STAATSBEGROTING 1956: EINDE DER OVERSCHOTTEN
Tekort over 1955 1113 millioen?
P
Voor Delta-werken wordt in 1956
35 millioen gulden uitgetrokken
iL tl fti jM fr. ft, jmjm
•Ü.Mltt'UvSlje
Geen hoopvol perspectief
a,u
Verdere aanleg van wegen
Er ivorden meer repatrianten uit
Indonesië terugverivach t
\/f/
SAMENVATTEND BEELD BEGROTING 1956
ijjte Jaargang
Dinsdag 20 September 1955
Derde Blad No. 28632
(Van onze financiële medewerker)
Het is vele jaren geleden dat een Kamerlid bij de behandeling van de
Süatsbegroting, welke nog een overschot aanwees, zijn medeleden toevoegde:
Neemt uw hoed af, mijne heren, gij zult het niet terugzien". Nu is in de
Millioenennota voor 1956 weliswaar geen overschot geraamd, maar een
tekort van f. 30 millioen, ongeacht het tekort van de Kapitaaldienst. We waren
gie laatste jaren echter aan gewend geraakt* dat de rekening (definitieve
qhrs) of de herziene raming van vorige jaren telkens meeviel en een groot
jacket aanwees, zodat we ons over het geraamde tekort weinig of geen
«gen maakten. Wanneer men de oorspronkelijke ramingscijfers van de laatste
pen naast de werkelijke (voor 1954 vermoede) uitkomsten plaatst, krijgt men
U vohende beeld:
Raming Werkelijkheid
(in millioenen guldens)
195 1min 324 plus 1289
1952 plus 310 1999
1953 plus 77 684
1954 min 601 M 692
We sien hier dus dat de jaren 1951—
iM telkens een belangrijk overschot
hSben opgeleverd, hetgeen trouwens
Mk in de jaren 1949 en 1950 het geval
Maar als we alvorens 1956 te bezien.
,i« nemen van de vermoedelijke uit
een voor 1955 blijkgn deze aanmer-
mt slechter te zijn dan aanvankelijk
n< geraamd De begroting voor 1955
Aot wat de Gewone Dienst, de aflo-
«ad'e uitgaven en het Egalisatiefonds
Ereft, met een nadelig saldo van f. 7
aillloeri en op grond van het hierboven
«melde verloop m de voorgaande ja-
i jou men hebben kunnen verwach-
„dat ook 1955 per saldo wel weer met
jo overschot zou sluiten.
Nu zün de definitieve cijfers uiter-
wrd nog niet bekend, maar het ver
moedelijk resultaat blijkt ver bij de
mming achter te blijven. Het tekort
„q 7 millioen zal vermoedelijk tot
I 361 millioen stijgen en als men ook
de kapitaalsuitgaven meetelt, zal het
B»delig saldo van de rekening 1955
een tekort van niet minder dan f. 1113
millioen aanwijzen.
Bij de beoordeling van de Staatsbe-
OTting is de Kapitaaldienst van niet zo
nerwegend belang, omdat het hier meer
(.'minder productieve uitgaven betreft,
lurvoor volgens klassieke begrippen
tventueel mag worden geleend. Maar de
utgaven voor de Gewone Dienst, de Bui-
«gtwone Dienst I (aflopende uitga-
«D en het Egalisatiefonds moeten uit
ii inkomsten van het Rijk worden ge
jokt. Zoals thans de cijfers luiden, zal
c'ioor 1955 dus een ongedekt tekort
sin ran f. 361 millioen en wat de over-
tóotten op de rekeningen betreft, zou
een dus ook nu kunnen zeggen„Neem
Et hoed af, mijne heren, gij zult ze niet
a: sinds 1955 de stijging van de uitga-
ia van het Rijk groter is dan die van
(i inkomsten. Alleen de Gewone Dienst
tin 1955 wjjst per saldo al een bedrag
tin f. 649 millioen hogere uitgaven aan.
