Weense opera uit de as herrezen
met melk meer mans
Haakte beurs zich bij koersstijging
aan overdrijving schuldig?
Zou het zó niet kunnen?.
\M-Ven.
Spiofuf jjeSbot'nlltafó
femtodSonstatliMgs-
Srtixnanmsisutxfls...
[ste Jaargang Zaterdag 5 November 1955 Vijfde Blad No. 28671
Dit modernste operatheater ter wereld
kostte veertig millioen gulden
(Ingez. Med.-Adv.)
Rust en stabiliteit zijn meer
gewenst dan een nieuwe hausse
(Van onze financiële medewerker)
Het ia gebruikelijk dat voor elk verschijnsel, ook op de beurzen en in de ont-
kkeling van het economisch leven, een verklaring wordt gezocht en zo heeft men
th de laatste weken ook uitgeput in het zoeken van een verklaring voor de
ïmezwaai op de beurzen, die met de ziekte van Eisenhower inzette en tot een
langrijke daling van de koersstand der aandelen leidde. Hoewel er zonder twijfel
D zakelijk verband is tussen die beide in zoverre, dat Eisenhower in de huidige
astellatie van de wereldpolitiek een rustgevende figuur kan worden genoemd,
kan toch niet worden aangenomen dat de beurzen weken aaneen ongeanimeerd
soms flauw blijven, alleen Omdat de President van de V. S. laten we hopen
deljjk patiënt is. Er moet dus, zo redeneert men, een andere, diepere oorzaak
n voor het geschokte vertrouwen in de aandelenmarkt, dat zich zo lange tijd
htereen heeft kunnen handhaven. Men heeft het, als bekend, in de conjunctuur
tocht en in de overspanning, welke men hier en daar meende te kunnen consta-
•en. Maar men heeft het ook in en op de beurs zelve gezocht in zo verre, dat
tn de jongste koersstijging op de aandelenmarkt als ongemotiveerd heeft gesig-
leerd en als een gevolg zag van een overspannen speculatie, welke op de conjunc-
or pleegt vooruit te lopen.
fu is het zo dat verschillende waar-
ners, ook als ze tot een uiteenlopend
deel komen, gelijk kunnen hebben,
hans tot op zekere hoogte. Want een
ichtige koersstijging op de beurzen
!ft doorgaans meer dan één oorzaak
als de een zegt dat de conjunctuur-
iwikkeling tot voorzichtigheid moet
jen en de ander dat de koersen, zo-
I in New York als in Amsterdam, te
waren opgeschroefd, dan hebben
de vermoedelijk gelijk. Zoals we de
ige week schreven, geeft de conjunc-
ir reden tot enige zórg, niet zozeer
de conjunctuur zelve dan wel omdat
n de snelle conjunctuurontwikkeling
verschillende opzichten, maar met
ne in verband met het tekort aan ar-
dskrachten, geen baas kan.
Het gevaar bestaat immers dat men
inder de indruk van de enorme In-
lustriele bedrijvigheid en de grote
rlnsten. welke door de ondernemin-
;en worden gemaakt, tot een zo grote
itijging van de consumptie komt dat
Ie productie het niet kan bijhouden
u de export bedenkelijk achteruit-
laat. Dit was bjjv. in Engeland het
[eval, maar ook in de V.S. is dit ge-
'aar niet denkbeeldig. In ons land is,
«ais uit de jongste maatregelen wel
i gebleken de regering bevreesd dat
Ie nog steeds onbevredigde vraag naar
rerkkrachten tot stijgende lonen en
irjjzen zal leiden en dat daarom de
ndustriele expansie moet worden af
geremd. Hier WTeekt zich een poli-
iek van een zo groot mogelijke werk-
felegenheid, welke noodwendig met
nflatlonistische tendenzen gepaard
noet gaan.
Dat men hier de lijn van de zwakste
erstand volgt en aan de verkeerde
ut begint door het geld weg te halen
n de plaats waar het economisch net
jotste nuttig effect sorteert en tege-
tertijd de liquiditeit van de schatkist
it enkele honderden millioenen ver-
«t, ontmoet uiteraard in de kringen
a het bedrijfsleven scherpe critiek.
