LEIDSCH
DAGBLAD
Eisenhower nam moedige beslissing:
veto over omstreden landbouwwet
Officier van nieuwe Westduitse
leger naar het Oosten gevlucht
Ook Leiden in geweer voor vrijheid
van academische studie
WEERBERICHT-
Delftse en Utrechtse studenten
betogen voor hun studie-vrijheid
95ste jaargang
DINSDAG 17 APRIL 1956
No. 28808
Directeur: J. W. Henny
Hoofdredacteur: J. Brouwer
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
f7.— per kwartaal; f2.35 per maand; f0.55 per week
Witte Singel 1, Leiden - Giro no. 57055
Telefoon Directie en Administratie: 25041; Redactie: 21507
President ivas moreel-sterk
inplaats van politiek-slim
President Eisenhower heeft een gedurfde beslissing genomen: hij heeft gisteren
zijn veto uitgesproken over de landbouwwet, die de vorige week door het Ameri
kaanse Congres werd goedgekeurd. Enkele bepalingen van de wet zouden er
namelijk toe leiden, dat zich nog meer overschotten aan landbouwprodukten zou
den gaan ophopen, aldus de president. Tevens deelde de president aan het Congres
mede, dat hij onmiddellijk regeringsmaatregelen zal nemen om het inkomen van
de boeren te verbeteren. Het Congres kan het veto ongedaan maken, wanneer het
de landbouwwet opnieuw met een meerderheid van tweederden aanneemt. Het
ontwerp zou dan toch wet worden.
Zoals bekend zijn de Amerikaanse boeren nogal ontevreden over hun toestand.
Weliswaar verkeren zij niet in nood, maar het gaat hun aanmerkelijk minder goed
dan de rest van het land. De prijzen voor de landbouwprodukten dalen gestadig.
Nu Eisenhower dus zijn veto uitgesproken heeft over een wet, die tengevolge
van de slimme politiek der democraten onmiddellijke steun aan de boeren zou
geven, dan kan dit de republikeinen wel eens duur te staan komen bij de verkie
zingen in november. Weliswaar heeft Eisenhower andere maatregelen aangekon
digd, maar als die niet snel genoeg komen of niet bevredigend zijtf, kan deze gang
van zaken de republikeinen de overwinning kosten.
ging men namelijk door met zeer aan
trekkelijke steunprijzen, dan zouden de
boeren weliswaar hun areaal gaan be
perken, maar aangemoedigd door
voordelige steunprijzen zouden zij
dan de rest van hun gebied bijzonder
intensief gaan bewerken, zodat het
landbouw-overschot even groot zou blij
ven en het hele plan de regering wel
veel geld zou kosten, maar niet het be
oogde resultaat zou opleveren
Handig maar niet erg fraai
spel van de democraten
Onze correspondent in Washington
telegrafeerde hedenochtend:
Waarom gaat het de boeren in Ame
rika niet zo goed? De hoofdoorzaak is
het grote landbouw-overschot, dat door
de regering weliswaar uit de markt ge
nomen wordt, maar dat niettemin die
markt en de prijzen drukt. De situatie
is niet gezond, zolang de surplussen
niet weggewerkt zijn. De regering heeft
beoogd op twee manieren een einde te
maken aan de onwenselijke toestand:
zij heeft een wet voorgesteld, waarbij de
boeren compensatie krijgen, indien zij
een gedeelte van hun land niet bebou
wen en tevens wenst de regering de
steunprijzen wat te kunnen verlagen
voor diè produkten, welke de overheid,
wanneer de markt niet gunstig, ver
plicht is op te kopen. De twee maat
regelen houden verband met elkaar:
Koningin stelde
radiosterrenwacht te
Dwingelo in gebruik
Koningin Juliana heeft heden- J
middag de grootste radiosterren-
wacht ter wereld op de Drentse I
I heide nabij Dwingelo officieel in
I gebruik gesteld. Deze sterren-
wacht, die een eerst na de bevrij- I
I ding tot bloei gekomen nieuwe J
1 astronomische waarnemingstech-
niek mogelijk zal maken op een I
I schaal zoals nergens elders, is tot j
1 stand gekomen door de samen-
werking van de Nederlandse ster- I
I renwachten, PTT, Philips en het J
1 KNMI, terwijl de kosten gedragen
I worden door de Organisatie voor I
I Zuiver Wetenschappelijk Onder- j
zoek. In de ontwikkeling van de
I radioastronomie en de bouw van I
I deze nieuwe sterrenwacht hebben
de Leidse hoogleraren Oort en
l Van de Hulst een zeer groot aan- I
I deel gehad.
