DE CHRISTEN EN DE KUNST i
Benthuizen werkt koortsachtig
voor de aardappel-export
Een Zoeklicht
-/
WOORD
VAN
BEZINNING
EEn dezer dagen werd mij
ter kennismaking toegezonden
een nieuw maandblad. Van zo
iets schrik Je. omdat er al zoveel
dag-, week- en maandbladen zijn,
dat het geen wonder is wanneer
oud papier-acties altijd nog wel
wat opbrengen. Ditmaal betrof het
de geboorte van het maandblad
„Levensvreugde".
Schreiend komt een kind ter
wereld, maar een maandblad is nu
eenmaal iets anders dan een men
senkind en het doet plezierig aan.
wanneer meteen de vreugde erin
Bit. Er wordt zoveel gezucht over
de ingewikkeldheid, spanning en
zwaarte van het leven, dat zo'n ti
tel „Levensvreugde" zeker in deze
tijd een verkwikking op zichzelf is.
De ondertitel luidt: Maandblad
van het Christelijk Cultureel Cen
trum. afgekort C.C.C.. en de beken
de gereformeerde predikant-dich
ter Okke Jager schrijft een inlei
dend artikel over „De christen en
de kunst".
de dames open. De oudste, reeds
grijze actrice, die s avonds zou op
treden in „De suikerfreule" be
groette mij wat aarzelend, met de
vraag: „dag jongeheer, is Uw va
der, de dominee, ook thuis?" Twee
gilletjes klonken door de gang,
toen ik, ook wat aarzelend, ant
woordde, dat ikzelf de dominee was
Toen was ook meteen het ijs' ge
broken en gierend van het lachen,
zei de oude dame, dat ze zich een
dominee niet anders kon voorstel
len, dan met een heel lange grijze
baard. Blijkbaar fungeerde voor
haar de kerk op geen andere ma-
weer word je gewaar die wereld
van misverstand lussen kerk en
kunst. Je houdt er een wansmaak
van over.
„Straks gaat het doek open",
schrijft H. J. P. Knoon in het ge
noemde nieuwe maandblad „en
dan ziet U ze voor U staan: een
groepje christen-kunstenaars, die
van hun kunst een beroep hebben
gemaakt. Toch bestaat er christe
lijke kunst en daarom verdienen
de christen-kunstenaasrs - juist zij
- onze warme belangstelling"
Moeten we deze "weg op? Kijkt
hier weer niet het gevaar om de
hoek, dat we als christenen, ook
wat de kunst betreft ons weer dis-
tanciëren van de „anideren"?
Doemt hier weer ïuet de grote
vraag op, hoé wij zoutend zout
moeten zijn? Moet het zout eerst
op een kluitje worden gebracht of
moet het meteen overal worden
verspreid door de Nederlandse
kost?
4e Jaargang no. 16
Ingenieuze machine verwerkte
duizenden kilo's aardappelen
Export werd stopgezet met oog op het
gebruik in binnenland
(Van onze correspondent)
Elke huisvrouw zal kunnen vertellen,, hoe lang het duurt eer de
aardappelen zij'n geschild en klaar op tafel staan.
De Europese moeders zullen er wellicht niet over piekeren, hoe
veel handelingen er zijn verricht in Nedeiland voordat zij de aardap
pelen koopt. Zij heeft gelijk ook, want als zij haar gedachten niet bij
de pot zou houden, zouden de piepers aangebrand op tafel
komen
Aardappelsorteermachine, eertijds
monnikenwerk
Totaal anders
Het ls in de aardappelsector wel heel
anders dan in het vorig jaar, toen de
„SIVA", bij de landbouwers beter be
kend als de „boerenpot", waarin het
gehele Nederlandse aardappelareaal
moet bijdragen, veel steun moest ver
lenen, omdat men zonder voldoende ex
port met een ontstellende overvloed
van (slechte) aardappelen had te
kampen, en in tegenstelling daarmede
thans de regering zekerheidshalve
heeft moeten besluiten de export stop
te zetten om de binnenlandse behoefte
te verzekeren.
Dat de grenzen nagenoeg geheel
worden gesloten is wel een grote te
leurstelling voor de aardappelenexpor
teurs, want daarvoor worden de om
zetten met tienduizenden guldens ge
drukt....
Daarmede is een groot probleem
aangeroerd. Want het raakt het
'werk van toneelspelers, dichters,
architecten, schilders, musici èn
degenen, die zij met hun werk be
reiken (willen). Er begint een ken
tering te komen, maar in brede
kring leeft nog de gedachte, dat de
christen en de kunst nu niet zo
heel veel met elkaar te maken heb
ben. En dat van weerskanten. Te
genover de christen, de kerk ge
voelt menig kunstenaar zich
vreemd. Ik wil het U met een her
innering illustreren.
