Ontmoeting met hef onverwachte!
John H. House begreep hoe
j hij Grieken kon helpen
SAMBO DE NEGER
3e Jaargang No. 33
Zaterdag 20 Augustus 1955
Grieken van
vandaag
XII en Slot
Verhaal van een
zendeling die zei
dat werken
bidden is
ONTDEKKING BIJ SALONIKI
Groepje Amerikanen doet
prachtig werk in „Farm School
Toekijken of „burenplicht"?
Vele goede dingen heb ik in Griekenland op mijn weg gevonden -
variërend van hartveroverende gastvrijheid tot grandioze bergtafe-
relen - maar enthousiasme en vertrouwen inzake de toekomst van het
land zocht ik lange tijd tevergeefs. Dat heb ik eigenlijk pas gevonden
in de „American Farm School" even buiten Saloniki, waar Hank Davis
me heen bracht. Deze Davis was hoofd van de „Information Service"
in Saloniki en het doorsnee-type van de joviale Amerikaan, die bereid
is zijn gast alle mogelijke vriendendiensten te bewijzen. Bovendien
bleek hij te begrijpen wat ik zocht: geen formele gesprekken, geen
door dollars geruggesteunde Griekse onderdelen, geen informaties
over Griekenlands rol in Navo-verband, maar wel een ontmoeting
met mensen, die zich niets van politiek aantrekken en intussen metter
daad dit in nood verkerende land helpen. Hank Davis reed me naar
een groep witte gebouwen ten Oosten van Saloniki. welke omringd
waren door opmerkelijk goed bewerkte landerijen. Bruce Landsdale,
het type van de jonge recht-door-zeegaande Amerikaanse boer en
een der kopstukken van deze Farm School, ontving me. Vóór hij zijn
model-koeien, model-proefvelden, model-leslokalen en andere zaken
liet zien. bracht hij me naar een klein sparrenbos in de vochtige
ichaduw waarvan twee grijze grafstenen lagen. Hier vertelde hij me
in simpele woorden de geschiedenis van John Henry House en zijn
vrouw Adeline, die daar begraven waren.
John Henry House Is inderdaad, zo
als de laatste woorden van zijn graf-
schrift zeggen, een waar en daadwer
kelijk vriend van de mensen geweest.
Hü, zijn vrouw Adeline, die hem zijn
hele moeilijke leven lang tot steun
was. zijn zoon Charles, de nuchtere
Bruce Lansdale en die enkele andere
Amerikanen in de Farm School bjj
Saloniki hebben, naar mijn stellige
mening, laten zien hoe het Griekse
volk, metterdaad geholpen kan wor
den.
Niet met vage idealen, niet met mil-
iioenen dollars, die voor negentig pro
cent in tanks en straalvliegtuigen wor
den omgezet en voor het overige
goeddeels verdwijnen in de zakken van
enige handige profiteurs, maar met
directe eerlijke hulp van onderen af.
De „American Farm School" is
eigenlijk de enige behoorlijke land
bouwschool in het gehele land.
Er zijn een kleine tweehonderd
leerlingen, boerenzoons uit alle delen
van Griekenland, die hier vier jaar
blijven, de moderne landbouwmethoden
leren kennen en daarna terugkeren
naar hun dorp. Niet alleen om hun
eigen bedrijf te verbeteren, maar ook
om met hun kennis anderen te helpen
Zij zijn de pioniers in eigen omgeving
en via hen pogen Charles House, Bruce
Landsdale en de anderen Griekenland
in het zadel te helpen. Griekenland,
waar meer dan de helft van de bevol
king nog altijd van landbouw en vee
teelt moet leven.
Het zou goed zijn
Deze „American Farm School" ont
vangt geen officiële subsidie. Van de
millioenen, welke de V.S. naar Grie
kenland zenden, komt geen dollar te
recht bij deze schepping van House.
De school is afhankelijk van vrijwillige
bijdragen uit de ganse wereld. Ik geloof
niet. dat men in Nederland van het be
staan van deze school op de hoogte is.
maar het zou goed zijn als uit ons land
ook actieve hulp geboden zou worden
aan dit groepje Amerikanen bij Salo
niki.
Zakelijk gezien hebben Charles Hou
se en zfjn medewerkers financiële
steun heel hard nodig, maar daar
naast weegt de morele kant van de
zaak minstens even zwaar. We kun
nen ons in deze wereld niet meer
permitteren als vreemden naast el
kaar te wonen: de schrijnende
armoede van een groot deel van het
Griekse volk gaat ook ons aan. Er
zjjn vooral in Noord-Griekenland
dorpen waar bergboeren moeten
leven van wat één hectare vrij on
vruchtbare grond opbrengt, waar de
mensen even mager zjjn en even
DEGENE, die tegen mij zei
dat na het speelse „mijn
naam lsHaan" het
stukje oter de heiligen nogal
hartig was, had enigszins gelijk.
