De Koning trouwde
heimelijk Anna Boleyn
Jonge grote LIJSTER
Een Zoeklicht
WEKELIJKS BIJVOEGSEL VAN HET LEIDSCH DAGBLAD - ZATERDAG 25 JUNI - PAGINA 2
Bewogen Leven CXXIX
Eens zou zij mee regeren
K ARDINAAL WOLSEY had de jonge minnaar tot de orde geroepen, en toen deze
niet luisteren wilde, kwam de grimmige vader zelf om zijn zoon in het openbaar te
tuchtigen, te striemen met woorden. Wat doet men niet al om de Koning gunstig te
stemmen! De Koning had werkelijk zijn oog laten valln op Anna Boleyn. Omdat zij wel
levend was, een goede ontwikkeling had, gepaard aan een rijke fantasie, was zij
immers bij uitstek geschikt de Koning bezig te houden.
Kijkjes in de Natuur
ER RIJDT een ijsookarretje voorbij
mijn huls. De ijsman ziet er moe
deloos uit. HIJ trapt niet uit over
tuiging en zijn belletje klinkt zo zacht,
alsof hij excuus vraagt voor zijn koele
aanwezigheid ln deze onbehaaglijke
Junl-atmosfeer.
Want we 6chrl1ven half Juni; de
regen klettert tegen de ruiten, de
lucht zit dichtgetrokken als een grauw
tentzeil.
We zijn de zomerdag begonnen met
een toespraak tot de haard, die reeds
ter ruste was gegaan. Toen hebben we
een bericht gelezen over een dankbaar
stadje in het Noorden des lands, dat
aan het KU.M.I. te De Bilt zijn er
kentelijkheid betuigd heeft voor het
bijzondere zomerweer! En nu zoeken
we op de bodem van ons bezorgd ge
moed naar *n beetje vertrouwen ln wat
ons aan zomer nog zal worden toege
meten.
Het vervelende voor mij Is, dat, ter.
will in normale zomermaanden de stof
voor mijn artikelen mil als 't ware van
alle kanten toevloeit, en het kiezen
uit die rijkdom alleen al een genoegen
is. het zoeken van een nieuw onder
werp in deze saaie opeenvolging van
herfstige zomerdagen op een probleem
gaat lijken.
Daarbij zien mijn hulsgenoten en lk
met bezorgdheid het tijdstip tegemoet,
waarop mijn stadgenoten de eerste
verkleumde gierzwaluwtjes komen
brengen en we de medelildende zielen
weer de vraag moeten stellen: „Waar
om verzorgt U dat vogeltje zelf niet?"
met het stereotype antwoord: „Ooo,
maar daar heb lk helemaal geen ver
stand van. Neemt U hem maar". Als
ik dan uitleg, dat ik toch onmogelijk
alle verongelukte zwaluwen uit de hele
stad kan aannemen en dat lk geen
zwaluwencentrale ben en dat ik ook
nog iets anders heb te doen, dan kijkt
men mij verwijtend aan. zodat lk zeg:
Nou vooruit dan maar. die ene kan er
nog wel bij".
Ik geloof niet, dat het publiek een
duidelijke voorstelling heeft voor de
zorg en de tijd, die het grootbrengen
van een 10 4 12 jonge gierzwaluwen
met zich meebrengt.
TSJERRRR! Tsjerrrr! O, dat 1?
waar ook. daarmee had lk moe
ten beginnen. We hebben alweer
een vogel te verzorgen en die zit nu
te schreeuwen om voedsel. Geen zwa
luw. maar het jong van een grote lijs
ter, enige dagen geleden afgeleverd
door een deputatie van drie jongens
olus een ouder ULO-leerlinge.
De lezers weten wel wat mijn eerste
-eactle ls. als kinderen met 'n Jonge
/ogel aan mijn deur verschijnen.
Eerst kijken wat er aan de hand ls.
^Jiets gebroken? Alles gaaf? Waar ge
vonden? Daar en daar! Mooi en dan
?en-twee-drie rechtsomkeert, en de
vondeling neerzetten op dezelfde plek.
De oudervogels zijn zeer waarschijnlijk
nog in de buurt en die hebben een
feilloos gehoor voor de hongerschreeuw
van hun verloren spruit.
Ouders! prent dit Uw kinderen ln
het geheugen! Spijker het boven hun
bed: „Nooit een jonge nestvogel uit
zijn omgeving halen!"
„Jamaar we vonden hem op een
drukke verkeersweg, lk reed er bijna
overheen".
