in de bouw van de Assoeandam, heeft de Egyptische president, kolonel Nasser, de gehele wereld onaangenaam verrast door zijn besluit om de Suezkanaal- maatschappij te nationaliseren. Dicta tors hebben de onplezierige gewoonte van tijd tot tijd internationale opschud ding te verwekken en het dient gezegd, dat de doorgaans zéér heet gebakerde Egyptische president daarin ook ditmaal wonderwel is geslaagd. Zijn besluit, waaraan met onmiddellijke ingang kracht van uitvoering is gegeven, heeft in het bijzonder onder de zeevarende mogendheden, voor wie het Suezkanaal een onmisbare schakel is in de verbin ding tussen Oost en West, de grootste onrust veroorzaakt en zal het kan niet anders aanleiding geven tot heftige repercussies. Van welke aard deze zullen zijn, valt op dit ogenblik nog niet te overzien. De ernst ervan valt alleen al af te leiden uit het feit. dat de Britse premier Eden onmiddel lijk nadat hij van de maatregel kennis had genomen, overleg pleegde met de Amerikaanse en Franse ambassadeurs en met verscheidene leden van zijn kabi net. waarbij ook diverse militaire chefs aanwezig waren. rET de hem eigen heftigheid en de theatraliteit. welke het wezens kenmerk is van alle dictators, heeft de heer Nasser in de rede. waarin hij de wereld kond deed van zijn op zienbarend besluit. verzekerd dat ..iedere Egyptenaar tot de dood zou strijden voor de totstandkoming van de Assoeandam, die zal worden opgebouwd op de schedels van de 120.000 Egypte- naren. die gestorven zijn bij de aanleg van het Suezkanaal". En na een enorme scheldpartij tegen de Westelijke mo gendheden. volgde de hysterische uit roep: „Gij kunt stikken met Uw reac ties tegen deze inbeslagneming". OICTATORS plegen zich vaker grof uit te drukken en wanneer zij bo vendien geladen zijn met een fikse dosis Oosterse emotionaliteit wordt het er doorgaans niet beter op. De heer Nasser U vergeve het ons dat wij hem desondanks „heer" blijven noemen heeft, gelijk de meeste van zijn colle gae. èn door zijn besluit èn door de toe lichting erop. blijk gegeven van bitter weinig staatsmans-wijsheid. Hij heeft een loodzware knuppel geworpen in een internationaal hoenderhok. Een knup pel waarvan wij overtuigd zijn. dat hij de eigenschappen bezit van een boe merang, met dien verstande dat hij niet de hoenders vernietigt, doch de werper. En temidden van hoenders, die stuk voor stuk laat staan in vereniging in staat zijn die werper te vermorzelen. De gehele wereld heeft het grootste be lang bij een ongehinderde doorvaart van het Suezkanaal. Het is eenvoudig ondenkbaar, dat de landen van de Arabische Liga, waarvan Egypte zich zo graag opwerpt als de voorvechter, zó verblind zouden zijn. dat zij het met deze ondoordachte stap eens zouden wezen en zich onvoorwaardelijk en 7.0 nodig tot in de uiterste consequenties achter kolonel Nasser zouden scharen. Met volledige erkenning van de ernst der situatie, welke door deze stap ge schapen is. weigeren wij dan ook vol strekt te geloven, dat dit een casus belli, een reden tot oorlog, zou kun nen zijn. Tc FGEZIEN van het morele aspect ZA van deze zaak. welke een flagrante schending van het internationaal volkenrecht en een eenzijdige verbre king van terzake bestaande verdragen inhoudt, mag met innige dankbaarheid worden vastgesteld, dat hier ook niet ..het recht van de sterkste" geldt, het geen al zo vaak. zij het ook tijdelijk, de loop der geschiedenis heeft be ïnvloed. De heer Nasser heeft nóch het recht aan zijn zijde, nóch kan hij zich in al zijn dictatoriale verwatenheid de sterkste noemen. Hij heeft alleen maar een zéér hoog, maar bovenal hoogst