Maar wat wilt U? Zet uw tan
den er maar in. als een terrier
en schudt er hevig aan. Dat is
goed voor U. Het is niet allemaal
gesneden koek!
Maar nu heb ik toch weer een
ietwat lichte kost voor U. Mm.
misschienOordeel zelf:
DE NEGER EN DE HEER
WOORD
VAN
BEZINNING
Heer wat U hebt gezegd en Hf)
zei: „Laat maar. Sambo, Ik heb
zelf al Jaren lang tevergeefs ge
tracht die kerk binnen te ko
men."
Eindelijk heeft Sambo. de ge-
neger-de (immers. Sambo heeft
zichzelf niet tot „neger" ge
maakt) het dóór gekregen in
deze kerk is Jezus, die voor ge
heel de wereld stierf, zelf niet
aanwezig Dat zullen Jie kerk
mensen wel niet geloven maar
heeft Sambo ongelijk? Wat
daoht U?
„Maar zoiets gebeurt ln Lei
den gelukkig nooit!" roept U uit.
„Oh neen?"
Een neger wilde een deftige
kerk in New ork binnengaan
De predikant stond bij de In
gang en hield hem tegen: Deze
kerk is niet bestemd voor kleur
lingen.
„Maar de Heer zei mij dat ik
hierheen moest gaan." „Ga lie
ver terug en bid om meer lei
ding." was het antwoord van de
dominee
Een week later was de neger
er weer en hield vol: „De Heer
zegt dat dit mijn kerk is."
„Het spijt mij, maar we kun
nen Je niet toelaten."
De neger kwam een derde
maal en zei: „Ik vertelde de
Uit dit verhaal proeft ti de
strijd die de Kerk (der olan-
ken?) heeft te voeren om de
neger, de „kleurling" Deze ne
ger kinderlijk echt in zijn ge
loof meent oprecht dat Jezus
ook voor hem heeft geleden.
Maar dat achten die deftige
kerkgangers (waarvan de domi
nee de spreekbuis is) in het ge
heel van geen belang. Zij gelo
ven dat God hen lief heeft, dat
God hun leven leidt, dat God
hun schuld vergeeft in Jezus'
naam. Maar hun kerk is niet
voor negers
Ik loof 10 chocolade-repen ia
25 ct) uit voor die 10 mensen,
die mij schrijven dat in Leiden
geen blanke ..negertjes" zijn die
door anderen weerhouden wor
den ter kerke te gaan. D moet
uw mening uitvoerig toelichten.
En de „negertjes?" Die moe
ten stellig schrijven. Want Je
zus heeft voor ons allen geleden
en is opgestaan en Hij wil ge
stalte aannemen in de Zijnen.
Wij geloven in de Christelijke
Kerk.
Een blU geloof I
Uw ds Haan.
Ev. Luth. pred. te
Leiden.
vermoeide ogen hebben als de Hol
landers aan het einde van een hon
gerwinter, waar schooltjes zjjn met
tweehonderd kinderen en één onder
wijzer.
Ik weet het: in Spanje, in Zuid-Ita-
lië is het even erg. in India en elders is
het erger. Maar ik vertel U op dit mo
ment over Griekenland en ik poog U te
stimuleren tot belangstelling en actieve
hulp Er zjjn verscheidene manieren
om die te verlenen Onlangs heeft het
Eerste Kamerlid Kapteijn. die na een
reis door Griekenland diep ontroerd
was door wat hij had gezien, een groots
plan te berde gebracht. „Zou Nederland
niet als voorbeeld voor andere volken
een taak op zich kunnen nemen?" zo
vroeg hjj zich af. Hü doelde daarmee
op verbetering van de landbouwsituatie
door droogmaking van meren, irrigatie,
voorlichting en wat dies meer zij. Een
combinatie van Nederlandse onderne
mingen zou deze werken dan ln regie
voor de regering moeten uitvoeren. Een
groots plan. dat weinig weerklank vond
tot dusier en waaraan de gewone Ne
derlander voorlopig dus geen houvast
heeft.
burenplicht willen vervullen en de
Grieken de helpende hand bieden. Ik
ken een bescheiden en betrouwbare
manier: de „American Farm School"
bij Saloniki kan elke dollar gebrui
ken en als ze reacties uit ons land
krügt. zal dat de mensen die daar
werken weer meer moed geven om
verder te gaan op de ingeslagen weg.
Een goede weg. De „United States
Information Service" in Den Haag
is bereid alle geldelijke gaven door te
zenden aan Charles House in Salo
niki, die, evenals eens zjjn vader, uit
gaat van het idee: „werken is bid
den". H. A.
groeid tot een instelling, welke haar
gelüke in Griekenland niet heeft. Om
dit te accentueren en het jubileum
feest luister bü te zetten hebben
Koning Paul en Koningin Frederika
onlangs een urendurend bezoek aan de
school gebracht.
