CHIRURG DR. A. WELCKER WERD LEIDS
EREDOCTOR IN LITTERAIRE FACULTEIT
Koninklijke onderscheidingen
op Koninginnedag
Nederlandse maagd
in
Leide
n
Jaarcollecte Gez. Militaire Fondsen
95ste jaargang
Zaterdag 28 april 1956
Tweede blad no. 28818
Unieke gift van zeldzame onderscheiding
(Ingee. Med.-Adr.)
Dr. Wclcker dankte In een kort
woord voor de hoge onderscheiding die
hem ten deel was gevallen. In het bij
zonder stelde hij dit op prijs, omdat
de kunstwetenschap niet door hem als
beroep was beoefend, maar als liefde
en vreugde. Hij merkte op. dit te heb
ben kunnen doen zonder ooit zijn in
Leiden opgedane vorming als medicus
te hebben verloochend, dank zjj de
wijze waarop Leiden als Academie hem
had gevormd tot een breder georiën
teerde geest dan die van een vaktech-
nicus.
Na dit dankwoord vond in de receptie
kamer een zeer drukbezochte ontvangst
plaats, tijdens welke ook velen, die door
ae beperkte ruimte van het Groot Audi
torium de eigenlijke promotie met had
den kunnen bijwonen, de „jonge doctor"
kwamen gelukwensen met deze unieke
onderscheiding.
Prof. dr. H. van de Waal promotor
Een Leidse erepromotie is een zeldzaamheid. De Leidse Universiteit is
apaarzaam met het verlenen van eredoctoraten, waardoor deze onderscheiding
een van de hoogste op wetenschappelijk gebied in ons land is, veelal zelfs de
hoogste.
Het is vrijwel een unicum, wanneer deze onderscheiding wordt verleend aan
iemand, die haar verwerft op een terrein, dat buiten zijn hoofdwerkzaamheid ligt.
op een ander wetenschappelijk terrein dan dat waarop hij of zij zich voorname
lijk beweegt.
Gisteren werd de Amsterdamse chirurg dr. Albertus Welcker, oud-alumnus
van de Leidse Universiteit, het eredoctoraat in de faculteit der letteren en wijs
begeerte van de Leidse Universiteit uitgereikt op grond van zijn verdiensten op
kunsthistorisch gebied, in het bijzonder de determinering, verzameling en be
schrijving van zeventiende eeuwse Nederlandse tekenkunst, een arbeid die de
promovendus verrichtte naast zijn medische hoofdtaak. Prof. dr. H. van de Waal,
de Leidse kunsthistoricus en directeur van het Rijksprentenkabinet, trad op als
promotor. Door deze promotie, die plaats vond in het Groot Auditorium, telt de
Leidse Universiteit thans tien in leven zijnde eredoctoren. Behalve door de
„jongste" eredoctor werd de plechtigheid ook bijgewoond door de Leidse eredoc
toren dr. P. J. Waardenburg, (medicijnen 1954) en dr. Victor E. van friesland
(letteren 1954).
was. volgden omstreeks 1928 de eerste
aankopen van tekeningen.
Het waarderen van tekeningen verge
leek spreker met het waarderen van ka
mermuziek: beide zijn in hun soort on
getwijfeld het moeilijkste, minst specta-
culaue genre, dat evenwel voor de toe-
gewijoe liefhebber sensaties van het
edelste gehalte verbergt.
Weldra verschenen nu ook de eerste
kunsthistorische artikelen, die zich voor
al onderschelden door een combinatie
van stijl kritisch kennerschap met het
vermogen tot interpretatie van histori
sche bronnen.
Belangstelling uit brede
kring
In het Groot Auditorium hadden zich
gistermiddag velen verzameld om deze
zeldzame plechtigheid met hun tegen
woordigheid op te luisteren. Onder hen
bevonden zich vertegenwoordigers van
het college van curatoren, zeer vele le
den van de Academische Senaat, en
voorts vele kunsthistorici, medische col
legae van de promovendus ook uit zijn
woon- en werkplaats Amsterdam, de di
recteur van de Lakenhal de heer Van
Wessem, en andere uit Leidse academi
sche en gemeentelijke kringen.
