Het Weense Burgtheater in volle
luister herrezen
Indrukwekkende opvoeringen
van Grillparzers „Ottokar"
Evangelie-arbeid van de kerken
beperkt bij de Televisie
Alléén kerkdiensten worden
voortaan nitgezonden
AKKERTJE
WOENSDAG 19 OCTOBER
(Van onze Weense correspondent)
Wenens roemruchte Burgtheater, dat als een der pijlers geldt van het Duits
sprekend toneel, is Zaterdagavond weer in gebruik genomen nadat er geduren.
de tien jaren uitgebreide herstelwerkzaamheden aan vooraf waren gegaan.
Een uitgelezen gezelschap van vooraanstaande gasten uit vijftien landen
was aanwezig op een gala-première, waarop een toneelwerk ten doop werd
gehouden van een der grootste Oostenrijkse dramaturgen. Franz Grillparzer,
getiteld ..Het geluk en het einde van koning Ottokar".
Het Burgtheater werd in 1776 opgericht door Keizer Josef II van Habsburg
als hofschouwburg in het Weense Keizerlijke paleis, de residentie van de
Habsburgers. Spoedig werd het Burgtheater het leidende Duitse theater. In
1888 werd in de Ringstrasse een nieuw gebouw door Keizer Franz Joseph ter
beschikking gesteld. In Maar 1945 troffen enige bommen het gebouw en enige
weken later brandde het vrijwel geheel uit. De herbouw heeft oneereer 115
mlllioen schillingen gekost of 15 millloen gulden.
Prachtige acoustiek
De zaal maakt een rustige en voor
name indruk met haar roodkleurige
grondtoon en de schaarse goudversie
ring en rode bespanning. Vergeleken met
de imposante gevel en de twee pompeu
ze trappenhuizen die bewaard zijn geble
ven. maakt de zaal eerder een intieme
maar wel feestelijke Indruk. De belich
ting is prachtig, maar de grootste winst
tegenover vroeger bestaat in de acous
tiek die op het ogenblik werkelijk uit
stekend moet worden genoemd.
Duizenden nieuwsgierigen stonden na
afloop langs de Ring opgesteld om de
geweldige gevel met zijn marmeren pi
laren. beelden en gouden opschriften te
bewonderen, die straalden in een zee
van licht. Intussen reden de auto's rustig
af en aan. Men zag hier geen spoor van
de zogenaamd» vïoegere Oostenrijkse
slordigheid. Ook hierin openbaart zich
een nieuwe geest, die ook duidelijk wordt
in het Burgtheater want dit bouwt wel
voort op de traditie, maar weet zich tel
kens weer in de moderne geest te her
nieuwen.
Demonstratie..
Toen vorig jaar de keuze op „Koning
Ottokar" viel, geloofde eigenlijk nog
geen enkele Oostenrijker aan de moge
lijkheid dat zijn land binnen een Jaar
geheel bevrijd zou zijn en dat alle bui
tenlandse troepen zouden zijn wegge
trokken. Nu komen er juist m Ottokar
enkel uitspraken voor, waarin de Oos
tenrijkers uit de Middeleeuwen klagen
over vreemde soldaten, die het land be
heersen, die mannen \ermoorden en
vrouwen en kinderen mishandelen. Met
de gedachte aan het begmsel, dat de ge
schiedenis zich herhaalt, wilde men dus
Ottokar opvoeren als een nationale de
monstratie. Nu is er door de onverwacht
6nelle ondertekening van het staatsver
drag geen sprake meer geweest van deze
demonstratieve factor, maar toch is er
een ander veel voornamer element over
gebleven,. Dit stuk beschrijft namelijk
hoe Kon'lng Ottokar II van Bohemen
ondanks aanvankelijke successen ten
val komt en plaats moet maken voor
Rudolf van Habsburg, die in de 13de
eeuw de basis legde voor het Oostenrijk
se Huis. dat eeuwenlang een grote rol
heeft gespeeld in de internationale poli
tiek tot aan de ondergang ran de mo
narchie in het jaar 1918.