Toch zendeling
Straatje in oud-Saloniki. Hier en elders in Griekenland heerst grote
armoede (het wegdek wijst er op).
John Henry House werd in 1873 als
«esbyteriaans zendeling van de V.S.
bit naar Europa gezonden. Met name
naar de Balkan, waar hü vooral in
buigarye werkte. Van het begin af aan
nad deze House het idee„to work is to
Pray' „werken is bidden", maar het
Pbbrde 30 jaar voor hü definitief wist
"Of hü dit idee moest verwezenlüken.
Tijdens zijn zwerftochten door Bulga-
nie. Macedonië en Thracië. gebieden
ole toen nog Turks waren, had hü ge
nen hoe primitief de landbouwmetho
den waren en hoeveel meer welvaart er
jou kunnen heersen als de mensen
•erstandiger met hun grond en dieren
omsprongen. Daarom besloot hü in de
omgeving van Saloniki een landbouw-
Khool te stichten.
Vijfhonderd dollar
House had geen dollar in reserve,
maar toch had hü er vijfhonderd nodig
om een stukje land te kopen en zo een
ooBin te maken met de verwezenlijking
jan zijn plan. Deze Presbyteriaanse
jrnaellng zag in alle dingen Gods hand
daarom vertelde hij later vele malen
noe hij die dollars had verkregen. Hij
Kbreef een vroegere vriend in Ohio
hij kende als een goed mens en
7JW8 zonder meer het bewuste
""rag te zenden voor de oprichting
ln oen Farm School.
De vriend in Ohio wilde wel, maar
jerkeerdc ln die dagen zelf in een
financiële positie, welke geen enkele
^'Jgevigheid toestond. Daarom for
muleerde hij met pijn in het hart
*?n brief met zün negatief antwoord.
«oor h(j echter de volgende ochtend
de» brief kon posten, ontving hij
een chèquc van 500 dollar van een
«nuldcnaar. die hij in tientallen
Wen niet had gezien. Bijgevolg had
f") het bedrag al lang geleden afgc-
«Hreven. De man uit Ohio ver-
fcheurde zün brief aan House en
stuurde de zendeling inplaats daar-
f*0 ie juist ontvangen dollars.
Jf®'k nu juist een halve eeuw gele-
jo dat dit gebeurde en sindsdien is
.American Farm School" uitge-
House breidde zün landbouwschool
steeds uit. maar tevens bleef hij zende
ling. Zowel aanvankelük onder Turks
bewind, als later onder de Grieken
poogde hü tussen de landbouwlessen
door zijn leerlingen te bekeren tot de
Presbyteriaanse zienswüze Dit vond de
Grieks-Orthodoxe geestelijkheid uiter
aard niet prettig, maar House was zulk
een eerbiedwaardige figuur, dat men
hem ondanks alles buitengewoon hoog
achtte Bruce Lansdale heeft me een
voorbeeld daarvan verteld.
In de laatste jaren van zün leven
had John Henry de dagelijkse leiding
van de Farm School overgedragen aan
zün zoon Charles, die andere ideeën
omtrent de zendingsarbeid had. Deze
Charles zei en zegt vandaag nog. dat
hü zün leerlingen niet probeert te be
keren. maar dat hij poogt hen tot
betere Christenen te maken in het
kader van de Griekse kerk Daarom
wilde hij ook indertüd al een Grieks-
orthodoxe kerk op het terrein van de
Farm School laten bouwen. Hü sprak
hierover met de aartsbisschop van Sa
loniki Deze had veel waardering voor
het plan. maar hij vroeg toch aan
Charles er mee te wachten: „Zo lang
je vader leeft moet er geen Griekse
kerk bij de Farm School komen. Dit
zou hem verdriet doen en dat wens ik
niet".
Werkelijk helpen
In 1936 stierf John Henry House. Op
zün grafzerk staat: ..An adoring
servant of God, a faithful apostle of
Christ, a practical friend of men".
(Een toegewijd dienaar van God, een
getrouw c postel van Christus, een
daadwerkelyk vriend van de mens
heid).
HET leven van leder i
hangt büwülen aan een zü-
den draad.
Dat weet iedereen, maar ter
dege bewust hiervan word ik me
opnieuw, wanneer de autobus
me tüdena de drie-passentocht
in Oostenryk Arlberg-, Fle-
xen- en Fernpas langs peilloze
afgronden voert over zulk een
smal weggetje, dat het een mil
limeter scheelt, of de banden
hangen over de bergrand heen.