Afgezien van een veel groter bedrag voor
Delensie (f. 355 millioen), hetgeen ad
ministratieve oorzaken heeft, zijn hetl
tooral de personeelsuitgaven, de amb-
•.«naren- pensioenen, de kosten van po-
itie en het grotere nadelig saldo van
Het Egalisatiefonds, welke de hogere uit-
fiven van het Rijk hebben veroorzaakt.
Hier staat wel tegenover dat ook de in-
tomsten zijn gestegen en dat bijv. de
betastingen ondanks de verlagingen per
1 September jl. vermoedelijk f. 180 mil.
boen meer zullen opbrengen, het eind
resultaat is niettemin een tekort van
f. 361 millioen, hetgeen ontegenzeglijk
lis een lelijke tegenvaller moet worden
teschouwd.
Labiel evenwicht 1956
Temeer is dit teleurstellend omdat
men hier. naar het zich laat aanzien,
niet met een tijdelijk verschijnsel te
doen heeft. De minister wijst er zelf
op dat, de voor 1956 verwachte stijging
nn de middelen. welke in een ge-
BOUWPROGRAMMA
19 l.lli.l I IJl
'842
a»""*"!
1952 1953 1954 1955
raamd tekort van f. 30 millioen resul
teren wat de gewone dienst, de aflo
pende uitgaven van het Egalisatie
fonds betreft. in hoge mate ver
band houdt met de huidige gunstige
conjunctuur, op de bestendiging waar
van niet zonder meer mag worden
gerekend, terwijl de hogere uitgaven
van het Rijk voor een belangrijk deel
een meer blijvend karakter dragen.
Het is natuurlijk mogelijk dat de wer
kelijke inkomsten in 1956 zullen mee
vallen, maar zeker is dat ook in dat jaar
de staatsuitgaven de thans gepubliceer
de ramingscijfers zullen overtreffen. In
de nota wordt reeds een bedrag van f. 50
millioen genoemd (voorn, kosten Kleu
teronderwijs) dat niet in de begroting is
opgenomen. Voorts is het geen geheim
dat men over de salariëring van de amb
tenaren en van de politie in de betrok
ken kringen allesbehalve tevreden is en
dat ook bij het onderwijs (met name
het M.O. naar hogere salariëring wordt
gestreefd.
Maar afgezien hiervan verdient het
toch wel de aandacht dat hoewel ten
aanzien van de begroting voor 1955
de uitgaven voor herstel oorlogsschade
f. 378 millioen lager kunnen worden
geraamd en die in verband met de wa-
tersnoodschade f. 111 millioen, de to
tale Rijksuitgaven voor 1956 vermoe
delijk nog f. 99 millioen hoger zullen
zjjn dan die van de ontwerp-begroting
Het onderwijs zal f. 85 millioen meer
vragen, de Rijkswaterstaat f. 68 millioen
(tunnelbouw Velsen, Deltawerken),
voorts de cultuurtechnische werken
(ruilverkaveling) en de Noodvoorziening
Ouden van Dagen f 28 millioen, het
Egalisatiefonds f. 100 millioen meer en
zo springt de Gewone Dienst voor 1956
met een bedrag van f. 531 millioen naar
boven. En dit zijn, als gezegd, geen toe-
Gelden voor werken in
Leiden
Op de begroting voor 1956 zijn o_m,
bedragen uitgetrokken voor belang
rijke openbare werken in Leiden.
Zo wordt voor de bouw van een
biochemisch centrum te Leiden in
1956 uitgetrokken f. 200.000.terwijl
voor 1957 hiervoor reeds f600.000.
in het vooruitzicht wordt gesteld.
Eveneens twee ton wordt in 1956
uitgetrokken voor de bouw van een
centrale medische bibliotheek ten
behoeve van het Academisch Zie
kenhuis met vooruitzicht van even
eens zes ton in 1957.
Voor de bouw van een centraal
belastingkantoor wordt in 1956 een
bedrag van f. 100.000.uitgetrokken
en voor de toekomst een bedrag van
niet minder dan f. 1.800.000.in het
voornitzicht gesteld.
vallige. maar blijvende uitgaven, waar
van de meeste de tendens hebben om
nog verder te 6tijgen.
