Paramaribo, oude dierbare stad
aan de wijde Surinaamse rivier
Groningen ten voorbeeld gesteld
aan (het Duitse) Oost-Friesland
De Lufthansa kan maar moeilijk
aan jong personeel komen
Oud-Katwijk: SCHAAPHERDERS
J«!
slt«g
dart
bef er
94ste Jaargang
Vrijdag 28 October 1955
Vierde Blad No. 28664
Koninklijk Paar zag vandaagt
Bevolking vurig Oranjegezind
(Van onze Reisredacteur)
PARAMARIBO Het dunne fluitje begeleid door een kleine trommel,
stuurde een dansend melodietje de lauwe tropennacht in en het wist van geen
ophouden.
Als het liedje uit was begon het opnieuw: een simpel gegeven, een paar
verrassende rhythmische wendingen, een vragende triller en een triomfantelijk
antwoordje.
Zo het liedje was, zo was de stad, waar ik het hoorde. Paramaribo, de oude
houten hoofdstad van Suriname. Geen mooie stad misschien, wat verveloos
en stoffig, ondanks de vele (links houdende) Amerikaanse auto, niet modern
en niet rijk.
Maar wel even goedlachs en licht spot
tend als het liedje, niet Puriteins, snel
vertederd door de kleine dingen van het
leven. Levenswijs vooral, deze oude,
dierbare stad aan de wijde Suriname-
rivier. De hoge koningspalmen langs de
warme straten, de hier en daar wat
scheve, maar royale houten huizen met
hun koele veranda's door lange palen
op één-hoog getild, geven haar allure.
Het oude open gezicht van de stad is
door de tijd getekend en zij is daar trots
opl
Schoon festijn
Zoals de stad is, zo zijn de mensen,
die vandaag de hele dag het Konink
lijk Paar in hun midden hebben ge
had, een dag waarnaar zij reeds we
ken lang reikhalzend hebben uitgezien
want zij zijn vurig Oranje-gezind. Ko
ning Willem III tekende immers in
1863 het decreet dat de slaven be
vrijdde. Welnu, sindsdien zien de Creo
len, de afstammelingen van die sla
ven, al of niet gemengd met een flinke
scheut blank bloed, in het Oranjehuis
de grondlegger van hun waardigheid
als vrije mensen. Die trotse liefde, ge
koppeld aan hun neiging tot oprechte
feestvreugde, maken van Koninginne
dag „Verjariboso", zoals die heet in
het „Takki-takki" of „Sranang-tongo",
de omgangstaal van Suriname's ver
schillende volksgroepen, ieder jaar
weer een schoon festijn!
Zangerig Nederlands
De Creolen, die 80% van de 86.000 in
woners van Paramaribo uitmaken, ge
ven de Nederlander overigens onmiddel
lijk het gevoel van „thuis" te zijn, on
danks de tropische omgeving. Zij spre
ken een voortreffelijk, wat zangerig Ne
derlands, doorspekt met statige oud-
Nederlandse woorden veel gebiedende
wjjs, mogelijk een erfenis uit de slaven
tijd. Zo zeggen zij „zak" of „schuil" het
geen betekent dat men verzocht wordt
respectievelijk naar beneden te komen
of opzij te gaan.
Wandelen heet „voeteren" en een brief
posten „posteren".
De Creolen hebben zioh tevens met
hun snelle aanpassingsvermogen en le
vendigheid de Westelijke cultuur eigen
gemaakt. Voeg daarbij hun vriendelijke
zelfverzekerdheid en een grote hoffelijk
heid en ziedaar de redenen waarom men
hen snel „ontmoet".
Deze Westelijke oriëntatie heelt dan
ook tot nog toe voornamelijk uit de,
Creoolse groep de politieke, intellectuele'
en culturele leiders voortgebracht, die
thans Suriname's bovenlaag vormen.
Hollandse deftigheid
Zo sterk ontwaart men hier op ve
lerlei gebied de binding met Neder
land, dat men baast zou vergeten in
een Zuid-Amerikaans land te zijn.
Trouwens de kleurigheid met bijpas
sende Samba-muziek, die men zou
verwachten, vindt men eerder bij de
Surinaamse heer Max Woiski in de
Amsterdamse Leidsestraat dan in Pa
ramaribo's Gravenstraat. Jodenbree-
straat, Heiligeweg of Watermolen
straat. Paramaribo bezit zelfs een ze
kere mate van Hollandse deftigheid,
vooral op het Gouvernementsplein
waar enige regeringsgebouwen elkaar
met strenge blikken aanstaren en
wanneer men met waardige pas naar
de buitensociëteit „liet Park" schrijdt,
Gravenstraat: Paramaribo
om er een koele dronk te halen. Men
moet al naar straatjes bij de water
kant gaan om te bespeuren dat Para
maribo ook de lichter ontvlambare
kanten van een havenstad bezit.
