VER weg zagen we de ingang van
het dal, waarin Ted's boerderijtje
gelegen is. De mensen in die da
len leven ver van de grote, rumoerige
wereld, welker zorgen hen nauwelijks
raken. Zij hebben hun eigen kleine
vreugden, hun eigen zorgen ooken
onder die zorgen nemen vooral de vos
sen een belangrijke plaats in. Zij moe
ten een felle strijd voeren tegen de
rood-gejaste rovers. Vijftig jonge scha
pen verloren we hier in de buurt (ver
telde Ted ons eens) ln 1950, maar we
schoten zestig vossen in de bossen
dood. En het ziet er naar uit. dat de
Waar men het (ene) woord:
Llanf air p wilg wyngyllgogerychwyrndro-
bwllllantyssiliogogogoch gemakkelijk uitspreekt
Van 's-Kleermakers werktafel
ZA TER DAG 31 DECEMBER
WEKELIJKS BIJVOEGSEL
JA, de schoonheid en de beko
ring van Wales zijn groot.
Weinig bekend is het land, wei
nig bekend is de taal, weinig
gekend zijn de mensen. En toch
ontdekten reeds de Romeinen en
later de Normandische baronnen
de schoonheid van dat eenzame
■deel der aardeeenzaam.
hoewel het behoort tot het Ver
enigd Koninkrijk. Eeuwenoude
tradities bestaan nog op de hui
dige dag in Wales, eeuwenoude
tradities en een simpele, lande
lijke leefwijze. Ted de Herder
vertelde ons veel. Romantische,
vrome verhalen
Een heerlijk kluifje voor taal vereenvoudigers!
Ted (de herder), glimlacht vergoelijkend als onze tong te stroef is
Ditmaal iets voor de heren der schepping
De uitspraak, dat de mannen vrijwel
zonder uitzondering htm vrouw een
zeer grote zeggenschap geven bij het
uitzoeken van hun pakken, is lang
zamerhand wel gemeengoed geworden.
Onderzoekingen hebben aangetoond,
dat deze toestand in de Westelijke
landen vrijwel zonder uitzondering
bestaat Wat ls daar nu eigenlijk de
reden van? Men zou kunnen veron
derstellen. dat het uiterlijk van man
of zoon de vrouw zo ter harte gaat.
dat zij ten koste van alles een modieus
foute koop zou willen voorkomen. Wij
hopen, dat onze lezeressen het ons
zullen vergeven, dat wij zulke hoog
gestemde motieven geenszins als door
slaggevend willen aanvaarden. Ware
dit immers wel het geval, dan zou er
in de herenmode een veel sterker be
weging bestaan gelijk die in vrouwen
kleding optreedt. Evenmin moet men
ons trachten wijs te maken, dat de
mannen in het algemeen niet in hun
uiterlijk geïnteresseerd zouden zijn: in
heden en verleden wijst alles erop. dat
zij dat wel zijn: Cowboys in zwarte
pakken met witte stiksels en witte
handschoenen en dito hoed. kleurige
wapenrustingen in middeleeuwen,
schone zijden rokken en vesten, dia
manten gespen op hooggelakte schoe
nen en kanten lubben in de achttiende
eeuw en kleurige sporthemden, nauw
keurig bijgehouden snorren en kapsels
en het dragen van (te) korte zgn.
autocoats in het heden. Mannen, die
alléén het modemagazijn betreden zijn
ondernemender en modieuzer dan hun
sexegenoten. die door vrouwen worden
geadviseerd.
DAMES MEER DESKUNDIG?
Nee, de vrouwelijke invloed op de
mannenkleding is, naar het ons wil
voorkomen, gebaseerd op de alge
meen gangbare mening, dat vrouwen
de kwaliteit van de stof beter zou
den kunnen beoordelen. Nu was het
vroeger inderdaad zo, dat de huis
vrouw, zorgvuldig opgeleid door haar
moeder en geconfronteerd met een
beperkt aantal stoffen, zeker in
staat was de kwaliteit te beoordelen.
Maar ls ze dat ook nu nog?