Aan de radiosterrenkunde en
I deze nieuwe sterrenwacht wijden I
I wij elders in dit blad een uitvoe-
rige beschouwing. I
Geen goede wet
Aanvankelijk zag het er naar uit, dat
de regering succes zou hebben met haar
voorstellen: op 8 maart van dit jaar ver
wierp de Senaat met 54 tegen 41 stem
men het systeem van de vaste steun
prijzen.
Sindsdien is het getij echter gaan
keren. In de „Primary's" (de z.g. vóór-
verkiezingen) begon het duidelijk te
worden, dat de ontevredenheid onder
de boeren inderdaad aanzienlijk was.
De democraten met een politieke neus
moeten wel geroken hebben, dat hier
wellicht nog hun enige kans lag om
succes te hebben met de verkiezingen.
En, daar zij de meerderheid hebben in
beide Kamers van het Congres, konden
zij het klaarspelen een landbouwwet op
te stellen, die terugkeert tot vaste, hoge
steunprzen en dei daardoor het effect
te niet doet van de tegelijk voorgsetelde
a rea al - beperking.
Eisenhower heeft gelijk: dit is geen
goede wet.
Reden voor beduchtheid
Nu Eisenhower zijn veto heeft uitge
sproken hebben de democraten hun po
litieke doel bereikt. Nu kunnen zy tot
de boeren zeggen: Wij hebben een wet
aan de president voorgelegd, die jullie
onmiddellijk verlichting zoïi brengen In
je moeilijke positie. En wat deed onze
republikeinse president? Hij sprak zijn
veto uit over dit wetsvoorstel
Niet alleen de republkeinse kanddia-
ten in de landbouwgebieden zijn onge
rust. de republikeinse partij als geheel
heeft reden om beducht te zijn voor de
nu ingetreden situatie Weten de demo
craten een vecht-kandidaat naar voren
te brengen, dan zou deze indien h(j
de landbouw-situatie met alle kracht
ging uitbuiten een ernstig gevaar
kunnen betekenen voor Eisenhowers
kansen.
Er is daarom morele moed voor no
dig geweest om de aanvaarding van
deze wet te verhinderen!
Zeer vermoedelijk een geval van spionage
(Van onze correspondent in West-Duitsland).
Voor de eerste keer 's een officier van het nieuwe Westduitse leger gede
serteerd en, naar men aanneemt, naar de onder communistisch bestuur staan
de Oostzone gevlucht. Het is de 34-jarige eerste luitenant van de luchtstrijd
krachten Kurt Geuther uit Coburg in Beieren. Het is niet uitgesloten, dat we
hier ook met de eerste spionage-affaire in het Westduitse leger te doen heb"-
ben, want Geuther, die ten vertrouwenspositie bekleedde en die kort geleden
adjudant van de commandant van de Westduitse vliegergroep te Kaufbeuren
in het zuiden van Beieren geworden was, is in de laatste tijd in de gelegen
heid geweest, de tekeningen van de nieuwste straaljagers te bestuderen. In
Kaufbeuren bevindt zich een van de grootste en belangrijkste vliegeroplei
dingsscholen van de N.A.V.O.!
