SCHOKKEND NIEUWS VAN HET
TEXTIELFRONT
MOORDEN EN STR
SPREKENDE PR
IN
PAGINA 4
ZATERDAG 7 APRIL
WEKELIJKS BIJVOEGSEL
Mantels en gordijnen van alui
op in Nieuwe Wereld
(Bijzondere medewerking)
Als U binnenkort eens een modemagazijn binnenstapt, moet U niet
verbaasd zijn, als de bediende ol juffrouw U aanraadt om eens een
jas of mantel van aluminium te proberen. Als het U te doen is om
warme winterkleding, zult U er spijt van krijgen, indien U die raad
in de wind slaat. En zoekt U prettige zomerkleding, dan doet U er
eveneens verstandig aan om die raad niet met een ongelovig of af
wijzend glimlachje te negeren.
Uw afwijzende houding zou onver
standig zijn, doch niettemin begrijpe
lijk. Heel weinig mensen weten name
lijk, dat de laatste tijd een metaal
het aluminium bezig is om de
Noord-Amerikaanse textielmarkt te
veroveren. En het doet zulks op storm-
aohtige wijze! Hoe komt dit?
Een paar jaar geleden deed een ge
leerde uit Cleveland James H. Rand
heet hij een belangrijke ontdekking,
Officiële beeld-proclamatie uit
het jaar 1816
Hier zijn en blijven wij en zó is onze wet
(Bijzondere medewerking)
De Nederlander Abel Tasman ontdekte in 1842 het later naar hem
Tasmanië genoemde eiland voor de kust van Australië. Hij gaf het de
naam van zijn aanstaande vrouw Maria van Diemen. Het duurde
echter tot 1804 aleer Van Diemensland een blijvende blanke bevolking
kreeg. In dat jaar bestemde de Engelse regering het eiland namelijk
voor strafkolonie. Tal van misdadigers uit Groot-Brittannië werden er
heen gebracht om daar hun straffen uit te zitten. De geschiedenis van
Van Diemensland als strafkolonie heeft een treurige vermaardheid
verworven. Treuriger nog is de historie van de behandeling der
inboorlingen. Toen een paar jaar na de inrichting der strafgemeen-
schappen vrije kolonisten zich op het eiland gingen vestigen, woonde
er een talrijke inheemse bevolking. Een halve eeuw later kon men het
aantal der nog in leven zijnde inboorlingen op de vingers van twee
handen aftellen.
Milium schijnt zeer geschikt te zijn voor mantels, want
het houdt U des zomers koel en 's winters warm.
jassen en mantels voor jongelui en kinderen hebben vaak een met een aluminitirnlaagje
voorziene voering. Een grotere warmte zonder dat het kledingstuk aanmerkelijk zwaarder
wordt, is het resultaat.
HOE was dat gekomen? In die Ja
ren beschouwden vele Europese
kolonisten op Tasmanië en elders
in de koloniale gebieden de gekleurde
jassen als van lager orde dan de blan
ken. De blanken op Van Diemensland
zagen in de „Blackfellow" (inboorling)
en zijn „jin" (vrouw) niet veel meer
dan een soort apen. jegens wie heel
veel geoorloofd was. Het leven van zo'n
zwartje" telde niet zwaar. Nog in 1835
kwamen door soldaten georganiseerde
rukken
In een ln de eerste wereldoor
log verschenen woordenboek
vonden wij „aluminium" als
volgt beschreven: „Zilverwit en
zeer licht nieuw metaal, verkre
gen uit kiel-, leem- of aluin
aarde; het aluminium komt
niet in vrye toestand in de na-
I tuur voor; een lorgnetkettinkje
van aluminium". Onlangs vroeg
men ons of wij al een (neen!
j geen lorgnetkettinkje!) stel alu-
I minium-gordjjnen op ons kan-
toor hadden.
I Die vraag maakte ons natuur-
lyk nieuwsgierig.
Hij vond een procédé uit, dat het mo
gelijk maakt om allerlei textielsoorten
ten volle te doen profiteren van de
isolerende eigenschappen van „het
zeer liohte. zilverwitte metaal" uit het
woordenboek van veertig Jaar geleden.
Hij prepareerde stoffen met aluminium
en maakte ze aldus bij uitstek geschikt
voor zomer- en winterkleding. omdat
de dunne aluminiumlaag aan de bin
nenkant (keerzijde) of op de voering
de isolerende eigenschap der stof drie
keer zo groot maakt. De praktische
ontwikkeling van Rand's uitvinding
geschiedde door een New Yorkse fir
ma, die het procédé patenteerde en
v Gebruikt men milium voof,
I beddedekens. dan blijft men
warm. omdat milium de
lichaamswarmte terugkaatst
Ongeveer anderhalve eeuw gele
den vestigden zich de eerste
vrye kolonisten op Tasmanië.