Daar het Burgtheater reeds in 1741
specifiek nationale schouwburg werd en
daar deze taak door het monumentale
gebouw aan de Ring in 1838 werd over
genomen, is het begrijpelijk, dat men
nu bij de heropening van dit nationale
theater een stuk wilde opvoeren, dat de
geschiedenis van Oostenrijk verheerlijkt
en dat tevens appeleert aan het natio
nale besef. Bovendien komen er ln dit
stuk enkele passages voor, die van grote
vaderlandslievendheid getuigen.
Klassieke woorden
Toen dan ook dit stuk Zaterdag- en
Zondagavond weer voor het eerst m
het geheel gerestaureerde Burgtheater
werd opgevoerd, kon men een speld ho
ren vallen toen de bekende toneelspeler
R. Asian in de beroemde toespraak van
Horneck de woorden sprak, die iedere
Oostenrijker uit zijn hoofd kent:
•Het is een prachtig land
vol geurige bloemen en vol edel gevoel,
een uitgestrekt land langs brede dalen.
Waar men ook ziet is het een
bloemenbouquet,
dat door de zilveren Donau wordt
bijeengehouden."
Ook de buitenlanders, die de voorstel
ling bijwoonden, konden met de Oosten
rijkers meevoelen en zij begrepen het
tenvolle, dat er bij een open doek ge-
tstekende schildering van het Oosten
rijkse volkskarakter met een beetje
zelfspot weerklonk:
„Het is mogelijk, dat men ln Saksen
of aan de Rijn
mensen aantreft, die meer in boeken
lezen.
Wat echter nodig Is en wat God zo
gaarne ziet:
de zuivere bedoeling en een open oog,
daar neemt de Oostenrijker het met
iedereen op.
Hi) denkt zijn part en laat anderen
praten."
De ovatie, die toen hier losbrak, gold
niet in de eerste plaats de toneelspeler,
maar het Oostenrijkse Volk, dat ondanks
de grote teleurstellingen toch aan zijn
toekomst blijft geloven
Van dit geloof legt Juist het Burgthea
ter nu weer getuigenis af, niet alleen
door het herstel van dit monumentale
gebouw, maar ook door de prestaties van
het toneel zelf.
Gevluchte arrestant gegrepen
BEEN GEBROKEN.
Een 36-Jarige machinist alt Den
Haag. die wegens Inbraak drie Jaar
gevangenisstraf In de strafgevangenis
te Leeuwarden uitrit en In April a».
sou vrijkomen, heeft gistermiddag
kans gezien op het station Staats
spoor in Den Haag aan zijn twee be
geleiders van de Rijkspolitie te ont
snappen. De man kon echter ander
half uur later weer worden gegrepen.
De machinist moest gisteren ln Den
Haag wegens een civiele procedure
voor de rechter verschijnen, omstreeks
kwart voor zes stond hU met twee leden
van de Rijkspolitie bi) het station
Staatsspoor op de trein naar Leeuwar
den te wachten, m de drukte van in-
en uitstappende reizigers is het hem ge
lukt aan zijn begeleiders te ontsnappen.
Direct werd de Haagse politie gewaar
schuwd en deze trok op onderzoek uit.
Verscheidene adressen, waar de man
zich mogelijk zou kunnen ophouden,
werden onderzocht. Om kwart over ze
ven vervoegden polltle-agenten zich
aan een adres op de tweede étage van
De gemeentepolitie van Drachten
heeft twee Jongelui uit het dorp Har-
kema-Opelnde, die samen niet minder
dan een liter Jenever achter elkaar
hadden opgedronken, aangetroffen in
een toestand die eerder aan waanzin
dan aan dronkenschap deed denken.
Een van de Jongens moest zelfs tijde
lijk ln een ziekenhuis worden opge
nomen. De Jongens waren respectieve
lijk 17 en 19 Jaar oud. Een hunner had
de drank stilletjes van huls meegeno
men. Nadat ze de bioscoop hadden be
zocht spraken ze de fles aan.
de Pretoriusstraat. Toen zU de woning
betraden, waar de gezochte zich inder
daad bleek op te houden, sprong de
vluchteling het keukenraam uit op een
afdak van de benedenwoning. Bij de
sprong brak hU evenwel het rechter-
bovenbeen, hetgeen het einde van zijn
vlucht betekende De man werd we
derom garresteerd en ls naar het zie
kenhuis Zuldwal overgebracht.