De rector magnificus prof. dr. A. E.
van Arkel opende de plechtigheid met
een kort woord, waarna de promotor,
prof. dr. H. van de Waal. dr. Welcker
toesprak en diens kunsthistorische ver
diensten in het licht stelde in een rede
onder de titel „de herkenning van het
niet eerder geziene".
Argumenten
De promotor begon met te herinne
ren aan enkele der in de promoticbul
genoemde argumenten voor de verle
ning van dit ere-doctoraat. Hierin
wordt o.m. gezegd, dat dr. Welcker
„met onvermoeide ijver en liefde, van
talrijke kunstenaars een meer aan de
waarheid beantwoordend beeld heeft
gegeven, door werken die hun reeds
lang werden toegeschreven als onecht
aan te tonen, daarentegen echte wer
ken aan een onverdiende vergetelheid
te ontrukken". Voorts dat hjj door
scherpzinnig historisch onderzoek „me
nig nieuw gegeven aan het licht heeft
gebracht of nieuw licht heeft geworpen
op bekende feiten".
Tweeërlei kunst
De promotor releveerde voorts, dat de
promovendus dat werk alleen heeft ge
daan, als complement van een dagtaak
die op zichzelf reeds zeer gevuld was. en
wenste hem met de zo ten volle verdien
de erkenning van die arbeid geluk.
Dat deze ere-promotie plaats vindt
in het Rembrandtjaar. noemde spreker
een bijkomstige omstandigheid, die
evenwel niet van belang ontbloot is
voor ieder die zich wil verdiepen in de
verhouding tussen de volgende drie
zaken: de kunstgeschiedenis die de
promovendus zo eervol heeft gediend,
de kunst van onze grootste zeventiende
eeuwse meester en het beroep van me
dicus, dat niet ten onrechte nog im
mer prijkt met de ouderwets aandoen
de, doch in wezen zo juiste naam van
genees-kunst.
Na een korte schets van dr. Weiokers
leven vermeldde prof. Van de Waal dat dr.
Welcker omstreeks 1915 prenten ging ver
zamelen. gelijk zo vele chirurchen vóór en
na hem hebben gedaan. Dit bracht spre
ker tot het thema van zijn rede: dat
onder de bonte verscheidenheid van we
tenschappen welke aan onze universitei
ten worden beoefend, geen tweede paar
te vinden is dat bjj een zo ver uiteen
liggend werkingsveld een zo verwante
structuur vertonen als de medicijnen en
de kunstgeschiedenis
Terwijl dr. Welcker tussen 1915 en 1930
een zeer respectabele collectie moderne
grafiek bijeen bracht, een verzameling
♦an ettelijke duizenden stuks, waarin het
werk der meeste contemporaine prent-
lunstenaars compleet vertegenwoordigd!
Tweeërlei onderscheid
Na enkele voorbeelden uitvoerig te
hebben besproken besloot spreker dat het
gehalte en de omvang der door dr.
Welcker verrichte onderzoekingen zoda
nig zijn. dat zjj elke beroepsconservator
van tekeningen zouden sieren. Het
zwaartepunt van deze arbeid zag spreker
in het kennerschap en hij noemde het
zeker niet toevallig, dat deze klinicus
zich aangetrokken heeft gevoeld tot het
diagnostiserende werk van de kunst
kenner. waarbij steeds van éen bepaald
concreet geval wordt uitgegaan. De kli-
nicus iresp kunstkenner i noemde spre-
I ker een laconisch-beknopt theoreticus,
de theoreticus (resp. kunsthistoricus»
een wijdlopig klinicus Toch zijn de twee
genoemde activiteiten in wezen niet te
scheiden doch vertegenwoordigen twee
aspecten van één, onverbrekelijk samen
hangend complex.
Een van de curatoren, dr. F. Kleyn
uit Wassenaar, wenst dr. Welcker
met kappageluk met de hoge
wetenschappelijke onderscheiding,
hem verleend. Geheel links de rector
magnificus prof. dr. A. E. van Arkel
en rechts een dochter van dr.
Welcker.