De Koto-missie
Tussen die twee uitersten echter ligt
het Paramaribo van alledag, de leven
dige markt bijvoorbeeld, waar het naar
prikkelende kruiden en vruchten ruikt
en waar men nog af en toe de „Koto
missie" of de stadsgeklede bosneger in
kopen ziet doen.
De Koto-missie met haar kleurige
hoofddoek en haar vele wijduitstaande
rokken is helaas een verdwijnende fi
guur. Alleen de hoofddoek wordt nog
veel gedragen kleur en plooiing dui
den de stemming der draagsters aan
en zjj dient in uitzonderlijke gevallen tot
het grootste eerbetoon dat men in Su
riname kan ondervinden. Koningin
Juliana zal dat dezer dagen ervaren,
wanneer de kleurige doeken voor haar
als een loper zullen worden uitgelegd.
En wat de bosnegers en hun dames be
treft. die zich het plezierigst voelen in
een zeer beknopte lendedoekwanneer
zij naar de stad komen moeten ook zjj
buigen voor het Westelijk fantsoensbe-
grip. Zij hullen zich derhalve met be
wonderenswaardige gelijkmoedigheid in
een oude soldaten-tuniek, een dames
directoire of een ander uitzonderlijk kle-
dngstuk, dat hen in het depot bij de in
gang van de stad wordt uitgereikt.
Warme vriendelijkheid
Dat zijn maar een paar van de kleu
rige beelden van deze kleurige stad.
Een stad waarin men zich overigens
weldadig weinig bezig houdt met het
kleur-vraagstuk, met gezeur over ras
sentegenstellingen, dat trouwens door
de bekoorlijkheid van de ranke Cre
oolse meisjes al onmiddellijk gelogen
straft zou worden. Zjj immers zijn ze
ker niet de minste aantrekkelijkheid
van deze warme vriendelijke stad, waar
Gouden Ganzeveer voor
Kon. Akademie
Wetenschapper
De Koninklijke Akademie van Weten
schappen te Amsterdam is als eerste in
het bezit gekomen van de Gouden Gan
zeveer, de tweejaarlijkse prijs, die de
Kon. Ned. Uitgeversbond ter gelegenheid
van zijn 75-jarig bestaan heeft ingesteld.
Dit is gistermiddag bekend gemaakt
op de Jubileumvergadering, die te Am
sterdam Is gehouden onder voorzitter
schap van de heer E. Lefebvre.
Deze culturele prijs bestaande uit een
gouden veer gevat in e?n voet van kris
tal. zal in het vervolg om de twee Jaar
worden uit gereikt aan hem of haar, die
„zich door publicaties bijzondere ver
diensten heeft verworven voor de uit
breiding of verdieping van de kennis
omtrent of de verhoging van het aan
zien van het Nederlandse cultuurbezit".
b mensen 's ochtends vroeg welge
mutst aan het werk gaan, In de hitte
van de middag de blinden sluiten voor
de siesta en in de avondkoelte in bon
te mengeling flaneren langs de brede
straten onder de hoge palmen en de
statige mahonie-bomen.
Indonesië bestelt 2 schepen af
De minister van Voorlichting. Sjam-
soeddin Satoen Makmoer, heeft medege
deeld, dat twee schepen, die onder de
vorige regering werden besteld, zijn af
besteld. De koopprijs van Rp. 85 millioen
was te hoog, gezien de noodzaak, dat
Rp 30 mïllioen moest worden uitgegeven
aan het geschikt maken voor de vaart
in Indonesië; voorts werd verwacht, dat
elk jaar een mïllioen aan reparatiekos-
sten zouden moeten worden uitgegeven
en dat de schepen na 3 jaar gesloopt
zouden moeten worden. De minister
merkte op, dat deze twee Franse sche
pen aan de Djakarta Lloyd werden aan
geboden voor Rp. 70 mïllioen en door de
vorige minister van Verbindingen wer
den gekocht voor Rp 85 millioen. Er zal
thans een Jurist naar Frankrijk gaan om
de 12 millioen roepiahs. die reeds voor
uit zijn gestort, terug te vorderen.