Politie werd opgesloten
Men is pas kort gelden aan de bewe
ringen van Geuther omtrent zijn eigen
verleden gaan twijfelen. Men vermoedt
namelijk, dat Geutheidie beweerde
vroeger luitenant in Hitlers Luftwaffe
geweest te zijn, zich van valse papieren
heeft bediend, toen hij zich kwam aan
melden om in het nieuwe leger te wor
den opgenomen. Men beschuldigde hem
van valsheid in geschrifte en van be
drog. Bovendien zou hij onbevoegden
papieren verschaft hebben, waarmee zij
zich in het bezit van springstoffen kon
den stellen. In Coburg wordt beweerd,
dat hij al sedert geruime tijd in verbin
ding zou hebben gestaan met commu
nistische agenten, die door het ijzeren
gordijn naar het Westen waren geglipt
Dezer dagen zou Geuther zich wegens
de springstoffen-affaire voor een recht
bank hebben moeten verantwoorden,
maar hij is niet op die zitting versche-
De Indonesische
pensioenen
Valt nadeel nog mee
(Speciale berichtgeving)
Enige dagen geleden berichtten wij,
dat Indonesië de overeenkomst, geslo
ten op de eerste Nederlands-Indone
sische ministersconferentie eenzijdig
had opgezegd voor zover het de ge
garandeerde pari-betaling van het
Indonesische aandeel in de pensioe
nen van vroegere ambtenaren en mi
litairen van Nederlandse nationaliteit
betreft.
Naar wjj thans vernemen - officieel
commentaar is nog steeds niet voor-
nen. Een officier van justitie had Geu
ther naar zijn woning in Coburg laten
komen, waar de politie een huiszoeking
zou houden Terwijl deze bezig was een
kast met linnengoed te onderzoeken,
zag Geuther kans de kamer heimelijk te
verlaten. Hij draaide de sleutel van de
kamerdeur om en de politiemannen za
ten gevangen. Toen zij de deur met ge
weld openbraken, was hun vogel gevlo
gen. Coburg ligt betrekkelijk dicht bij
het ijzeren gordijn.
rechte veelvuldig het
vrijheid" genoemd.
„bolwerk van de
In Delft is de studentenactie begonnen minister Cals om de Techn. Hogeschool'
voor de vrijheid van dc student, in bre- te Delft aan banden te leggen en de
der en principiëler opzicht gezien de studievrijheid te beperken door maxi-
vrijheid van het hoger onderwijs, de vrij- mum termijnen voor examens vast te
heid van de universitaire studie. stellen.
Nu is ook Leiden bakermat van de Gistermiddag trokken de Leidse slu-
vrijheid sinds eeuwen, gevolgd in dc rü denten met een mailroach door de stad
van studentengemeenschappen, die hun om hun collegae aan tc sporen blijk
stem verheffen tegen de voornemens van te geven van hun afkeer van de ministe
riële voornemens, die een aantasting be
tekenen van de principiële vrijheden.
Vanavond worden er massabijeenkom
sten georganiseerd in Minerva" en het
VVSL-gebouw, en morgen, woensdag,
komen duizenden studenten uit het ge
hele land op de Grote Markt te Delft
bijeen om van hun eensgezindheid blijk
te geven ten opzichte van de wetsont
werpen, die de vrijheid aantasten.
De foto toont de mailcoach, die van
„Minerva" vertrekt om een ronde te
doen door de Sleutelstad, niet ten on-
(Foto L D /Van VUet.)
