LEIDSCH
DAGBLAD
Geneefse conferentie geeft tot
enige bezorgdheid aanleiding
WEERBERICHT
In Jordanië demonstraties tegen
liet Verdrag van Bagdad
AFTREDEN VAN EDEN MET
KLEM TEGENGESPROKEN
94ste jaargang
MAANDAG 9 JANUARI 1956
No. 28725
Directeur: J. W. Henny
Hoofdredacteur: J. Brouwer
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
f7.per kwartaal; f2.35 per maand; f0.55 per week
Witte Singel 1, Leiden - Giro No. 67055
Telefoon Directie en Administratie: 25041; Redactie: 21507
Regeling afhankelijk gesteld
van oplossingNieuw Guinea
Missie Anak Agoeng dwong Nederland
tot meer toegeeflijkheid
(Van onze speciale verslaggever)
De opheffing van de Nederlands-Indonesische Unie en de vervan
ging van de financieel-economische RTC-akkoorden is. na veel loven
en bieden, eindelyk in kannen en kruiken gekomen. Alles hangt er nu
maar van af of ook voor de kwestie Nieuw-Guinea en de arrestanten
een oplossing wordt gevonden, die beide partijen kan bevredigen.
Dit is, kort samengevat, het resultaat, dat na bijna vier weken con
fereren in een niet altijd even hartelijke atmosfeer, uit de bus is ge
komen. Het overleg in Genève is nu geschorst om beide partijen gele
genheid te geven ruggespraak te houden met hun regeringen.
Laten wij de dag niet prijzen, voor
dat het avond is. De atmosfeer in Ge
nève is. na de sombere sfeer van
de laatste weken, aanzienlijk opgeklaard,
maar het hangt van het interne over
leg af of men de zaken deze week op
dezelfde voet kan voortzetten. Wanneer
de Indonesiërs, evenals het vorig jaar
de missie-Soenarjo. met nieuwe amen
dementen over de brug komen, kan het
beeld zich weer in één slag geheel wij
zigen.
Akkoord bereikt, maar...
Zoals de zaken thans staan, is een
akkoord bereikt over de opheffing van
de Unie en de vervanging van „Finec"
die in twee afzonderlijke protocollen
zullen worden ondergebracht. Deze „Fi
nec" is in feite slechts een verzamel
naam voor de aan het Unie-statuut ge
hechte financieel-economische overeen
komst. die is onderverdeeld in vier af
delingen, namelijk: rechten, concessies,
vergunningen en bedrijfsuitoefening; b.
financiële betrekkingen; c. handelspoli
tieke betrekkingen en samenwerking; d.
schuldenregeling.
Het grote struikelblok was in de afge
lopen weken de kwestie van de Neder
landse rechten en concessies in Indone
sië 'afdeling a van de „Finec"), die,
volgens Djakarta, als een binnenlandse
aangelegenheid moest worden be
schouwd, en volgens Den Haag, in een
internationale overeenkomst moest
worden ondergebracht. Deze kwestie
heeft men nu, gelijk bekend, eenvoudig
op de lange baan geschoven, door de
beslissing uit te stellen tot het tijdstip,
waarop de nationale wetgeving in Indo
nesië haar beslag heeft gekregen.
„suggestie tot doorbreking van de im
passe" tot onze regering heeft gewend,
een suggestie, die eveneens hierop neer
kwam, dat Nederland zich bereid zou
verklaren tot verder overleg over de
„Finec" en speciaal afdeling a 'de be
staande rechten en concessies)nadat
de wet van de buitenlandse investerin
gen in werking is getreden.
In de gedachtengang van het be
drijfsleven speelde waarschijnlijk ook
de overweging mee, dat de neiging om
alles weer „waterdicht" vast te leggen
op de lange duur toch in het nadeel
van ons land zou werken, al was het
alleen maar omdat zelfs in een inter
nationaal akkoord geen voldoende ga
ranties voor de toekomst liggen.
Een verdrag heeft namelijk zijn zin
verloren, zodra de wil ontbreekt om
het te handhaven.
Kardinale punt onopgelost
Intussen hebben wij hier één belang
rijk aspect van de gehele conferentie
onbesproken gelaten: de kwestie van de
Nederlandse arrestanten in Indonesië.