Afd. Haarlem vraagt
opheffing
Vermakelijkheidsbelasting
Het bestuur van de Afdeling Haarlem
van de KNVB heeft zich tot de gemeen
teraden van de twaalf tot deze afdeling
behorende gemeenten gewend met het
verzoek de vermakelijkheidsbelasting op
de entree-gelden van voetbalwedstrijden
van amateurclubs op te heffen. In de
toelichting wijst het Haarlemse afde
lingsbestuur er op dat sedert de invoering
van het semi-prof voetbal de belangstel
ling voor de amateurvoetbalwedstrijden
ls verminderd, waardoor de verengingen
niet meer in staat zjjn het zo belang
rijke Jeugdwerk te financieren uit con
tributies en donaties.
In vele opzichten is deze streek nog sterk
achterop bij andere gebieden
(Van onze correspondent in West-Duitsland)
De economische toestanden in de vlak bij onze provincie Groningen liggende
Duitse streek Oost-Friesland laten heel veel te wensen over. De inkomsten van
de bewoners zjjn er over het algemeen veel geringer dan die van de bevolking van
de overige delen van de Bondsrepubliek en de werkloosheid is er veel groter.
Van de bevolking van Oost-Friesland, die zich voornamelijk bezig houdt met
landbouw, zee- en binnenscheepvaart, haringvisserij, omslagwerk in de havens,
turfproductie en de invoer van hout. waren er dit voorjaar van elke 100 voor een
betrekking in aanmerking komende mensen, niet minder dan 27 zonder werk,
tegen 12 in de andere streken van het uitgestrekte Bondsland Ncder-Saksen
(waarvan Oost-Friesland een onderdeel vormt) en tegen slechts 8 In de gehele
West-Duitse Bondsrepubliek!
Het hoeft dus niet te verwonderen, dat vele Oost-Friezen de verleiding niet
kunnen weerstaan om naar de levendige grote West-Duitse industrie-gebieden
te verhuizen, waar de levensomstandigheden op een hoger niveau liggen en waar
ze beter worden betaald. En natuurlijk heeft men daarbij weer kunnen consta
teren, dat het ook hier veelal de beste en de handigste werkkrachten zijn die deze
zeer achterlijk gebleven streek de rug toe keren.
Grote investeringen nodig
Om de streek vooruit te brengen zijn
er diverse investeringen nodig. De direc
teur van de Kamer voor Handel en In
dustrie in Oost-Friesland en Papenburg
(een stadje van 15000 inwoners, niet ver
van Winschoten) schat de daarvoor be
nodigde bedragen op 300 350 millioen
mark. die over een jaar of tien verdeeld
zouden kunnen worden. Zon som lijkt
op het eerste gezicht dat geeft men
in Oost-Friesland toe wel groot, maar
ze valt toch in het niet, zo zegt men.
wanneer men haar met het bedrag van
60 milliard mark vergelijkt, dat West-
Duiteland binnen drie jaren tijds voor
zfjn herbewapening zal moeten uitgeven.
Lof voor Nederland
In dit verband is het prettig lof aan
Nederland te horen toezwaaien. Het
West-Duitse dagblad „Die Welt" zegt
namelijk, dat men in Oost-Friesland
een voorbeeld moest nemen aan de Ne
derlandse provincie Groningen, die zoals
erkend wordt, op zulk een hoge trap
van ontwikkeling staat, dat zij de
levensomstandigheden niet alleen in het
hele Bondsland Neder-Saksen, maar
zelfs in heel West-Duitsland in de scha
duw stelt!
In Oost-Friesland zijn 255 personen
op de 1000 aan het werk, in Neder-Sak
sen 318, in heel West-Duitsland 343,
maar in Groningen zelfs 389.
Men wijst er hier op, dat de moeras
sen in Groningen al sedert drie eeuwen
ln bloelende veenterreinen werden her
schapen. dat de producten van de land
bouw er direct ter plaatse door fabrieken
worden verwerkt en dat zich daar
Ook in Oost-Friesland zou een verdere
ontwikkeling van het ontginningswerk
hand in hand kunnen gaan met een
groei van de industrie. Het Duitse blad
vestigt er de aandacht op. dat men in
Groningen voortreffelijke land- en wa
terwegen heeft en dat die in Oost-
Friesland grotendeels ontbreken.