gevaarlijk spel ge speeld. dat hij bij voorbaat gedoemd is te verliezen. Onze Parijse correspondent, Frank Onnen, sohreef deze week. dat poli tieke Franse kringen zich al voorberei den op Nassers aanstaande val. Zijn betreurenswaardig besluit om de Suezkanaal-maatschappij. te naacren, kan deze ontwikkeling slechts bespoe digen. Op welke wijze deze procedure zal verlopen, is op dit ogenblik nog niet te voorspellen, maar dit deze orofetie in vervulling zal gaan, staat voor on<; vast. En dat is dan maar goed ook, want géén democratisch-voelend mens kan zich verenigen met de gedachte, dat de gehele wereld zou dansen naar de pijpen van één man. Groot-Brittannië heeft gisteren krachtig bij Egypte geprotesteerd tegen het naasten van de Suezkanaalmaatschappij. Dit geschiedde in een protest, dat aan de Egyptische ambassadeur te Londen werd overhandigd. De Engelse regering protesteert hierin tegen „deze van willekeur getuigende daad, die een ernstige bedreiging vormt van de vrijheid van scheepvaart op een internationaal belangrijke waterweg". Zij behoudt zich alle rechten voor haarzelf en haar onderdanen voor. zoals deze zijn vastgelegd in de bestaande internationale overeenkomsten. „De verantwoordelijkheid voor de gevolgen van dit optreden komt geheel bij de Egyptische regering te berusten", aldus het Britse protest. De beslissing, om het protest in te dienen, werd genomen na een vrijdagoch tend gehouden spoedzitting van het Britse Kabinet, die mede door de chefs der generale staven werd bijgewoond. Van gezaghebbende zijde wordt te Londen nog vernomen dat Engeland er voor is, dat de Veiligheidsraad deze Egyptische zet bespreekt. werd vastgelegd, verklaard haar bepalin gen te zullen naleven. Van Engelse zijde zouden, n.a.v. het Egyptische optreden, de volgende maat regelen kunnen worden getroffen: 1. Blokkering van de Egyptische ster- lingsaldi in Londen, die meer dan hon derd miljoen pond sterling belopen. 2. Het uitvaardigen van een verbod op de verkoop van wapens aan Egypte. 3. Het uitoefenen van het aan Enge land in 1888 verleende recht om twee oorlogsschepen aan elke zijde van het Suez-kanaal te stationeren. Premier Eden zal Londen het komende weekeinde, in tegenstelling tot zijn oor spronkelijke voornemen, niet verlaten. Vrije scheepvaart in gevaar? i In Londense diplomatieke kringen maakt men zich bezorgd over de moge lijkheid. dat het naasten door Egypte van de SuezkanaalmaatschappH de vrije scheepvaart in het Kanaal in gevaar zal brengen. In de in 1888 gesloten internationale overeenkomst is bepaald, dat het Suez kanaal zowel in oorlogs-, als in vredes tijd gebruikt moet kunnen worden. Egypte heeft deze overeenkomst niet ondertekend, doeh het heeft wel in het in 1954 betreffende de Suez-kanaalzone («Sloten verdrag, waarin de ontruiming van dit gebied door de Britse troepen Iets warmer De Bilt verwacht tot morgenavond: Veranderlijke bewolking met plaatse lijk enkele regen- of onweersbuien. Zwakke tot matige zuidwestelijke wind, krimpend naar zuidoost. Iets hogere temperaturen dan vandaag. (Opgemaakt te 11.16 uur) 29 JULI. Zon op: 4.59 uur; onder: 20.37 uur. Maan op: 22.35 uur; onder: 12.22 uur (30/7 L.K.). Hoogwater te Katwijk te 650 en 19.14-u. (30/7 te 7.32 en 19.57 uur). Dit nummer bestaat uit 12 pagina's en een Bijvoegsel Militaire sancties Men meent te Londen dat de Britse regering overweegt om. indien Nasser de doorvaart van Britse schepen door het Suez-kanaal zou verhinderen, oorlogs schepen te zenden om vrije passage te verzekeren. Vanzelfsprekend zou de re gering slechts in uiterste instantie hier toe overgaan. Lord