Contact met de inboorlingen
door middel van de taal was
moeilijk. Daarom besloot de
gouverneur de „zwartjes" met
prentjes duidelijk te maken, wat
hij verwachtte en te zeggen had.
en bedreven klopjachten op „blackfel-
lows" voor! Tot volledig begrip van
zaken dient men echter te weten, dat
de inboorlingen heus niet allemaal on
schuldige. brave jongens waren. Zij
maakten zich schuldig aan vergrijpen
tegen het leven en de eigendom c!er
blanken. Eén zo'n vergrijp was echter
als regel een voldoende aanleiding om
tot buitensporig harde en collectieve
strafmaatregelen over te gaan. Dan
zocht men niet alleen de donkere boos
wicht te straffen, doch trad ook on
menselijk op tegen de inboorlingen
groep als geheel. Dan zaaiden de
blanken dood en verderf in de zwarte
rijen. Kortom, de bloedige hardheid
der blanken tezamen met enige „zege
ningen" der beschaving betekenden de
ondergang van de inheemse bevolking
van Van Diemensland.
BEELDEN ZONDER WOORDEN
WAS het de bedoeling geweest van
de blanken om de „blackfel-
lows" uit te roeien? Het ant
woord op deze vraag luidt: Beslist niet.
Vooral de overheid kwam op Van Die
mensland met het voornemen om de
inheemse bevolking te beschermen zij
het dan, dat streng optreden tevens op
het programma stond. Beide elementen
bescherming en gestrengheid
spreken heel duidelijk uit een onlangs
door ons gevonden oude proclamatie,
die zowel wat betreft de vorm als naar
de inhoud zeer belangwekkend is. Het
is een proclamatie in beelden
Het stuk dateert uit het Jaar 1816,
dus uit de tijd, toen er nog maar wei
nig vrije kolonisten woonden op Van
Diemensland Het is een proclamatie,
uitgevaardigd door de gouverneur en
bestemd voor de inheemse bevolking.
De gouverneur wilde door middel van
die proclamatie de „blackfellows" dui
delijk maken, dat de blanke kolonisten
gekomen waren en wilden blijven, als
mede hoe voortaan de wet zou zijn en
worden gehandhaafd. Daar geen enke
le inboorling de kunst van lezen mach
tig was. moest de gouverne-zr wel zijn
toevlucht nemen tot een realistische
beeldroman, gegoten in de vorm van
zes sprekende prentjes. Deze prentjes
verschenen in druk op een groot plak
kaat. Dit plakkaat werd aangeslagen
en bovendien ter meerdere lering aan
de inheemse bevolking uitgereikt.
HET eerste prentje stelt voor enige
blanke mannen (met hun hon
den), vrouwen en kinderen. Het
wil zoveel zeggen als: ..Beste inboor
lingen, dit zijn wij, wij zijn hier ge
komen en willen hier blijven". De wil
der blanken om goede en vriendschap
pelijke betrekkingen met de inheemsen
te onderhouden komt tot uiting op het
tweede prentje. Dit toont de gouver
neur in ambtsgewaad. De blanke auto
riteit schudt een donkere hoofdman de
hand. Achter de gouverneur staan
waarschuwend een ambtenaar en twee
soldaten, gestoken in de pompeuze uni
form van die dagen. De hoofdman
draagt eveneens zijn officiële plunje
(veren in het- haar) en heeft gevolg
medegebracht, te weten drie volwaêsen
leden en een jeugdig lid van zijn stam.
Het begin der proclamatie is dus ge
moedelijk. Ernstiger is de toon van het
derde prentje. Het stelt voor een in
boorling, die bezig is een blanke man
met een speer te vermoorden. De ge
volgen van die moord zijn zeer aan
schouwelijk voorgesteld op het vierde
prentje, want dit beeldt uit, hoe een
der soldaten de moordenaar aan een
boom opknoopt. Een andere soldaat
waakt met het geweer aan de voet
over de gouverneur, die een handgebaar
maakt als wil hij zeggen: Kijk. men
sen, zó vergaat het een zwarte moorde-
Het vijfde plaatje is niet minder rea
listisch. Het toont eveneens een moord.
