Australiërs maken zich bezorgd over S eenzaamheid bij immigranten Noord-Noorwegen-plan steunt onderontwikkelde gebieden ZATERDAG 24 DECEMBER WEKELIJKS BIJVOEGSEL es in de Natuur Zij steken hand in eigen boezem Nederlanders houden lezingen over hun ervaring VOGELAVONTUUR OP ZEE - M - 'J\'2 Electriciteit kost een halve cent per kilowatt Naar Fjorden en Bergen (II) (Van onze correspondent in Australië* Op Oudejaarsavond, wanneer uren, dagen maanden en jaren heenvlieden, rullen stellig veler gedachten van Australië naar Nederland uitgaan en omge keerd, van Nederland naar Australië. Familieleden (van immigtanten) in Ne derland hebben het, wat betreft hun vermogen om zich'voor te stellen „hoe het daar in Australië Is", moeilijker dan de immigranten zelf. Voor de laatsten im mers is het Nederlandse gezinsleven, het Nederlandse maatschappelijke leven en ook het landschap welbekend. Maar er is een omstandigheid, die vele Im migranten zwaar op het hart ligt: de eenzaamheid. Nu moet ik er direct bijzeggen, dat de Nederlandse immigranten van die eenzaamheid veel minder last hebben dan Duitsers, Polen, Italianen, Grieken en andere Europese immigranten. Het feit echter, dat een jonge Duitse moe der zich dezer'dagen met haar anderhalf-jarig kindje van het leven heeft beroofd, „omdat zü zich zo eenzaam voelde" ondanks een gelukkig gezinsleven heeft de Australiërs plotseling de ogen geopend voor de grote „kleine drama's", die zich in de gemeenschap der immigranten achter gesloten deuren afspelen. Schip met Duitse meisjes Van deze drama's zijn de Australiërs zich tot voor kort klaarblijkelijk niet be wust geweest, Zij zijn onthutst door de onthullingen, die verscheidene immi granten in de Australische dagbladen hebben gedaan en waarin hun grote nood tot uiting komt. Die nood bestaat aller eerst bi] de oudere .nieuwe Australiërs", in de tweede plaats bij vele vrijgezellen, die geen levensgezellin kunnen vinden onder de Australische meisjes, een pro bleem, waarover ik reeds eerder heb ge schreven (de Duitsers zijn hard bezig dit probleem op te lossen: op 9 Decem ber kwam hier in Sydney de „Arosa Kulm" uit Duitsland aan, vol met Jonge Duitse huwbare meisjes). De meeste Australiërs verwachten van de nieuweling, dat hij of zij de heel an dere levensgewoonten van de Australiërs spoedig overneemt, meer nog: zjj ver wachten dat de „New Australian" zijn verleden afsluit, omdat hü naar hier is gekomen om een nieuw leven op te bou wen. Talloze immigranten kunnen hun verleden echter niet vergeten en zich geheel aan Australië geven, omdat zij door oorzaken buiten hun wil van hun geboortegrond zijn losgerukt. Voor de Nederlandse immigranten ligt dit anders dan voor de meeste andere, nlet-Britse, groepen in Australië. De Australische kranten maken er in de laatste tijd een soort drama van, waarin de eenzaamheid de hoofdrol ver vult, althans zo beweren zij. In werke lijkheid is het het zelfverwijt zich te weinig aan de nieuwe Australiërs, elk voor zich, te hebben gegeven en hun een zaamheid daardoor te hebben vergroot. Tragiek van Pools advocaat „Sommige Australiërs zijn zeer onver draagzaam", schrijft een der grootste Australische kranten. „Wij Australiërs vergeten.dat sommige immigranten meer cultuur met zich meedragen dan wij zelf. Als een nieuwe Australiër door lang en hard werken een huis krijgt, voelen wij ons geïrriteerd (ten onrechte overi gens) omdat vele Australiërs zelf al tien Jaar lang op een huis hebben zitten wachten zonder het te krijgen". Deze krant schreef een man te ken nen, die in zijn geboorteland. Polen, een brillant advocaat was. maar nu als kellner in een nachtclub