(Foto L.D./Van Vliet.)
opvahendc aantrekkingskracht welke de
kunstgeschiedenis op medici uitoefent.
Dr Welcker heeft in zyn kunsthisto
rische arbeid getoond, de kwaliteiten te
bezitten die op dit terrein hem stempe-
ZANGCONCOURS RING LEIDEN
De Ring van Chr. Zangver. ..Leiden
en Omstreken" organiseert op donder
dag 3 mei a s een Zaal-zangconcours in
de Stadsgehoorzaal. Aanvang 6 uur na
middag Hieraan zullen 14 koren deel
nemen.
Van de 14 ingeschreven koren, ne
men 5 verenigingen deel in de hoogste
afdeling superieur i. zodat dit con
cours op een zeer hoog peil zal staan.
Studenten spelen
Arena-toneel
Interessant experiment
Op 7 en 8 mei zal het Leids Studen
ten-toneel - natuurlijk weer in samen
werking met de vrouwelijke studenten
- in het Leidse Volkshuis opvoeringen
geven van Jean Neveux' ..Plainte contre
l'Inconnue" in de Hollandse titel ..Aan
klacht tegen het onbekende
Zulks wederom onder regie van de
heer A. Haucr
Het is een zeer modern werk van een
jaar of 5. 6 geleden, spelend in het
vooroorlogse Rusland en zo uitgewerkt,
dat het reminiscenties geeft aan de be
roemde Russische schrijver Tsjechow
Het is een zwaar psychologisch gegeven
met een soort wisselwerking. Wanneer
Gedecoreerden in Leiden
en omgeving
Ter gelegenheid van de verjaardag van
HM. Koningin Juliana is een groot aan
tal Koninklijke onderscheidingen ver
leend (men zie ook elders in drt Blad).
In Leiden en omgeving werden de na
volgende onderscheidingen toegekend:
Benoemd tot Ridder in de Orde van
de Nederlandse Leeuw: prof dr. C. J.
Gorier te Leiden voorzitter van de Ne-
deriandse delegatie naar de Atoomcon
ferentie te CJenève in 1955; mr. F. Lig-
,,Her"-kenning
Van de kunstkenner wordt verwacht,
dat hij herkent nat hij niet ccr heeft
gezien. Dat Ls het herkennen van een
abstractie en behoort daarom tot die
hogere trap van geestelijke activiteit
die wij hetzij wetenschap, hetzij kunst
noemen. Een technisch proces daaren
tegen levert nooit meer op dan datgene
waarmee het in den aanvang begon.
De teehniek reikt nooit boven zichzelf
uit: de wetenschap heeft die taak per
definitie en het is deze wezenstrek die
haar met de kunst verbindt.
In dit begenadigd herkennen van
wal men van te voren niet heeft aan
schouwd. zag spreker het verbindende
element tussen geneeskunst en kunst
geschiedenis .d.w.z, evenals de kunst
kenner komt de medicus steeds te
staan tegenover een uniek complex dat
hij in de vorm nog nooit eer heeft
gezien.
De duidende mens
Tenslotte vroeg de promotor de aan
dacht voor een bepaald aspect van onze
geestelijke activiteit: het vermogen tot
duiden of interpreteren. De duidende
mens is niet alleen hij die de dingen een
betekenis geeft, maar evenzeer: hij voor
wie de dingen een betekenis krijgen. Dit
vermogen tot duiden beschouwde spreker
als het vermogen zich bewust te vereen
zelvigen. Tot de gToep van de duidende
mens wilde hij niet alleen de kunsthis
toricus maar ook de medicus rekenen.
Beiden observeren op een wijze die men
tegelijk onbevooroordeeld en vereenzel
vigend kan noemen. Beiden gaan uit van
minieme verschillen in kleui- en vorm en
beiden moeten deze interpreteren ten op
zichte van de levende mens. Hierin lag
volgeiis spreker de verklaring van de
tenberg, -kantonrechter te Leiden; J. J.
de Vries, directeur van het Nederlands
Beheersinstituut te 's-Gravenhage. wo
nende te Wassenaar; mr. dr. E. P. Ver
kerk. lid van de Tweede Kamer aer Sla-
ten-Generaal, te Boskoop; prof. ar. G.