Ten onrechte, want alle tekenen wijzen
er op, dat juist dit de scherpe klip
wordt, waarop het overleg nog zou
kunnen stranden. Het kardinale punt is
dat de regering-Ha rahap wel vol goede
wil is. maar in feite te zwak in haar
schoenen staat om het grove onrecht
te bestrijden en zich liever verschuilt
achter het argument, dat zij „niet kan
ingrijpen in de rechtsgang".
Dat de Nederlandse regering, en in
het bijzonder de ministers Luns en
Donker, hiermee genoegen zal nemen,
is nauwelijks in te denken. Zolang er
nog mensen van gevangenis naar ge
vangenis worden gesleept, zonder dat
zij weten waar zij aan toe zijn, mag
Nederland deze zaak niet laten rusten.
Ministers terug
De ministers Van de Kieft, Zijlstra en
Donker alsmede een aantal adviseurs
ran de Nederlandse delegatie naar de
NederlandsIndonesische conferentie,
zijn zaterdagochtend per vliegtuig uit
Genève naar ons land teruggekeerd.
Minister Luns is per trein naar Wen-
gen 'Berner Oberland), waar zijn gezin
vertoeft, gereisd.
Mr. Kasimo, mr. Indrakasoema en
Roestamadji van de Indonesische de
legatie zUn gisteravond per vliegtuig
naar Djakarta vertrokken om verslag
uit te brengen over de bereikte resul
taten.
Dagbladlezers spraken zicli uit
Grote voorkeur voor Hatta boven Soekarno
(Van onze correspondent in Djakarta)
Het in Djakarta verschijnende blad
„Indonesia Raya" heeft een opinie
onderzoek onder zijn lezers ingesteld
waarbij o.a. de vraag moest worden
beantwoord wie zij als president van
Indonesië wensen. Het resultaat van
deze enquête is dat het aantal lezers
hetwelk Hatta als president wenst
twee en een half maal zo groot is als
het getal dergenen, die zich uitspra
ken voor Soekarno.
Het blad vermeldt geen concrete cij
fers zodat niet bekend is hoeveel lezers
zich aan het opinie-onderzoek onder
wierpen. Na Hatta en Soekarno waren
volgens het blad achtereenvolgens Sui-
tan Hawengko Boewono, Natsir, Sjah-
Hjkheid is echter, dat Indonesië deze rir, Assaat. Dewantoro. dr. Halim, Boeng
regeling min of meer afhankelijk heeft Tomo, dr. Leimena, Sjafdin, Prawirane-
gesteld van een „oplossing" van de gara. Roem Tamboenan en Abikoesno
- - favorieten voor het presidentschap.
„Indonesia Raya" bekend om zijn felle
kwestie Nieuw-Guinea.
Zoals wij zaterdag reeds meldden,
heeft Anak Agoeng daarvoor een for
mule voorgesteld, die de tegenstellin
gen geheel openlaat en waarmee hjj
toch in Djakarta kan verschijnen.
Met andere woorden: de kwestie-
Nieuw-Guinea zal op een later tijdstip
worden besproken, maar dan opnieuw
„met behoud van de wederzijdse
standpunten".
Tevreden met één vinger
De regering-Sastroamidjojo probeerde
het indertijd wat Nieuw-Guinea betreft,
met grof geschut, maar de veel gematig
der groepering, die nu de teugels in
handen heeft, volgt een geheel andere
tactiek en stelt zich tevreden met één
vinger, inplaats van de gehele hand.
Daarom is het tegelijk met enige be
zorgdheid. dat wij de ontwikkeling in de
kwestie-Nieuw-Guinea volgen.
Het gevaar is namelijk niet denkbeel
dig. dat Nederland ln zijn ijver om
de regering-Harahap zoveel mogelijk
terwille te zijn genoegen zal nemen
met een formule, die ons geen enkel
voordeel oplevert en de Indonesiërs in
de gelegenheid stelt steeds weer op dit
probleem terug te komen.
In ieder geval krggt men sterk de
indruk, dat de missie-Anak Agoeng
dankbaar gebruik heeft gemaakt van
haar zwakke positie in Djakarta, om
Nederland tot meer toegeeflijkheid te
duingen.
Wanneer de Nederlandse regering
het op een mislukking had laten aan
komen, zou zij daarmee alleen de na-
nionalisten (de P.N.I. en de commu
nisten) in de kaart hebben gespeeld.
Om nog maar te zwijgen van de
anti-Nederlandse hartstochten, die dan
ongetwijfeld weer hoog zouden zijn
opgelaaid.