Nu is het wel zó. dat Oosten-
rükse chauffeurs voor zulke
kunststukken geen hand om
draaien (ze blijven zo rustig als
wat, als ze met zo'n sliert van
een autobus achter zich over de
kronkelpaden rüden). maar
je kunt riooit weten en het tra
gische ongeluk van verleden Za
terdag, waar bij Bourg St. Pierre
17 doden te betreuren waren,
heeft geleerd, dat er maar iets
hoeft te gebeuren en de bus den
dert omlaag met alle gruwzame
gevolgen van dien
HET is merkwaardig te zien
hoe sterk de mens op sen
satie gebrand is!
We zaten in een propvolle
autobus: voorin de betrouwbare,
kalme, rustige chauffeur en on
ze getrouwe reisleider, vriende-
lük lachend, alsof er nooit iets
aan de hand zou zün.
Maar dó,n de mensen in die
bus. U had ze moeten zien: allen
dringend naar dae éne kant,
waar de diepe afgrond als een
luguber monster met open,
vraatlustige kaken omhoog'
greinsde. diep beneden een kol
kende bergstroom
Nu ben ik waarachtig voor
geen kleintje vervaard, heb ge
noeg gevaarlijke avonturen inde
bergen beleefd, om er een boelt
je van open te doen. Maar mis
schien juist daarom was ik me
méér van gevaren bewust, dan
de argeloze Hollanders, die daar
met z'n allen naar die éne kant
drongen, om te zien. waiir ze te
recht- zouden komen, als de bus
wérkelijk eens omlaag zou stor
ten.
Millimeter voor millimeter
schoof zü over de modderige
weg. haarfün en vlümseherp
langs de rand en de onmetelüke
diepte. En omdat lk op de ach
terste rü zat. kon ik precies vol
gen. hoe weinig het scheelde, of
de wagen zou over de schreef
gaan. Maar de chauffeur was
een „perfecte" blindganger.
Waar haalde hü de intuïtie
vandaan, om het zo uit te kie
nen? Hü leidde ons allen veilig
naar bredere banen, zonder
kleer- of ergere scheuren.
Zo had hü het honderden ke
ren gedaan. Waarom dan nu
óók liet....?
ZO KOM ik, na al die hals
brekende bustoeren. in 'nns-
bruck
Innsbruck: stad van de won
derbaarlijke Maria Theresien-
strasze met de fantastische
Nordkette op de achtergrond
de mooiste straat van Europa
genoemd het Hochhaus ook
déér niet afgevallen en
de Hofburg Wel niet een Hof-
burg als m Wenen, maar toch
ook uit historisch 'oogpunt zo
interessant, omdat oude werel
den wüd voor U open gaan.
Wat te zeggen büv. van de
reuzen-feestzaal, waar Indertijd
gedanst werd dat het een lieve
lust was en Maria Theresla door
middel van schilderüen voor
zichzelf en haar. vele kinderen
een blüvend monument oprient-
te. Als laatste van alle schilde
rüen aan de wand hear jongste
dochter Marie Antoinette, in
haar schoonheid zich nog vol
komen onbewust van de tragiek,
die haar in Frankrijk zou v ach
ten
Dan daalt ge neer in de Hof
kerk. Rond het graf van Maxi-
miliaan I, staan 28 standbeelden
zün voorouders en bekende figu
ren uit sagen en legenden.
Levensgrote figuren uit verre,
vervlogenheldeen Clovis. Fi-
lips de Schone. Albrecht de Wü-
ze, Theodorik de Ghotenkoning,
Ernest de IJzeren, Koning Ar
thur van Engeland, Slgmu.id de
Rijke, Karei de Stoute, Philips
de Goede, Johanna de Waanzin
nige. Ferdinand de Katholieke.
Godfried van Bouillon, Koning
van Jerusalem. Leopold de Hei
lige en vele. vele anderen.
Het. Is alsof in deze diepe stilte
hun adem levend wordt: won-
derlüke wezens komend uit een
andere wereld, tóch dezelfde
wereld als die van vandaag.
En de tallozen van tegen
woordig vergapen zich in
massa aan deze vreemde,
bijna huiveringwekkende ont-
zaglüke pracht, die de eeuwen
overbrugt.
IK ZEI U de vorige week al:
de onmoeting met het onver
wachte kan droevig of prettig
zün.
Zü is soms ook adembene
mend. machtig, spookachtig. Zo
als langs de bergwand of in deze
kapel, met de gegoten stand
beelden, vervaardigd ln de I6e
eeuw. naar ontwerpen van Al
brecht Dürer en anderen.
Zü staan da. als onveran-
derlüke wachu n wachteres
sen in een sik, clende wereld
Stomme nsteeds heersen
de getuigen van een groots
verleden.
Fantaslo.
Met de bus op weg naar de afgrond
Hofburg te Innsbruck
