LEIDSCH
DAGBLAD
„Nederlandse delegatie diep onder
indruk van openbaring talloze
atoomgeheimen"
Soldaten in V.S. worden getraind
tegen „hersenspoeling"
President Eisenhower vaardigt
nieuwe gedragsregels uit
Protestanten in Oost - Duitsland
tegen staatsinmenging
WEERBERICHT
94ste Jaargang
DONDERDAG 18 AUGUSTUS 19SS
No. 28604
Directeur: J. W. Henny
Hoofdredacteur: J. Brouwer
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
t-6.40 per kwartaal: f.2.15 per maand: f.0.50 per week
Witte Singel 1. Leiden - Giro No. 57055
Telefoon-Directieen-ArimlnUtratift: 35041821507
Prof dr C. J. Gorter uit Leiden t
Geneefse conferentie kwalitatief en
kwantitatief zeer indrukwekkend
Wederzijdse erkenning verdiensten
Het Nederlandse program voor de bouw van twee kernreactors, de kleine
„Kema"-proefreactor en de later te bouwen ,,hoge flux"-reactor, heeft
aspecten, die voor de Nederlandse economie van groot belang zullen zijn, zo
heeft prof. dr J. M. W. Milatz uit Utrecht, de directeur van het reactor-cen
trum Nederland, gisteren op een persconferentie in Génève verklaard. Prof.
Milatz is een der leden van de Nederlandse delegatie op de internationale
conferentie over atoomenergie, welke afvaardiging -uit een dertigtal ge
leerden en technici bestaat, onder leiding van prof. dr C. J. Gorter uit
Leiden. Laatstgenoemde toonde zich zeer verheugd over de grote bereid
heid van Oost en West tot uitwisseling van geheimen.
De aspecten waarop prof. Milatz doel
de zijn van tweeërlei aard: in de eerste
plaats zullen de te bouwen reactors de
mogelijkheid openen tot het nemen van
proeven, waarmee misschien de grond
slagen kunnen worden gelegd voor een
Nederlandse industriële productie van
kernreactors voor de internationale
markt, en in de tweede plaats zullen zü
studiecentra worden die de industrie aan
de afgestudeerde jonge physici en che
mici kunnen helpen, waaraan thans een
belangrijk tekort bestaat.
GEEN STAPPEN OVERSLAAN
De Nederlandse afgevaardigden waren
het er over eens, dat het voor Nederland
geen zin zou hebben, nu reeds plannen
te maken voor het bouwen van reactors
voor de productie van electrische stroom,
want ten eerste zou dit economisch nog
niet verantwoord zijn, zolang stroom uit
kernenergie veel duurder is dan conven
tioneel geproduceerde stroom, en ten
tweede zou Nederland daardoor „een
stap overslaan" omdat wij dan niet op
onze eigen ervaring, maar op die van
anderen zouden moeten steunen.
De samenwerking tussen Nederland en
Noorwegen op het gebied van de kern
energie zal in tegenspraak met ge
ruchten. die daaromtrent hier en daar
zijn opgedoken niet alleen worden
Toortgezet. maar zelfs worden uitge
breid. aldus prof. Gorter.
Weliswaar zullen de in beide landen
nieuw te bouwen reactors niet gemeen
schappelijk worden beheerd zoals met
de proefreactor in Kjeller het geval is.
maar de gemengde Nederlands-Noorse
commissie vopr Kernenergie blijft be
staan, er zal een volledige uitwisseling
van gegevens plaats hebben, met be
trekking tot de patenten zal zeer nauw
worden samengewerkt, en in verschillen
de opzichten zullen de twee landen op
het gebied van de kernenergie zoveel
mogelijk als „een eenheid" optreden.
Omtrent de vraag welke gevaren de
toenemende radio-activiteit op de wereld
mogelijkerwijze oplevert voor de mens en
de menselijke erfelijkheid (een vraag
waaromtrent ter conferentie grote ver
schillen van mening bestaan) zijn ook
de Nederlandse afgevaardigden het on
derling niet geheel eens.