Hm. dat veranderde de situatie. De
bewuste verkeersweg ken lk. Autobus
sen, bromfietsen, wagens, de hele lange
dag. En ik herinnerde me nog haar
scherp. wat lk eens als machteloos toe
schouwer heb moeten aanzien, Jaren
geleden, op zo'n drukke weg: een
kleine, pas uit het nest gefladderde
vogel, een asfaltweg en onverbidde
lijke moorddadige autowielen. Dus heb
ik de knoop doorgehakt en nu proberen
we thuis eendrachtig, van het kleine
ding een ordentelijke zanglijster te
maken, die binnen afzienbare tijd het
vrije veld ln kan.
INTUSSEN hebben we gelegenheid,
allerlei eigenaardigheden op te mer.
ken aan deze vogel, die veel verschilt
van de Jonge merel, die lk onlangs
tekende en beschreef. Geen dofbruine
kleur, geen donkere snavel en dito
poten, maar helder bruingeel. Borst en
buik zijn haast bij wit af en dragen
een zeer sterke stippeling van grote
zwarte vlekken.
Deze vlekken op lichte ondergrond
maken dit dier tot een biizondere ver
schijning. Toen we hem kregen, was
hij amper twee weken oud. Grote dons.
pluizen zaten aan weerskanten op z'n
kop en hij kon nog niet staan. Plat op
zijn hielen zittend, met de snavel om
hoog gericht, had hij wel iets van een
miniatuur roerdomp.
We zetten hem in een smalle, hogs
doos. bedekten de bodem me* kran
tenpapier (closetpapier ls beter, U be
grijpt wel waarom) en voerden hem
om het half uur met het reeds eerder
door mij genoemde mengsel: beschuit,
melk en rauw. ongezouten gehakt. Een
stukje karton om het uitfladderen t»
voorkomen.
Nu, na een week. ls hij al zó ge
groeid, dat hij van de huiskamer li
verhuisd naar een wandelrennetje bul.
ten en daar beent hij rond op poten,
die witbleek zijn als de benen van een
badgast ln Juni 1955.
Behalve in kleur vertoont de Jonge
zanglijster met de merel ook nog dui
delijk verschil ln geluld. De laatste
laat een hongerschreeuw horen, die
het best kan worden weergegeven met
het woord „triptiek", hard en drin
gend, de Jonge grote lijster laat het
typische „tsjerrr" horen, waaraan de
soort zo gemakkelijk ls te herkennen.
Overigens ls dit gespikkelde ventje
lang niet zo vertrouwd en mak als het
mereljong. Nu reeds vertoont hij bü
nadering de schrikhoudlng van de
wilde robuste liisterfamilie. Een sta
rend strak zitten (zeer bedrieglijk!) en
dan plotseling de wilde sprong naar
de kooiopendng.
Geduld vrindje, eerst moet je over
gaan op levend voer (meelwormen en
vliegen maden) en dan. als alles goed
loopt en je vliegpennen voldoende zijn
gegroeid, ga Je ergens ver buiten de
stad het vrije veld ln.
Laten we, ook voor hem. hopen, dat
tegen die tild deze Juni-herfst voor
bij ls.
SJOUKE VAN DER ZEE.
Dooh met het voorbeeld van haar zuster voor ogen,
begreep ze maar al te goed hoe gevaarlijk deze eer was
Daarom werd het bij haar alles of niets. Het Engelse volk
was het Franse niet. In Engeland kon de geliefde des
Konings nooit populair worden. Zeker niet nu de Koning
zijn eigen vrouw verstiet. Speciaal de Londenaren waren
op de hand van zijn gemalin. Openlijk eerden ze haar nog
en menig man spotte met de „zlelepijnen" van de Koning,
die zo erg zouden zijn dat hij ln dagen niet at. De vrienden
van Hendrik Tudor vertelden namelijk overal rond dat hij
berouw had van zijn zondige levenswijze. Hij had immers
de vrouw van zijn broer getrouwd. Dat was in strijd met
de voorschriften, en daarom had God de Koning gestraft
door hem geen troonopvolger te schenken. De Koning
haakte naar het moment dat de Paus zijn huwelijk zou
ontbinden.
■jr NNA BOLEYN heeft de Koning ontvangen in het
A huis van haar vader. Innerlijk heeft ze haar triom-
■L i fen gevierd, doch uiterlijk bleef ze de argeloze. Zij
was de Koning niet waardig genoeg en hij was immers
gehuwd?
r
Thomas More
De afwijzende houding van de jonkvrouw maakte dat
de Koning haar niet vergeten kon. Daarom schreef hu
haar brief op brief. Zorgvuldig heeft ze deze brieven be
waard. met de stellige bedoeling ze op de een andere
wijze tegen hem te gebruiken, als zijn liefde bekoeld zou
zijn en zij uit zijn leven verdwijnen moest, als eens haar
zuster.