werkt. Daar ontmoet hij mensen die meer geld dan hersens hebben. Daaruit spruit natuur lijk bitterheid en wrijving voort. Deze man heeft 13 jaar lang tevergeefs ge tracht een baan te krijgen als kantoor bediende, hoewel hü zes talen vloeiend spreekt en schrijft. Duizenden immi granten met meer dan middelbare schoolopleiding voorzien in hun levens onderhoud door handenarbeid te ver richten. Valt er voor hen niets beters te doen dan ramen te wassen? vraagt het blad. Lanterfanten bij overheid Ongeveer tegelijkertijd, dat op deze ongewenste toestand de aandacht werd gevestigd, schreef een ander blad over lijntrekkerij bij overheids- en particulie re ondernemingen, waardoor inplaats van 40 uur hoogstens 30 uur en meestal minder, per week wordt gewerkt! Dit lanterfanten ligt de Europese immigrant niet, zeer tot ongenoegen van vele Australiërs. Eén immigrant bracht de redactie van een krant een bezoek met zijn hand in verband. Zijn medearbei ders hadden zijn vingers verbrijzeld om dat hij naar hun mening een onwillige partij was geweest in het lanterfanten.. Dit zijn feiten, die de vriendelijkheid en hulpvaardigheid, welke de Austra liërs in het dagelijkse leven ten toon spreiden, in een kwaad daglicht stellen. Ook al is die verbrijzelde hand een uit zonderingsgeval, tienduizenden immi granten worden zonder dergelijke brute middelen moreel gedwongen tegen hun zin mee te doen aan lanterfanten. Wie als intellectueel fabrieksarbeid verricht, heeft het daardoor dubbel moeilijk en de eenzaamheid wordt nóg groter. Harde huid nodig Men moet als Europese immigrant een harde huid hebben en over een grote do sis eigen persoonlijkheid beschikken om In deze nieuwe gemeenschap zichzelf te blijven. En toch niet de vriendschap, die zo gul wordt aangeboden en eerlijk ge meend is, te verliezen. Het is verheugend, dat de Australische pers zelf op de tekortkomingen van gro te groepen Australiërs (de ambtenaren inbegrepen) wijst, waar het gaat om de immigranten In de gemeenschap op te nemen. Men moet daarbij echter de bij zondere structuur van de Australische maatschappij niet uit het oog verliezen. Waarom werkt bijvoorbeeld de Poolse advocaat al dertien jaar lang als kellner en waarom lanterfanten de arbeiders in nachtclub niet gaarne willen ruilen bepaalde bedrijven? De Poolse advocaat zou zijn verdiensten als kellner in de voor die van klerk of kantoorbediende. In zijn tegenwoordig beroep verdient hü op zijn minst twee keer zoveel. De oorzaak van zijn moeilijkheid om Intel lectuele arbeid te vinden, ligt niet bij de Australiërs maar bij de Australische maatschappij die intellectuele arbeid over het algemeen laag. te laag, waar deert. Nederlander als „broer" Ook het lanterfanten mag men niet alleen de arbeiders verwijten. Talloze Australische ondernemingen, fabrieken en kantoren missen bekwame leiders. De Australische maatschappij is heel sterk een klassen-bewuste maatschappij, waar de klassenstrijd nog „met elan" wordt gevoerd. De politieke gedachte van „uit buiter" en „uitgebuite" uit de dagen van Marx is hier nog lang niet dood, al moet daarbij worden opgemerkt, dat de /Uit gebuite' een even sterke (in vele geval len zelfs sterkere) positie inneemt dan de „uitbuiter"! Dat de Nederlander in Australië des ondanks in het algemeen een goede ont wikkelingspositie heeft weten te verkrij gen, betekent lof voor zijn aanpassings- GISTEREN en vandaag zat ons schip vol vogels en de stuurkast leek wel een volière. Ze zaten in onze haren en soms had de kapitein er wel drie op zijn schouder zitten, het waren heel kleine vogeltjes van een geelgroene kleur met een oranje streepje over hun kopje Zo