In de winter van 1940 waren en
kele honderden militairen gelegerd
in ons Betuws dorpje. De BPM
schonk een grote kantine en kun
stenaars stelden zich ter beschik
king overal in den lande voor de
militairen op te treden.
Op een avond meldden zich twee
actrices voor logies aan de grote,
grote pastorie. Ik hoor nog de zwa
re bel luiden door de brede, 13 me
ter lange gang. Zelf deed ik de bei
nier dan als herinnering aan een
grijs verleden, met gedachten-as
sociaties in de richting van het
kerstmannetje en Sinterklaas.
Maar door deze gedaehtengang
zal ook de keuze van haar stuk
ken en datgene wat zij op het to
neel de mensen brengt sterk be
ïnvloed zijn.
Nog vers in mijn geheugen ligt
de figuur van de dominee in Ten
nessee Williams „Kat op een heet
zinken dak". Een stuk met veel
groter diepgang dan ik na een re
censie van Koolhaas durfde ver
moeden. Maar op één van de kri-
tiekste momenten tussen vader en
zoon, verschijnt de dominee slechts
om naar het toilet te vragen. Ver
der aast hij op een deel van de er
fenis van een kankerpatiënt voor
zijn kerkramen, en wanneer het he
lemaal niet meer anders kan of hij
moét pastoraal ingrijpen, vertrekt
hij maar. allen Gods beste zegen
toewensend. Wreder had Williams
het niet kunnen ensceneren. En
A. L. X. Broer schrijft in „Wen
ding", jaargang 8, no. 8: „be
langrijke vooruitgang zou verwacht
kunnen worden wanneer ook ons
kerkvolk meer theater-minded"
werd - èn dan het getuigend to
neel zou prefero^n'A Dat is de
Andere weg.
Dit ls zeker: ook >chris tenen moe
ten zich voor de kunst interesse
ren, maar - vlak bij Jezus Chris
tus krijgt het woctrd „moeten" een
geheel andere betekenis, aldus
Okke Jager. Hier is alle krampach
tigheid verdwenen. Daarom kan ik,
zegt hij,, christenen niet opwekken
om toch vooral „aan kunst te
doen". Maar wij kunnen wel elkaar
opwekken om werkelijke échte
christenen te zijn. Dan komt onze
culturele vorming en onze aan
dacht voor de schoonheid mét
onze goede werken „vanzelf".
Ds. H. J. VAN ACHTERBERG
Herv. predikant te Leiden.
Toch willen wf) iets vertellen van het
voor de export en de binnenlandse
consumptie gereedmaken van de aard
appelen, die door tussenkomst van de
N.V. „Jongfruit" te Bunnik voor de
mensheid behouden blijven tot het mo
ment, dat de voorraad voor consump
tie nodig is.
De N.V. „Jongfruit" beschikt in
Bunnik over een enorme opslagruim
te, voorzien van een vol-automatische
koelinstallatie en vriesinstallatie
en een eigen telex-verbinding met
Zweden, waar een dochter-onderne
ming in Stockholm is gevestigd. In het
Bunnikse bedrijf wordt van regerings
wege anderhalfmiljoen kg boter ge
koeld. terwijl wekelijks grote voorraden
Citrusfruit via dit bedrijf naar hun
bestemming gaan. In de komende
maanden wordt het gehele bedrijf
overgebracht naar Rotterdam. De ex
port gaat naar alle Europese landen
zelfs tot achter het ijzeren gordijn.
Koelplaats
De „Jongfruit"-lnkoper en mede
firmant voor de sector aardappelen,
peen, kroten en uien heeft zich in
Benthuizen gevestigd. Het is de heer
H. J. Rensink, die momenteel beschikt
over een moderne koel-aardappelbe-
waarplaats voor 1100.000 kg aardap
pelen, welke bewaarplaats reeds te
klein is gebleken, en plannen voor een
aangrenzend gebouw met een capaci
teit van 2.500 ton plus een goede sor
teer- en kantoorruimte zijn in wording
Jongfruit beschikt hier over een mo
derne elektrische snelsorteermachine,
van Nederlands fabrikaat, de enige op
het vasteland in Zuid-Holland, en over
een hydraulische zakkenheffer.