Hinchingbrooke, vice-voorzitter van cie Britse conservatieve partij en lid van de groep der „extremen" heeft aan gedrongen op de herbezetting van de Suez-kanaalzone door een Britse troe penmacht. Weerklank in Parijs „De ministerraad is het met mij eens dat wij de eenzijdige maatregel van ko lonel Nasser beslist niet kunnen aan vaarden, voorts dat de nationalisering van een internationale maatschappij ju ridisch op een geheel ander vlak staat dan de nationalisering van een openbare dienst, en tenslotte dat de genomen maatregel de belangen en rechten van de Fransen aanzienlijk schaadt". Dit heeft de Franse minister van Buiten landse Zaken Christian Pineau gister morgen verklaard na het regeringsover- leg ever de kwestie van het Suezkanaal. Pineau vervolgde: „Wij hebben beslo ten in volledige overeenstemming met onze bond-jenoien te handelen en in deze zin heb ik een opdracht gekregen voor mijn reis van maandag a.s. naar Lon den". Gevraagd of hij soms wist of de kwes tie voor het Internationale Gerechtshof te Den Haag zou kunnen worden ge bracht gaf de minister te verstaan dat het daar een langdurige geschiedenis zou kunnen worden, terwijl het bij het Egyp tische besluit om snel handelen gaai. De Franse ministerraad is van mening dat er sancties, van economische of, zo nodig, van militaire aard. tegen Egypte moeten worden genomen. De Franse re gering meent dat het thans van vitaal belang is dat de „Westerse Grote Drie" hun kracht en bereidheid tonen om hun vitale belangen te verdedigen. De Franse afgevaardigden hebben Nassers optreden zeer krachtig veroor deeld en zij hebben een beroep op de re gering gedaan om krachtige tegenmaat regelen. Slot op pag. 2 Volgende week weer een kritiek stadium? O (Van onze parlementaire redacteur) Op de stralend zonnige dag van gisteren is Kabinetsformateur prof. Romme fanatiek aan het werk geweest. Hij heeft de hele dag „Het Torentje" zijn werkkamer aan het Binnenhof, niet verlaten en hij gunde zich zelfs geen lunchpauze. Hij at een broodje onder het werk door, pas om half zeven verliet hij het Torentje, nadat hij een kwartier te voren een gesprek had beëindigd van een uur met de president van de Nederlandsche Bank, dr. M. W. Holtrop. Doordat prof. Romme (anders dan dr. Drees) een uitgewerkt regeringsprogram aan de partijen wil voorleggen is hy ge noodzaakt veel meer in onderdelen van de programmapunten af te dalen. Daar door moet hij hard aanpakken om met al te veel tijd te verliezen. Hij spant zich tot het uiterste in om in recordtijd moeilijke problemen op te lossen, waar voor men anders weken of maanden zou nemen. Maar hij wil geen uitstel tot later, zoals het plan was van dr. Drees. Hij staat op het standpunt dat de par tijen het nü met elkaar eens moeten worden. Hij wil geen herhaling van de situatie zoals vorig jaar met de huur- teur terug en toen duurde de conferentie leidde. Na zijn onderhoud 's morgens met minister Zijlstra. ontving hij gisteren voor de derde maal mr. J. B. M. Lauay, de deskundige op het gebied van de be zitsvorming. Daarna richtte hij een spoedoproep tot de belastingspeoia'" ist van het Ministerie van Financiën, Staatssecretaris mr. dr. W. H. van om Berge, met wie hij van kwart voor twee tot kwart over twee een gesprek voerde over de technische mogelijkheid van be lastingfaciliteiten ter bevordering van de bezitsvorming. Blijkbaar had prof. Romme tijdens dit onderhoud geen be vredigend uitsluitsel kunnen krijgen, want anderhalf uur later kwam Staats secretaris Van den Berge bij de forma teur terug en toen duurd de conferentie vyf kwartier. Volledig program Voor dr. Drees was het