VERRASSEND EN UNIEK
Sprekend over de conferentie in het
algemeen, zei prof. Gorter, dat het
werk dat in Genève wordt verricht,
zowel kwalitatief als kwantitatief zeer
indrukwekkend en „stimulerend voor
onze overbelaste hersens" was.
..De conferentie heeft een waarlijk
uniek karakter" zei hij, „vooral door
het zeer hoge niveau van de vertegen
woordigers van alle richtingen der
wetenschap die eraan deelnemen, en
wjj zijn werkelijk diep onder de indruk
gekomen van de enorme hoeveelheid
nieuw materiaal, dat. nadat veel ervan
tot dusver diep geheim was gehouden,
hier nu plotseling in een soort van
wedloop van bereidwilligheid om ge
gevens op tafel te leggen bekend is
gemaakt. Aan dit openbaar maken
van wetenschappelijk materiaal wordt
meegedaan door alle landen, uit Oost
en West, die iets nieuws te vertellen
hebben".
In dit verband noemde prof. Gorter
het „verrassend" wat er aan belang
rijke gegevens door de Oostelijke lan
den was bijgedragen, ook al heeft het
de Westelijke geleerden niet verbaasd
te kunnen constateren dat de Russen
aanzienlijke vorderingen op het gebied
Prof. dr C. J. GORTER
Stimulans voor overbelaste
hersenen -
van de kernenergie hebben gemaakt,
daar de Russische wetenschap altijd op
een hoog peil heeft gestaan. Het heeft
de geleerden uit het Westen dan ook
verheugd, een contact te kunnen her
stellen dat tientallen jaren heeft ont
broken. Prof. Gorter had kunnen
constateren, dat ook de afgevaardig
den uit de Oostelijke landen er zo over
denken en de samenwerking op de
conferentie berust dan ook op een
basis van wederzijdse erkenning van
verdiensten.
Meer dan tachtig
Mekkagangers b'j
Medina omgekomen
Auto's in botsing en daarna
in brand gevlogen
Op 22 Juli Jl. heeft zich in Saoedl-
Arabië. op de weg van de pelgrimhaven
DJeddah naar Medina, een ernsti on
geluk met Mekkagangers voorgedaan,
dat aan 82 en niet 32. zoals indertijd
is gemeld hunner het leven heeft
gekost.
Op die datum reed een aantal auto's
met Mohammedaanse bedevaartgangers
achter elkaar in de richting van Me
dina.
Op ongeveer tachtig kilometer van
deze plaats bleef een der auto's plot
seling staan. De snel rijdende daarop
volgende auto, die bovendien in een
dichte stofwolk reed kon niet meer
remmen en reed in volle vaart op de
tot stilstand gekomen wagen. Beide,
overbelaste auto's, in elk waarvan
zich 45 Mekkagangers bevonden, vlo
gen in brand.
Er kon niet worden geblust, daar
zich in de omgeving geen water en
zelfs geen zand bevond, om het vuur
te doven Niet zninder dan 82 bede
vaartgangers, die dicht op elkander
zaten, geklemd tussen hun bagage,
konden niet uit de brandende auto's
komen en zijn levend verbrand.
Slechts acht konden het leven red
den.
Alle Mekkagangers waren afkomstig
uit het Egyptische gedeelte van de
Soedan.
President Eisenhower heeft Woensdag nieuwe gedragsregels uitgevaardigd
voor krijgsgevangen gemaakte Amerikaanse militairen. Zij omvatten een uit zes
punten bestaande belofte, waarbij elk lid der Amerikaanse strijdkrachten zich o.m.
verplicht antwoorden op vragen, gesteld door vijandelijke ondervragers, te ont
wijken. ook wanneer hij geestelijk of lichamelijk gefolterd wordt. In dat geval
moet hij deze gedragslijn, „zo lang als hij het maar enigszins kan uithouden",
blijven volgen.
»>e nieuwe gedragsregels zijn aanbevolen door een commissie, ingesteld door
het Amerikaanse ministerie van Landsverdediging, waarin alle onderdelen van de
Amerikaanse weermacht zijn vertegenwoordigd. De commissie was opgedragen
na te gaan hoe het kwam, dat een aantal in de Koreaanse oorlog gevangen geno
men Amerikaanse militairen er toe gebracht kon worden valse „bekentenissen"
te tekenen en op nog andere wijze voor de door de Communisten toegepaste „her
senspoeling" is bezweken.