Voor de overgrote meerderheid dur
ven wij zonder meer te zeggen, dat
zulks niet meer het geval is. Zelfs zeer
velen uit het confectie- en kleerma
kersvak zijn daartoe niet langer in
staat. Zij moeten afgaan op de ver
klaringen van wevers of importeurs,
die, omdat het hier gaat om belang
rijke posten, vanzelfsprekend de sa
menstelling van hun garens en de
kwaliteiten van hun stoffen zullen
specificeren. Het publiek heeft tegen
woordig nog slechts twee maatstaven
voor zijn aankopen: prijs en betrouw
baarheid van zijn kleermaker of win
kelier. Aangezien beide in het heden
niet langer voor een ieder controleer
baar zijn, wordt het wel hoog tijd, dat
de samenstelling van stoffen verplicht
en duidelijk op stoffen en kleding
stukken vermeld wordt. Weet men
namelijk met zekerheid dat een stof
zuiver wol is of van één van de andere
in het gebruik beproefde vezels, dan
wordt de kwaliteits beoordeling weer
een stuk makkei ijker.
WAT IS ER AAN DE MARKT?
Laten wij als eerste stap tot her
nieuwde kennis van herenstoffen eens
nagaan, wat er tegenwoordig in deze
groep wordt gemaakt en gedragen: In
de eerste plaats is flanel weer belang
rijk geworden, na een jarenlange ver
waarlozing. Flanel wordt geweven van
wollen kamgarens of strijkgarens, of
wel van een combinatie van beiden.
Kamgaren flanel is fijner en heeft een
minder sterke ruigheid. De door ruwen
omhooggehaalde wolvezeltjes maken
het weefsel vrijwel onzichtbaar.
Tweed kennen wij tegenwoordig
allemaal. Het oorspronkelijk niet zo
heel grote aantal variaties in dit weef
sel is momenteel, dank zij de lang
durige populariteit, die de wolfabri
kanten dwingt steeds weer nieuwe
variaties te brengen, sterk uitgebreid.
Het zijn wollen twill-weefsels van
strijkgarens. Het loont zeker hier de
beste kwaliteiten te kopen, zoals de
originele Harristweeds en de niet
minder goede Nederlandse kwaliteiten,
die van zuivere nieuwe wol zijn ge
maakt en van sterk getwijnde garens.
Tropicals behoren tot de fijnste
stoffen in de herensector. Hoewel ze
in principe tot de zomerstoffen beho
ren, maken centrale verwarming en
verwarmde auto's het mogelijk, dat
deze heerlijke stoffen ook steeds meer
in de winter worden gedragen. Ze zijn
licht in gewicht, plat geweven, glad en
weinig geneigd vuil aan te nemen en
zijn in hoge mate kreukherstellend.
Tropicals vragen een uiterst vakkun
dige pakconstructie en zijn daarom
ideaal voor maatkleding.
Gabardine is een glad-gefinished
twill weefsel van kamgaren. Wanneer
het van zuiver wol en fijn geweven
wordt, is het sterk kreukherstellend en
kan het tegen een stootje. Het wordt
gebruikt voor costuums, regenjassen en
lichte overjassen.
Sharkskin is eveneens een wollen
twill. Het voelt zacht aan. maar is
stevig en practisch. Het is te herken
nen aan de afwisselend in lengte en
breedte liggende lichte en donkere
garens. Deze stof is zowel effen als
gestreept of gedessineerd in de handel.
Serge is een van de oude garde. Het
is bekend door zijn uitstekendde kwa
liteiten. Het is een twill-weefsel,
waarvan de lijntjes een hoek van 45*
maken. In principe heeft het een glad
en hard oppervlak, maar als wapen
tegen glanzen kunnen wat wolvezeltjes
aan het oppervlak goede diensten be
wijzen.
Cheviot is een serge variatie, die
inderdaad wat ruwig is en daardoor
uiterst aangename draagkwaliteiten
heeft.