begon een beschrijving uit een brief van een kapiteinsvrouw, die op het schip van haar man, varend van Rotterdam naar een Noorse haven, ergens op de Noordzee een merkwaar dig avontuur beleefde, waarvan ze ook een goed verslag gaf. Ik moet beken nen, dat zo'n bericht, ergens in volle zee geschreven in de kajuit van een kustvaarder, me boeit en zo zal het iedere Nederlander wel gaan. zeker als hij bovendien nog een vogelliefhebber Is. Allereerst de gebeurtenis zelf, want die is al interessant genoeg; maar vooral de omstandigheden, die de ge beurtenis als het ware omlijsten. Want terwijl je die enkele regels leest, gaat je fantasie werken. Je stelt je voor hoe het er toegaat op zo'n schip, nee! je staat zelf op de voor plecht of in de stuurkast van die don kere schuit, eigenlijk maar een stip op een onmetelijke watervlakte, een klein wereldje, met een handvol men sen, die allen hetzelfde doel hebben. Ter weerszijden zover je kunt zien, de langzame kanteling van golven, de rusteloze wisseling van waterbergen en dalen, met schuimvlekken bepareld. Boven ons de hemel, ondoordringbaar grijs, een grauw gordijn, dat aan alle kanten tot op de horizon is neergela ten. Soms veegt de wind een stuk van de wolkenflarden uiteen en dan van gen de omkruivende golvenkoppen het licht en sprietst er het schuim over blauwgroene watervlakken, die rijzen en dalen en voor de stuwende boeg met bruisend geweld in tweeën splij ten. En dan gebeurt ineens het wonder. Zonder waarschuwing, als bij tover slag wervelen ze plotseling over het schip, honderden kleine vogeltjes, groengele verendotjes, en bezetten er alle beschikbare plaatsen. Het schip is eensklaps gepavoiseerd met een leven de versiering, raadselachtig, boeiend. Want raadselachtig is die invasie, dat neervallen van ontelbare doodvermoei de diertjes, die het bestaan, op hun nietige vlerkjes, gedreven door een on begrepen drift, zeeën te kruisen, ocea nen te overspannen, honderden kilo vermogen en volharding. Soms lijkt het wel of de Australiër in een Hollander een bloed-eigen broer ziet. Verenigin gen, zoals de Rotary Club en de Bond van Plattelandsvrouwen, laten Neder landers lezingen houden over Neder land en over hun ervaringen, zonder zelfs de moeilijkheid van de taal te tel len. Vooral vrouwenverenigingen op het platteland horen graag Hollandse vrou wen spreken, ook al is het in gebroken Engels. Een Nederlandse immigrant, man of vrouw, behoeft zich in Austra lië nooit eenzaam te voelen. Men kan zeggen, dat het, als er al tragiek in het emigreren ligt, de taak van de Nederlander zelf is om de scherpe kanten er af te vijlen. Wanneer hij zich niet in een ivoren toren op sluit, vindt hij de Australiër altijd be reid mee te helpen die vijl te hanteren. Gij, Nederlanders in Nederland, kunt wat dit betreft, in Uw zorg over familie leden en vrienden en kennissen in Australië, het nieuwe jaar vol vertrou wen tegemoet gaan. V V -.3 meters ver. Te raadselachtiger voor ons, toeschouwende mensen, is dit gevaarlijke overtrekken, omdat we weten, dat de kleine lichaampjes, heb ben ze zich eenmaal aan de ongewis heid van de elementen overgeleverd, him waagstuk betalen met de hoogste Inzet: hun leven. Echter, voor hen is het geen waag stuk. Ze weten niet beter, ze móeten dit doen. ze worden gestuwd door een kracht, die sterker is dan zij zelf en waaraan ze blindelings gehoorzamen. Maar wie zal onthullen, hoevele het land (Engeland of de Far-Oer-eilan- den of wellicht nog verder!) niet zul len bereiken, wie zal beschrijven hun strijd tegen de elementen, die ze in dwarrelende vlucht omhoog jagen of ze neerslingeren op het gevaarlijke water! DE brief