!n rekent ons zelfs voor. dat de ver-
elde inning van de voorlopige aansla-
hibij de ondernemingen geld weg-
Igt dat nog niet is verdiend, althans
niet is ontvangen,
rhans de beurs. Heeft zij zich de laat-
tijd zo zeer misdragen en het koers-
II opgeschroefd, zonder dat hiervoor
Ugdelijke motieven konden worden
ngevoerd? Dat er hier en daar enige
trdrijving was, kan worden toegege-
n. Maar men is het er over eens dat
n een conjunctuuromslag geen sprake
ook nu nog niet en om die reden was
s een koersdaling niet direct nodig.
Wat waren de motieven voor de jong-
i koersstijging op de aandelenmarkt?
de eerste plaats de inflatie in het
rieden, waaraan de koersen, als gevolg
n dwangmaatregelen door de rege-
ig, zich lange tijd niet konden aan-
ssen. Dividendstop, speculatievewinst-
lasting en een te zware druk op de
nsten verhinderden dat. Als de prij-
n stijgende waarde van de activa toe
emt en ook de winsten in geld uitge
tikt, voortdurend oplopen, maar het
Diinaal kapitaal van de ondememln-
n blilft gelijk dan moet zich dat in
n stiigend percentage van het no-
Inaal bedrag der aandelen uitdrukken
Hiervoor is geen grens te stellen. Men
n niet zeggen dat een aandeel te
Dg noteert omdat er 500. 600% en
!er voor wordt betaald. In de V.S
bben de aandelen grotendeels eeen
minale waarde, ze worden z.g. in ééns-
Vend geld verhandeld, bovendien
jrden ze. als de prijs van de aandelen
Jkt en de zaken goed gaan, vaak ge-
litst en als men hiermee rekening
lidt en dit in procenten uitdrukt,
Wit men tot koersen, welke voor som-
Ige fondsen in de duizenden lopen. De
prsstand als zodanig zegt dus nleto.
w zeer hoog genoteerd fonds kan een
ïrkere basis hebben dan een laag ge
teerd fonds.
Voorts wordt er *p het rendement
Mn de aandelen gewezen, nn het In
We jaar tijds van 6.7 tot 4.4% Is ge
taald. Het zou onjuist zjjn deze factor
<>U de beoordeling van fondsen te
eerwaarlozen. Maar men vergete niet
tnt sinds de laatste tiid aan het divi
dend-rendement terecht minder
Waarde werd gehecht. In de eerste
Plaats omdat de fiscus nog altijd met
•en t« groot deel ervan gaat strijken,
tnaar voorts omdat net lage dividend-
rendement bij vele ondernemingen
*n met name bU de grote concerns af
en toe wordt goedgemaakt door
claims of bonussen. Men denke hier
aan Unilever, die in korte tijd twee
maal 25% bonus uitkeert en thans
feitelijk 22% over het voordien uit
staande kapitaal betaalt.
in de eerste plaats om wat een onder
neming uitkeert, maar wat ze verdient,
omdat dit toch te eniger tijd aan de
aandeelhouders tongoede moet komen.
Men heeft dit de laatste tijd terecht in
gezien en in zoverre was de koersstij
ging van de aandelen dan ook gemoti
veerd. Men denke hier ook aan de AKU.
die eenzelfde kapitaal heeft als tien jaar
geleden maar c.a. zesmaal zoveel ver
dient als toen.
Dit wil niet zeggen dat op grond van
deze overweging een koersstijging maar
steeds kan voortgaan. Tal van onderne
mingen hebben de laatste tijd hun ka
pitaal aan de gestegen geldswaarde van
hun actief en de grotere geldwinsten
aan gepast, waardoor dan ook de koer
sen der aandelen op een lager niveau
zyn teruggebracht. Maar nog altijd geldt
dat het dividendrendement een factor
is, welke minder betekenis heeft dan
voor de oorlog.
Het is ontegenzeglijk juist dat in
de recente koersstijging, behalve de
tot dusver plaats gevonden waarde
vermindering van het geld, ook de
verwachting van een voortschrijden
van dit proces een rol speelde. Een
feit is ook dat op dit moment van een
openlijke inflatie niet kan worden ge
sproken. Maar dat ook de regeringen
er bang voor zijn, wordt uit haar
jongste maatregelen wel duidelijk. En
of ze zal kunnen worden gekeerd,
blijft vooreerst een open vraag. Als
men zegt dat thans voornamelijk een
looninflatie te vrezen staat en de
winstmarges van de bedrijven daar
door zullen verminderen, hetgeen tot
lagere dividenden kan leiden, dan is
dat een halve waarheid. Want een
Oostenrijk, en Wenen in het bijzonder, heeft al wekenlang reikhalzend uitge
zien naar de heropening van de beroemde Staatsopera, het majestueuze gebouw
aan de Ringstrasse, dat in Maart 1945 door een luchtbombardement in een ruine
werd herschapen en dat thans in volle glorie is herrezen.