Gebrek aan slaap en voedsel
door Communisten tegen de
gevangenen gebruikt
In een toelichting op de nieuwe in
structies wordt gezegd, dat „het afleg
gen van bekenténisen, juist of onjuist,
mondeling of schriftelijk, verboden is.
evenals het afleggen van persoonlijke
verklaringen, waarin een visie op de ge
schiedenis wordt gegeven, het op gra-
mofoonplaten doen opnemen van ver
klaringen, die voor de vijand propagan
distische waarde hebben, of het doen
van dergelijke uitlatingen voor een vij
andelijke radio-omroep, het doen van
beroepen op andere krijgsgevangenen,
het ondertekenen van oproepen om de
strijd te staken, of de Amerikaanse
strijdkrachten te bewegen zich over te
geven, het beoefenen van „zelfcritiek" of
in het algemeen het mondeling of
schriftelijk doen van mededelingen, wel
ke de vijand ten voordeel kunnen strek
ken en nadelig zijn voor de Verenigde
Staten en/of hun bondgenoten".
Het voornaamste punt. dat de com
missie stelde, was dat krijgsgevangen
schap een Amerikaans militair niet ont-
helft van de verantwoordelijkheid jegens
zijn land.
De nieuwe gelofte
De nieuwe gelofte, die de Amerikaanse
militairen in het vervolg moeten afleg
gen, luidt als volgt:
1. Ik ben een Amerikaans militair en
ik behoor tot de strijdkrachten, die
mijn land en onze levensopvatting be
schermen. Ik ben bereid mijn leven voor
de verdediging hiervan te geven.
2. Ik zal mij nimmer vrijwillig over
geven. Wanneer ik een bevel voer. zal
ik mijn manschappen nimmer gelasten
zich over te geven, zolang zij nog over
middelen beschikken om de strijd voort
te zetten.
3. In krijgsgevangenschap zal ik de
strijd met alle mij dan nog ten dienste
staande middelen voortzetten. Ik zal
alles In het werk stellen om te ontvluch
ten. en ik zal anderen helpen, die dit
ook willen doen. Ik zal de vijand niet
mijn woord geven, geen ontvluehtings-
pogingen te doen. en ik zal in het alge
meen geen speciale gunsten van hem
aanvaarden.
4. Als krijgsgevangene zal ik solidair
blijven met mijn medegevangenen. Ik
zal geen inlichtingen verstrekken of
meedoen aan enige handelwijze, die
voor mijn kameraden nadelig zou kun
nen zijn. Indien ik militair de meerdere
ben .zal ik mijn medekrijgsgevangenen
onder bevel houden. Ben ik dat niet. dan
zal ijc de orders van mijn meerderen
ook in krijgsgevangenschap opvolgen en
ik zal hen in elk opzicht steunen.
5 Wanneer ik in krijgsgevangenschap
ondervraagd wordt mag ik alleen mijn
naam. rang. (leger)nummer en geboor
tedatum opgeven. Alle andere vragen
zal ik tot het uiterste toe vermijden te
beantwoorden. Ik zal geen mondelinge
of schriftelijke verklaringen afleggen,
welke getuigen van ongetrouwheid te
genover mijn land en zijn bondgenoten,
of hun zaak kunnen benadelen.
C. Ik zal nimmer vergeten, dat ik een
Amerikaanse soldaat ben. verantwoorde
lijk voor mijn handelwijze en toegewijd
aan de beginselen, welke mijn land vrij
hebben gemaakt. Ik zal mijn vertrouwen
in God en in de Verenigde Staten van
Atnerika stellen".
O Slot op Pag. 2
Nd-Koreanen lialen
lesvliegtuig neer
O O
Noord-Koreanns luchtafweergeschut
beeft Woensdag nabij de gedemilitari
seerde zone tussen Noord en Zuid een
"Kt geïdentificeerd vliegtuig neerge- i
«noten, dat vermoedelijk een ongewa
pend Amerikaans lestoestel was.