Altijd weer hoorde de Koning haar woord: „Als U me
llefhebt. waarom trouwt U me dan niet? Ook ik ben uit
het Huls Plantagenets. En de Koning, die hoe langer hoe
sterker onder haar bekoring kwam, zwoer tenslotte dure
eden haar te zuUen trouwen. Voor haar zou hij desnoods
zijn kroon willen wagen. Zij zou de uitverkorene zijn die
hem een stamhouder zou schenken.
Machtige mannen gingen naar Rome. om een scheiding
te bewerken. Belangrijke pauselijke dienaren kwamen over
naar Engeland, om op mogelijkheden te zinnen. Doch de
Paus raakte in de macht van Karei V, en aangezien
Catharina een tante van de Habsburger was, kwam de
schelding op de lange baan.
DE lente van het leven duurde in die dagen slechts
luttele jaren. De Koning was niet jong meer en Anna
wist dat ook de jaren van haar bloei reeds waren
geteld. Het huwelijk moest plaats hebben. Als de Paus niet
durfde, zouden Engelse geestelijken het eerste huwelijk
voor ontbonden moeten verklaren.
De geest van de tijd was met hen. De kerk begon zijn
greep op de massa te verliezen. De Renaissance, de
nieuwe levensstijl van Italië, was ln zijn diepste wezen
meer heidens dan Christelijk. Het Middeleeuwse Chris
tendom was in vormen verstard. Men 6nakte naar adem,
naar nieuw leven. Men wilde het enge keurslijf kwijt
en een persoonlijkheid worden. Het popperige Madonna
kind uit de Middeleeuwse schilderkunst groeide uit tot
een gigantische Christus die oordeelde op de Laatste
Dag als een Hercules.
niet alleen was er een groot verlangen ln de lucht
naar persoonlijk ontwaken, ook kreeg men hoe langer hoe
meer genoeg van een zelfgenoegzame, domme en verkwis
tende geestelijkheid, die de goddelijke vonk verruild had
voor wijn en Trijn. Niemand minder dan Erasmus had
met bijtende spot de misstanden beschreven in zijn Lof
der Zotheid, een boek dat zijn weg door gans Europa
gevonden had. Erasmus bleef Katholiek. Boven alles ging
hem de eenheid van de Christenheid. Deze Humanist, en
velen met hem, gaf een nieuwe interpretatie van Christus
aan een plotseling onrustig geworden wereld. Hij leerde
dat men ln de eerste plaats rein moest leven om verzekerd
te zijn van de Vreugden van het Hiernamaals. HU leerde
dat het beter was Christus na te volgen dan genademidde
len te kopen van Zijn kerk.
DOOR gans West-Europa trok in het begin van de
16e eeuw een golf van Humanisme. De critlek had
te lang geawegen, en mensen die de schellen van de
ogen vallen en dan de misstanden zien in het nieuwe
licht, die dan dus het gevoel krijgen dat ze al heel lang
bedot zijn en bedrogen, worden plotseling mobiel. Zij
dragen hun Ideeën verder. En zo kwamen de Humanisti
sche Ideeën ook In Engeland. Wjj staan verwonderd over
het aantal belangrijke Humanisten dat die tijd heeft
voortgebracht. In Engeland schreef Sir Thomas More
zjjn Utopia. Deze schepping van een ideaalstaat was heel
duideljjk een vrucht van het Humanistisch denken. In
Utopia komt geen kerk voor. Ieder mens kan zich recht
streeks keren tot God. De mens slijt zijn dagen in
ernstige levensvreugde en gezonde vroomheid. Geen
priesters die het volk uitbuiten of voedsel geven aan
domheid en bijgeloof.
Toch bleef ook More Katholiek, en terwille van de een
heid van de Christenheid, die ook deze Humanist als een
noodzaak zag, liet hij later, toen hU kanselier was van
Hendrik VIII, verscheidene Protestanten doden.
Met recht kan men zeggen dat er een nieuwe geboorte
in de lucht zat.
Ook Hendrik VIII was Humanist. Vele vervolgden von
den een wijkplaats aan zijn Hof. Nieuwe scholen werden
opgericht, nieuwe wetenschappen gedoceerd.