De Gala-première in de nieuwe opera wordt heden-, Zaterdagavond, gehouden
en belooft de „grootste première" sinds de oorlog te worden.
De belangstelling voor de voor-verkoop Is zo enorm geweest, dat de politie er
met speciale brigades aan te pas moest komen om de liefhebbers, wie het bordje
„uitverkocht" van de cassa's aangrijnsde te weerhouden van een bestorming van
het gebouw. Uren en uren lang hebben de mensen voor de opera „gekampeerd",
wachtende op de opening der Ibketten. Er waren nog slechts 539 plaatsen beschikbaar.
De rest was aan officiële personen toegewezen. In de verhuurinrichtingen van
Wenen was reeds dagenlang geen rokcostuum en vrijwel geen smoking meer onbe
sproken voor Zaterdagavond, want het dragen van avondkleding is verplicht op
de gala-openingsavond.
Met Beethovens Fidelio zal de hernieuwde Staatsopera worden ingewijd. De
muziek wordt uitgevoerd door het Weense Philharmonlsche orkest onder leiding
van dirigent Karl Böhm.
De beste plaatsen van de openingsvoorstelling kostten maar liefst 750 gulden
per stuk, maar men heeft lang niet aan alle aanvragen kunnen voldoen!
Sommige liefhebbers zonden ondertekende chèques, met een briefje: „Vul maar
het bedrag in dat u wilt, als u mij maar twee plaatsen stuurt"!
Kristallen kroon kan een klein
gezin huisvesten
Fidelio zal een „festival" van een
maand inluiden, in de loop waarvan bui
ten Fidelio zes verschillende opera's en
twee balletten uitgevoerd zullen worden.
Alle voorstellingen zijn reeds uitver
kocht. Op het programma staan: Mo-
zarts Don Giovanni, Richard Strauss'
Frau ohne Schatten en Der Rosenkava-
liex, Verdi's Aida, Wagners Meisterein-
ger, Allban Bergs Wozzek en de balletten
Giselle van Adam en Othello van Bla-
cher. Tenslotte zal Bruno Walter een
maal de Negende Symphonic van Beet-
looninflatle vindt haar complement
tenslotte noodzakelijkerwijs in een
prijsinflatie, waardoor ook de be
drijfswinsten, in geld uitgedrukt, gaan
stijgen.
Het is te hopen dat men de doorwer
king van dit proces zal kunnen voorko
men, maar dat men er niet ten volle ge
rust'op is, behoeft niet te bevreemden.
En dat de beurs er altijd nog rekening
mee wil houden, evenmin.
Waarmee natuurlijk niet is gezegd dat
ons een nieuwe hausse op de aandelen
markt te wachten staat. Het is zelfs niet
te hopen. Een periode van rust en sta
biliteit is verkieslijker.
H"
J. J. V
jET „armzalige, zielige pro-
I vincieplaatsje Leiden, waar
L van de bevolking de laat
ste kwart eeuw maar met 1000
per jaar toenam" heeft in de
loop der eeuwen al héél wat
stormlopen te verduren gehad.
Het is de vraag of men er
zich aan de „Bredestraet" veel
van aantrekt: helmen en zwaar
den komen er niet meer aan te
pas en angstige vrouwen zien
hun trotse mannen niet aan het
rapier geregen.
We zouden 't nog wel eens
willen meemaken gelijk op dit
plaatje, toen in 1204 de Burcht
bestormd werd: burgemeester
Van Kinschot met zyn vroede
vaderen gestoken in harnas bo
ven op de transen en daar in de
diepte 'n oprukkende ex-burge
meester Van Gerrevink, nog al
tijd fiks ter been, omstuwd
door zijn getrouwen en dan
maar kletteren tegen eikaars
schilden.
Een oor-verrukkend gehoor
daar bij die stil geworden
burchtwallen, waar de nagalm
van aloude worstelingen om
goed en bloed al lang verstorven
is en men alleen nog maar bij
een kopje leut de herinnering
daaraan kan opfrissen.
HET zou wat zijn voor een 3
Octoberdaghéél Oegst-
geest in gesloten colonne,
ruim baan bevelend aan het
moderne verkeer, de afsluitbo
men verbrijzelend, ópdringend
naar het Stadhuis en daar
spreekkoren aanheffend en ui
ting gevend aan het hoogopge-
kropte gevoel van eigenwaarde.
