Ontwikkeling atoomenergie is een
wereld vol onzekerheden
Minister Anak Agoeng
morgen naar Den Haag
WEERBERICHT
Nederland was niet bereid tot
wijziging der ontwerp-agenda
Bespreking begint Zaterdag
Dertig mensen in Frankfort bij
explosie onder puin bedolven
94ste Jaargang 1 WOENSDAG 7 DECEMBER 1955 No. 28698
LEIDSCH
DAGBLA
Directeur: J. W. Henny
Hoofdredacteur: 3. Brouwer
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
f7<— per kwartaal; f2.35 per maand; f0.55 per week.
Witte Singel 1, LeldeD Gtfo wa *7066
Telefoon Directie en Administratie: 35041; Redactie; 2:507
Boeiend en beangstigend!
Minister Zijlstra voorstander
sameniverking op atoomgebied
(Van onze parlementaire medewerker)
Ten aanzien vari het te voeren beleid staan we met de atoom
energie in een wereld vol onzekerheden, zei minister Zijlstra gister
avond in de Tweede Kamer in het debat over de kernenergie als onder
deel van de Begroting van Economische Zaken. Men kent thans in de
wereld ruim 30 typen van kernreactors. Ongeveer 12 reactors zijn in
practische ontwikkeling. Engeland is met de practische energie-opwek
king het verst, maar het past een omslachtige methode toe en nie
mand weet nog wat tenslotte het beste en meest economische type zal
zijn. De Nederlandse kernreactor, de Suspop, waarvan een model in
Arnhem staat, werkt veel eenvoudiger.
Maar wie tenslotte achterblijft en wie vooraan gaat, kan niemand
thans al zeggen. Dat plaatst ons voor grote problemen. Wij moeten
echter in elk geval aanpakken. Als we wachten tot het beste type
bekend is, om dan te kunnen aankopen, zou ons land met recht ver
laagd zijn tot een onontwikkeld gebied.
heid alleen maar een goed gebruik of
een ernstig misbruik van de kern
energie zal maken.
We staan voor een wereld vol onze
kerheden. Is het stukje kernsplitsing,
dat we nu kennen, het einde of het be-
Modelreactor gaat werken
De bekende reactors in de wereld
produceren zeker nog niet tegen een
kostprijs, die vergelijkbaar is met die
van de normale electriciteitsbedrijven.
Op korte termijn kan nog niet aan
economisch verantwoorde stroomlevering
worden gedacht.
Het model van de Suspop in Arnhem
gaat nu werken, louter met de bedoeling
na te gaan hoe het mechanisme zich
houdt. Het is nog slechts een model,
maar als de werking meevalt, kan wor
den overwogen een echte proefcentrale
te bouwen voor de opwekking van
electriciteit. Het in Juli j.l. gestichte
Reactor Centrum Nederland (waarmee
de Kamerleden gisteren hun instem
ming betuigden) heeft alleen betrekking
op de Suspop-reactor en de door Ame
rika ter beschikking gestelde reactor om
materialen te beproeven. De exploitatie
kosten van deze twee reactors zullen
f. 1.4 millioen bedragen, waarvan de
overheid en het bedrijfsleven ieder de
helft bekostigen. Dat bedrag valt buiten
de f. 28 millioen, die de overheid en het
bedrijfsleven hebben bijeengebracht
voor de ontwikkeling van de atoom
energie in Nederland.
„Ik wil het zélf doen"!
Het beleid ten aanzien van de atoom
energie had de heer Nederhorst (P. v.
d. A.) liefst willen opdragen aan een
speciale Regeringscommissarismaar
op die wens antwoordde minister
Zijlstra: „ik vind de ontwikkeling van
de atoomenergie zo'n interessante pak
kende zaak, dat ik het zelf wil doen.
Ik heb zelden een problematiek mee
gemaakt. die zo boeiend is als deze
kern-energie".