opstellen van een regeringsprogramma minder moei lijk d-an voor prof. Romme, want de minister-president is van allerlei zaken reeds op de hoogte door ambtelijke rap porten en de wekelijkse besprekingen in de Ministerraad. Prof. Romme moet zich thans in allerlei toekomstplannen In werken en op de hoogte trachten te komen van de technische uitwerking, omdat hij precies aan de Kamerfracties wil voorleggen hoe hij zijn denkbeelden omtrent het regeringsbeleid in de ko mende vier jaren denkt te venvezen- lijken. Als hij straks met de fractieleiders in discussie geraakt, moet h(j alle pro blemen beheersen en zich eventueel kunnen beroepen op deskundigen. Hij neemt niet alles voetstoots aan wat hem wordt verteld. Vandaar dat hij na zijn gesprek donderdag met minister v. d. Kieft (Financiën) en van gisteren met minister Zijlstra (Economische Zaken) alsnog de president van de Nederland sche Bank, dr. M. W. Holtrop, bij zich liet komen. De kern van alle gesprekken legt prof. Rcmme direct vast in rappor ten om daarop te kunnen teruggrijpen wanneer hij zijn program uitwerkt of wanneer het tot een discussie komt met de fractieleiders. Op die manier hadhy een drukke dag gisteren. Formatie van dr Drees In diverse kringen kan men de me ning horen dat prof. Romme formeert voor dr. Drees en dat hij op een psy chologisch gunstig gekozen moment aan dr. Drees zal aanbieden minister president te worden in het Kabinet dat hij heeft gevormd. Die speculatie Is echter voorbarig, want het staat niet bij voorbaat vast dat prof. Romme zever komt. Er zijn thans geen moei lijkheden omdat de formateur in zijn eentje het regeringsprogram dicteert, maar volgende week wordt het de vraag of de partijen het met hem eens kunnen worden. Dan komt de Kabi netsformatie weer in een kritiek sta dium. Een groep jeugdige mijnwerkers trekt Nijmegen binnen, waarmede deze ondergrondse werkers het vier daagse wandeljestijn bestoten. Prinses Margaret van Engeland heejlmor het eerst haar Koninklijke zuster vertegenwoordigd bij een militaire parade, de bekende „souve- reigns parade" van de militaire academie te Sandhurst. Zij over handigde het erezwaard en een medaille van de Koningin aan de beste leerling van de academie, de twintigjarige C. D. Lloyd uit West- minster. Begeleid door drie helikopters, een watervliegtuig, een kotter van de Ame rikaanse kustwacht en drie sleepboten, is het Zweedse schip „Stockholm", dat by aanvaring met de Italiaanse passagiersboot ,Andrea Doria' aan de boeg ern stig werd beschadigd, gisteren de haven van New York binnengelopen. Volgens een woordvoerder van de maatschappij, waartoe het schip behoort, had de „Stockholm" 314 passagiers van de „Andrea Doria" en 216 bemannings leden aan boord. Een grote menigte mensen, onder wie veel Italianen, had zich op de kade ver zameld. Ambulance-wagens stonden ge reed om de gewonden naar het zieken huis te vervoeren en vele overlevenden, die met andere schepen reeds eerder waren aangekomen, zochten angstig en opgewonden naar familie-leden, die door het Zweedse schip aan land waren gezet. Onder de geredden bevond zich een 15-jarig meisje, Londa Morgan, dat als verongelukt was opgegeven. In New York werd medegedeeld, dat het aantal doden vrijdag tot elf was gestegen. Zes passagiers van de „Andrea Doria" en vijf bemannings leden van de „Stockholm" zijn om het leven gekomen. Schadedeskundigen hebben verklaard, dat het waarschijnlijk onmogelijk is de „Andrea Doria" te lichten. Zij deelden voorts mede, dat verzeke ringsmaatschappijen in de gehele we reld de terugslag van de ramp zullen ondervinden. Zij zullen 16.000.000 