vervolgt:... later kwam er een sperwer en die zat er een op te eten en toen heeft een matroos hem doodgegooid, want we vonden 't zo zielig, dat hij werd opgegeten. En 's avonds had de meester (de machi nist) weer een sperwer gevangen Dan vervolgt het verhaal over de sper wer. die zich in de salon weet te be vrijden en daar de hele boel op stelten zet. En van de mensen, die bang zijn voor het dier met zijn felle ogen, bang zijn voor zijn snavel, waarmee hij hun de ogen zou kunnen uitpikken, enz. enz. Tja! en nu wordt me gevraagd wat voor vogeltjes dat wel zijn geweest! En wat ik van dat geval vind. Wel. aller eerst wilde ik. dat ik zelf op die boot was geweest. Dan had ik het signale ment van die uitgeputte diertjes kun nen opnemen. Misschien had ik ook als vogelverschrikker gestaan met dat kleine goedje op m'n muts. Ik denk, dat het goudhaantjes zijn geweest, dat zijn de kleinste Nederlandse vogeltjes uit onze naaldbossen. Op zoek naar een winterverblijfplaats hebben ze waarschijnlijk de wouden van Scandi navië verlaten en trekken zuidelijk en westelijk door Europa. Maar hun vliegrichting moet je natuurlijk ook weten in zo'n geval. Goudhaantjes zijn inderdaad groen geel en ze hebben een mooie oranje gele kruinstreep. Wat die roofvogel betreft, als hij grijs was op kop en rug en roodbruin dwars gestreept of grijs dwarsgestreept aan de voorzijde, ja. dan kan het een sperwer zijn geweest. Deze vogel trekt namelijk met de zangvogelzwermen mee, zoals ook valken en zelfs de gro tere haviken dat doen. Maar ik moet afgaan op een onvoldoende beschrij ving. Hoe het ook zij, vast en zeker zou ik deze roofvogel hebben gespaard en me niet hebben laten overrompelen door vals sentiment. Met dit woord ..vals" bedoel ik, dat we speciaal bij het beoordelen van de natuur ons hoofd koel moeten houden. De zee man, die de vogel doodsloeg, weet heel best, dat een paar meter onder de kiel van zijn schip een eeuwige strijd wordt gestreden in de dierenwereld van de oceaan, waar maar één wet geldt, n.l. die van het recht vai} de sterkste. Medelijden bestaat daar ner gens, de natuur kent geen medelijden, alle leugenverhaaltjes uit onze school boekjes en onze dierenromans ten spijt. Toch maak'; die zeeman zich daar geen zorgen over en hij krijgt er ook geen grijze haren van. Maar die sperwer, die even bek-af was als de kleine vogeltjes en die eveneens op de boot een toevlucht had gevonden, die sperwer mocht niet doen, wat hij nu eenmaal niet kon laten, n.l. zijn honger stillen. Wat zitten wij mensen toch eigen aardig in elkaar. Altijd willen we in grijpen in de natuur, die het met haar eigen wetten veel beter weet dan wij. altijd bemoeien we ons met de gang van zaken in de natuur en nog maar zelden hebben we er blijvend iets goeds van overgehouden. Wat ik zou hebben gedaan op het schip? Als de mensen aanstoot hadden genomen aan de sperwer, dan had lk hem tijdelijk in bewaring genomen en hem, na het vertrek van de andere niet betalende passagiers weer vrijgelaten. Heel een voudig dus. Maarlk vaar helaas niet op een kustvaarder. Ik ben maar een landrot, een gewone zandhaas. En vóór zand hazen is zo'n prachtig vogel avontuur in volle zee niet weggelegd. SJOUKE VAN DER ZEE. Kent U het verhaal van de Geplaagde Getrouwde Mannen Vereniging in Amerika? Die heeft erkenning aan gevraagd als organisatie, die niet uit is op winstbejag. De leden hebben zich voorgenomen zich geheel te wijden aan de idealen van de vrij heid en vrije meningsuiting zelfs voor getrouwde mannen (Speciale berichtgeving) Bodo de oudste stad in Noorwegen, door de Duitsers in de strijd met de geallieerde landingstroepen bijna