Onbereikbaar
In Oost-Friesland treft men zelfs nu
nog tal van boerderijen aan die 's win
ters niet eens met een wagen te berei
ken zijn. Behalve in Leer en in Emden
beschikt men bovendien in geen enkele
stad over een behoorlijke riolering. „Het
afvalwater vloeit zo maar door de goten
van de straat." schrijft genoemde Duit
se krant. De watervoorziening is er on
voldoende, er zijn te weinig scholen,
ziekenhuizen en andere inrichtingen
van sociale aard, in de hele streek be
staat geen enkele vaste schouwburg en
het aantal bioscopen is er ook betrek
kelijk gering. Niemand kan verwachten,
dat zon streek voor werkende mensen
zeer aantrekkelijk zal zyn. Totdusver
schijnt men van overheidswege, wanneer
er sprake van het aanleggen was van
straten en wegen, alleen maar van het
standpunt te zijn uitgegaan dat de
dichtstbevolkte streken er het eerst voor
in aanmerking moesten komen.
In Nederland daarentegen heeft men
ingezien, dat moderne verkeerswegen
een van de belangrijkste voorwaarden
zijn voor een weldoordachte industriali
sering. En per slot van rekening zou de
fiscus ook profiteren als de streek econo
misch tot bloei zou komen.
(Van onze correspondent in West-Duitsland)
De nieuwe West-Duitse Lufthansa heeft nu al. tegen alle verwachtingen In,
grote moeilijkheden om aan jong personeel voor haar toestellen te komen.
Toeh legt de West-Duitse jeugd wel grote belangstelling aan de dag. Op scholen
en aan universiteiten wordt geregeld propaganda voor de burgerluchtvaart ge
maakt. En wat de vrij hoge kosten voor de opleiding betreft, wil men vliegers-
in-spe zoveel mogelijk tegemoet komen. De opleiding, die onder normale
omstandigheden twee en een half jaar moet duren, kost 350 mark in de maand
(daarvan krijgt de jongeman zelf 50 mark zakgeld) en men wil voor deze
opleiding nu een credict van 10.000 mark verlenen. Dat geld kan naderhand
geleidelijk worden terugbetaald.
Jonge piloten beginnen, zodra ze klaar
zijn. met een salaris van 900 mark in de
maand. Die salarissen gaan al vrij snel
omhoog. Een kapitein op de overzeese
lijn ontvangt 1800 mark in de maand.
Van de 350 jonge mensen, die zich de
laatste maanden kwamen opgeven, heeft
men er echter slechte 80 geschikt ge
acht om nog eens voor een tweede keer
getest te worden. En daarvan zullen
er vermoedelijk niet veel meer dan 15
worden toegelaten tot de eerstvolgende
cursus, die in December in Hamburg-
Fuhlsbuttel begint.
Aan de eerste cursus, die op 10 Octo
ber begonnen is, nemen er zelfs maar
13 deel.
Van de vroegere piloten van de voor
malige Lufthansa (van voor de tweede
wereldoorlog) kon de Lufthansa er niet
veel in dienst nemen, omdat de mees
ten te oud zijn geworden.
Als het lijnennet uitgebreid wordt, zal
men dan ook genoodzaakt zijn meer
buitenlanders in dienst te nemen. Men
vermoedt overigen, dat veel jonge
Duitsers er meer yoor zullen voelen bij
de nieuw op te richten West-Duitse
luchtmacht dan bij de burgerluchtvaart
te gaan.
Het was niet alleen op de grote stille heide, dat de
herders in vroeger jaren eenzaam ronddwaalden. Ook
het oude Katwijk, en dan nog in het bijzonder Katwijk
aan den Rijn, kende zijn schaapherders. Zij hoedden
hun kudden hoofdzakelijk in het duinterrein, dat
onmiddellijk ten Westen van het dorp was gelegen.
Het Rijndorp was, aan het einde van de vorige eeuw,
toen de hierbij afgedrukte foto werd gemaakt, nog aan
de voet van de duinen gelegen. Zo bevond er zich een
duinenrij vanaf de Koestal tot aan de plaats waar
thans de R.K. kerk is gebouwd, die het ..Groot Duin"
werd genoemd. Zelfs midden in het tegenwoordige
dorp, namelijk even westelijk van de oude Otto Baron
van Wassenaer van Catwijckschool aan de Comman
deurslaan, lag ook nog een duin, dat „Paasduin"
heette. Door afzandlng zijn deze duinterreinen thans
echter geheel verdwenen.
De herder, die met zijn schapen en hond op onze
foto staat afgebeeld, bevond zich in het „Groot Duin".
Hij heette Gerardus Aanhane en maakte deel uit van
een hele familie van schaapherders. Hij was een zoon
van Willem Gerrits Aanhane, die zich omstreeks 1830
in Katwijk aan den Rijn als schaapherder vestigde.
Willem Gerrits had zijn bedrijf aan de tegenwoordige
Nieuwsteeg. Op de plaats waar thans de schuur van
de heer Fennes staat bevond ziöh zijn schaapskooi, aan
de overzijde daarvan woonde hij. Dikwijls hoort men
dan ook nog heden ten dage, en vooral door oudere
mensen, de Nieuwstraat aanduiden als Schapensteeg.
