LEIDSCH m DAGBLAD
Parijs stuit op centraal geleide
opstand in Noord-Afrika
Franse regering wankelt door
onderlinge verdeeldheid
WEERBERICHT
„Roep mr Luns terug!"
Communistisch doel ongewijzigd
Ons „nee'"' blijve
Hl
Premier Papagos van Griekenland
op 72-jarige leeftijd overleden
„nee
94ste Jaargang
WOENSDAG 5 OCTOBER 1953
No. 28644
Directeur: j. w. Hemij DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN wltK sto5e' u"aeD 0,10 87055
Hoofdredacteur: J. Brouwer f7._ per kwartaal; f2.35 per maand; f0.55 per week. Telefoon Directie en Administratie: 25041; Redactie: 2!507
(Telefonisch van onze Parijse correspondent)
De situatie, waarin de Franse regering op het ogenblik is geraakt, biedt
premier Faure weinig uitzicht meer. Ter voorbereiding van de debatten over
Noord-Afrika hebben dc regeringspartijen gisteren, ieder voor zich, overlegd
en de resultaten van die beraadslagingen voorspellen Faure heel weinig goeds.
Alleen de Katholieken (MRP) hebben het vertrouwen in hun ministers gehand
haafd. De rechtse Gaullisten hebben hun medelid Pierre July, die als minister
voor Tunesië en Marokko verantwoordelijk is, bevolen uit het Kabinet te treden.
Toen July dit weigerde, werd hij op staande voet met 23 tegen 2 stemmen
geroyeerd. Bij hun geestverwanten, de Gaullistische Sociaal-republikeinen,
stond de barometer al niet veel gunstiger: vandaag zouden zij erover stemmen
of zij hun vier vertegenwoordigers in de regering al of niet zouden handhaven.
Wanneer dit besluit inderdaad mocht vallen, dan zal Faure óf zijn regering
met nieuwe krachten moeten aanvullen óf het ontslag van zijn ploeg aan presi
dent Coty moeten aanbieden. Die tweede mogelijkheid lijkt op het ogenblik
wel waarschijnlijk!
Tegelijkertijd stuit Frankrijk in heel Noord-Afrika op een eensgezinde,
centraal geleide opstand: alle opstandelingen in Algerije, Marokko en zelfs
Tunesië zijn onder één bevel geplaatst!
Kanongebulder aan grens van
Frans en Spaans Marokko
Uit Frankrijk en Algerije worden troe
pen gezonden ter versterking van de
pantser eenheden, die in zware gevechten
langs de grens van Spaans Marokko ge
wikkeld zijn met opstandige Berbers.
De Fransen pogen door te stoten naar
belegerde buitenposten en voorts wordt
getracht het woeste gebied van de Mid
den-Atlas van opstandigen te zuiveren
De buitenposten Boered en Tizi-Oezli
hebben zeer te lijden gehad. In officiële
Franse kringen verluidt, dat zich on
der de aanvallers van Tizi Oezli man
nen in zwarte uniformen bevonden, die
afkomstig waren uit Spaans Marokko.
Zij beschikten over automatische wapens
onder andere van Brits maaksel. Bij de
verdediging van Tizi en Oezli Immoe-
zer hielpen 24 straaljagers van het type
Vampire" van de bases van Meknes
en Rabat. De opstandelingen werden
met de boordwapens bestookt totdat
eenheden van het vreemdelingenlegioen
arriveerden. Dinsdag werd Taforalt, on
geveer 30 km van Spaans Marokko ge
legen, door zestig opstandelingen aange
vallen. Zij werden met hevig infanterie
vuur afgeslagen.
Op een persconferentie in Cairo heb
ben de leider van de Marokkaanse Is-
tiqlal en die van het „Algerijnse Bevrij
dingsfront" bekendgemaakt, dat de op
standige activiteit in Noord-Afrika
thans door een centraal hoofdkwartier
geleid wordt. De leiding berust bij man
nen, die in de tweede wereldoorlog en
in het verzet actief zijn geweest. Er zal
gestreden worden totdat Marokko. Al
gerije en Tunesië bevrijd zijn en Sultan
Ben Joessef weer in Rabat op de troon
zit. Het gaat hier niet om een onder
grondse verzets-organisatie. ma3r om
„een geregeld bevrijdingsleger", aldus
deze leiders van de opstand.