Sorteer machine
Deze zeer kostbare snelsorteerma
chine heeft bij nagenoeg „schone"
aardappelen een capaciteit van 10 tot
15.000 kg aardappelen per uur en wan
neer het „vuile" piepers zijn, passeert
er toch nog tien ton per uur de sor-
teerroosters
Deze machine komt wel uitermate goed
van pas. want er wordt reeds geruime
tüd onder hoogspanning aan de ex
port van aardappelen gewerkt en de
aardappelen, die deze weken uit Bent
huizen naar het buitenland zijn ge
zonden. zijn de laatste die geëxporteerd
mogen worden, want vandaag zater
dag 21 april zijn de landsgrenzen
dichtgegaan, uitgezonderd voor de ex
port naar de West.
Na de strenge vorst is men er van
regeringswege bevreesd voor, dat door
te grote export de vraag voor de bin
nenlandse behoefte niet toereikend zal
zijn.
Via de VBNA zond men aan de be
trokkenen per 1 april j.l. een inventa
risatieformulier en aanvankelijk is dit
door velen als een aprilgrap be
schouwd. Algemeen is men in de
aardappelsector nog van mening, dat
er teveel aardappelen in Nederland
zijn.
Een exportstop zou dus nieuwe
moeilijkheden scheppen. Immers, er
zijn verbintenissen aangegaan en bo
vendien is het uitermate moeilijk, om
niet op de aanlokkelijke aanbiedingen
van het buitenland in te gaan. In deze
situatie, is zelfs een maximum prijs
regeling uit den boze. want maximum
prijzen zijn gelijkertijd minimumprijzen
en er is reeds geschiedenis genoeg ach
ter de rug om reeds tevoren te weten,
dat zelfs de consument hiermede niet
geholpen wordt. Voor iets goeds be
taalt men gaarne een goede prijs.
Al met al, de exportstop is vandaag
een realiteit en het is dan ook te be
grijpen, dat in Benthuizen alles op
alles werd gezet om nog zoveel moge
lijk aan de met het buitenland gesloten
overeenkomsten te kunnen voldoen
600 ton
Van 's morgens 7 tot 's avond 11 uur
stonden twintig mensen aan de snel
sorteermachine. Van af de Ingooi tot
en met het balen wegdragen is dit de
volledige bezetting, Vorige week ver
werkte de heer Rensink met zijn per
soneel 380 ton aardappelen, deze week
zijn het er 550 tot 600 ton.
Wanneer het mogelijk was geweest
ook met nachtploegen te werken, zou
men ongeveer 180 000 kg per etmaal
kunnen verwerken maar er was geen
personeel te verkrijgen, dus moest men
genoegen nemen met 600 ton per week.
in plaats van de 1000 ton.
De machine is inderdaad een inge
nieus apparaat, dat monnikenwerk
zeer snel afdoet. Bij de consimptie-
aardapelen kan men buiten het afval
in twee sorteringen uitschieten, t.w.
28/35 mm of 35/50 mm en 50 up, d.w z
groter dan 50 milimeter. Bij pootgoed
sorteert de machine in 5 soorten tege
lijk, nl 28/35, 35/45, 45/60, 60 up en
afval.
Alles bijeen genomen zal „Het vlees
is geduldig" wel een getrouw beeld van
een oorlogsepisode zijn en als zodanig
te genieten voor lezers, die bij voor
keur achter de soldaten aan trekken.
Maar wat betreft de opmerking van de
uitgever, dat hij deze roman op één
lijn durft te stellen met Plieviers
„Stalingrad" kan ik alleen maar ant
woorden, dat hij veel durft en dat
het papier inderdaad geduldig is -
men zie de aanvangszin van de flap
tekst.
Lilian Roth. „Morgen zal ik
huilen". Uitgeversmij. Pax.
's-Gravenhage 19551956'.
OP DE BOEKENMARKT
W. Hcinrich. „Het vlees ls
geduldig". F. G. Kroonder.
Bussum 1955.
Een oorlogsroman. De Duitsers
staan In Rusland en worden terugge
dreven van hun bruggenhoofd bij de
Koeban. Een kleine groep soldaten,
achtergebleven als dekking, moet zich
ten laatste een terugweg zoeken door
de Russische legers, de moerassen en
de wouden om een stad te bereiken,
die ook in Russische handen blijkt te
zijn. Het noodlot hangt drukkend bo
ven de hoofden van het armzalige
troepje verschillend geaarden, ver
enigd door het enige doel het vege lijf
te redden. De realiteit van het oor
logsbedrijf is degelijk weergegeven.
Bunkers, kogels, mishandelingen, sex-
uele noden, hele en half doden, niets
wordt de lezer onthouden; ook niet
het onderlinge gekibbel en genijdas
van deze vechtjassen in paniek. De
hoofdfiguur is Oberfeldwebel Steiner,
even dapper als sadistisch en opvlie
gend. Maar, zegt de auteur, wij moe
ten dit maar excuseren aangezien hij
op zo droeve wijze zijn meisje verloren
heeft en zich nu verbeeldt, dat hij
haar op aarde eens weer ontmoeten
zal
Harteloosheid gaat dikwijls samen
met sentimentaliteit, daarin heeft de
schrijver gelijk. Maar het bedrijf met
vrouwen van deze held in het verlof-
tehuis of wat het zijn mag, is niet an
ders dan weerzinwekkend en onecht.