Bijzonder teleurstellend is wel het
verloop van het Egalisatiefonds.
De verwachting bestond dat de hier
onder geboekte uitgaven, subsidies ten
behoeve van de landbouw, geleidelijk
zouden kunnen aflopen. Maar bij een
eerste raming van f. 64 millioen, worden
ze nu op f186 millioen begroot wegens
grotere uitgaven voor de melkprijsgaran
tie en de toeslag op de consumptiemelk, de
exportbacon en de steun aan de rogge-
Op het gebied van Verkeer en Waterstaat wordt in 1956 weer veel aangepakt!
In het kader van de Delta-werken zullen belangrüke voorbereidende werk
zaamheden worden begonnen ter uitvoering van het zogenaamde Drie-Eilan
denplan (het samenvoegen van Walcheren, Noord- en Zuid-Beveland).
Met de aanleg van de bouwput voor het in de afsluitingswerken van het
Haringvliet geprojecteerde sluizencomplex, zal ook nog in 1956 een begin wor
den gemaakt, naar men hoopt Voor deze tot het Deltaproject behorende wer
ken is op de Rijksbegroting voor 1956 in totaal 35 millioen gulden uitge
trokken.
Meer toezicht op verkeer
Met het oog op een verdere verscher
ping van het toezicht op het verkeer
wordt er naar gestreefd de personeels
sterkte van de verkeersgroepen der
Rijkspolitie op te voeren. Voorts zal de
aanvulling van het materieel van deze
groepen wordt voortgezet.
De sterke vermeerdering van het
motorisch verkeer vraagt ook. zowel
voor het onderhoud en de verbetering
van de bestaande wegen als voor de
aanleg van nieuwe wegen, opnieuw
hogere bedragen. Een belangrijk gedeel
te hiervan is bestemd voor de voortzet
ting van de in uitvoering zijnde werken,
o.a. Rijksweg 4a (Ypenburg-Burger
veen). Rijksweg 1 (verbetering tussen
Muiden en Naarden), Rijksweg 12 (ver
dubbeling van het gedeelte Utrecht—
Veenendaal) en aanleg beoosten Vee-
nendaal). Voor de tunnelbouw te
Velsen is 31 millioen gulden uitgetrok
ken..
Voorts vermeldt het werkplan voor
1956 de aanvang van de verbetering
van het weggedeelte Den Haag
Oegstgeest, dat in totaal 18 millioen
gulden zal kosten. In 1956 wordt
daarvan een millioen besteed.
In 1956 zal ook worden begonnen met
de aanleg van het wegvak Zijlweg—
Zandvoortselaan in Rijksweg 9. In 1956
zal daarvoor vier millioen worden uit
gegeven en tenslotte in 1957 nog twee
millioen. Aangevangen zal ook worden
met de aanleg van een nieuwe wegvak
TwelloDeventer in Rijksweg 29. In
1956 wordt daar f. 400.000 aan besteed
en in 1957 tenslotte een millioen. Vol
gend jaar wordt ook de Rijksweg 34
verbreed tussen Kampen en Rampspol.
waarmee f 650.000 zal zijn gemoeid. Er
wordt in 1956 eveneens begonnen aan
de verbetering van het gedeelte Coe-
vorden—Dalen van Rijksweg 34. Deze
verbetering die in 1959 gereed moet zijn.
zal in totaal f. 2.700 000 kosten. In 1956
wordt daarvan f. 150.000 besteed.
Er zal voorts worden begonnen met
de aanleg van een Rijksweg door het
Drostambt Tuddern: kosten 2.5 millioen
gulden. In 1958 zal de weg gereed zijn.
In 1956 zal worden begonnen met de
bouw van de brug over de Merwede bij
Gorinchem. die in 1960 gereed moet zijn.