G. Kloeke, hoogleraar te Leidendr. J.
J. P. Oud. architect te Wassenaar; ir. J.
J. M. Aangenendt, te Wassenaar, direc
teur-generaal van de Rijksgebouwen
dienst; mr. F. E. Spat te Wassenaar,
voorzitter ran de Alg. Verladers en Eigen
Vervoerders Organisatie
Benoemd tot Officier in de Orde van
Oranje-NassauW. de Gast, dirigerend
officier der Rijkspolitie 2de klasse, chef
van de staf van de algemene inspectie
te Leiden; A. L. Wilkeshuis, administra
teur A. chef der afd. Bestuurszaken van
het Ministerie van Binnenlandse Zaken
te Wassenaar; dr. G. A. Brouwer, weten,
schappelijk assistent aan het Rijksmu
seum voor Nat. Historie te Leiden: B. S.
A. Klop. hoofdinspecteur van 's rijks be
lastingen. hoofd van de inspectie der
belastingen te Leiden. 1ste afdeling: ir.
J. J. Jurrissen. directeur van de NZHVM
te HaarlemC. D. van der Vijver te Rijns-
burg, directeur van de N.V. Van der
Vijver'# Conservenfabriekendr. J. J.
Beijer te Lisse, wetenschappelijk hoofd
ambtenaar bij het Laboratorium voor
Bloembollenonderzoek van de Landbouw
hogeschool; mr. C. J. Goudsmit. eertijds
te Oegstgéest, thans wetenschappelijk
hoofdambtenaar A bij het Ministerie van
Sociale Zaken en Volksgezondheid; W.
J Buurman, voorzitter van het Burger
lijk Armbestuur te Hillegom.
Benoemd tot Ridder in de Orde van
Oranje-Nassau: Ds. P. L. Kiehl, emeri-
t tus-predikant van de Ned. Herv. Kerk,
j wonende te Breda en eertijds te Hazers-
woudeP. Klaver te Hillegomdr. A. C.
de Jong. leraar aan het R.-K Lyceum
voor jongens te Leiden; C. Varkevisser,
i directeur van de Visserijschool te Kat-
jwijk aan Zee; ir. B. J Blom te Was-
i senaar, directeur van de Ned. Cement
j Handelmij N.V. te 's-GravenhageA.
Frank te Wassenaar, lid van de firma
A Frank te Amsterdam; D. F. E. Meer-
j burg te Katwijk aan Zee. directeur van
1 de N.V. Meerburg's Noordzeevisserij en
Haringexport, bestuurslid van organisa-
ties op het gebied van de visserij; G.
Schrama te Voorschoten, voorzitter van
de Bond van Nederlandse Maalbedrtj-
ven; ds. M. W. J. Geursen, predikant bij
de Presbyters in Churoh te Melbourne,
voorheen herv. predikant te Leiden.
De Eremedaille, verbonden aan de
Orde van Oranje-Nassau. werd toege
kend in goud aan; M. J Verhulst, adju
dant der Rijkspolitie te Bodegraven; S.
J. Visser, wethouder der gemeente RijiT-
saterwoude; W. van Oosten, technisch
hoofdambtenaar bij de Sted. Lichtfa
brieken te Leiden: mevrouw G. E. Hei-
b.g—Hofstee, bestuurslid van diverse
instellingen te Alphen-aan-den-Rijn.
In zilver aan: N. Hoogendoorn, secre
taris van de geref. zondagsschool „Ja-
chin" te Bodegraven; H. Van den Berg.
organist van de Geref. Kerk te Koudë-
n.l. een kring van levensmoeden zich
aan zelfmoord wil overgeven, wil de
justitie ingrijpen en een zeer gevoelige
officier van Justitie tracht de bevrijding
te brengen uit de wanhoop, die de kring
drijft Hij weet daann te slagen, doch
valt zelf de wanhoop ten prooi en de
auteur suggereert aan het slot zijn zelf
moord
Het is derhalve op zich zelf een mar
kant gegeven dooh de heer Hauer
geeft er een bijzondere vorm Han door
te gaan spelen in arena-vorm Dat wil
zeggen, een piste, met de toeschouwers
er rondom heen. Dus open en bloot,
zonder decors, alleen met enkele beslist
noodzakelijke requisieten. Het is een
nieuwe wijze van spelen, die hier in ons
land nog slechts enkele malen is toege
past O a. door de Utrechtse studen
ten Maar dan gold het een blijspel, dat
door meerdere actie meer mogelijkheden
biedt. Hier m onze Sleutelstad zal nu de
eerste poging worden ondernomen om
op deze manier een tragedie te brengen
In Amerika is het totdusverre nnriukr.