Niet- dat er werkelijk aanstotelijke ge
beurtenissen beschreven worden Aan
stotelijk is de geest van deze Steiner.
de ervaringen, die het gevoelige kind
opdoet in milieus waar zelfs een kei
harde volwassene met de ogen zou
knipperen, een catastrofaal" gevolg
hebben gehad. In drank en in een
reeks onberaden huwelijken tracht de
jonge vrouw zich te bevrijden van
minderwaardigheids- en schuldgevoe
lens. Medische en psychiatrische be
handelingen kunnen haar niet genezen
hoewel zij niets liever wenst Pas wan
neer zij in aanraking komt met die
merkwaardige en typisch Amerikaanse
club van de „Alcoholics Anonymous",
een groep van mensen, die de drank
duivel persoonlijk ontmoet hebben, el
kaar met wederzijdse geestelijke steun
op de been helpen en uit dankbaar
heid nieuwe slachtoffers de hulp bie
den die zij zelf ontvangen hebben,
keert er iets van het oorspronkelijke
evenwicht in deze vrouw terug.
Hoewel dit bock niet bijzonder goed
geschreven is en nog minder goed ver
taald, is het de moeite van het lezen
zeker waard, omdat het iemand een
goed inzicht geeft in de aard van de
misleide en simpele kinderen waar
een deel van de bevolking van de Ver.
Staten uit schijnt te bestaan.
Tanya Matthews. „Het Rus-
sisch(e) Meisje in het Wes
ten". Het Wereldvenster.
Baarn 1955.
Tanya Matthews, het Russische
meisje, dat met een Engelse journa
list getrouwd is, heeft in haar eerste
boek „Ik was een Russisch Meisje"
haar leven in Sovjet-Rusland beschre
ven. Thans vertelt zij in haar tweede
boek „Het Russisch(e) Meisje in het
Westen" van haar ervaringen als Jon
ge getrouwde vrouw in Egypte, in Pa
rijs en in Engeland. Ook bespreekt zij
uitvoerig de motieven, die er haar toe
gebracht hebben haar herlnneifcigen
te boek te stellen en te spreken voor
de radio.
Tanya Matthews kan, meen ik, het
beste getypeerd worden als een ver
standige babbelkous. Haar natuurlijke
intelligentie verschaft haar de moge
lijkheid helder en met geest te reage
ren op toestanden, gebeurtenissen en
mensen en haar babbelzucht maakt,
dat zij haar opinies op het verstan
delijke vlak, gezellig weet te doorrijgen
met eenvoudige dagelijksheden.
Ongetwijfeld zijn er vele boeken pro
en contra het communisme geschre
ven, die zowel In de diepte als in de
breedte verder op dit belangrijke
onderwerp ingaan, doch Tanya
Matthews geeft een zijde van dit
verschijnsel dat men maar zelden
aantreft n.l. de reactie van een jong
mens, dat niet van plan ls enige
leuze of mening aan te hangen zon
der deze de kritiek van haar gezon
de verstand te hebben laten door
staan. Zij heeft een snel begrip en
belangstelling voor de praktische ge
volgen die iedere staatsvorm voor
de bewoners van een land heeft en
spreekt daar pienter en zonder eni
ge wetenschappelijkheid over op een
plan, dat men bij de gemiddelde
vrouw helaas maar zelden aantreft.
CLARA EGGINK
Lilian Roth, een toneel- en film
speelster tevens zangeres, heeft haai
biografie geschreven nadat zij, als
jong meisje aan de drank geraakt,
daar op 'haar vierendertigste jaar van
genezen werd.
Dat Amerika een jong land ls met
een gedeeltelijk onontwikkelde bevol
king. was mij bekend, maar dat er
ouders wonen, die op misdadige wijze
niet hun kinderen bij filmkantoren en
theaterdirecties leuren, had ik mij niet
gerealiseerd. Het slachtoffer van zulke
achterlijke ouders blijkt. Lilian Rolh
geweest te zijn. Dit meisje had ook
nog het nadeel werkelijk getalenteerd
te zijn en dus kwetsbaarder dan min
der begaafden. Niemand behoeft zich
er dan ook over te verwonderen, dat
Gezellig, hè, zo met z"n achten op reis achter in de auto. Na zo'n winter doet een vakantie- tochtje goed!