Shetland tenslotte, is een strijkga-
renweefsel. dat vaak verward wordt
met fijne tweed. Het weefsel is ech
ter zachter, lichter in gewicht en los
ser van structuur. Het is prettig in het
dragen en geeft een luxueus uiterlijk
aan pakken en jassen.
Een nakomertje
van onze Kerst-
puzzle Neen.
slechts het naam
bord van een sta~
tionnetje ergens
in Wales nabij
Anglesy. In het
Engels vertaald
luidt de naam
..Church Mary a
hollow white
hazel near to the
rapid Whichpool
Church Saints
named Cave
Red". Alleen dit
bord betekent in
de zomermaan
den een attractie
voor de toeristen.
tegelijkertijd over de belangstelling van
die eenvoudige herder!)en als ik
naar dat mooie land van je kijk. kan
ik me indenken, dat de Egyptenarer.
hier gebleven zouden zijn. als ze hier
ooit kwamenen bovendien, ook bij
de oude Egyptenaren waren de pries
ters tevens artsen
vossenplaag eer zal toe- dan afnemen,
want nu de houtvesters zoveel doen
voor de bebossing, verschaffen zij aan
de vossen als maar nieuwe natuurlijke
sohuilplaatsen, en dat betekent gevaar
voor de schapen van Ted en van andere
herders. Ted en zijn streekgenoten
zorgen voor eigen eten en drinken, zij
zorgen voor hun schapen en zij gaan
trouw ter kerke. Ongestoord leven zij
in hun «dal, eigenlijk slechts geplaagd
door de vele vossenen hun voor
naamste wens op „politiek" gebied is,
eindelijk eens wat behoorlijke wegen
in hun streek te krijgen.
Nu, die wens is begrijpelijk. Dat be
seften we, toen we enige dagen na ons
bezoek aan Ted's boerderij hortend en
stotend onze weg zochten langs de
landwegenen ons hart vasthielden
voor onze wagen.
(Nadruk verboden»
Afe...
Spiedend naar een verdwaald schaap
smeltwater omlaag en wordt dan door
een pijp van de bron naar de huizen
geleid. In de woonkamer is het warm
en gezellig. Het open vuur verspreidt
een weldadige gloed. Het brood is voed
zaam en smakelijk. Rustige, eenvou
dige, vrome mensen zijn zij, die boe
ren en herders van Wales! Maar het
dal, waar Ted's boerderijtje staat, moge
dan eenzaam en afgelegen zijn, toch is
de radio er reeds doorgedrongen en
veroverde hij de huizen en harten der
mensen. Ongaarne zouden zij die mo
derne aanwinst missen; zij brengt ver
strooiing en ontwikkeling.
Trouwens, het is opmerkelijk, hoe
groot de invloed van de Kerk en van
de school daar in Wales is. Hlèt volk
houdt met hand en tand vast aan zijn
traditionele vrijheden. Het streeft er
naar kennis en inzicht te vergaren. En
het is vroom, in kinderlijke eenvoud.
Dat bemerkten we ook tijdens ons
verblijf in Ted's huis. Een paar keer
per week ging de herder tegen de
avond naar een kapel, gelegen op
enige kilometers afstand. En daar
leidde hij dan, als leek. als „voorlezer",
een dienst voor enige mensen uit de
streek. Dan was Ted een goede herder
voor mensen Zonder poespas, zonder
omhaal van woorden, overtuigd en
overtuigend.
We bespeurden het vooral, toen we
de dienst medemaakten in het kerkje
van Glyngower, waar eens per week
de boeren uit de heuvels van mijlen
ver samenstromen om naar de voor
ganger of geestelijke te luisteren en
zich te laten stichten. Als een herin
nering aan beter tijden, als een sym
bool van het „Vrede op Aarde" lag het
nederige Godshuizeke in de witte, wijde
omgeving. Maanlicht streelde land
schap en kerkje. Vrede op aarde
thuis.
VOSSEN
Ted knikt, zoekt dan naar zijn hon
den, die de kudde reeds een heel eind
opgedreven hebben. Ted fluit en wenkt
Een der honden keert bij hem terug
Een paar schapen zijn achtergebleven
Ted had de troep geteld. De hond ver
dwijnt. drijft dan de ontbrekende die
ren ook terug en gezamenlijk betreden
we de weg naar huis. Ted's vrouw.