met de grond gelijk gemaakt is na 1945 een stadje geworden waar leven in de brouwerij is geko men. Het is het centrum geworden van de wederopbouw, de ontwik keling van de noordelijker gelegen provincies. Het is economisch en militair een plaats van het grootste gewicht. Noordelijke provincies in opbouw Vóór de oorlog worstelde het gemeen tebestuur met de plannen om een weg aan te leggen naar Saltdal. een weg. die kapitalen zou kosten. HU zou een betere verbinding geven met de buiten wereld. Deze buitenwereld was toen al leen maar bereikbaar per schip en het duurde enige dagen. En nu is de weg er, nog verder dan men destijds heeft gewild. Hij werd aangelegd door de Duitsers en betaald met mensenlevens. Duizenden Russen en Joegoslaven lie ten bU dit slavenwerk hun leven. Onder voed en schamel gekleed werkten zij bU een temperatuur van 20 graden onder nul. Geen wonder, dat iedere Noor deze bloedweg met eerbied en ontzag bekijkt, een lijdensweg. Nog enkele jaren en de spoorbaan naar het Noorden zal ook Bodo bereiken. Thans rijdt men per auto langs het bUna 90 km lange Salt- fjord, dat daar vriendelijk en vlak tus sen de bergen dringt, naar Lonsdal om de trein naar Trondheim te nemen. De fjorden zijn diep, en ver landinwaarts zagen wij nog zeegaande schepen het water klieven. De hoge bergtoppen zijn licht met sneeuw bedekt.Bruine, donkere toppen, met donker-groene bossen, licht-groene weidjes en spaarzaam ge bouwde huisjes. Bodo heeft thans zUn verbindingen. Het heeft een modern nieuw stadhuis, twee grote hotels, welker inrichting en comfort zich kunnen meten met die van elk ander hotel in een grote stad, een ambachtsschool en een fauna- en flora museum. Er is o.a. een kerk, die op de toren na klaar ls, een toren die vreemd genoeg, langs een skelet van beton van boven naar beneden wordt gebouwd. In Bodo wordt gebouwd aan de welvaart van Noorwegen, dat wat de voedselvoor ziening betreft wel zeer afhankelijk is van de invoer, 'n invoer die het zich niet veroorloven kan, omdat er geen even wicht is in de betalingsbalans. En Juist deze Noordelijke provincies hebben enige steun-injecties nodig omdat de moderne visserij en de gemechaniseer de landbouw steeds meer mensen af stoten, die toch al een schraal bestaan hadden en te lijden hadden onder de seizoenswerkloosheld. Een feit is ook daar, dat de grote steden meer en meer arbeiders aantrekken. Maar het gaat toch niet aan, dat het enorme land, 342.200 vierkante kilometers groot met 70 pCt woeste grond, regionaal ontvolkt wordt ten behoeve van een bevolkings ophoping in de steden, waar werkgele genheid in de industrie in overvloed is. Het zijn dus sociale en economische overwegingen, die er toe geleid hebben in Bodo een regionaal streekplanburcau te vestigen. Het Storting heeft in 1951 een plan aanvaard, het Ontwikkc- lingsprograni Noord-Noorwegen, waar in werd uitgestippeld hoe men deze ge bieden zou kunnen ontrukken aan hun isolement, en zeker niet alleen geogra fisch. Voor een gebied, dat driemaal groter is dan Nederland, en nog geen 4 procent van het Nederlandse inwo nertal haalt waarvan op de vele eilanden nog de helft woont moet wel Iets gedaan worden wil het weer op krachten komen. Voor de periode 19511960 zijn van staatswege fondsen beschikbaar gesteld. Uit deze fondsen, 250 millioen Kronen plus 200 millioen Kronen Marshall-gelden, worden niet alleen gelden geput voor de woning bouw, welke in een versneld tempo is aangepakt en vaak de te vestigen indus trieën vooruit is. Deze industrieën moeten deze onderontwikkelde gebie den vooruithelpen. BELASTINGFACILITEITEN BIJ INVESTERINGEN De modernisering van de visserij