In het Riffgebied aan de grens van
Frans en Spaans Marokko klonk Dins
dagavond kanongebulder. Volgens Fran
se officieren is de toestand daar „ern
stig" ten gevolge van toenemende druk
van de zijde van de opstandelingen. Ten
Noorden van Taza werd de toestand des
avonds „criliek". Commandotroepen ma
ken hier een tangbeweging om Aknoel te
omsingelen. Aknoel is een van de be
langrijkste steunpunten van het Franse
tegenoffensief.
Scherpschutters in actie
Bjj Boegrod slaagden de opstandelin
gen er in om een keurregiment van het
vreemdelingenlegioen gedurende vier
uur tot werkeloosheid te dwingen door
een geconcentreerd vuur van af omrin
gende heuvels. Volgens Franse officieren
vormt dit een „schrikbarende nieuwe
factor", die het gehele verloop van de
huidige toestand zou kunnen verande
ren. Het regiment werd gesteund door
ongeveer 30 pantservoertuigen. Een
pantserkolonne, die van Aknoel naar Ti
zi Oezli was gezonden, ondervond even-
Meer wind
De Bilt verwacht tot morgenavond:
Vanavond en vannacht zwaar bewolkt
met tijdelijk regen, morgen overdag op
klaringen, maar ook kans op enkele
buien Matige tot krachtige, aan de kust
tijdelijk wellicht harde wind tussen Zuid
en West. Weinig verandering in tem
peratuur. (Opgemaakt te 10 uur).
Wisselvallig weer
Het KNMI deelt mede: Nadat ons
land geduiende het weekeinde nog in
de nabijheid van een afnemend hoge-
drukgebied had gelegen, waardoor mooi
najaarsweer heerste, is het weer de
laatste dagen meer en meer onder In
vloed gekomen van depressies.
Enkele kleine storingen trekken met
regen recht over ons land. Aan de kust
kwam daarbij hier en daar ook onweer
voor. Een meer actieve depressie nader
de vanmorgen Ierland en Schotland.
Deze depressie zal zich over de Noord
zee uitbreiden en de wind doen aan
wakkeren.
Het koufront van de depressie zal
vannacht vergezeld van een regenzone
over ons land trekken. Morgen zullen
achter het front opklaringen voorkomen.
Algemene vooruitzichten zijn dat het
weer wisselvallig en koel zal blijven.
6 OCTOBER.
Zon op: 6.49 uur; onder: 18.10 uur.
Maan op: 20.48 uur; onder: 12.50 uur.
Hoogwater te Katwijk te 5.54 en 18.15 u.
Dit nummer bestaat uit 10 pagina's
eens moeilijkheden. Volgens terugkeren
de Franse patrouilles gedragen de op
standelingen zich buitengewoon dapper.
Resident-generaal volgt zijn
eigen politiek...
Onze Parijse correspondent deelt over
de politieke situatie in Noord-Afrika
nog het volgende mee:
Tegenover de coördinatie van vijande
lijke kant blijft Parijs het schouwspel
tonen van zijn troosteloze verdeeldheid
en van zijn gebrek aan gezag. Zelfs in
regeringskringen kan niet meer worden
ontkend, dat de resident-generaal De
Latour in Marokko zijn eigen politiek
blijft volgen en de instructies van Pa-
rys eenvoudig naast zich neer legt.
Faure heeft echter nog niet de moed
weten op te brengen om enkele maan
den na het ontslag van Grandval nu
ook De Latour door een derde resident-
generaal te vervangen. Niettemin zal ook
deze knoop dezer dagen moeten worden
doorgehakt.
Faure heeft in het verleden zijn re
putatie altijd ontleend aan zijn onge
ëvenaarde behendigheid waarmee hij te
genstellingen op het parlementaire plan
wist glad te strijken. Dat men hem on
der de huidige omstandigheden nog de
juiste man op de juiste plaats zou kun
nen noemen, durven echter zelfs zijn
vurigste aanhangers niet meer vol te
houden. Alleen het eventuele gebrek aan
een aanvaardbare opvolger ofwel de
vrees dat Mendès-France dat worden
zou, zullen misschien nog kunnen ver
oorzaken, dat het ministeriële leven van
Edgar Faure nog enige tijd zal worden
verlengd.
Welter in Tweede Kamer:
(Van onze Parlementaire redacteur)
In de Troonrede is opgemerkt, dat de wereld nieuwe hoop heeft geput uit
de besprekingen van de „Grote Vier" te Genève. Bij de algemene politieke be
schouwingen in de Tweede Kamer waarschuwde prof. Romme (K.V.P.) dat er
in het wezenlijke doel van het communisme niets is veranderd. Met elk mid
del zal het blijven trachten de wereld te veroveren voor het Godloochenend
Communisme. Godsdienst heeft voor K roesjtsjef nog steeds de betekenis van
volksvergif.