"et vermiste toestel, een twee-pcr-
wons-vliegtuig, was Woensdagmiddag
®et een piloot en een waarnemer van
Kimpo bij Seoel opgestegen voor een
«efenvlucht. Een uur later werd het I
■Miste radiobericht van het vliegtuig
ontvangen. Zuid-Koreaanse waarnemers
«gen anderhalf uur na het vertrek van
'°*stel, hoe een niet-gcïdentificcerd
'egtnig door Noord-Koreaans luchtaf-
wrvuor werd getroffen en nabij de ge-
«miliUiriseerde zone neerstortte.
„De Evangelisch-Lutherse kerk in Oost-Duitsland. waartoe vijftien van de
zeventien millioen Oost-Duitsers behoren, verzet zich krachtig tegen staatsinmen
ging in haar zaken. Slechts een tot drie procent van de kinderen van Protcstant-
sen huize heeft in April de „jeugdwjjdingsplechtigheden" bijgewoond, aar 14- en
15-jarigen hun trouw betuigen aan „de progressieve wetenschap en kunst". Tegen
deze door de Communistische autoriteiten georganiseerde bijeenkomsten had de
Lutherse kerk protest aangetekend, omdat „de progressieve wetenschap" wit aan
tonen, dat het atheïsme de waarheid is".
Jongemannenvereni gingen. (CJ.M.V.'s).
Hij woont deze bijeenkomst slechts bij
als waarnemer, aangezien de CJMV-
clubs in Oost-Duitsland door de rege
ring zijn opgeheven. Het Christelijk
jeugdwerk wordt thans door de kerken
georganiseerd.
Slechts zeer klein aantal
kinderen bij „jeugdwijding"
Dit verklaarde de Lutherse bisschop
van het Oost-Duitse Thüringen. Moritz
Mitzenheim. gisteren op een persconfe
rentie in Parijs. Bisschop ds Mitzen
heim verklaarde vervolgens, dat de
spanning, die reeds verscheidene jaren
tussen kerk en staat bestaat, „voor een
belangrijk deel" was weggenomen door
een bijeenkomst te Oost-Berlijn van lei
ders van regering en kerk op 10 Juni
1953 De bisschop had van de Oost-
Duitse regering toestemming gekregen
naar Parijs te gaan. toen de Federatie
van Protestantse kerken in Frankrijk
hem uitnodigde ter gelegenheid van het
YMCA-congres 'het YMCA is de inter
nationale organisatie van Christelijke
Max Nauta schildert
Churchill's portret
Een onbekende MUeceans heeft be
sloten, de Tweede Kamer een portret
van Sir Winston Churchill aan te
bieden. Met de vervaardiging hiervan
is de Nederlandse schilder Max Nauta
Maandag begonnen.
Churchill heeft op zijn buitenverblijf
Chartwell twee uur voor hem geposeerd.
Het echtpaar Churchill bood de Neder
landse schilder en zijn echtgenote een
lunch aan.
Max Nauta ls de maker van de ramen
van gebrandschilderd glas in de nieuwe
Nederlandse kerk van Austin Friars.
De voorzitter der Tweede Kamer, dr
L. G. Kortenhorst, heeft zich in principe
gaarne bereid verklaard, t.z t. het por
tret te aanvaarden.
„Als optimist"
Het schilderij wordt vervaardigd in
opdracht van een in Engeland wonende
Nederlander, die onbekend wenst te blij
ven.
In een vraaggesprek met de schilder
heeft deze verklaard, dat hy Churchill
zou uitbeelden zoals hy hem zag en geen
geflatteerd portret zou maken. De ogen
van sir Winston vindt de heer Nauta een
moeilijke opgave, „hij heeft een ondeu
gende sarcastische schittering in zijn
ogen". Sir Winston had hem gevraagd,
hoe hij hem zou schilderen. De héér
Nauta antwoordde: „als een optimist
De heer Nauta kan nog niet zeggen,
hoe lang hij over zijn opdracht zal doen.