Jazz-razernij in Hamburg
Jazzliefhebbers te damburg hebben
.Maandagavond na een Jazzconcert
wanordelijkheden ontketend, omdat
Louis Armstrong, de Amerikaanse ..to
ning van de jazz", behalve een korte
trompetsolo geen toegift wilde geven.
Honderden politiemannen en brand
weerlieden werden te hulp geroepen om
het oproerige gehoor, dat stoelen naar
het toneel wierp, tot rust te brengen en
uit de zaal te verwijderen. Een aantal
van de 7.000 aanwezigen ging de politie
met stoelen te lijf.
De ongeregeldheden sloegen over naar
7.000 andere liefhebbers, die bulten het
gebouw stonden te wachten voor het
tweede concert van die avond, toen hun
werd medegedeeld, dat dit concert zou
worden uitgesteld. De wachtenden ver
nielden hekken en wilden niet naar huis
gaan alvorens zU met brandslangen wer
den bespoten.
BIJ de wanordelijkheden, die een halt
uur duurden, werden dertig personen in
hechtenis genomen.
(Ingez. Med.-Adv.)
Jubileum Instituut
Muziekwetenschap
HULDIGING VAN PROF.
A. A. SMIJERS.
Met een herdenkingsbijeenkomst in
de aula van de Universiteit Is gisteron
het 25-jarig bestaan gevierd van het
Instituut voor muslekwetenschap aan
de Rijksuniversiteit te Utrecht en te
vens het zilveren ambtsjubileum van
de hoogleraar-direoteur prof. dr A. A.
Smljers.
De president-curator van de Univer
siteit, jhr dr M. L. van Holthe tot Ech
ten, die namens curatoren het woord
voerde, noemde deze officiële zetel van
de muziekwetenschap een klassiek voor
beeld van het Instellen van een bijzon
dere leerstoel, waarbij het risico niet ls
gedragen door de Staat, maar door de
jubilaris. Gebleken is, dat het Instituut
voor de Musicologie ln een grote be
hoefte voor deze tak van wetenschap
voorziet. Een voorbeeld, dat gevolgd is
door Amsterdam en Leiden.
De Rector-Mngniflcus prof. dr Chr.
P. Raven huldigde de jubilaris als de
eerste Nederlandse hoogleraar ln de Mu
ziekwetenschap en tevens de schepper
van dit vak ln Nederland. De Rector-
Magnlflcus hoopte dat prof. Smijers nog
vele Jaren zijn werk op dit terrein za'
mogen voortzetten.
Voorts voerden nog het woord: de
voorzitter van de Faculteit der Letteren
en Wijsbegeerte prof. dr H. Th. Fischer,
prof. dr R. Lenaerts van de Katholieke
Universiteit te Leuven, prof. di E.
Reeeer en mevr. dr H. Wagenaar—Nol-
thenius. Na een dankwoord van prof.
6mijers maakten velen van de receptie
De hal van het Burgtheater werd
ln oude stijl gerestaureerd. Kort
voor de opening moesten de beelden
nog geplaatst worden.
VERENIGINO VOOR CREMATIE
Jaarvergadering te Utrecht
De vereniging voor cremattle „AVVL"
heeft ln Esplanade te Utrecht haar ai-
gemene vergadering gehouden. Van 75
afdelingen uit het gehele land waren
150 afgevaardigden aanwezig. De voor
zitter deelde mede, dat het ledental de
45.000 heeft overschreden en dat dit
getal Jaarlijks met meer dan 3000 toe
neemt.
De aftredende hoofdbestuursleden, de
heren G, A. Bruynlus, uit Den Haag en
L Lefflng uit Rotterdam, werden herko
zen. In de plaats van de heer W. M.
Schor werd als nieuw hoofdbestuurslid
benoemd mr M. Bosboom uit Groningen.
Het hoofdbestuur streeft er naar in
samenwerking met de Vereniging voor
facultatieve lijkverbranding te komen
tot de spoedige bouw van nieuwe cre
matoria, o.a. in Rotterdam en Gronin
gen.
Het aantal verassingen in de crema
toria te Velsen en Dieren heeft ln de
eerste drie kwartalen van dit jaar 1800
bedragen tegen 1560 in de eerste negen
maanden van 1654.
gebruik om de Jubilaris persoonlijk ge
luk te wensen.
