Een Zoeklicht
Schoolkeuze voor Prinses Beatrix
door toekomstige taak bepaald
ZATERDAG 28 JANUARI
WEKELIJKS BIJVOEGSEL
PAGINA 4
Met Churchill in de tuin van Hale is Soest dijk. 1946.
Ben van Eysselsteyn. „Verweerde
stenen". H. P. Leopolds Ultge-
versmij. 's-Gravenhage 1955.
Wanneer men. zoals uw critica, ge
middeld tien Nederlandse boeken per
maand leest, waar dan nog het nodige
aan buitenlandse literatuur en artike
len bijkomt, dan gebeurt het maar
hoogst zelden meer dat men verzonken
raakt in een boek. Het diepe lezen,
onbewust van tijd en omgeving, het
verloren zijn in een verhaal zodat een
storing een korte schrik veroorzaakt
en de lezer even zijn ogen uit moet
wrijven om bewust tot de realiteit
terug te keren dat is er zelden meer
bij Helaas, want ik vraag mij af of er
een belevenis is. die deze in intensiteit
en voldoening evenaren kan
Tot mijn vreugde en verwondering
echter heeft de roman ..Verweerde
Stenen" mij deze sensatie bij uitzon
dering nog eens teruggegeven Daar het
mij interesseerde welke indruk het
nieuwe werk van deze bekende schrij
ver zou maken, bekeek ik het ik
snuffelde er even aan. zoals dat in
vakkringen genoemd pleegt te worden
en voor ik er erg in had was ik
halverwege. En daar de neiging tot het
ontleden van de eigen emoties, van
kindsbeen af reeds aanwezig, door de
kritische arbeid in niet geringe mate
is toegenomen en „omdat zo zelden
mij mag gebeuren D'ervaring die ik
zo garen zag." om P. C. Hooft te va
riëren. ben ik spoorslags gaan zoeken
naar de gronden van deze reactie.
Was het het onderwerp of de tijd?
Ik ben mij niet bewust, dat Drentse
heren en pachters in die wel zeer be
langrijke tijd de tweede helft van
de achttiende eeuw met zijn eerste
vlagen van democratie mij zo na
aan het hart liggen, dat mijn kritische
zin er door verzwakt zou worden. En
v OP DE BOEKENMARKT
Waar de rogge om de ruïnes groeit
„het oude landschap" boeit mij slechts
zoals ieder land dat nog niet bezaaid
is met huizen en koolvelden. Het feit.
dat ik dit boek in één adem. om niet
te zeggen ademloos, heb uitgelezen
moet dus geheel aan de debetzijde van
de schrijver komen. Want zijn stof is
in de strikte zin van het woord niet
nieuw wij hebben al vele herenhui
zen in de letterkunde zien ondergaan
en „de rogge om de ruïnes zien
groeien" om met J. C. Bloem te spre
ken. Het moet dus de wijze waarop
zijn. die mij in zijn ban gehouden
heeft en er rest mij niet anders dan
deze wijze te definiëren.
Ben van Eyssclsteyn bewijst met
deze roman, dat hij een van Neder
lands beste vertellers is en dat hij
visie heeft. Vervolgens weet hij dat
gene wat hij vertelt op zulk een ge
raffineerde wijze te doseren, dat men
aan het eind van iedere episode ver
langend aan de volgende begint. Ook
is hjj er in geslaagd zijn historisch
onderwerp zó levend te maken, dat
het lijkt alsof de eeuwen terugge
draaid zijn. Ook hierbij Is zijn ge
voel voor evenwicht en zijn kennis
van de menselijke roerselen hem te
Stade gekomen.