Daartegenover een minzaam
toeluisterend Stadsbestuur van
het provincieplaatsje en even
minzaam antwoordend. „Maar,
lieve mensen, wat bezielt Je
toch? Wij moeten bouwen, éls-
maar bouwen en het enige wat
wij vragen ls een paar meter
van jullie grond".
Verontwaardigd de anderen:
„Géén meter, géén centimeter,
géén millimeter geven wij. Zoek
liet in Voorschoten, Warmond,
of Leiderdorp".
Dan, plotseling gerucht, aan
zwellend tot rumoer, uit andere
richtingen.
Wie komen er aan?.
De Voorschotenaren, de Lei
derdorpers, de Warmondenaren,
in breed en ondoordringbaar ge
lid. Het worden opstoppingen,
waar zelfs de béste politie-com-
mlssaris geen raad mee weet,
maar het wordt een 3 October
dag, die beslist élle voorgaande
aan belangstelling overtreft!
TAMMER, dat in deze eeuw
I dergelijke schouwspelen niet
J meer in de mode zijn.
Ze zouden de eentonigheid
van alle dag kunnen verbreken,
ze zouden bewijs geven van tem
perament. Van fierheid en van
krijgsmanskunst waarin onze
voorvaderen zich konden uitle
ven, maar waar een hoogopge-
voerde beschaving geen kansen
meer toe geeft.
Nu gaat het allemaal zo om
slachtig: paperassen, documen
ten, telegrammen, moties, één
stroom van papieren naar G.S.
en deze heren dan zitten met de
handen in het warrige haar,
niet wetend, hoe, over de hoof
den van anderen heen. tot wijze
besluiten te komen, die de kool
en de geit sparen.
Nee: we zouden - op gevaar
af van sensatielust beticht te
worden - zo'n stierengevechtje
in de aloude „Bredestraet",
dicht bij de historische „Blauwe
Steen" bést willen meemaken.
Wij zouden ons natuurlijk
zorgvuldig op de achtergrond
houden, vooral geen partij kie
zen, want zowel Leiden doet
„prachtige dingen" als Oegst-
geest doet „prachtige dingen".
Alleen maar toekijken en zien
hoe de éne Burgemeester de
andere een voetje licht en
triomfantelyk om zich heen
ziet.
WAT zou er een gejuich
opstijgen - zij het van
de ene kant dan wel van
de andere kant - onder al die
pottenkijkers, die het één voor
één het béste weten, terwijl ik
me - héél verstandig! - liever
op de vlakte houd.
Er zou inééns een einde geko
men zijn aan alle geschrijf, aan
alle opwinding.
Wie de meeste ochtendgym
nastiek gemaakt heeft en zich
het minst met hersengymnastiek
bezig hield, zou de de overwin
ning behalen.
Gelijk in 1204
G.S. zouden zich niet in alle
mogelijke bochten hoeven te
wringen, om er uit te komen en
weer rustig kunnen slapen.
Harde bezems vegen schoon!
De beslissing zou er nü al
zyn!
FANTASIO
Bestorming van de Burcht. Anno 1204
hoven in het operagebouw dirigeren.
Dirigenten van de verschillende uit
voeringen zyn: Karl Böhm, Hans Knap-
pertsbusoh, Rafael Kubelik, Fritz Rai-
ner, Rudolf Mor alt en Heinrich Holl-
reiser.
Als in de gloriedagen van
de Habsburgers
De wederopbouw van de Staatsopera
heeft ongeveer 40 millioen gulden ge
kost. Er ls 7000 ton beton, 3700 ton staal
in verwerkt, er zijn 2% millioen stenen
gebruikt en 800 km. eleotrische kabel,
alsmede een heel bos aan hout. Aan het
gebouw zelf hebben 750 arbeiders ge
werkt, aan de inrichting nog eens 1500.
Toen de eerst opera in de Jaren na
1860 werd gebouwd, in de gloriedagen
van de Habsburgers, noemde men het
,4e opperste expressie van een gulden
eeuw", waar die helft der juwelen en
driekwart van de adel van Midden-
Europa in de loges gezien konden wor
den".
De nieuwe opera is even schitterend als
de eerste, maar heeft bovendien een
aantal 20ste eeuwse gemakken, zoals air
conditioning, zeer zachte zitkussens, een
thermostatische verwarming en zeer mo
derne verlichting.