Van een advies-raad, waarop de heer
Nederhorst eveneens had aangedrongen,
wilde de minister evenmin weten. Er zou
geen vastomlijnde opdracht aan gege
ven kunnen worden en er zou misschien
heel lang moeten worden gewacht op
een advies. In een nota aan de Kamer
over het te voeren beleid, waarvoor
ook de heer Korthals (V.V.D.) had
gepleit, zag de minister ook geen
nut omdat hij geen nieuws zou kunnen
vertellen. De Kamer wordt toch wel op
de hoogte gehouden, want in de Minis
terraad wordt thans besproken hoe de
wetenschappelijke vorming van perso
neel voor de toepassing van kernenergie
moet worden verbeterd en als daarvoor
gelden nodig zijn, krijgt de Kamer toch
weer een uitvoerige inlichting, die dit
probleem belicht. Dat geldt ook voor het
gebruik van (radio-actieve) isotopen, die
op allerlei gebied kunnen worden toege
past.
Waarheen gaan wij
Met de heer Janssen (KVP) was mi
nister Zylstra het eens dat het pro
bleem van de kernenergie bemoedi
gend en tegelijk beangstigend is. Be
moedigend omdat we deze gave van de
Schepper hebben ontvangen op een
moment, dat de energie-voorraden
snel verminderen en de behoefte aan
energie juist snel toeneemt. Beangsti
gend omdat we niet weten of de mens-
Grensincident bij Gaza
In het grensgebied van Gaza is het
Dinsdag wederom tot een ernstige
schietpartij gekomen tussen Israëlische
en Egyptische strijdkrachten. De vuur-
wisseling, met automatische wapens en
mortieren, duurde de gehele ochtend.
Volgens de Israëlische lezing openden
Egyptische troepen het vuur op een
verkenningspatrouille, die het vuur be
antwoordde. De Egyptenaren daarente
gen beweren, dat de Israëliërs het vuur
met mortieren en automatische wapens
openden. In Cairo werd bekendgemaakt,
dat bij dit gevecht vier Egyptenaren
licht gewond werden en dat de Israëli
sche verliezen geschat werden op twee
doden en vier gewonden.
Opklaringen
De Bilt verwacht tot morgenavond:
Opklaringen maar ook enkele buien.
Matige tot krachtige wind tussen West
en Noord. Iets kouder.
(Opgemaakt te 10 uur).
8 DECEMBBER
Zon op: 8.36 uur; onder: 16.31 uur.
Maan op: 2.28 uur; onder: 13.24 uur.
Hoogwater te Katwijk te 10.25 en
23.01 uur.
Dit nummer bestaat dit 10 pagina's
gin van een verdere ontwikkeling? Het
gaat ook niet alleen om door middel van
kernsplitsing energie (electriciteit) op
te wekken, maar tevens om de toepas
sing van radio-actieve bestraling door
middel van isotopen, hetgeen econo
misch van de grootste betekenis kan
zyn en op den duur zelfs belangrijker
kan zyn dan de energie-opwekking zélf.
Dan denkt men aan toepassingen op het
gebied van de biologie, de chemie, aan
het veranderen van eigenschappen van
stoffen, aan de veredeling van plant en
dier.
Volmondig stemde minister Zijlstra in
met de heer Nederhorst, dat de ontwik
keling van de atoomenergie niet alleen
een zaak is van professoren. Men wor
stelt nu nog teveel met de materie, maar
het beleid wordt tenslotte niet voorge
schreven door de meest deskundigen op
het gebied van de kernenergie. Natuur
lijk heeft een minister voor zijn beleid
deskundige adviezen nodig, maar dan is
hy zeker in staat de zaken te beoordelen.
Voorzichtig gezegd, is minister Zijl
stra een voorstander van Europese sa
menwerking op atoomgebied, want
Europa moet in de wereld weer een
medespeler kunnen zijn op dit gebied,
maar nationale experimenten moeten
mogelyk blijven.
De begroting van Economische Zaken
en de nota over de kernenergie werden
zonder hoofdelijke stemming aangeno
men.
De Indonesische minister van Buitenlandse Zaken, Anak Agoeng, heeft
vandaag medegedeeld, dat hij morgen naar Den Haag zal vertrekken.