Hij heeft n.l. de onrust van het tijd
perk als het ware in de zinnen mee
naar binnengesmokkeld zonder veel
over de sociale gebeurtenissen te spre
ken. geheel zoals de politieke en socia
le stormen, die begonnen op te steken
bij het gezin van Linge op zijn afge
legen havezathe nooit regelrecht, maar
als een tocht door de kieren naar bin
nen gekomen zullen zijn. De nadruk
blijft op de mensen liggen en zodoende
vrijwaart de schrijver zijn lezer voor
die onuitstaanbare gesprekken over
politiek en maatschappij, die nooit
door enig levend wezen gevoerd kun
nen zijn. doch die auteurs van histo
rische romans zo gaarne gebruiken om
de lezer duidelijk te maken dat het
openbare leven werkelijk niet verwaar
loosd wordt. Van nog een raffinement
wordt men zich bewust als men tot de
ontdekking komt. dat de lokale kleur
uitnemend is aangebracht zonder dat
de schrijver zich bediend heeft van
dat grove en gewoonlijk wat effect
betreft alleen maar lachwekkende
middel, de streektaal. De hele roman
staat in modern Nederlands en Van
Evsselsteyn heeft het zo weten te
schikken dat deze wijze van spreken
zelfs bij de minst ontwikkelde acht
tiende eeuwer niet onnatuurlijk aan
doet. Dit laatste kan hij m.i. alleen
bereikt hebben door zijn talrijke per
sonages zodanig hun rol voor te schrij
ven. dat de afwezigheid van een eigen
idioom onopvallend wordt tegenover
de gang der gebeurtenissen. Dit is een
goede oplossing voor het taalprobleem
bij historische en regionale romans,
want bij de eerste soort maken de
archaïsmen gewoonlijk dezelfde indruk
dieGotische huizen gebouwd in 1900
maken, terwijl de laatste soort een
hybridisch ding wordt, omdat de sujet
ten gewoonlijk spreken in hun dialect,
maar denken in algemeen beschaafd.
Deze roman, die zich afspeelt op de
grens van oud en nieuw, maakt behal
ve door zijn levendige verteltrant en
zijn intelligent plastisch gestelde ge
sprekstoon. ook daarom zon organi
sche indruk, omdat de schrijver er aan
gedacht heeft het verval van de oude
periode zowel van binnen uit bij
zijn heren als van buitenaf de
historie aan te wijzen. De drie
episoden, waarin het verdeeld is, geven
het gelukkig niet de gruwelijke lengte
van de beruchte driedekkers. Bondig
heid is ook een van zijn kwaliteiten.
Van deze episoden is de tweede, het
dagboek van het meisje Charlotte
Emilie in haar huwelijk met de Dren
tenaar Bemier van Linge. het fijnste
uitgewerkt. In het derde deel zijn de
instorting van de eenzame Bernier na
de dood van zijn vrouw en de terug
keer van de zoon Avolt eigenlijk de
enige keer dat de nieuwe tijd als door
een open raam naar binnen komt
zuiver en in dezelfde tint als het ge
heel gesteld. Het opduiken van de
kleinzoon Hans en de brand van de
Rheehorst doen wat melodramatisch
aan. Brand is het einde van zo menig
door geesten bevolkt huis geweest. Dat
Ben van Eyssclsteyn deze geesten, be
stand als zij blijken te zijn tegen vuur
en vergetelheid, nog eenmaal ziel en
lichaam heeft gegeven en hen op zo
boelende wijze verstaanbaar heeft ge
maakt voor de moderne lezer, is een
prestatie van de bovenste plank
CLARA EGGINK.
Doch het liefst i6 zi) alleen, met
haar hartsvriendin Renée Roëll, of in
de beslotenheid van haar „werkplaats"
waar zij zich ongestoord op het beeld
houwen kan werpen. Daaruit mag ook
weer niet worden geconcludeerd, dat
Prinses Beatrix zich niet zou interes
sehen voor de nationale- en interna
tionale vraagstukken. Zij kan over die
problemen discussiëren op een manier,
die aantoont dat haar belangstelling
ongeveinsd en zeker niet oppervlakkig
in (le loop der jaren
Eenmaal zal zij fle scepter zwaaien over
ons dierbaar vaderland
I (Speciale berichtgeving)
n ons vorig artikel hebben wij er op gewezen, dat Prinses Juliana bij
de opvoeding harer beide kinderen in Canada, grote waarde hechtte
aan de persoonlijkheidsvorming. Dat zulks niet zonder resultaat is
gebleven, weten vooral zij, die in nauw contact staan met de
Prinsessen.
Van onze oudste Prinses is bekend, dat zij zich kan doen gelden,
zeker niet kritiekloos door het leven gaat en haar gedachten onge
lofelijk snel kan formuleren.