Van de 17 millioen gulden, die de brug
zal kosten, wordt volgend jaar voorlopig
een millioen besteed
Goed onderhoud
W aterwegen
In het algemeen voorziet het Neder
lands Waterwegennct bevredigend In
de behoeften en bestaat voor een be
langrijke uitbreiding daarvan geen
aanleiding. De inspanning zal in 1956
De kosten van vertegenwoordiging
het buitenland zullen in 1956, be-
Mlve door een betrekkelijk geringe
uitbreiding van het aantal posten
Hoik en Khartoem) voornamelijk st|j-
door de grote personeelsuitbrei-
™n5 bij de Nederlandse vertegen-
■oordiging in Indonesië. Deze ,>erso-
Melsuitbreiding vloeit voort uit de
'keds toenemende activiteit ln de «o-
®le sector aldaar.
Voor de kosten, verbonden aan de
blowing van de Wet Buitengewoon
Jtiloen 1940—1945. opgenomen onder
rubriek „bijstand voor speciale groe-
5®" is op de begroting van Sociale
ü»en voor 1956 een hoger bedrag ge-
^"td dan voor 1955. Deze stijging
"|Wt voornamelijk veroorzaakt door de
«uwe gevallen die naar verwacht wordt
ln de loop van 1956 met terugwerkende
kracht tot 1 October 1947 onder deze
wet zullen komen te vallen. Het aantal
gerepatrieerden uit Indonesië, dat m
contractpensions verblijft, is thans reeds
aanzienlijk hoger dan voor 1955 werd
verwacht Werd tijdens het opstellen
van de begroting 1955 uitgegaan van ge
middeld 750 gezinnen, thans blijkt dat
gerekend moet worden op 2400 gezinnen.
Voor 1956 ls rekening gehouden met
een verdere stijging tot 3000 gezinnen.
In verband met deze stijging zullen ook
de subsidlekosten voor maatschappelijke
en geestelijke verzorging van gerepa
trieerden moeten worden verhoogd Aan-
gezien het ln de voornemens ligt de
eigen exploitatie van inrichtingen voor
oorlogsslachtoffers en gerejratrieerden te
beëindigen, zijn voor dit doel ln 1956
geen gelden meer uitgetrokken.
Hogere uitgaven
voor Kunst en Televisie
Op de begroting van 1956 van
Onderwijs. Kunsten en Weten,
schappen zijn hogere bedragen
geraamd voor kunsten, omdat de
instandhouding van de op dit
terrein werkzame nationale orga
nisaties zulks nodig maakt en
mede om de spreiding van de
kunstuitingen over het gehele
land te vergroten.
De bijdrage aan de Televisie,
waarvoor voor 1955 is uitgetrokken
5,6 millioen gulden, wordt voor 1956
geraamd op 6,1 millioen gulden. De
opbrengst van het kijkgeld wórdt
voor 1956 geraamd op ongeveer een
millioen gulden. De stijging van de
uitgaven voor Onderwijs zijn een
gevolg van de groei der bevolking,
maar daarnaast is een naar ver
houding sterkere belangstelling te
constateren voor het Nijverheids
onderwijs. het Voorbereidend Hoger
en Middelbaar Onderwijs, alsmede
voor het Hoger Onderwijs.
in hoofdzaak gericht zijn op een goed
onderhoud, meermalen echter gepaard
gaande met min of meer ingrijpende
vernieuwingen of verbeteringen.
Zo zullen in de Maas enkele hinderlijke
bochten worden afgesneden.
De bouw van de nieuwe sluis te Die
ren en de verruiming van een gedeelte
van het Apeldoornse Kanaal zullen
Apeldoorn een goede verbinding met de
grote vaarwegen verschaffen.
Voorts is de aanleg voorgenomen van
een nieuwe verbinding van de IJssel te
Katerveer met het Zwartewater. ter
vervanging van de Willemsvaart, die
zowel voor het verkeer te water als te
land vele bezwaren oplevert, In 1958
moet deze nieuwe verbinding gereed
zijn. De totale kosten zullen 7 millioen
gulden bedragen waarvan ln 1956 een
millioen wordt besteed.