Naar de woordvoerder van het Indonesische ministerie van Buitenlandse
Zaken verklaarde, zal hedenavond een gemeenschappelijk NederlandsIndo
nesisch communique worden uitgegeven.
Een verklaring in gelijke zin werd gisteravond na afloop van de Kabinets
zitting afgelegd door de Minister van Voorlichting. Sjamsoeddin Soetan Mak-
bioer, die hieraan toevoegde dat, als er niets tussen komt, de Indonesische
delegatie morgen naar Nederland zal vertrekken.
Driehonderd doden
door wolkbreuk in
Zuid-Oost-India
Volgens de officiële cijfers zijn bij de
wolkbreuk, die in Zuid-Oost-India na
een cycloon losbarstte, 301 personen om
gekomen. Niet-officiële schattingen spre
ken van 400 in het district Tanjore al
leen reeds en 50 in het district Ran-
nathpoeran. Vedaranjan (district Tan
jore) is geheel door het water afgeslo
ten. Redders en helpers moeten onge
veer negen kilometer door het water
waden, dat vaak tot de borst komt. Hier
viel in twee dagen evenveel water als
gemiddeld in een jaar! Met boten en
vliegtuigen wordt voedsel voor dc slacht
offers aangevoerd en de regering vor
dert bouwmateriaal, want vele huizen
zijn ingestort. Ook kleren en meer voed
sel zijn nodig.
Minister Makmoer weigerde commen
taar op de beslissing van de Nahdatoel
Oelama. die (zoals gemeld), besloten
heeft geen zitting te nemen in de dele
gatie naar Nederland, omdat zij ervan
overtuigd is. dat de besprekingen niet
de gewenste resultaten zullen opleveren.
De Indonesische ambassadeur met
bijzondere missie, mr Oeyoto Ramelan
had gistermiddag telefonisch medege
deeld, dat de Nederlandse regering
niet bereid is wijzigingen aan te bren
gen in de ontwerp-agenda, zoals deze
tijdens het vooroverleg tussen minis
ter Luns en mr Oeyoto voor een Ne
derlands-Indonesische conferentie is
opgesteld en door beiden is aanvaard
en door de Indonesische zaakgelastig
de in Den Haag, de heer Kwee Djie
Hoo, tijdens zyn verblijf inde Indone
sische hoofdstad in besprekingen met
zijn regering is toegelicht. Het Neder
landse standpunt was ter kennis ge
bracht aan mr Oetoyo door de Rege-
rings-commissaris voor Indonesische
aangelegenheden, mr Blom. na con
tact met minister Luns in New York
en dc Nederlandse ministerraad.
Naar wij vernemen, is er voor Neder
land te minder aanleiding om de oor
spronkelijk door minister Luns en mr
Oetoyo Ramelan aanvaarde agenda for
mulering te herzien, aangezien van Ne
derlandse zijde is accoord gegaan met
drie Indonesische voorstellen voor de
agenda, terwijl het enige Nederlandse
voorstel voor de agenda door de regering
te Djakarta niet is aanvaard. De drie
door Indonesië voorgestelde punten zijn:
herziening van het Unieprotocol van
1954 en beëindiging van het Uniever-
band. herziening van de financieel-eco-
nomische overeenkomst en bespreking
van het vraagstuk-Nieuw Guinea met
dien verstande, dat van Nederlandse
zijde niet over de souvereiniteit over dat
gebiedsdeel zal worden gesproken. Het
enige Nederlandse voorstel voor de
agenda is de bespreking van andere
vraagstukken, die door een van beide
partijen mochten worden opgebracht en
van belang kunnen zijn voor de ver
betering van de betrekkingen tussen
beide landen.
Mr Oetoyo Ramelan heeft gisteren
voortdurend in telefonisch contact
gestaan met Djakarta. Tijdens de In
donesische Kabinetsvergadering van
gisteren had hij enkele malen een
langdurig onderhoud met minister
Anak Agoeng Gde Agoeng in het Ka
binet van de Indonesisch minister
president, Harahap, terwijl de rege
ring daar bijeen was.