dollar moeten be talen. Van dit bedrag nemen Ameri kaanse maatschappijen 1.600.000 dollar voor hun rekening. De totale waarde van het schip zou 27 h 29 miljoen dollar bedragen. Een deskundige verklaarde, dat het niet de gewoonte is luxe-pasagiersschepen vol ledig te verzekeren. Volgens de Amerikaanse kustwacht is het lot van 46 passagiers van de „An drea Doria" onbekend. Uit hun gege vens bleek, dat er op het ogenblik van de botsing 1706 passagiers en beman ningsleden aan boord van het Italiaan se schip waren. De tabellen geven 1660 mensen als dood. gewond of veilig aan wal op. President Eisenhower heeft in ver band met de scheepsramp een verkla ring uitgegeven, waarin wordt gezegd, dat de redding is geschied „volgens de mooiste traditie van de hulpverlening ter zee" Nordensen. kapitein van de ..Stock holm". heeft op een desbetreffende vraag geantwoord, dat de radar-instal latie aan boord van zijn schip uitste kend werkte. Op het radiosein van de ..Andrea Do ria". waarin gevraagd werd overleven den uit het water op te pikken, had hij geantwoord, dat hij hulp zou zenden, zodra hij de toestand van het eigen schip had gecontroleerd. Hij wilde de levens van zijn passagiers niet in de waagschaal stellen, als zijn eigen schip ernstig beschadigd was. Een groep van 90 passagiers, die door de „Cape Ann" was gered, heeft aan de pers te New York een verklaring afge geven. waarin zij meedelen, dat de be manning van de „Andrea Doria" in zijn geheel geen initiatief heeft getoond ora de passagiers te helpen. Inmiddels zijn de advocaten van de maatschappijen, die bij de aanvaring waren betrokken, in New York aange komen voor het onderzoek naar de oor zaken van de ramp. Men verwacht, dat het onderzoek naar de verantwoordelijkheid voor het ongeluk en de regeling van de kosten jaren in beslag kunnen nemen. Het Italiaanse schip was voor twintig miljoen dollar verzekerd, maar de scha de bedraagt aanzienlijk meer. Ook met het herstel van de averij, die de „Stock holm" heeft opgelopen, zullen grote sommen zijn gemoeid. De scheepvaartmaatschappij „Italia", eigenares van de ..Andrea Doria", heeft besloten aan de Italiaanse regering een plan voor te leggen voor „de onmidde- lijke bouw" van een nieuw schip. Program - Romme gereed (Van onze parlementaire redacteur? De formateur heeft vandaag aan de voorzitters van de Tweede Kamer fracties van de PvdA, KVP, AR, WD, en CHU het door hem ontworpen re geringsprogram toegezonden. Hij heeft daarbij ieder hunner in een begeleidende brief gevraagd eventuele opmerkingen liefst dinsdag, doch uiter lijk woensdagmorgen a.s„ hetzij schrif telijk hetzij mondeling, aan hem te doen toekomen te zijner nadere over weging. Aan de voorzitter van de PvdA, KVP, AR en de CHU-fracties heeft de for mateur tevens meegedeeld, dat hij gaar ne van ieder hunner zal vernemen, hoe deze staat tegenover het t.z.t. adviseren van geestverwanten om zitting te ne men in een kabinet van bevredigende samenstelling, dat het program van de formateur tot grondslag en richtsnoer van zijn beleid neemt. tn zijn brief - aan de waarnemend fractie-voorzitter van de WD heeft de formateur gezegd op grond van het hem bekende standpunt van prof. Oud als voorzitter van zijn fractie in dit stadium geen vrijheid te vinden tot het stellen van een vraag als in de vorige alinea bedoeld. (Het standpunt van de heer Oud is, dat hij pas op het laatste moment een definitieve uitspraak wil doen als niet alleen het regeringsprogram, maar ook de zetelverdeling en de aan te zoeken ministers bekend zyn).

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1956 | | pagina 1