Behalve Gerardus had Willem Gerrits nog drie zoons,
die het beroep van schaapherder te Katwijk aan den
Rijn uitoefenden, namelijk Hendrik (die door een fout
van de ambtenaar van de burgerlijke stand de achter
naam Aanhaanen kreeg), Johannes en Theodorus.
Hendrik nam na de dood van zijn vader in 1861 het
bedrijf aan de Schapensteeg over. Gerardus woonde
in een van de huizen van het woninggroepje „Callao",
dat aan het begin van de Zeeweg stond, ongeveer op
de plaats waar zich nu de R.K. kerk bevindt. Buiten
de Aanhanes waren er echter nog meer schaapherders
in Katwijk aan den Rijn. Bekende figuren waren ook
Jan Maatje, die in de oude hoeve „Het Konijnshol"
woonde en Teun Arends, die eveneens in een van de
huisjes Callao leefde. De kudden waren niet zo ge
weldig omvangrijk en bevatten meestal niet meer dan
ongeveer 50 dieren, hoewel er ook wel eens kudden
van 70 dieren zijn voorgekomen. Door verschillende
oorzaken verdween langzamerhand de schapenhouderij
in Katwijk aan den Rijn en Gerardus Aanhane is de
laatste herder geweest, die men met zijn schapen in
de Katwljkse duinen heeft kunnen aantreffen.
(Opname uit de beelddoeumentatle der gemeente Katwijk.)
(Ingez. Med.-Adv.)
siiirt
aUt
sliaff
af l
Geen wonder! Shag-
retta is zo rijp - dank
zij de naluurgefer-
menteerde tabak, die
bij het Clark Procédé
EQ 7 wordt verwerkt.
Koop en rook een
pakje Shagretta en
vergelijk het met shag!
Smaakt ook
beier in do pijp
b
Kerkelijk Leven
JUBILEUM Ds J. H. A. BOSCH.
Stond o.a. ook te Alpben a. d. Rijn.
Maandag viert ds J. H. A. Bosch, Ge-
ref. predikant te Daarle (O.) zijn veer
tigjarig ambtsjubileum. Hij werd 23
April 1890 te Andijk geboren en stond
achtereenvolgens te Andel (N.-Br),
Nijverdal, Alphen a. d. Rijn en Daarle.
BESTUURSVORM
THEOLOGISCHE HOGESCHOOL.
De generale synode van de Geref.
Kerken (artikel 31) heeft in haar Den-
derdag te Enschede gehouden openbare
zitting zich opnieuw bezig gehouden
met de zaken van de bestuursvorm van
de Theologische Hogeschool te Kampen.
De commissie, die hierover rappor
teerde. stelde voor. de stichting te laten
voortbestaan met een beperkte wer
kingssfeer en tot het verrichten van die
handelingen, waarbij rechtspersoonlijk
heid wordt vereist. Na de curatoren
komt een deputaatschap, niet deputa-
ten-financieel, zoals aanvankelijk de be
doeling was. maar tot behartiging van
de financiële en materiële belangen van
de Theologische Hogeschool. Dit afzon
derlijk deputaatschap zou bestaan uit
vijf primi en drie secundi.
Het kan ook het stichtingsbestuur
vormen en zorg dragen voor alle finan
ciële en materiële belangen. Deputa-
ten-curatoren zullen daarbij de super
visie hebben. Dit afzonderlijk deputaat
schap zal in alles afhankelijk zijn van
deputaten-curatoren. Een verhouding
dus als men kent in de kerkeraad en
de commissie van beheer.
De synode verenigde zich met deze
commissievoorstellen met drie en twin
tig tegen vtjf stemmen en twee ont
houdingen.
Hierna kwamen de verschillende in
structies, betrekking hebbend op het
afzonderlijk deputaatschap, curatoren,
het reglement en de stichting ln be
handeling De discussie moest worden
afgebroken.
NED. HERV. KERK
Beroepen te Rekken (toez.) H. v. Arkel
(zendlngs-prcd. met verlof) te Oogstgeeit.
Aangenomen naar Hulssen (Old.) (toez.)
L. L. Blok te St. Maardensbrug (N.H.).
GEREF. KERKEN
Beroepen te Heeg L. G. Rozendal te
Wilsum (classis Benthelmi (Dld.i Te Hil
versum (vac. N. B. Knoppers) J R.
Hommes te Groningen.
CHR. GEREF. KERKEN