Prof. Polak directeur
Centraal Planbureau
Als opvolger van prof. dr J. Tinber
gen, die onlangs zijn functie als di
recteur van het Centraal Planbureau
heeft neergelegd, heeft de minister
van Economische Zaken thans be
noemd prof. dr Fred L. Polak. Prof.
Polak was tot dusverre adjunct-direc
teur van het CPB. Tezelfdertijd is
prof. dr P. J. Verdoorn benoemd tot
adjunct-directeur.
De directie van het Centraal Planbu
reau is thans als volgt samengesteld:
prof. dr F. L. Polak, directeur; dr W.
Drees J-r en prof. dr P. J. Verdoorn: ad
junct-directeuren.
Prof. Polak is buitengewoon hoog
leraar in de sociologie aan de Neder-
landsche Economische Hoogeschool te
Rotterdam. Hij is teruggekeerd van een
jaar verblijf in de V.S. waar hij tot fel
low was gekozen voor het zojuist door
de Ford Foundation gestichte „Center
for advanced study in the behavioral
sciences" in Californië. Zijn laatste om
vangrijke publicatie op cultuursociolo-
gisch gebied, getiteld: „De toekomst is
verleden tijd", verwierf vorig jaar de
prijs van de Raad voor Europa en de
Europese Gemeenschap voor Kolen en
Staal.
Koffie en thee goedkoper
Met ingang van 7 December zyn de
prijzen voor de consument zowel voor
koffie als voor thee verlaagd.
De prijsvermindering bedraagt 7
16 cents voor een pakje koffie van
250 gram, en 26 cents voor een pakje
thee van 100 gram.
De vorige prijsverlaging geschiedde
met ingang van 17 Mei j.l., toen de
vermindering zowel voor een pakje
koffie van 250 gram als voor een pakje
thee van 100 gram 810 cents bedroeg.
De centrumpartij van de gevel
van het Gravensteen aan het Pie
terskerkplein met de schilderachtige
luiken voor de getraliede vensters,
het wapenfries en de beelden, met
op de achtergrond het typerende
torentje.
(Foto L.D./Van Vliet.)
Eerst in Den Haagdan in Brussel
Naar P. I. A. van betrouwbare zijde vernam, zullen de Nederlands-
Indonesische besprekingen Zaterdag in Den Haag beginnen.
Naderhand zullen zij in Brussel worden voortgezet.
Op het Indonesische ministerie van
Buitenlandse Zaken was men vanoch
tend druk bezig met de uitgave van een
gezamenlijk communiqué voor te berei
den.
De minister van Buitenlandse Zaken,
Anak Agoeng Gde Agoeng, verklaarde
dat hij morgen naar Nederland vertrekt,
met enkele leden van de delegatie. De
minister van Financiën, Soemitro, ver
trekt 14 December en de minister van
Economische Zaken, Kasimo. vertrekt
16 December naar Nederland.
De Masjoemi zal in de delegatie ver
tegenwoordigd worden door mr Roem
en de PSII door Aroedji Kartawinata.
Gisteren had de voorzitter van de
Nahdatoel Oelama een bespreking met
de minister van Buitenlandse Zaken,
naar men aanneemt over het standpunt
Wat er op het eerste gezicht uit-1 de bodem van het Champlain-meer
ziet als een reusachtige bos ver mi-1 bij Grand Isle in de Amerikaanse
ceili of spaghetti, is in werkelijkheid staat Vermont moest leggen. Het
een telefoonkabel, op een ingenieuze I >eggen van deze meer dan drie kilo-
wijze neergelegd op het rijdek van meter lange kabel, welke een ver-
de veerboot Valcourwelke deze over binding vormt tussen Grand Isle en
Cumberland Head in de staat New
York, nam maar vier uur in beslag,
maar de voorbereidingen vergden
dan ook een hele week
van de N.O. ten opzichte van de Neder
lands-Indonesische besprekingen.
De Nederlandse Hoge Commissaris,
mr W. F. L. Graaf van Bylandt, be
zocht vanochtend het ministerie van
Buitenlandse Zaken voor een bespreking
met minister Anoek Agoeng.