Hierna werd ln het Groot Auditorium
een concert gegeven door het Ned. Ka
merkoor onder leiding van Felix de
Nobel. Het programma bestond ült wer
ken, waarvan de uitgave door prof.
Smijers werd verzorgd.
20 STUKS 75 CT.
Eerste Kamer
(Van onze parlementaire redacteur)
De Kerkgenootschappen beschikken geregeld over radio-zendtijd voor het
uitzenden van kerkdiensten en met de programma's van het I.K.O.R., het in-
ter-kerkeiiJk overleg in radiozaken, geven zjj ook meer dan kerkdiensten. Dat
is een doorn in het oog van de Omroepverenigingen. Nu komt de televisie.
Daarvoor wil minister Cals de kerken in de toekomst ook zendtijd verlenen,
maar dan moeten zjj zich strikt beperken tot de uitzending van kerkdiensten.
Die voorwaarde heeft een kleine meerderheid van de Eerste Kamer, gisteren
onderstreept door met 20 tegen 22 stemmen een motie te verwerpen, die de ker
ken een ruimere armslag wilde geven. Tegen stemden KVP en AR; voor PvdA,
VVD, CHU en CPN.
„Onschuldige" motie
Twee weken geleden, tijdens het tele
visiedebat in de Eerste Kamer, had mevr.
Verwey—Jonker (PvdA» een motie in
gediend, waarin wordt gezegd dat de
kerken vrij moeten zijn zelf te bepalen
op welke wijze zij door middel van de
televisie aan de kijkers het evangelie
willen verkondigen.
Daarom werd vervolgens ln de motie
de regering verzocht de toe te stane
uitzending van „kerkdiensten" te ver
ruimen tot „kerkelijke uitzendingen".
Maar dat begrip „kerkelijke uitzendin
gen" vond minister Cals te rekbaar,
want dan zouden ook Bijbelspelen e.d.
kunnen worden uitgezonden waarmee de
Ook de heer Wltteman (KVP) zei gis
teren nog eens dat met het onbeperkt
toelaten van „kerkelijke uitzendingen"
het I.K.O.R. zou uitgroeien tot een Om
roeporganisatie, waardoor de voorgeno
men opzet van het televisiebestel (uit
zendingen door de v\jf omroepvereni
gingen) zou worden doorbroken.
Andere tekst
Teneinde aan het bezwaar van mi
nister Cals tegemoet te komen, wij
zigde mevr. VerweyJonker gisteren
haar motie. Zij handhaafde dat de
kerken vrij moeten zijn zelf te bepa
len op welke wijze zU door middel van
de televisie aan de kijkers het evan
gelie willen verkondigen, en knoopte
hieraan het verzoek van de regering
vast bij het vaststellen van het teie-
vis'Tbesluit aan dit beginsel tenvolle
recht te doen wedervaren.
„Onzerzijds", aldus mevr. Verwey—
Jonker fPvdA), „behoeft de uitzending
niet beperkt te blijven tot kerkdiensten.
De kerk heeft te getuigen met alle be
schikbare middelen".
De heer Wendelaar (VVD) vestigde er
de aandacht op dat Protestantse kerk
diensten niet boeiend zijn voor het oog
(televisie), maar uitsluitend gericht zün
tot het oor (radio). Daarom moet men
de kerken vrij laten hoe zij door het
nieuwe middel van de televisie binnen
de beperking van hun zendtijd hel,
Evangelie willen verkondigen. Door do
gewijzigde tekst van de motie kan de
minister zelf bepalen wat hfj wil ver
staan onder een kerkelijke uitzending,
die natuurlijk beperkt moet blijven tot
het verkondigen van het Evangelie.
Ook prof. De Zwaan (CHU) steunde
de motie. „Het gaat om werk", zo zei
hi), „dat bestaat bij de gratie Gods en
dat met door motleven van lagere orde
belemmerd mag worden in sljn arm
slag".
Zelfde melodie
Op zichzelf vond de heer Algra (AR)
de tekst van de gewijzigde motie on
schuldig. Maar de bedoeling ervan is
dezelfde als de oorspronkelijke motie.