Dit is ook de opvatting van de Ne
derlandse Ondernemersraad voor Indo
nesië, die zich vorige week met een
en persoonlijke aanvallen op president
Soekarno. hield het opinie-onderzoek ter
gelegenheid van zijn zesjarig bestban.
Het legde zijn lezers nog een aantal
andere vragen voor. Uit de antwoorden
bleek dat 70% der ondervraagden in
stemden met een twee-kamerstelsel De
aanhangers van de eenheidsstaat ble
ken in aantal twee maal zo groot te
zijn als die van een Federale Staat.
Van de binnengekomen antwoorden
waren 74% het ermee eens dat Hatta
eventueel als premier zal optreden. Het
aantal aanhangers van een presidentieel
kabinet 'het Amerikaanse systeem)
bleek bijna even groot als dat van de
voorstanders van een parlementair ka
binet 'het Westeuorpese en ook het hui
dige Indonesische systeem). Het verschil
bedraagt slechts vier stemmen ten gun
ste van een parlementair kabinet.
Atoomvliegtuig in
Texas (V. S.)
In Texas (V.S.) worden proefvluchten
uitgevoerd door een bommenwerper van
het type B-36 met een „atoomreactor
aan boord", aldus meldt het blad „Ame
rican Aviation Daily". De politie van
Texas heeft opdracht gekregen de men
sen op een afstand te houden als een
„vreemd uitziende bommenwerper zich
in moeilijkheden zou bevinden", aldus
het blad.
Lichte vorst
De Bilt verwacht tot morgenavond:
Zwaar bewolkt met plaatselijk sneeuw,
maar later ook enkele opklaringen. Tot
malig of vrij krachtig toenemende zuid
oostelijke wind. Over het algemeen lich-
jjc vorst (Opgemaakt te 11.15 uur).
10 JANUARI
Zon op: 8.48 uur; onder: 16.51 uur.
Maan op: 6.46 uur; onder: 1440 uur.
Hoogwater te Katwijk te 1.37 en
13.53 uur.
De nummer bestaat uit 10 pagina's
Hier ziet U dan liet veelbesproken
gelukkige paar toosten op het toe
komstig huwelijksgeluk. Grace Kelly
en de Prins van Monaco tijdens hun
eerste openbare verschijning na het
bekend maken van de verloving, in
het Waldorf Astoria Hotel te
New York.
Amerikaanse eigendommen vernield
In Jordanië hebben zich zaterdag en zondag op verscheidene plaatsen de
monstraties tegen het (militaire) Verdrag van Bagdad voorgedaan. Zaterdag
avond was de hoofdstad Amman in duister gehuld, daar de stroomvoorziening
in de meeste hoofdstraten van de stad was verbroken. Kantoren van de hulp
organisatie der V.N. voor Arabische vluchtelingen werden vernield. Een
Amerikaans verkenningsvliegtuig werd op het vliegveld in brand gestoken. Id
de stad zelf werd een Amerikaans bureau in brand gestoken. Ook een Britse
bank werd aangevallen. Gisteren werd één persoon gedood en drie werden ge
wond. Gisteravond was het rustig in het land, nadat de regering denood toestand
had afgekondigd. De veiligheidstroepen hebben de toestand thans stevig iü'
handen.
Volgens de Israëlische radio hebben zich zaterdag ook in het Jordaanse deel
van Jeruzalem ongeregeldheden voorgedaan. Er werd gevuurd op betogers, die
naar het .Amerikaanse consulaat optrokken. De .Amerikaanse vlag werd verwij
derd en verbrand.
Protest van Dulles
Duizenden Jordaniërs namen deel aan
betogingen in geheel Jordanië en alle
buitcnlandiSe ambassades en legaties die
de vorige maand door betogers waren
aangevallen, werden streng bewaakt.
Het was duidelijk, dat de Communis
ten een groot aandeel in deze actie tegen
het Verdrag van Bagdad hebben gehad.
De Jordaanse radio waarschuwde dan
ook ernstig tegen „ondermijnende ele
menten", die beweren de rechten van
het land te verdedigen, maar in wer
kelijkheid worden betaald en geleid
door „buitenstaanders, wier enige doel
is Jordanië's bestaan te ondermijnen".
De winter zet door!
Gedurende het weekeinde heeft
zich een belangrijke wijziging in de
algemene circulatie voltrokken. Het
hogedrukgebied boven Rusland is
iets afgenomen, terwijl de verbin
ding met het Atlantische maximum
die over onze omgeving liep. totaal
verdwenen is. Er is op de Noordzee
een depressie ontstaan, die ons
sneeuw gebracht heeft en nu over
Oost-Engeland naar het zuiden
trekt.