Petitie aan Tweede Kamer
De Civitas Academica van de Leidse
Universiteit heeft gisteravond in een ver
gadering van het Concilium (vertegen
woordigend lichaam van de Civitas) be
sloten aan de Tweede Kamer een petitie
te zenden in verband met het voorge
stelde tot artikel 61 bis van dc wet op
het Hoger Onderwijs. De petitie heeft
de volgende inhoud:
..Het Concilium, vertegenwoordigend
lichaam van de Civitas Academica,
waarin zitting hebben vertegenwoordi
gers van de Academische Senaat, het
college van curatoren, de wetenschappe
lijke staf, het Leids Universiteitsfonds, dc
farulleitsvcrenigingen. de gezelligheids
verenigingen en de verenigingen op le
vensbeschouwelijke grondslag, alsmede
de studenten-pastores en de studenten
decaan. in vergadering byeen op maan
dag 16 april '56 verzoekt de Tweede Ka
mer der Staten Generaal met betrek
king tot het ontwerp van de wet-wjjzi-
ging Hoger Onderwijswet art 61 bis be
treffende het Technisch Hoger Onder
wijs een zodanige beslissing te nemen,
dat dc verantwoordelijkheid van de stu-
Ter gelegenheid van het feit dat
vandaag de wegenwacht tien jaar
bestaat, zullen de ..Gele Rijders"
deze week ook op het witte doek
verschijnen in het filmjournaal.
Tijdens een parade voor de camera
op de rijksweg Den HaagUtrecht
handen - schijnt de verwachting ge
wettigd, dat uiteindelijk geen der ge
pensioneerden hierdoor aanzienlijk
nadeel zal ondervinden.
Hoewel het uit tactische overwegingen
ongewenst wordt geacht om tijdens de
besprekingen, welke tussen vertegen
woordigers der beide regeringen worden
gevoerd, mededelingen te doen omtrent
de richting, waarin de oplossing wordt
gezocht, kan wel gezegd worden dat in
siders de indruk hebben dat van Indo
nesische zijde het aanbod is gedaan
om de uitbetalingen, voor zover deze
plegen te worden verricht door de di
plomatieke vertegenwoordiging van de
republiek, voorlopig normaal voort te
zetten cn achteraf dc rekening van het
tweederde deel der uitbetaalde bedra
gen bq de Nederlandse regering te pre
senteren.
Indien over de te volgen procedure
overeenstemming is bereikt, zal wel van
officiële zijde een verklaring worden
uitgegeven.
Van deskundige zijde werd ons nog de
volgende berekening verstrekt:
Indien aangenomen wordt, dat aan
Indonesisch pensioen jaarlijks wordt
uitbetaald een bedrag van f. 28.000 000
dan kwam tot heden daarvan 75 of
f 21.000.000 voor rekening van Indone
sië. Nederland paste volgens overeen
komst 25 (7 of f. 7.000.000 bij, vermeer
derd met plm. f. 3 000 000 zijnde ruim
11 Cc toeslagen over het totaalbedrag
der pensioenen, dus plm. f. 10.000.000 in
totaal, een en ander afgezien van de
miljoenen guldens, welke uit hoofde van
de garantiewet voor Nederlandse reke
ning zijn genomen.
Aangezien Indonesië in plaats van
f 21.000.000 1 op 3 gaat betalen, zou het
Nederlandse aandeel met f. 14.000.000
stijgen en derhalve de f. 25.000.000 gaan
benaderen.
Voor de weduwen- en wezenpensioe
nen ligt de zaak gunstiger, omdat daar
van slechts 14 gdeelte door Indonesië
werd bijgedragen.
dent gehandhaafd kan worden en dat
het hem mogelijk blijft te studeren en
examens af te leggen zonder de psycho
logische dwang van een wettelijke rege
ling. Zich hiermede Hitsprekend tegen
het opnemen van maatregelen in de
wet, die geenszins een verbetering van
de studie-resultaten waarborgen."
Morgen petitie-demonstratie te Delft
Oostduitse agent moest
Poremsky doodschieten
In West-Duitsland wordt de 30-jarige
Oostduitser Wolfgang Wildprett gevan
gen gehouden, die verteld heeft, dat hij
eind vorig jaar naar Frankfort is ge
stuurd door de Oostduitse veiligheids
dienst om daar het hoofd van de N.T.S.
(een Russische anti-communistische or
ganisatie). dr. Wladimir Poremsky (47),
dood te schieten.
Op de dag voordat dc moord zou moe
ten gebeuren (30 december) stelde
Wildprett zich echter met de N.T.S. in
verbinding. Deze organisatie haalde
hem later over zich bij de Westduitse
ai'4"ritelten tc melden.