bracht met zich mede de vestiging van conserveringsindustrieën voor de aan gevoerde kabeljauw en andere vispro ducten. Nieuwe industrieën boven een zekere breedtegraad kunnen bi) vesti ging of investeringen profiteren van belastingfaciliteiten, hetgeen tal van bedrijven uit het Zuiden des lands naar het Noorden lokt. althans bewogen heeft er filialen te stichten. Het Noorse bergland is ryk aan water. Het snel naar beneden stromende of van de bergen in de fjorden stortende water betekent kracht. Geen wonder, dat men verscheidene plannen tot het bouwen van waterkrachtwerken ter hand heeft genomen. Electrische energie voor de nieuwe industrieën, die dus geen te im porteren dure kolen behoeven te ge bruiken. Energie, die de concurrentie met de atoomenergie durft op te nemen. Immers, het zal nog wel 20 jaren du ren, zei ons een ingenieur die werkzaam was bij de bouw van een der grootste waterkrachtwerken van Noorwegen, eer de atoomenergie zal kunnen gaan concurreren tegen de energie, welke wij dank zij het water, als het ware voor het grijpen hebben. Enorme klipvissen in de drogerij OVERVLOED VAN ELECTRICITEIT Electriciteit voor het grijpen, wij heb ben het op onze reis door het Noorden van Noorwegen ondervonden. Hoe vaak draaiden wij in de donkere dagen van ons verblijf zuinig en voorzichtig het licht in onze kamer uit. Steeds was het foeer ontstoken als wij terugkeerden. Het was alsof het geen geld .kostte Zeker, hiervoor is, bij het ontbreken van zoveel zon- of daglicht, een psy chologische verklaring te vinden, maar toch komt het mij onlogisch voor, om ook bij zonlicht in de kamer de lam pen brandende te houden. Vele hotels en woningen zijn electrisch verwarmd. Men «luit er contracten voor een mi nimum afname van vele duizenden Moderne visdrogerij en koelhuis. kilowatts per maand tegen 1 óre per kw, d.w.z. een halve cent. Ja, er ls een weldadige bedrijvigheid in Bodó, er is een drukke scheepvaart op het Noorden en Zuiden. De Supra- Constellations kunnen er landen. De moderne visdroog-inrichting elec trisch verwarmd natuurlijk is van verre te ruiken en produceert klipvis, stokvis voor Spanje, Zuid-Amerika, Afrika, Italië. Er wordt ijs gefabriceerd in de diepvriesinrichtingen. De reclame die men er maakt voor het gebruik van kabeljauw, is aange past aan de smaak van de bewoners van deze zuidelijke landen, die, als zij de vouwbladen met recepten in het Spaans en Portugees aanschouwen, moeten denken dat Bodo alleen maar door zeemeerminnen bevolkt wordt, die dagelijks een duik nemen om de kabel jauwen van 15 pond en meer aan land te brengen. Bij ons bezoek aan de drooginrich- tingen, diepvries- en koelhuizen kon men werkelijk van slapte spreken. De visserij had het laatste jaar niet veel opgeleverd, de grote drukte verwachtte men pas weer in Januari. Doch alle zeilen worden bijgezet om spoedig tot volle capaciteit te komen. Bodo heeft het venster naar de we reld opengezet. Dat is ook in de rich ting Rusland, waarmede men sinds 1945 een gemeenschappelijke grens heeft en conflicten vermijdt door aller vriendelijkst te zijn. Een vriendelijk heid, die men begrijpen kan, met zo'n grimmige buur naast de deur en welke moet leiden tot een voorzichtige NAVO- politiek van de kool en de geit sparen om niet ln de klem te komen. Het venster is open naar alle kanten. Het wereldnieuws komt er nu ook per telex binnen. De Nordlands Fram Tid ls even bij als iedere andere krant in de wereld, al is de exploitatie moeilijk en duurt het soms dagen voordat de krant de eilanden langs de kust bereikt. De haven van Bodo

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1955 | | pagina 4