Churohill heeft op zijn 80ste verjaar
dag een schilderij van zich zelf gekre
gen. vervaardigd door de Britse schilder
Graham Sutherland. Dit stuk heeft in
Engeland nogal stof doen opwaaien.
Sommigen noemden het machtig, ande
ren vonden, dat Churchill er op leek als
een gebroken oude man.
Havenstaking
ten einde
De Rotterdamse havenarbeiders ziin
vanochtend allen weer aan het werk
gegaan, zodat de haven zijn normale
aanzien heeft herkregen. Hieruit
blijkt, dat de op of na 13 Augustus
j.l. ontslagenen de uitgestoken hand
van de Seheepvaartvereeniging Zuid
hebben aangenomen. Immers zij, die
zich vanochtend zouden melden bij
hun vroegere werkgever of bij de Cen
trale voor Arbeidsvoorziening zouden
op de geldende voorwaarden een
nieuw dienstverband kunnen aangaan.
Het vanmorgen weer ln dienst gaan
van de havenarbeiders ls rustig verlo
pen en er heeft zich geen enkel inci
dent voorgedaan.
Er zullen geen rancunemaatregelen
worden genomen. Ook de rechten van
de arbeider op vacantie.gratiflcatie c d,
zullen niet worden aangetast. De
Seheepvaartvereeniging Zuid zal han
delen alsof het dienstverband was voort
gezet.
Twee kinderen
door zand gedood
Twee kinderen van de familie Van
Wellen uit Putte (België) zijn gister
middag omstreeks vier uur aan de
Post haan in Nederlands Putte om
het leven gekomen, toen een zand
hoop. waar de kinderen met een aan
tal buurvriendjes speelden, plotseling
verschoof.
De vier tot vijf meter hoge zandberg
bedolf zes kinderen, waarvan er vier
zich nog met enige moeite konden be
hulp werd verleend. Eerst na een half
uur echter kon de vijfjarige Irene van
Wellen uit de zandma. sa omhoog wor
den gehaald. De levensgeesten waren
toen reeds geweken. Na ruim een uur
werken slaagde men er ln het stoffelijk
overschot van de vierjarige Philip van
Wellen op te graven.
De Rijkspolitie verleende hulp by de
reddingswerkzaamheden. Ter plaatse
waren ook burgemeester J. Hofmans cn
pastoor J. Wolters.
I De kinderen waren met hun ouders
op vacantle by hun grootouders in het
Nederlandse deel van dezo grensplaats,
Zuid Westelijke Wind
De Bilt verwacht tot morgenavond:
nJ^^deriyke bewolking en op de
meeste plaatsen droog weer. Matige, nu
wL i vr(l krachtige Zuidwesteiyke
ma. Vry warm. (Opgemaakt te 10 u.)
19 AUGUSTUS.
Z<m°p. 5 3o uur. oncjer. 20 uur.
n22ï,op: 7-43 uur'. onder: 20.06 uur.
'"K'SWater te Katwyk te 4.01 en 16.32 u.
°u n®nmer bestaat cüt 10 pagina's
De onderzeebootjager „Gelder
land". de laatste van de uit vier
schepen bestaande „A" klassewerd
gisteren op de werf Feijenoord te I
Rotterdam officieel in dienst ge
steldHet schift werd oft 19. Sept.
1953 te water gelaten. De beman
ning staat aangetreden tijdens de
hplechtigheid.
Een meisje uit de Verenigde Sta
ten. de 20-jarige Lovelia Fried, is
zonder visum voor de Sovjet-Unie
door het IJzeren Gordijn naar Ber
lijn gereisd. Zij heeft iets volbracht,
vsaarvan men dacht dat het niet kon
en Amerikanen verklaren, dat het de
eerste keer is dat zoiets voorkomt.
In het verleden werden lieden, die
het IJzeren Gordijn negeerdenge
arresteerd of zonder pardon terugn
gestuurd. Was het haar charme. ofk
hadden de Russen een andere reden*
maar Lovelia werd nietterugge-
stuurd en ook niet vastgezet; zij
mocht verder reizen.
Op de foto is zij met een West-
Berlijnse potitie-agent aan het
praten over dit rare geval.