Ter voortzetting van de kanalisatie
van de Neder-Rijn is een bedrag van
6.5 millioen gulden geraamd. Dit werk
zal zoveel mogelijk worden gecoördi
neerd met de uitvoering van het grote
complex van werken, dat niet alleen
Zuid-West-Nedcrland een betere bevei
liging tegen stormvloeden moet geven,
maar dat daarnaast de sleutel vormt
voor de verbetering van de zoetwater-
huishouding van een zeer groot deel van
ons land en tevens de Gelderse IJssel
als vaarwater beter tot zijn recht zal
doen komen De bedoeling is dat de kana-
8URGERLIJK RIJKSPERSONEEL
14917 /N
I-QOVOCI
roj«i
1 24698 A
-
lisatie van de Neder-Rijn en Lek en de
LJssel-verbetering in 1962 gereed zullen
zijn. In totaal zullen de werken ruim
71 millioen gulden kosten. Getracht zal
worden de bedijking van Oostelijk
Flevoland in 1956 zover te voltooien dat
met de bemaling een begin kan worden
gemaakt Voor de landaanwinningswer-
ken in Groningen en Friesland is ruim
5 millioen gulden uitgetrokken (pro
gramma 1956).
verbouwers, de subsidie voor margarine
en de Import van enkele producten.
Hier blijkt dus dat onze levens
standaard nog altijd en thans weer ln
versterkte mate met kunstmatige,
principieel ongezonde middelen op
peil wordt gehouden. Gelet op de
klachten over de financiële uitkom
sten van landbouw en veeteelt, ziet
het er vooralsnog niet naar uit dat
het Egalisatiefonds op korte termijn
zal kunnen worden geliquideerd.
Deze begroting biect dan ook zeer
zeker geen hoopvol beeld. De minister is,
gezien de ontwikkeling van de Rijksuit
gaven de grote gevoeligheid van de be
lastingmiddelen en de als urgent be
schouwde additonele voorzieningen wel
ke in de komende jaren aan het Staats
budget zullen worden gesteld, met enige
bezorgdheid vervuld. Hij is er zich te
recht van bewust dat het tempo, waarin
de conjunctuur zich de laatste jaren in
opgaande hjn heeft ontwikkeld, allengs
trager wordt, ook al is hij van mening
dat er thans nog geen tekenen zijn van
een mogelijke omslag in de conjunctuur
en dat de Nederlandse volkshuishou
ding ook van 1955 op 1956 nog een ex
pansie zal te zien geven.
Het kan natuurlijk niet anders of de
hoogconjunctuur in het bedrijfsleven
moet zich ook in de huishouding van
de Staat weerspiegelen, maar het be
denkelijke is dat met de stijging van
de volkswelvaart, aan de Staat steeds
ruimere en nieuwe taken worden toe
bedeeld en de uitgaven deswege in een
zodanig tempo stijgen, dat het de
vraag is of bij deze gang van zaken
het evenwicht in de Staatsfinanciën
zal kunnen worden gehandhaafd
Geen verdere
belastingverlaging
Tot dusver was er in ons land een be
langrijke stijging van het nationaal in
komen dat van f. 20 4 milliard in 1952
tot f. 25"2 milliard in 1955 is gestegen en
voor 1956 voorzichtig op f. 26 milliard
wordt geraamd. Maar de totale belastin
gen, in 1951 ruim 28%, bedragen ook nu
nog altijd ca. 25% van dat nationaal In
komen en er ls geen reden om te ver
wachten dat dit percentage vooreerst
zal dalen.
Over een verdere belastingverlaging
wordt in deze Millioenennota dan ook
met geen woord gerept, hoewel van
meer dan een kant dezer dagen nog
door het Internationaal Monetair
Fonds op de wenselijkheid van be
lastingverlaging wordt gewezen als
een middel om de export mogelijkhe
den intact te houden en het algemeen
welvaartspeil te verhogen.
Sterke daling
Nationale Schuld
Aangaande de omvang van de
Nationale Schuld kan worden me
degedeeld. dat deze wederom be
langrijk is gedaald en wel in het
tijdsbestek van 30-6-54 tot 30-6-55
met een bedrag van 1323 millioen.