Dan zit er dus iets anders achter: de
poging om een aantal mogelijkheden te
scheppen waardoor de kerken ruimte
zullen krijgen op breder terrein te gaan
werken. Voor de beslissing daarover zou
vooraf een uitvoerig debat gewenst zijn,
hetgeen kan gebeuren bi) de behande
ling van de Omroepwet. Om die reden
noemde ook de heer Wltteman (KVP)
de motie voorbarig.
Minister Cals opperde dezelfde be
zwaren als de heer Algra. Er wordt ln
de motte nu wel de grens gesteld van
de evangelie-verkondiging, maar dat
kan ook door lekezpelen. lezingen enz.
ile4 verkondigen van het Evangelie Is
zonder beperking. Daarom moeten dc
kerkdiensten in de televisie beperkt
blijven tot de woord-dienst. Ruimere
uitzendingen van de kerkgenootschap
pen zouden komen op het terrein van
de Omroepverenigingen. Mevr. Ver
weyJonker wil dat systeem doorbre
ken.
Als de motie sou worden aangeno
men, aldus minister Cals, zou het sy
steem van radio en televisie dermate
worden doorbroken, dat men niet kan
verwachten dat de regering aan de
motie gevolg zal geven.
Bij voorbaat stond dus vast dat de
minister de motie naast zich zou neer
leggen. Hij behoeft dat echter niet te
doen, want de motie werd met 20 tegen
22 stemmen verworpen. In een voltal
lige Eerste Kamer zou de motie met 27
tegen 23 stemmen zijn aangenomen,
want alleen KVP en AR stemden tegen,
maar het resultaat zou hetzelfde zijn
geweest, omdat minister Cals aan de
motie tóch geen gevolg zou hebben ge
geven. Van de PvdA waren vijf leden
afwezig en van de CHU twee leden. BIJ
de verdere voorstemmers waren de frac
ties van de WD en de CPN compleet.
Tegenstelling Hervormden
Gereformeerden
Er ls ln het debat enkele malen op
gemerkt, dat er achter de motie meer
stak dan de onschuldige tekst. Zoals be
kend krijgt de CHU haar stemmen voor
namelijk uit de kringen van de Ned.
Herv. Kerk, die de mensen niet loslaat,
die met de PvdA sympathiseren. Daar
om heerst de vrees bij de Anti-Revoiu-
tionnalren, dl. hun kiezers voorname
lijk vinden in de Gereformeerde kring,
dat Hervormde dominees, onder invloed
van het herderlijk schrijven, ook via de
televisie wel eens „de doorbraak" zou
den kunnen propageren. Daarin zou dan
de reden zijn te vinden waarom de CHU
„voor" de motie en de AR „tegen" óe
motie stemde. In het openbaar werd
over die tegenstelling tussen Hervorm
den en Gereformeerden echter niets
openlijk gezegd. Er werd alleen op ge
zinspeeld toen prof Zwaan sprak over
de motieven van lagere orde, waardoor
het Evangelie zou worden opgeofferd
aan politieke belangen en het belang
van de ten dele politieke Omroepver
enigingen, die ook voortdurend op de
achtergrond van de onschuldige motie
stonden.
Tenslotte heeft de Eerste Kamer het
wetsontwerp aangenomen tot wijziging
van de grenzen van de gemeenten Tiel,
Zoelen en Echtveld, gepaard gaande
met de opheffing van de gemeente Wa-
denoyen. Alleen de heer Gou (KVP)
opperde nog enkele bezwaren, maar na
een bestrijding ervan door de heer De
Loor (PvdA) en minister Beel. verzocht
hij toch geen aantekening dat hij ge
acht wilde worden te hebben tegenge
stemd.
Tweehonderd
mensen vermist in
Mexico
Ook in Midden-Amerika
grote overstromingen
Meer dan tweehonderd inwoners van
het plaatsje Atenquiquc in de Mexicaan
se provincie Jalisco worden vermist,
nadat dit dorpje voor het grootste deel
overspoeld werd door het water van
de Rio (rivier) Atenquique, die door de
stortregens van de laatste dagen buiten
haar oevers was getreden. Zes bruggen
*Un In deze streek door het woedende
water weggeslagen en de oogst Is voor
het grootste deel vernield.