In hoeverre haar vastberadenheid en doorzettingsvermogen - dit
laatste vooral op het gebied van boetseren, beeldhouwen en tekenen -
vastere vorm hebben gekregen door het onderricht in de „werk
plaats" van Kees Boeke, is moeilijk te zeggen. Vast staat dat zij in dit
opzicht veel te danken heeft aan haar moeder.
Gezien haar grote taak in de toekomst, is het een probleem
geweest, welke school Beatrix zou moeten gaan bezoeken.
Het Prinselijk paar was na rijp beraad tot de conclusie gekomen,
dat de vorming van een speciaal klasje, zeker niet gewenst was. Trix
en Irene zouden temidden van andere kinderen lager onderwijs
moeten ontvangen. Beiden zouden moeten gewennen aan een „nor
male" schooldag, aan de plichten, die ook voor elk ander school
gaand kind golden en kennis moeten maken met de sfeer, die aan een
kinder-gemeenschap eigen is.
Zelfwerkzaamheid
VOOR de keus vain de „werkplaats"
van Kees Boeke in Bilthoven heb
ben speciale redenen gegolden.
Evenals haar koninklijke moeder, die
de grote pedagoog Jan Ligthart In
dertijd als onderwijzer voor haar doch
ter uitkoos, was Prinses Juliana uiter
mate geporteerd voor onderwijsvor
men. welke erop waren gericht, het
kind tot zelfwerkzaamheid te dwingen.
In bepaalde kringen is de keus van de
„werkplaats" bekritiseerd. Die kritiek
evenwel is nooit steekhoudend geweest
en sproot veelal voort uit conservatieve
opvattingen. Evenals ieder Nederlands
ouderpaar, hadden en hebben de
ouders onzer Prinsessen het recht, die
school voor him kinderen uit te zoe
ken, welke zij als de meest gewenste
beschouwen.
De „werkplaats"-gemeenschap heeft
Prinses Beatrix volop gelegenheid ge
boden zich te werpen op die dingen,
waarnaar haar altijd bezige geest uit
ging en die niet behoorden tot het nor
male lesrooster, dat voor elke Neder
landse lagere school geldt.
Geen „wonderkind"
SPORT, spel. maar vooral tekenen
heeft in die jaren haar grote voor
liefde gehad. Het zich steeds ster
ker ontplooiend tekentalent dat zij
ongetwijfeld van haar grootmoeder
van moederszijde heeft geërfd
dwong haar tot een scherpe observatie
Wanneer men kennis neemt van de
prodiukten van haar creatieve geest in
die eerste schooljaren, wordt men ver
bluft door de rake wijze, waarop zij
haar onderwerpen met potlood, pen of
penseel, vorm wist te geven en bij het
boetseren, waarbij ze haar fantasie de
vrije loop liet, kwam zü eveneens tot
opvallende prestaties. In de werkka
mers van vader en moeder, maar voor
al in haar eigen „werkplaats" treft
men menig voorwerp aan, dat aan
hoge artistieke eisen voldoet.
Prinses Beatrix alzo een wonder
kind? Wie dat zou durven beweren,
zou onmiddellijk met haar persoon
lijk in conflict komen. Want Prinses
Beatrix haat een ieder, die in haar
méér wil zien dan een meisje, dat
toevalligerwijs een talent heeft.
Geen opvallend groot, maar een re
delijk talent.
Ongeveinsde belangstelling
HET leren is haar zeker geen spe
len. Als gymnasiaste, die in de
zomer van dit Jaar eindexamen
zal moeten doen en zeker niet op be
voorrechting zal behoeven te rekenen,
kan zjj uren op haar huiswerk zitten
blokken.
Kind rijpte tot jonge vrouw
Artistiek talent ontwikkelde zich
Initiatief en durf
ZEKER is zij niet de jonge vrouw,
die als tyd. gelegenheid en om
standigheid zich daartoe voordoen
inactief zal blijven. Daarvoor is haar
wilskracht te groot, is haar geest te
levendig. Ook in dit opzicht vertoont
zij dezelfde karaktertrekken ais haar
vader, die tijdens zijn ,goodwill"-rei-
zen naar het buitenland zo dikwijls
van doortastendheid heeft blijk gege
ven. Maar haar hoge positie zal Prin
ses Beatrix bepaalde beperkingen blij
ven opleggen
Deze dynamische wereld vraagt even
wel mensen, die over initiatief, durf
en doorzettingsvermogen beschikken
Onze oudste Prinses bezit deze eigen
schappen zonder twijfel.