Ook mr Burger (P. v. d.
er op attent, dat het Westen zich niet
kan veroorloven dat het door een
diplomatieke glimlach In de maling
wordt genomen. De communisten zullen
moeten inzien, dat met een glimlach en
een handvol pepernoten niet kan wor
den volstaan. Oost-Duitsland kan niet
een vuistpand in Europa blijven. Rus
land kan niet met gebaren volstaan.
Daden zijn nodig. De glimlach is slechts
een nieuwe methode voor het oude doel.
Waarom is de heer Luns niet opge
staan in de vergadering en met de
Nederlandse delegatie naar huis ge
gaan? Door zich vrijwillig te onder
worpen aan internationale demago
gie, werkt men het anti-Europese
blok in de V. N. in de hand. De rege
ring moet minister Luns en de dele
gatie ten spoedigste naar huis terug
roepen.
In het algemeen betuigden de heren
Romme, Burger en Welter instemming
met het streven van de regering naar
verinniging van de Europese samen
werking, waarbij zij ook aandacht vroe
gen voor de Saarkwestie, die de verhou-
houding tussen Duitsland en Frankrijk
dreigt te vertroebelen. Mr Burger
maakte vooral attent op de positie van
de onder-ontwikkelde landen. De helft
van de wereldbevolking is ondervoed
en kan niet lezen en schrijven. Om voor
de V. N. in de beklaagdenbank zitten, deze landen meer te kunnen doen, in
aldus de heer Weiter, die deze positie j het belang ook van de wereldvrede, is
voor Nederland onwaardig noemde.1 Europese samenwerking eveneens nodig.
Betreurenswaardig besluit
Prof. Romme prees voorts het rus
tige en vastberaden internationale
beleid van de regering; hij betreurde
het besluit van de Alg. Vergadering
der V. N. om dc kwestie Nieuw-Gui-
nea op de agenda te plaatsen. We
derom zal Nederland straks dus in
Twee doden bij
botsing
Nabij Oosterhogebrug in de gemeente
Noorddük (Gr.) is gisteravond een
auto-ongeluk gebeurd, waarbij twee
personen om het leven zijn gekomen.
Een auto, bestuurd door de 34-jarige
chauffeur J. Jaarsma uit Groningen,
is tegen dc achterzijde van een gepar
keerd staande auto gereden. Tengevol
ge van de botsing schijnt de bestuur
der de macht over het stuur te hebben
verloren. Hij reed met zijn auto in het
Damsterdiep en verdronk.
De bestuurder van de geparkeerd
staande auto, de 37-jarige vertegen
woordiger E. Zoetendaal uit Gronin
gen, had op het moment van de bot
sing de auto juist verlaten. Hy werd
Gistermiddag heeft Prins Bernhard
in Etten-Leur de nieuwe fabriek van
de N.V. Tornado in gebruik gesteld.
Voordien onthulde hij een boven de
ingang van de fabriek aangebrachte
plastiek van Zadkine. De Prins
complimenteert de beeldhouwer
wiens werk op de achtergrond
zichtbaar is.
door de auto. die zijn wagen had aan
gereden, ongeveer 20 meter meege
sleurd en bleef levenloos op de weg
liggen.
Beide auto's werden ernstig bescha
digd. De kraanwagen van de Groninger
brandweer heeft de te water geraakte
auto op het droge gebracht.
Vrijheidsheld in de strijd tegen invasie
van Italianen. Duitsers en Communisten
De Griekse minister-president, maarschalk Papagos, is gisteren op 72-jarige
leeftijd te Athene overleden. Hij was een half jaar bedlegerig geweest tengevolge
van tuberculose. Hij overleed niet aan deze ziekte het was namelijk de bedoe
ling, dat hij Zondag j.l. naar Zwitserland zou zijn gereisd voor het ondergaan van
een rustkuur maar doordat zijn hart liet begaf. Papagos werd in zijn land
geeerd als een nationale held vanwege de succesrijke tegenstand tegen de Italiaanse
Invasie in de tweede wereldoorlog. Later, toen de Italianen de hulp van de Duit
sers kregen, moesten hij en zijn dappere soldaten het tegen de overmacht afleggen:
in Juni 1943 werd Papagos als gijzelaar door de Duitsers meegevoerd. Tot Mei 1945.
toen hij door het Amerikaanse Vijfde leger werd bevrijd, bracht hij door in de
concentratiekampen van Oranienburg, Flossenburg, Dachau en Nienderdorf. Grote
roem verwierf hij na 1949 toen hjj benoemd werd tot opperbevelhebber van de
Griekse strijdkrachten, in welke hoedanigheid hij met succes de strijd tegen de
Communistische opstandelingen leidde, die volkomen verslagen werden. Op 27
October van dat jaar werd hij tot maarschalk benoemd.