Koningin en drie Prinsessen
naar Sankt Anton
Naar te Innsbrück bekend is ge
maakt, zullen Koningin Juliana en de
Prinsessen Beatrix, Irene en Margriet
een wintervacantie van twee weken
doorbrengen in hun geliefd ski-oord
Sankt Anton.
De Koningin en de Prinsessen zul
len op 27 December in Sankt Anton
arriveren.
Prins Bernhard zal op 31 December
eveneens in Sankt Anton aankomen
om in de kring van zijn gezin Oude
jaarsavond te vieren.
Nieuw-Guinea niet in
V.N.-debat
Sommige V.N.-kringen verklaren dat
de aanwezigheid van minister Luns er
op duidt, dat deze er volkomen van
overtuigd is, dat de Nederlanders in
de Assemblee voldoende stemmen heb
ben vergaard, om elke Indonesische
poging tot het verkrijgen van een re
solutie, welke de V.N. het recht zou
geven Nieuw-Guinea in debat te ne
men, van de hand te wyzen.
De meesten zijn vermoedelijk omgekomen
In Frankfort (West-Duitsland) is hedenochtend een flatgebouw van vier
verdiepingen ingestort, waarbij 32 personen onder het puin bedolven werden.
De Duitse politie neemt aan, dat de meesten van hen zyn omgekomen. Ameri
kaanse soldaten en West-Duitse politiemannen en brandweerlieden zijn met
man en macht bezig het puin te ruimen, waarbij reeds twee lijken van
vrouwen zijn geborgen. Ook werden vier gewonden, een kind en drie mannen,
onder de ruïne vandaan gehaald.
Aanvankelijk sprak de politie als haar vermoeden uit, dat de hitte van een
oliestookinrichting gelijkvloers ontsnapt gas had doen ontbranden. Maar dit is
onmogelijk gebleken, omdat het flatgebouw, dat pas drie maanden geleden
voltooid werd, nog niet op de gasleiding is aangesloten. In elk geval schynt zich
een explosie te hebben voorgedaan. Een ander huis en een huls in aanbouw
werden beschadigd.
Weer twee doelen
Op de Troelstrakadehoek Melis Sto-
kelaan te Den Haag is een 67-jarige man
toen hy met een fiets aan de hand on
voorzichtig de rijbaan overstak, aange
reden door een vrachtauto uit Voorburg.
De man werd ernstig gewond en opge
nomen in het ziekenhuis aan de Zuid-
wal, waar hy een uur later is overleden.
Gistermiddag is het 16-jarige meisje
A. Mast, dat per fiets op het Zuidplein
te Rotterdam reed, bij het oversteken
door een vrachtauto aangereden. Zij
kreeg een schedelbasisfractuur en is
naar het Zuiderziekenihuis overgebracht,
waar bij aankomst bleek, dat zij was
overleden.
Twee West-Duitse kolonels
ongeschikt voor de dienst
Een commissie uit de West-Duitse
Bondsdag, die moet nagaan of West-
Duitse militaire functionarissen, die de
rang van kolonel of hoger bekleden, „ge
schikt zijn voor dienst in het nieuwe
Duitse leger", is van mening, dat twee
voormalige kolonels van het Duitse le
ger, die reeds verscheidene jaren hoge
posten bekleden in het West-Duitse mi
nisterie van Landsverdediging, niet
aan het hier voorgestelde voldoen.
Het betreft hier de ex-kolonels Kurt
Fett. hoofd van de afdeling strategie van
het ministerie en Ernst Bergengrün,
chef van de afdeling legerzaken.
Ex-kolonel Fett was, voor hij zyn hui
dige functie innam, verbonden aan de
staf van Luitenart-generaal Hans Spei-
del, Duits verbin..ings-officier bij het
NAVO-hoofdkwartier, in Fontainebleau.
Hij heeft deel genomen aan interna
tionale beraadslagingen over de West-
Duitse bydrage aan de verdediging van
West-Europa.
De commissie, die met gesloten deuren
vergadert, heeft haar besluit niet nader
gemotiveerd.