De gevestigde binnenlandse schuld
liep in dezelfde periode met 1.625
millioen op tot 10.834 millioen. De
oorzaak hiervan is o.m., dat in
Januari van dit jaar een langlopen
de Staatslening is uitgegeven, groot
600 millioen. en een bedrag van
1.200 millioen aan bijzondere schat
kistbiljetten tf omgezet in schat
kistcertificaten met een langere
looptijd, waartegenover 114 millioen
verplicht op Staatsleningen werd
afgelost en 63 millioen aan Staats
obligaties werd ontvangen wegens
betaling van belastingen.
Ondanks deze stijging van ge
vestigde binnenlandse schuld daal
de de totale binnenlandse 6chuld
met 859 millioen Dit is het gevolg
hiervan, dat de verplichtingen we
gens herstel van oorlogs- en waters
nood 9chade met 922 millioen
daalden, het uitstaande bedrag aan
Gchatkistpapler om. als gevolg van
de hiervoor vermelde omzetting van
bijzondere schatkistbiljetten met
1.238 millioen terugliep en andere
mutaties de vlottende schuld nog
eens verminderden met 324 millioen.
De buitenlandse schuld daalde
met 464 millioen. om. als gevolg
van versnelde aflossing op de lening
verstrekt door de Internationale
Bank voor Herstel en Ontwikkeling.
Men kan zich niet onttrekken aan de
indruk dat het hoogtepunt in de ont
wikkeling van de Nederlandse Staatsfi
nanciën bereikt is. Dank zij de grote
overschotten van de laatste jaren, in de
aanvang genoemd, kon de Nederlandse
Staatsschuld van f. 27.5 milliard einde
1949 tot f. 20.6 milliard op 30 Juni 1955
worden verminderd en dienovereenkom
stig is 't nadelig saldo van de Staatsbalans
van f. 6,4 milliard uit 1952 tot rond f. 4
milliard uit 1954 gedaald.
Dit is een verblijdend resultaat,
maar de thans voorliggende begroting
geeft geen grond voor de verwachting
dat we op deze weg en zeker niet in
het tempo van de laatste jaren zul
len kunnen voortgaan. De eindcon
clusie moet dan ook helaas zijn dat
deze begroting geen hoopvol perspec
tief biedt en het nieuwe Kabinet, dat
volgend jaar na de verkiezingen zal
optreden, voor een uiterst zware taak
zal komen te staan.
Middelen en uitgaven van de staat
W«w- I Mohxr')
s?
TOTAAL K0STPR*JSVERH0G£N0E BELASTINGEN
2583
I itOTAAL BELASTINGEN 0P WINST INKOMEN EN |?Swl
iVERMOGEN 2609
„c I ,«4.» li-il-t-J. Ui_, ft, i 1 1
HenrtH'
schaS?'
Uitgaven vdGewt0ipnsf.Builenqew-0rgnsH+2 en Landbouw-Eqaltsatlefomfe
De ontwerp-begroting voor het komende jaar, zoals deze in de verschillende ontwerpen van wet is
vervat, biedt (in millioenen guldens) het volgende samenvattende beeld. Hierbij is tevens een verge
lijking gemaakt met de oorspronkelijk vastgestelde begroting 1955.
OMSCHRIJVING
Oorspronkelijk
vastgestelde
begroting 1955
Ontwerp
begroting
1956
GEWONE DIENST
Uitgaven
4.677
5.169
Middelen
5.376
5.528
699
359
BUITENGEWONE DIENST 1
Uitgaven
847
358
Middelen
205
133
Saldo
642
225
LA NDBOU W-EGALISATIEFONDS
Saldo
64
164
Gewone Dienst, Buitengewone Dienst 1 en
Landbouw-Egalisatiefonds
Saldo
7
30
BUITENGEWONE DIENST II
Uitgaven
1.037
991
Middelen
434
441
Saldo
603
550
GEHELE DIENST
Uitgaven (incl. nadelig saldo
Landbouw-Egalisatiefonds
6.625
6.682
Middelen
6.015
6.102
610
580