De plicht roept
EEN enkele officiële representatieve
taak heeft Prinses Beatrix al ver
richt. Te verwachten is, dat in de
nabije toekomst haar officieel verschij
nen in het openbaar veelvuldlger zal
worden.
De onbezorgde kindertijd is ook voor
Prinses Beatrix afgesloten Men kan
zich dit alles nog zo moeilijk voorstel
len. Er is in die achterliggende 18 Ja
ren wel héél veel gebeurd en héél veel
veranderd. Het meisje, dat zo heerlijk
kon ravotten in de uitgestrekte lanen
van het park van het ouderlijk huis.
zo intens kon genieten van het dieren
leven. al6 padvindster de dolzinnigste
avonturen wist uit te denken, is tot een
jonge vrouw gerijpt.
Op het sportveld van de school
van Kees Boeke. 1946.
Beatrix, Wilhelmina, Armgard.
Haar binnen het bestek van een ar
tikel te schilderen, is geen sinecure.
Zelf wil zij dat allerminst, omdat een
van haar vele deugden bescheidenheid
is.
Over haar jonge leven is ook de
schaduw van een onbarmhartige
oorlog gegaan. De sporen daarvan
zijn in de wereld nog verre van uit
gewist. Haar Koninklijke moeder
heeft in menige toespraak de weg
gewezen, hoe een nog op velerlei
gebied ontredderde wereld uit de Im
passe kan geraken.
Het ligt In de schoot der toekomst
verborgen, welke taak Prinses Bea
trix in dit streven naar een betere
wereld zal worden toebedeeld.
Prinses Beatrix naar de winter-sport.
Haar veranderde staatsrechtelijke
positie komt al o.m. tot uit tog in het
feit. dat zij lid zal worden van het
voorname college, de Raad van State.
Dat houdt in de eerste stap op de weg,
die haar meer en meer zal bekwamen
to de taak. welke straks voor haar zal
zijn weggelegd.
Dat God haar bi) de voorbereiding
op die gewichtige taak zal sterken,
steunen en beschermen, is de wens
van gans het Nederlandse volk!
Prinses Beatrix in bedrijfsschool van scheepswerf
Ik hertoner mij een vakantieverblijf
in het wintersportcentrum Grindel-
wald. Het begrip voor het werk, dat de
aanwezige persfotografen daar moes
ten doen, kwam zo prachtig tot uiting
in het antwoord dat zij gaf op een
verzoek te willen poseren: „Leuk vind
ik het niet. maar ik begrijp dat het
moet!"
Het is zeker geen meisje, dat de po
pulariteit zoekt, maar zekere gezonde
belangstelling voor haar doen en laten
bij het vervullen van representatieve
taken, niet schuwt.
Nieuwe fase
IN het vriendelijke witte hui6 in
Soestdyk woont een gezin, waar de
Vreugde zich doet gelden, maar ook
verdriet zijn toegang kan krijgen. In
dat opzicht onderscheidt dit gezin zich
niet van die duizenden en duizenden
andere Nederlandse gezinnen.
Er groeien in dat huis kinderen op,
die straks op hoge posten geroepen
zullen worden. Prinses Beatrix is er
één van. By het bereiken van de 18-
jarige leeftyd Is een nieuwe, uiterst be-
langryke fase in haar leven begonnen.
Zeker niet van alles behoeft zü als
18-jarlge afscheid te nemen. In per
soon zal onze oudste Prinses, die zo
veel liefde en zorg aan de dag legt
voor de kleine Marüke, niet veran
deren. Doch in haar leven zullen
zich meer plichten doen gelden,
plichten welke onafscheidelijk ver
bonden zün aan de status van haar.
die eenmaal de scepter zal zwaaien
over ons dierbaar vaderland.
10 september 1953: Prinses
Beatrix voor het eerst naar een
gala-bal met haar ouders in de
Koninklijke Schouwburg te Am
sterdam.