De dader is nu een Europeaan en het
moordwapen een geweer. Het slacht
offer is een inboorling. Prentje num
mer zes tenslotte is (als nummer viert
een afbeelding van een terechtstelling.
Een der soldaten knoopt namelijk oe
blanke moordenaar op, terwijl de gou
verneur weer een handgebaar maakt
als wil hij zeggen: Kijk, mensen zó
vergaat het een blanke moordenaar,
die zich vergrijpt aan het leven van
een „blackfellow"; ge ziet dus, beste
zwartjes, dat ik ook uw levens bescher
men wil.
BEGREPEN
F de inboorlingen die beeldroman
begrepen hebben, laat zich niet
meer vaststellen. Evenmin is nog
na te gaan, of zy geloof geschonken
hebben aan de proolamatie van 1816,
het onder de naam „milium" op zijn
naam heeft staan.
Heel kort gezegd ie de werking van
milium deze: In de zomer kaatst de
miliumlaag de zonnewarmte terug, zo
dat men koel blijft, terwijl bij koud
weer de lichaamswarmte ün de rich
ting van het lichaam) wordt terugge
kaatst, zodat de drager of draagster
van milium-kleding des winters warm
blijft. Rand maakte de aluminiumbe-
werking zodanig, dat de stof poreus
blijft, zodat de kledingstukken kunnen
blijven ..ademhalen", de gezondheid
der dragers niet wordt geschaad en de
kleren prettig zijn om te dragen
De Noord-Amerikaanse kleding
industrie, met haar scherpe zin voor
nieuwe mogelijkheden en verbeterin
gen, heeft voor milium reeds een
ruime plaats gereserveerd. In Canada
bijvoorbeeld komt thans „trans-season'
kleding op de markt, die overal in Ca
nada en de klimaatsomstandighe
den en weersgesteldheid variëren daar
te lande sterk! en in alle jaarge
tijden kan worden gedragen. Bij ons
zou die „trans-season" kleding gerust
.jaarkleding" kunnen worden ge
noemd. daar hij de aanschaffing \an
speciale zomer-, winter-, herfst- en
voorjaarskleding goeddeels overbodig
zou maken, hetgeen voor menigeen een
aanmerkelijke besparing zou kunnen
betekenen.
In de Verenigde Staten en in Ca
nada komen milium-jasscn en man
tels voor het schone zowel als voor
het sterke geslacht er meer en meer
in. Ook kinderkleding, werkbroeken
voor mannen, eenvoudige en mo
dieuze mantelpakjes, kamerjassen,
regenjassen, ski-kleling, petten en
overschoenen van „milium-stoffen"
marcheren over een breed front op
regenjassen, ski-kleding, petten en
dekbedden (koele kamers, warme
bedden!) van milium-stof zijn aan
het Amerikaanse textielfront ver
schenen. Handschoenen, slaapzak
ken, autodaken, brandweerkleding
en andere miliumprodukten bevin
den zich op weg naar het front. De
gezagvoerders en bemanning van
sommige Canadese ijsbrekers zijn
reeds gehuld in milium-jassen.
Kortom milium is een verschijnsel
aa,n het textielfront. dat zonder twij
fel een plaats verdient in de rubriek
„Schokkend Nieuws" Een verschijnsel,
dat weldra ook in de Oude Wereld
duidelijk waarneembaar zal zijn. De
voortrekkers van het milium-leger zijn
reeds gearriveerd Hun wapenspreuk
luidt:
KOEL IN DE ZOMER -
WARM IN DE WINTER
iNivano - Nadruk verboden)
dus of zij als waarheid aanvaardden,
dat iedere boosdoener, blank of zwart,
door de overheid gestraft zou worden.
Wel staat vast, dat de hand van de
blanke man al heel spoedig zeer
zwaar drukte op de inheemse bevol
king. En dit is dan nog een milde for
mulering! Niettemin is de beeld-pro
clamatie van 1816 een uiterst belang
rijk document, omdat het een der «er-
ste officiële contacten tussen blank en
gekleurd op Van Diemensland voor net
nageslacht vastlegde en omdat het ge
tuigt van de goede bedoelingen der
overheid.
In 1854 hield Van Diemensland op
een strafkolonie te zijn. Het eiland
heette voortaan Tasmanië. Dit Is de
inheemsen niet per beeldproclamatie
bekend gemaakt want er waren toen
praktisch gesproken geen inheemss
Tasmaniërs meer. zodat de „blackfel-
lows" en hun „jins" niet meer konden
genieten van het heugelijke nieuws.
(NIVANO NADRUK VERBODEN."