De heer Hauer ziet het speciaal als
een poging tot toneel-vemieuwing. waar
voor hij juist het amateurtoneel ge-
eigend meent Van het oude is toch
moeilijk direct los te komen en daarom
zal en kan het beroepstoneel dit niet
zo spoedig doen. Speciaal niet. waar
inderdaad moeilik is te zien of te voor
spellen. waar we met deze nieuwe vorm
terecht zullen komen.
Voor de spelers vervalt praktisch ie
dere steun, ook valse steun, het wordt
een serie close-ups. Het zal grote in
spanning eisen, ook bij het instuderen.
De heer Hauer. die. zoals bekend als
leider aan de NATU is verbonden, wil
in deze kring trachten belangstelling te
wekken. Te meer. waar arena-toneel de
kosten zal drukken en men zich los zal
kunnen maken uit de oude en ouder
wetse zalen met haar kamertjes-sfeer
Het publiek vormt tevens een meer ge
sloten kring, hetgeen het gezamenlijk
reageren stimuleert. Ook voor de toe
schouwers vervallen als het ware de
vluchtheuvels!
Met belangstelling zien we deze
proefneming tegemoet.
Tsjechisch vakverbond wenst
grotere democratisering
Het orgaan van het Tsjechoslowaakse
vakverbond, „Prace". heeft er by de le
den van het parlement op aangedron
gen. weer gebruik te maken van nun
recht om aan ministers vragen te stel
len over hun activiteit. Hierdoor zal een
minister „zich zeker veel verantwoor-
delijker gaan voelen voor het herzien
van tekortkomingen, waarover hij aan
de Nationale Vergadering rekenschap
moet afleggen", aldus het blad.
Het volk verwacht nu een „ruime de
mocratisering" van het leven en de ge
kozen organen van het volk moeten in
dit proces een belangrijke rol spelen.
kerk-aan-den-RiJn; J. N. Wittenaar.
ho<\fdmonteur 1ste klasse bij de S.L.F. te
Leiden; J B. van der Heemst, hoofd
monteur bij idem; W. Zwart, voorzitter
de aquarium en terrariumhouders-
„De Natuurvriend" te Leiden; J.
Choufour, voorzitter van de gymnas
tiek- en sportver. ..Door Oefening Sterk"
te Noordwjjk- J. H. van Brussel, voor-
man-machinezetter bij het Uitgeversbe
drijf N. Samsom N.V. te Alphen-aan-
den-Rijn; H. van Dongen, onderhouds
monteur. D. J. Groenhof, grafisch cal
culator. A. Groenendijk, voorman-bin
der en J. Posthuma, allen werkzaam bij
de N.V. N. Samsom te Alphen-aan-den-
Rijn.
In brons aan: A. van Hove, koster van
de Geref. Kerk te Lelden; D. Mmnee,
lid van de ..Harmonie Katwijk" te Kat-
wijk-aan-den-Ryn: A. J. W. Holswilder
te Leiden, kantoorbediende bij de firma
Gebrs. van Cleef te 's-Gravenhage; A.
Kortekaas te Voorhout, bloembollenkwe-
kersknecht bij de N.V. Gebr. van Zon
neveld en Philippo; J. C. Marijt. te
Voorhout, bloemistarbeider bij de NV.