Vier jaar lang leidde hij de
politiek van zijn land
In 1951 gaf Papagos zyn militaire |Sh)
functies op om zich in de politiek te be- t
geven. Hy stichtte de party der Griekse Wy.
Volksconcentratie, die bij de op 16 No- I
vember 1952 gehouden verkiezingen 241
dier 300 zetels in de Griekse volksverte- I dBla
genwoordiglng verwierf. Papagos vormde 1
een nieuwe regering, die hijzelf als pre-
mier leidde. Hij is dit tot het laatst toe
gebleven. ivff
De Griekse minister van Buitenlandse
Zaken. Stephanopoelos. die Dinsdag jJ. IA ra
tot rice-premier werd benoemd, ver- i/WÜ u
klaarde na Papagos verscheiden: „De
regering zal haar taak, steunende op de
parlementaire meerderheid der Griekse
Volksconcentratie, voortzetten'.
De permanente Griekse vertegenwoor
diger by de Verenigde Naties. Christian
Palamas. noemde het overlijden van
veldmaarschalk Papagos ..een wezenlijk
groot verlies voor Griekenland" „Wy
hadden er geen Idee van, dat de premier
zo ziek was", voegde hfj hieraan toe.
Overleg tussen
Faure en Adenauer
Overeenkomstig het advies
van de Agenda-commissie, heeft
de Assemblée der Ver. Naties met
31 tegen 18 stemmen en 10 onthoudingen
besloten de kwestie Nieuw-Guinea ter
discussie te stellen.
Minister Luns heeft over dit besluit
onmiddellyk zyn grote teleurstelling uit
gesproken, omdat le: een openbare be
handeling de beide betrokken partyen
„lieen maar kan doen terugvallen op tot
ausverre onoverbrugbaar gebleken te
genstellingen; 2e: de weg naar een
rechtstreeks overleg als gevolg van toe
nadering van Indonesische zyde scheen
te zyn ontsloten en 3e: de oplossing
van dit probleem, naar Nederlands in
zicht. niet behoort tot de competentie
der Ver. Naties.
Dit zijn stuk-voor-stuk sterke argu
menten, zulks temeer waar het Neder
landse standpunt is gegTond op het in
het Handvest verankerde beginsel van
het zelfbeschikkingsrecht der volkeren,
dat Nederland met betrekking tot Nieuw
Guinea by herhaling verzekerd heeft
volledig te zullen eerbiedigen en in prac-
tyk te willen brengen
ETT apparaat der Ver. Naties la een
kostelyk instrument, dat in het re
cente verleden bewezen heeft voor
treffelijk werk te kunnen doen ter be
vordering van de wereldvrede Maar
geen sterveling kan in ernst volhouden,
dat het meningsverschil tussen Neder
land en Indonesië over de toekomstige
status van Nieuw-Guinea een bedreiging
van die wereldvrede zou kunnen inhou
den.
Waar de vraag nog geenszins ls beant
woord of de economische ontsluiting
van Nieuw-Guinea Nederland ten voor
deel zal strekken, verkeren onze souve-
reiniteits-aanspraken op dit gebiedsdeel
hoofdzakelyk in de sfeer van het na
tionale prestige, terwyi de Indonesische
republiek deze voornameiyk grondvest
op overwegingen van interne, politieke
propaganda.
Het is eenvoudig absurd om ook maar
één ogenblik te veronderstellen, dat in
het huidige stadium der betrekkingen,
hetzy Nederland, hetzy Indonesië eraan
zouden denken óm de kwestie Nieuw-
Guinea alias West-Irian te beschouwen
als een „casus belli", een reden tot oor
logvoering. Zou dit onverhoopt ooit zo
ver komen, eerst dan ware er voor de
Ver. Naties aanleiding om in te grypen.
Vooralsnog is dit een zuiver interne
aangelegenheid, waarmede niemand Iets
uitstaande heeft.