Vrouw Peters wacht ons beneden Een
gevoel van behagelijke rust komt over
mij Maar Ted moet terug. Zijn vrouw
vertelde hem, dat er één schaap ont
brak. „Je weet wel, Ted, die Betty, met
haar zwakke beenEn Ted klimt
weer teg ende heuvel op, met langzame
gelijkmatige schreden Later zie ik hein
staan, op de punt van een kale rots.
zijn hond naast hem. turend in de
verte Als hij weer beneden komt.
draagt hij het gewonde schaap op zijn
nek. Geen kleinigheid in dat terrein
bij die koude! Maar Ted doet het vaak.
Het terrein is zwaar, ook voor de scha-
„Zo, Ted, ik heb je een paar dagen niet gezien. Ben je uit geweest?"
Ted glimlacht. Hij staat naast mij op de helling van een besneeuwde
heuvel en staart uit over het golvende land.
„Je ze, dat je geweest was in
Llanfairpwllgwyngyllgogerychwyrndrobwllllantyssniogogogoch
dat is een dorpje met een kerkje in Anglesey, niet zo ver hier vandaan
„Ja", glimlacht hij dan, „ja, ik ben een paar dagen geweest naar
Ted herhaalt het onuitspreekbare lange woord een keer of drie, steekt
dan een sigaret op en vraagt laconiek, maar met een tinteling in zijn ogen:
„Kunt U dat heus niet uitspreken? En het is toch zo eenvoudigM
We hadden reeds eerder gepoogd om iets van de landstaal in Wales
een oude Keltische taalvorm! machtig te worden, maar na die groot-
meesterlijke uitspraakprestatie van onze eenvoudige herdersvriend zagen wij
}di{ jeeui 'suo jooa s;aiu si sa|e/y\ upa e e eg qe ue6u;6od e||e upa
land
Schoonheid en rust in het land van Wales
HET is Zondag. Met Ted zijn we
de heuvels ingegaan, met Ted
en met zijn trouwe herdershon
den. De schapen, die Ted het gehele
jaar door onder zijn hoede heeft, zou
den het toch wel prettiger vinden in
de kooi met al die koude en sneeuw.
En Ted wil zelf ook wel eens vroeg
thuis zijn. De honden drijven en jagen
de kudde bijeen. Afgedwaalde dieren
worden opgespoord. Wijd en blank lig
gen de heuvelen rondom ons. Beneden,
in het dal, zien we Ted's huis. Eigen
lijk is het een boerderijtje. Langzaam
en zeker, als een echte zoon der na
tuur, praat Ted over zijn land. Hij ver
telt ons van mooie kastelen en oude ge
woonten. Hij wacht even peinzend, als
hij vertelt van het harpspel, dat zo af
en toe in het dorp ten beste wordt ge
geven. „Mooi, heel mooi", mompelt hij
voor zich heen. Cymru (aldus luidt de
Keltische naam van Wales) houdt ook
de herinneringen wakker aan de oude
tijden, vóór Wales een Christelijk land
werd, aan de dagen, dat het volk de
natuurgeesten vereerde en de priesters
Druïden heetten. Die priesters waren
tevens rechters en artsen en notaris
senJa. weet U, er zijn geleerden,
die beweren, dat de oude Keltische cul
tuur en die der Egyptenaren nauw ver
want waren, dat de Egyptenaren in
Wales geweest zijn Ik weet dat niet zo.
besluit hij.
„Kijk, Ted", onderbreek ik, „weten
doe ik het niet, zomin als jij, maar het
is toch denkbaar (en ik verbaas me
pen, en een goede herder zorgt voor
zijn dieren als een vader voor zijn
kinderen.
THUIS
TED's vrouw glimlacht tevreden,
als haar man eindelijk ln zijn
stoel plaats neemt. Snel gaat zij
naar het erf om water te halen. Van
waterleiding is daar nog geen sprake.
Van de bergen stroomt het ijskoude