Veldhuyzen van Zanten en Zonen; J.
van Harberen,te Wilnis, plaatwerker-
crasseur by de Construetiebouw Haring
N.V. te Boskoop: D. Arlman. boekbin
der. W Dekker, binder. C. Stapper en
L. Zuidam. allen werkzaam bij de N.V.
N. Samsom te Alphen-aan-den-Rijn.
Gistermiddag is de Nederlandse maagd,
afkomstig van de beeldengroep op het
Plein 1813 te Den Haag. in Leiden aan
gekomen Op een flinke vrachtwagen
had zij de tocht, stevig vastgebonden,
ran Den Haag naar Leiden gemaakt
In de Koenëstees. voor het pand van
de firma Stoken, werd de maagd met
takels van de wagen afgehaald en op
de straat geplaatst. Het was geen ge
makkelijk karwei, want deze dame weegt
2 ton.
Thans kan men een begin maken met
het vervaardigen van een kopie, een
werk dat vele maanden in beslag zal
nemen. De maagd wordt daartoe in vele
kleine stukken gezaagd en later gaat
men de nieuw vervaardigde delen weer
tot één geheel maken.
Onze foto toont de maagd nadat zij
afgeladen ls Naast haar hoofd ziet men
het hoofd van een van de arbeiders en
de vergelijking toont aan dat de maagd
flink uit de kluiten is gewassen.
(Foto LD./Van Vliet)
Van 1 tot en met 5 mei a.s.
De vijf fondsen, welke zich het lot
aantrekken van alle militaire slachtof
fers en hun nabestaanden te weten het
Fonds 1815 voor oud-militairen, de Kon.
Nat, Ver, tot steun aan militairen „Sta-
mil", de Ver. „Ereschuld en Dankbaar
heid", het Karei Doormanfonds, de
Prins Bernhardstichting en de Stichting
..Het Van Weerden Poelmanfonds" hou
den in de komende week in Leiden en
omliggende gemeenten hun jaarlijkse in
zameling. Het ligt in de bedoeling van
dinsdag 1 tot en met vrijdag 4 mei een
huls-aan-huis-collecte te organiseren,
terwijl de actie besloten wordt met een
straatcollecte op zaterdag 5 mei.
De minister van Oorlog heeft ook
dit jaar weer. uitsluitend voor dit doel.
toestemming verleend aan de onderde
len van land-, zee- en luchtmacht om
aan deze inzameling actieve hulp te
verlenen, zodat het plaatselijke Kern
comité zich ook dit jaar weer mag ver
heugen in de daadwerkelijke hulp van
de militairen van de Koksschool en het
Marine-Opleidingscentrum te Voor
schoten.
Dank zij hun hulp en de daarvoor on
ontbeerlijke medewerking van de gar
nizoenscommandant. luitenant-kolonel
H. W Gerth van Wijk, kon in de laat
ste jaren een record-opbrengst worden
geboekt, een opbrengst bovendien, welke
een voortdurende olimax vertoonde en
in 1955 het prachtige resultaat van ruim
f 6400— bereikte. „De jongens' zijn
vast van plan dit record te breken, maar
dat is alleen mogelijk, wanneer alle in
woners van Leiden en de omliggende
gemeenten zich ervan bewust zijn, dat
voor zeer velen het oorlogsleed nog
steeds voortduurt en dat het hun plicht
is dit leed te helpen verzachten door de
verstrekking van een privé-aanvulling
op hetgeen de Staat voor deze mensen
doet.
Men is er niet mee af door te zeg
gen. dat het Rijk deze kosten geheel
voor zijn rekening behoorde te nemen,
ook al zou men daarbij het gelijk aan
zijn zijde hebben
Juist op het gebied van de naasten
liefde zal er altijd een taak voor het
particulier initiatief blijven weggelegd.
Moge het enthousiasme der collectan
ten zijn beloning vinden in een nieuw
record 1956
Het lijkt ons een moeilijke opgave,
maar dat dachten we in 1954 en 1955
óók....
Voor kunsthistorische prestaties die
beroepsmensen zouden sieren
len tot iemand die ae zeldzame onder-
schelding van het Leidse eredoctoraat
ten volle waardig ls.
Dank voor eer
Na afloop van de rede van prof. Van
de Waal werden, na het uitspreken van
de traditionele formules en het judicium,
dr. Welcker de kappa omgehangen en de
bul werd uitgereikt.