Ook op de Middellandse Zee en
de Golf van Biscaye is de luchtdruk
laag geworden, zodat in onze omge
ving zuidoostelijke winden gaan
overheersen. Tegelijkertijd begint
de druk in Scandinavië langzaam
te stijgen. De eerste paar dagen zal
er in elk geval lucht naar ons land
gevoerd worden, waarin over het
algemeen lichte vorst heerst Bij
nachtelijke opklaringen kan boven
het thans ontstane sneeuwdek zelfs
wel matige vorst optreden. Wel
bevond er zich vanmorgen een bui
tengewoon actieve depressie ten
zuiden van IJsland, maar deze
koerst naar het zuid-zuid-oosten
en zal ons niet beïnvloeden De
winter zet dus door
Acht doden bij ongeluk met
straaljager in Italië
Vier vrouwen en vier kinderen zijn
zaterdag om het leven gekomen toen
een Italiaanse straaljager op een boer
derij in de omtrek van Napels neer
stortte. Het aantal gewonden bedraagt
tenminste negen. De piloot van het
neergestorte toestel wist het toestel bij
tijds te verlaten en behield het leven.
Wetsontwerpen
Benelux-samenwerking
Verschenen is de Memorie van Ant
woord op het voorlopig verslag der-
Tweede Kamer nopens de wetsontwer
pen tot goedkeurmg van de tussen de
regeringen van Nederland. België en Lu
xemburg tot stand gekomen overeen
komst tot tijdelijke beperking van de te
ruggaaf van omzetbelasting en invoer-
belasting- bij uitvoer naar België en Lu
xemburg, goedkeuring van het op 24
juli 1953 te 's Gravenhage tussen Ne
derland, België en Luxemburg gesloten
protocol betreffende de coördinatie van
de economische en sociale politiek en
goedkeuring van het op 9 december 1953
te Luxemburg tussen Nederland, België
en Luxemburg gesloten protocol inzake
de handelspolitiek.
De Amerikaanse minister van Buiten
landse Zaken, John Foster Dulles, heeft
zondag de Jordaanse zaakgelastigde
in afwezigheid van de ambassadeur
bij zloh ontboden en zijn „grote bezorgd
heid" geuit over de ongeregeldheden in
Jordanië, waardoor Amerikaanse levens
in gevaar zijn gebracht en Amerikaanse
eigendommen beschadigd.
Dulles verzocht de Jordaanse regering
maatregelen te nemen om Amerikaanse
burgers en eigendommen te beschermen
tegen gewelddaden van betogende me
nigten. Dulles had eveneens uiting ge
geven aan zijn bezorgdheid over de
„onwaardige houding van Jordaanse
menigten, die de Amerikaanse vlag be
ledigden".
Vanochtend lag het westen van
ons land onder een dun laagje
sneeuw, maar verder in het oosten
ii as de natuur gisteren al in het
winterkleed gestoken. Op de Lage
Vuurse kon men al heel goed
sneeuwballen gooien.
Weer vier doden
Twee inwoners van Vught. resp. 22 en
24 jaar oud. hebben 's nachts het leven
gelaten toen hun auto op de Riiksweg
Tilburg—Breda tegen een Ixiom sloeg.
Een hunner werd uit de wagen geslin
gerd en zwaar gewond; de ander werd
eveneens levensgevaarlijk gewond en
moest uit de wrakstukken van de wagen
worden bevrijd.
In een Tilburgs ziekenhuis is men er
niet in geslaaRd de jonge mannen in het
leven te houden.
Zaterdagavond ls op de Loosduinseweg
bij de Gaslaan een personenauto, be
stuurd door een 33-jarige man uit Mon
ster. in botsing gekomen met een 64-
jarige man uit de Doedijnstraat te Den
Haag. Deze kwam per fiets uit de Gas
laan. is op de motorkap terecht gekomen
en door de auto enige meters meege
sleurd. Met hoofdwonden is hij opgeno
men in het ziekenhuis aan het West
einde. waar hij kort daarna is overleden.
De autobestuurder, die aan gezicht en
ogen gewond was door glasscherven, is
eveneens in het ziekenhuis aan het
Westeinde opgenomen.
De 55-jange landbouwer H. Veluwen-
kamp wonende te Hattemerbroek 'gem.