II het alleszins vergelijkbare geval van
de verhouding FrankrykAlgerije -
waar de tegenstellingen overigens
reeds tot ernstige verstoring der open
bare orde hadden geleid - leidde een
soortgelijke uitspraak van de V.N. tot
een terugtrekking der Franse delegatie
en een dreiging tot een volledige breuk.
Het getuigt van realiteitsbesef om te
erkennen, dat in het licht der machts
verhoudingen de positie van Frankryk
meer gewicht in de internationale schaal
legt dan die van Nederland, maar prin
cipieel ligt de zaak precies eender.
En de Ver. Naties zullen er onzes in
ziens dan ook verstandig aan doen
er zich rekenschap van te geven
dat een dergelijk lngrypen in Interne
verhoudingen In wezen een ernstiger be
dreiging van de wereldvrede betekent
dan de conflicten zelve.
INTUSSEN rijst de practische en ac
tuele vraag wat de consequenties zul
len zyn van het besluit der V.N. om
de kwestie Nieuw-Guinea op de agenda
der Assemblée le plaatsen. De meest lo
gische verwachting is eui uitspraak,
waarin de wenselijkheid wwrdt neer ge
legd van een techtstreeks Nederlands-
Indonesisch overleg. eventMeel met be
middeling der VN.
Laten wij dit laatste voorbehoud even
bulten beschouwing, dan betekent deze
uitspraak niet anders dan het intrappen
van een open deur( want de besprekin
gen tussen de ministers Luns en Anak
Agoeng openden reeds een reëel uitzicht
op een dergeiyk overleg.
Met het oog op het uitermate positieve
standpunt, dat de Nederlandse regering
in veelvuldige herhaling heeft verkon
digd ln te nemen ten aanzien van de
kwestie Nieuw-Guinea, ïyken ons de
Nederlandse en Indonesische desiderata
byzonder moeilijk verenigbaar, maar
geen redelijk denkend mens mag zich
onttrekken aan een overleg, dat de mo
gelijkheden van een oplossing ln zich
draagt. Zélfs wanneer men die mogelijk
heden nauwelijks aanwezig acht!
EHEEL anders evenwel wordt de
-T situatie, wanneer de VN. onver
hoopt nog een stap verder gaat
dan zy reeds heeft gezet, door by de ko
mende onderhandelingen een bemidde
lende rol „aan te bieden", hetgeen ln de
practyk synoniem ls met „op te eisen"
Een dergeiyk „aanbod" ls op geen en
kele wyze m overeenstemming te bren
gen met het Nederlandse standpunt, dat
cedert de souvereiniteits overdracht aan
Indonesië een uitdrukkeiyk en conse-
ouent voorbehoud heeft gemaakt ten
aanzien van de Nederlandse souverelnt-
t f itsrechten „de jure" en „de facto" op
Nieuw-Guinea.
Elke concessie ln die zin staat gelijk
met het vrijwillig plaatsnemer, op een
plegelgladde giybaan. waarop zich geen
enkel steunpunt voordoet
Wy zyn te allen tyde bereid om mei
Djakarta te praten over alles wat da
•vederzydse belangen kan bevorderen,
maar hebben daarbij onzerzijds niet de
minste behoefte aan een voogdUschap
der V N
Evenmin als Frankryk hebben ookwtf
een lesje nodig van landen, waar nog
slavernij heerst!
Franse premier Faure en
Duitse Bondskanselier Adenauer zouden
99* 'OTt». jgrraBg heden-, Woensdagmiddag in Luxem-
i burg een onderhoud hebben. Naar men
_^g5SfBBjBSSsaKifcto**... :7MhWii verwacht zullen zij de Saarkwestie en
i andere zaken van wederzijds belang be-
I handelen. Faure zal vergezeld worden
Sultan Ben Ara/a verliet na af-[begeven. Ben Ara/a tussen
door de secretaris-generaal van het
ministerie van Buitenlandse Zaken,
stand van zijn troon per vliegtuig I Boyer de Latour (linksen kapitein
Algiers om zich naar Tanger te [Oufkir op weg naar het vliegtuig.
OVERVAL OP ADMINISTRATEUR
HU moest 5000 roepiahs afgeven.
De Nederlandse administrateur van
de onderneming .Medane Ara" ln Oost
Atjeh is door een bende gedwongen Rp
5 000 af te geven. De mobile brigade
doodde een aantal bendeleden en nam
een aantal van hen gevangen. De admi
nistrateur. wiens naam niet genoemd
wordt, ls door de politie verhoord.