Ook de Midden-Amerikaanse staten
Nicaragua en Costa Rlca zijn zwaar
getroffen door overstromingen. De ka-
toenoogst ln het gebied van het Meer
van Managua in Nicaragua is groten
deels verwoest. In Costa Rica hebben
de stortregens aan vijf en twintig men
sen het leven gekost. Naar schatting
voor vier mlllioen dollar schade is aan
gericht. Het Amerikaanse Rode Kruis
verleent hulp, waarbij gebruik wordt
gemaakt van vliegtuigen en helicopters.
De verbindingen zijn op tal van plaat
sen verbroken.
(Ingez Med.-Adv.)
Kunt U
niet slapen
van de pijn?
...dot helpt direct!
Vaarwel van de see
Oudste koopvaardijkapitein
de heer J. P. Groen nam afseheid
45 jaar gezagvoerder: „Niets bijzonders!"
Het Nederlandse wcerschip „Cumulus"
dat gisteravond na een afwezigheid
van 31 dagen weer aan de Parkkade
te Rotterdam afmeerde, heeft voor
liet laatste gevaren onder commando
van de oudste Nederlandse koopvaar-
dgezagvoerder dc heer J. P. Groen
uit Voorburg, die na deze reis een
streep onder zijn zrcmanslonpbaan
heeft ge».et. HIJ is thans 73 jaar en
heeft meer dan 45 jaar ais gezagvoer
der gevaren ,,'t Is nlcls bijzonders". 70
meent hijzelf, „als ik het over moest
doen dan werd Ik weer zeeman."
„Ik zie er tegen op niets meer te doen
te hebben; Ik wil In beweging blijven".
gele*. waar hij twee broers gaat bezoe
ken. die hli ln geen 40 jaar meer heefl
gezien. ..Ook ga ik me een zeilboot aan-
schnffen". zo merkte hij op.
Kapitein Groen stamt uit een Sche-
venlngse redersfamille en daarom kan
hij er op bogen reeds op zijn zesde jaar
gevaren te hebben Voor de tweede
wereldoorlog voer hij als gezagvoerder
voor een Rotterdamse rederij en toen
na de bevrijding gedurende de oorlog
verbleef hij In Nederland de weer-
schependlenst werd opgericht, ging hij
naar Amerika om deze schepen over te
nemen. Zo begon bij de weerschepen-
dlenst op gang te helpen. „Een hele
overgang," meende hij.
Wanneer de kapitein de achter hem
liggende Jaren bekijkt, dan meent hij,
dat het zcemansberoep belangrnke ver
anderingen heeft ondergaan! Vroeger
was men een „beetje méér zeeman".
Met een dikke duffel stond men toen
leedje en thans zijn er mooie stuur
huizen met verwarming.
Een wcerschip Is eentoniger dan een
vrachtschip, maar de navigatie Is in
teressanter. zo vervolgde hij. Ons „sta
tion India" ligt 300 m|jl ten Westen
van de Ilebriden. Deze laatste reis
„mijn 59ste met een wcerschip"
heeft men met slecht weer te kampen
gehad. „Mijn station heb ik nog nooit
verlaten. De Engelsen en Amerikanen
zUn er wel eoö« afgewaaid," aldus de
gezagvoerder. „Neen", zo antwoordt
hij dan weer op een vraag, „geen idee
hoeveel mijl ik la mijn leven heb
gevaren".
„De ouwe was onder de indruk op de
afscheidsavond." luidt het oordeel van
de uit 60 man bestaande bemanning, die
hem een warm hart toedraagt.
Kapitein Groen heeft veel meege
maakt op zijn vele reizen. Zo redde hU
in Februari 1951 de uit zeven koppen
bestaande bemanning van het Noorse
schip „Margaln de Golf van Biscave,
waarvoor de Noorse Koning een zilve
ren beker schonk. In de Jaren 1934—
1935 nam kapitein Groen op weg van
Archangel naar Baltimore reeds de
kortste. Noordelijkste route, een route,
die In de oorlog vaak door convooien
werd gevolgd.
De Amerikaanse Commander-ln-chlef,
Hoyt Vandenberg. uitte telegrafisch in
1962 zijn bewondering voor ae Cumu
lus'
Kapitein Groen zal worden opgevolgd
door zijn eerste stuurman J. Lemekert.