Oldebroek), is toen hij per rijwiel bij
zijn woning de Rijksstraatweg wilde
oversteken, aangereden door een auto.
Hij liep o.a. een schedelbasisfractuur op
en werd naar een ziekenhuis te Zwolle
overgebracht, waar hij na aankomst is
overleden.
Zijn verdedigers zeggen, dat hij de kans
nog niet heeft gehad zich te ontplooien
(Telefonisch van onze Londense correspondent)
Dat Sir Anthony Eden over enkele maanden zijn functie zou neerleggen werd
zaterdag door een woordvoerder van no. 10 Downing Street met klem tegenge
sproken. Deze geruchten vormen een onderdeel van een felle campagne tegen
Eden in een gedeelte van de conservatieven bladen, welke op haar beurt een
weerslag is van een tegen Eden gerichte beweging in de conservatieve party
zelf. Hoofdoorzaak van dit alles is. dat Edens „proeftyd" 'hij is thans negen
maanden aan het bewind) afgelopen is en de ai of niet op feiten berustende
indruk heerst, dat Eden niet voor zijn taak zou zyn berekend. Want de moei
lijkheden zowel van de binnenlandse als buitenlandse politiek stapelen zich op
zonder dat de regering biyk geeft ze aan te kunnen Men verwacht van Eden
krachtige en duidelijke leiding, maar hg wordt er in eigen kring al zo lang van
beschuldigd, dat hg beslissingen uit de weg gaat.
Alleen maar tot actie in staat |was> z°'ane hg onder
onder Churchill
onder Churchill
Degenen, die Eden verdedigen, voeren
aan, dat hij nog nauwelijks de kans
heeft gehad, zich te doen gelden, omdat
hij zich in de afgelopen periode, dus
sinds de verkiezingen, heeft moeten in
werken Hij zou nu beter voor zijn taak
geschikt zijn. vooral omdat hij Butler
als coördinator en als leider van het
conservatieve partijapparaat naast zich
heeft gekregen De kans is echter niet
gering, dat Butler door de jongste kabi-
netsreorganisatic in feite de leiding in
handen zal nemen, terwijl Eden zich.
zoals vroeger, voornamelijk toet de bui
tenlandse politiek zal bezighouden.
Daarop wijst de bedoeling van Selwyn
Lloyd.tot minister van Buitenlandse
Zaken, die lange tijd Edens assistent is
geweest. De oude positie zou daarmede
hersteld zijn, dat Eden via Selwvn Llovd
weer zijn stempel zal zetten op het bui
tenlandse beleid Selwyn Lloyd ls echter
een krachtige figuur, in wié velen een
toekomstige premier zien. en die zich op
den duur zeker niet zal laten gebruiken
als Edens spreektrompet indien hij het
met diens opvattingen oneens zou zijn.
De actie tegen Eden is een symptoom
van de malaise waarin de Britse politiek
op het ogenblik verkeert. Het is zonne
klaar. dat Engeland ln het Midden-
Oosten en Cyprus formidabele blunders
heeft gemaakt. Moedige initiatieven zo
als inzake Indo-China, Triëst en de
West-Europese Unie. die Edens reputa
tie in het verleden zo zeer hebben ver
hoogd. bleven sinds zijn optreden als
premier uit. Men vraagt zich af. of Eden
alleen maar tot werkelijke actie ln staat
Churchill diende,
de scheppende
9 Slot op Pag 2
Vader redt zijn
kinderen
Uit brandende woonark
In de woonark van de familie R.
Visser in de Bladderswgk te Oranje
dorp (bg Emmen) is zaterdagavond
brand uitgebroken op een ogenblik
dat de drie kinderen van twee tot vier
jaar alleen waren.
Direct na het ontdekken van de
brand werden Je ouders, die bij buren
op visite waren, gealarmeerd. De vader
drong de brandende woonark binnen
door een gat. dat hu in het dak hakte.
Hij vond zijn drie kinderen bewuste
loos naast de bedden op de grond
liggen en slaagde er in. hen aan de
wal te brengen.
Het oudste kind moest bijgebracht
worden met behulp van een zuurstofao-
paraat van de gealarmeerde Emmen se
brandweer. Alle drie de kinderen zijn
met rookvergiftiging opgenomen in het
ziekenhuis van Emmen
De woonark brandde van binnen vrij
wel geheel uit. De brand is waarschijn
lijk ontstaan door een petroleumlamp,
die de oudiers hadden laten branden.