Het verhaal van Wildprett wordt nu
g»eontroleerd. Een en ander is gisteren
door de N.T.S. op een persconferentie
te Frankfort meegedeeld.
Aanhoudend koud
De Bilt verwacht tot morgenavond:
Overdrijvende wolkenvelden en over
wegend droog weer Matige noordelijke
wind. Hier en daar nachtvorst Weinig
verandering In temperatuur.
(Opgemaakt te 11.15 uur).
18 APRIL.
Zon op: 5.39 uur; onder: 19.45 uur.
Maan op: 12.02 uur; onder: 2.27 uur
Hoogwater te Katwijk te 8.33 en 21.17 u.
De nummer bestaat alt 10 pagina^
„Elk goed kost een zekere prijs"
Gisteravond is te Utrecht in Tivoli door het College van Vertegenwoordi
ging een protestvergadering gehouden van plus minus 2000 studenten, tegen art
61 bis in het voorontwerp «an wetsontwerp tot wijziging van de Hogere On
derwijswet betreffende het Technisch Hogere Onderwijs.
Op het Lepelenburg heerste een studentikoze levendigheid. Met spandoeken
cn spreekkoren werd. ..een keur" van leuzen tot uitdrukking gebracht. Druk
maakte men gebruik van di gelegenheid tot het tekenen van een landelijke
petitie, die morgen ue Tweede Kamer zal worden aangeboden, wanneer de alge
mene beschouwingen beginnen over het wetsvoorstel.
Jhr. P. A. C. Beelaerts van Blokland,
president van het College van Vertegen
woordiging. opende de vergadering, waar
ook een aantal hoogleraren aan deel
nam. HU betoogde dat het hier een zaak
betreft die voor de hele Nederlandse stu
dentengemeenschap van groot belang Is
omdat het mogelUk ls. dat het principe
van de wetswijziging t.z.t. in de wet op
het gehele Hogere OnderwUs zal zUn te
rug te vinden.
Diverse sprekers ageerden tegen .iet
artikel waardoor aan de faculteit het
recht wordt toegekend, de student on-
de bepaalde voorwaarden de toegang
tot een examen te ontzeggen.
Prof. Hijmans van den Bergh zag
het artikel als een aantasting van de
academische vrijheid, die niet te me
ten is met de maatstaf van de eiono-
mische behoefte Het fundament van
de academische vrijheid immers is al-
jus spreker, dal'edereen examen kan
doen voor een academi-rhe graad on
verschillig waar men de kennis heeft
opgedaan. We kennen geen toelatings
examen voor de Universiteit, alleen I
toelating tot examens voor een aca-
demise he graad, aldus
Met een serie argumenten verklaarde
prof. Hymans van den Bergh. die lid
was van de betreffende Staatscommis
sie zich tegen de voorgestelde studie
plicht, die naar zUn overtuiging boven
dien de examencommissies in een
dwangpositie zou brengen Naar zyn
overtuiging kan men uit statistische cU-
fers nooit conclusies trekken en op die
grond maatregelen treffen Wanneer
men met studierendement wer.it. moet
men alle meisjes van de Universiteit
verwUderen" zo zei hy. .Elk goed dat
men op prys stelt, kost een zekere prijs.
Zo mag het hoge goed der academische
vrijheid de prijs kosten van en'ge ver
spilling" zo besloot prof HUmans van
den Bergh.
Aan het slot van de bijeenkomst stel
de de secretaris van het College van Cu
ratoren enkele vragen, waarbij hij zich
persoonlUk tegen het artikel verklaar
de. De voorzittei van e wetenschap
pelijke staf dr C Th Niemller gal als
zUn mening, dat men ni»-t moet pro
beren met een kanon een muls te ra
ken Dit in verband met het z i kleine
aantal studenten waarop net gewTaakte
artikel slaat
Slot op pag. 2