Het reusachtige brandscherm, dat
langs hydraulische weg wordt op- en
neergehaald, ls met gouden platen be
dekt, 55.000 platen om precies te zyn, de
keizerlijke loge van weleer is nauwkeurig
gecopiëerd, gestoffeerd in purper. Er aan
grenzende is de „thee-salon"' van vroe
ger dagen herrezen. De kristallen kroon,
die in het midden van de zaal hangt, is
groot genoeg om een klein gezin te huis
vesten
Drie tonelen en
draaitoneel
Het aantal altplaatsen is verminderd
van 1758 in de oude opera tot 1658 thans,
het aantal staanplaatsen van 547 bot 521.
De autoriteiten van de Staatsopera
verklaren met trots, dat het nieuwe ge
bouw het modernste operatheater van
de wereld is. Drie tonelen en een draai
toneel maken een verandering van decor
binnen enkele minuten mogelijk. De to
nelen zijn onderling verwisserbaal, door
achteruitschuiving, opheffng en daling.
Voor massa-scènes kunnen het achter
en het voortoneel gelijktijdig worden ge
bruikt. Het derde toneel is een zijtoneel
Orkest, ballet en solisten beschikken
over repetitielokalen uitgerust met de
modernste vindingen op het gebied van
acoustiek. In de sollstenkamers zijn luid
sprekers, waardoor de solisten de gehele
voorstelling kunnen volgen.
Totale oppervlakte van het gebouw:
10.136 vierkante meter; oppervlakte van
de drie tonelen: 1500 vierkante meter;
opening van het toneel: 14% bij 12 me
ter; hoogte: 27 meter; totale diepte van
voor- en achtertoneel50 meter; groot
ste hoogte van de vloer tot de nok: 45
meter; de orkestbak biedt ruimte aan
120 musici Er zijn vier ijzeren brand-
schermen, die binnen 15 seconden kun
nen worden neergelaten. Door een ther-
mostatlsch controlesysteem wordt iedere
tempeatuurveranderine in enig deel van
het gebouw onmiddellijk geregistreerd
Uitvoer van bloembollen
opnieuw gestegen
De uitvoer van bloembollen van de
oogst 1955 vertoont opnieuw een niet
onaanzienlijke vooruitgang in vergelij
king tot het recordjaar 1954.
Tot 29 October 'tulpen, hyacinthen
en narcissen zijn vrijwel weg en gladio
len moeten nog komen) is 49.628 ton
over de grenzen gegaan tot een waarde
van 141.097.000 gulden. Op 29 October
1954 waren deze cijfers 47.628 ton
127.125.000 gulden.
De grootste sprong vooruit werd op de
Duitse markt gedaan. Hier werden tot
dusver 2000 ton bollen meer verkocht,
dan in het vorige jaar. De uitvoer naar
Engeland en Amerika bleef ongeveer
constant met resp. ruim 10 5 duizend ton
en 12.000 ton. De Finse markt werd
beter.
De uitvoer van de oogst-1954 bracht
162 millioen gulden op. Het ziet er naar
uit, dat dit bedrag royaal overschreden
zal worden, mits zich geen teleurstellen
de resultaten op de gladiolenmarkt
voordoen.
Weer haring naar Israël
De afgelopen week heeft de voorzit
ter van de Nederlandse Bond van Ha
ringhandelaren, de heer J. B. Relchardt,
besprekingen gevoerd met autoriteiten
in Jeruzalem Deze besprekingen heb
ben geleid tot een contract van ruim
10.000 vaten gezouten haring, waarvan
de levering dient te geschieden In de
maanden Januari en Februari 1956. De
overeenkomst kwam tot stand binnen
het handelsverdrag tussen Nederland
en Israel. In 1954 werd omstreeks de
zelfde tijd een dergelijk contract afge
sloten, zodat nu, nadat de export van
dit artikel enige Jaren had gestagneerd
voor de tweede maal ln euccessle een
bevredigend resultaat werd verkregen.
Eï komt in kikn nut
SttlittUoiuMiidaLbclrit.
(ynet dz édiis. Sónt)
(Wtarckia v/ectóiii-
'~L (Jooï iOjoziq
•viocen
V iiambmndiaii^c Wi
deza. iWk een bazcac
vectRafe&ifch- Mxk
De IIX R.V. kitid. on de
VMOkomtnoqwateen
Ptopacymda. auond.