Erasmus was een persoonlijke vriend van de Tudor,
eveneens van More. En toen plotseling een nieuwere leer
J
verkondigd werd, geen leer van de vrije wil en van de
noodzakelU'kheid van een hoogstaand leven, geen leer over
de redding van de mens door de navolging van Christus,
maar een leer „over het verloren zUn van de mens in
schuld," een leer over de redding van de mensheid door
het zoenbloed van de Godszoon Christus, dus feitehjk
een leer als de oude leer, doch dan ln een ander gewaad
toen kozen zu alle drie stelling tegen dit nieuwe uit
vrees voor een scheuring met het oude. Het Lutheranisme
werd dus afgekeurd en niemand minder dan de Koning
zelf schreef een geleerd werk tegen de Hervormer uit
Wlttenburg. waarvoor de Paus hem een eretitel gaf
(Defensor fidel).
TIJD van nieuwe denkbeelden.
Dus ook van chaos.
Vele eenvoudigen van geest verloren hun houvast.
Men wist niet meer wat het beste was.
De alleenheerschappij in de zielen van deze eilandbewo
ners was voor de Rooms-Katholieke kerk voorbij.
Eilandbewoners zijn graag op zichzelf. Altijd voelen ze
het vasteland min of meer vijandig. Konden zU niet even
goed een kerk hebben waarvan hun eigen Koning hoofd
was? Dat was toch veel beter? Waarom moesten zij vanuit
Rome worden geregeerd? Door Italianen? Door een Paus
die soms een prooi was van Engeland's vUanden?
Nu zal het een ieder wel duldeUjk zUn waarom Hendrik
vm zün eerste huwelijk kon laten ontbmden door Engelse
geestelijken en de excommunicatie van de Paus, die daar
natuurlijk prompt op volgde, naast zich neer kon leggen.
Wel waren er duizenden die deze daad afkeurden, doch er
rees geen noemenswaard verzet. Hendrik VIII bleef Immers
Katholiek en zUn volk met hem. De weinige Protestanten
die er waren Juichten de kerkscheiding toe. omdat ze die
zagen als de eerste stap naar de grote Hervorming.
DE Koning trouwde Anna Boleyn ln het geheim. De
plechtigheid werd voltrokken in een zolderkamer van
Whitehall het paleis van de overleden Kardinaal
Wolsey. De monnik die de Koning huwde noemde zich
Brown, een naam die ln Engeland wel meer voorkomt!
Voor Anna Boleyn lag er een schaduw over de plechtig
heid, omdat alles zo heimelijk gebeuren moest. Maar de
Koning beloofde haar, haar te laten kronen voor het
voetlicht. Gans Londen zou feest vieren als hij haar
naar West-Minster begeleiden zou en de kanonnen
zouden dreunen op de Theems. Boodschappers zouden
gaan naar alle vorsten, opdat de ganse wereld het weteü
zou. Zij, Anna Boleyn, eens de geliefde des Konings,
daarna zijn vrouw, die zijn zoon en stamhouder bU zich
droeg, zou weldra mee regeren over een groot en machtig
Koninkrijk.
Was dat haar dan genoeg?
REIN BROUWER,
W. H. van Eemlandt. Schatgravers
aan de Amstel. Het Wereldvenster,
Baam 1954.
De befaamde Van Eemlandt bescliikt
over een gemoedelijker fantasie dan
Bert Japin. ZUn moord- en misdaad
verhalen zijn rustiger van verloop. De
Schatgravers aan de Amstel blijken een
stel zware Jongens te zUn. die er geen
bezwaar tegen hebben een collega of
wat in gracht of U te gooien als het
er op aankomt de poet ln handen te
krUgen. Doch inspecteur Van Houthem
beschermt zowel burger als onderwe-
reldling als dat nodig is. HU vangt de
bult, stopt ln de bak wie daar hoort en
stuurt hen, die op de rand van de af
grond gebalanceerd hebben, met een
vermanend woord naar huls.
W. H. van Eemlandt. Gevaar
lijk ijs. Uitgever als boven, 1955
In Gevaariyk Us ligt de situatie
even anders daar dit „ijs" (diamanten)
van internationaal belang ls. Een
nieuwe figuur ls de Zwitserse meisjes,
deteotive, die de zaak bijna ln het hon.
derd stuurt en aan het slot nog delen
wil in de roem van Van Houthem.
Maar dat zit haar niet glad.
W. H. van Eemlandt, De
Odeon-moorden. Uitgever als
boven. 1955.
Een UsbaarlUk familiedrama vormt
de kern van de Odeon-moorden, Drie
leden uit een familie vallen de heb
zucht ten offer. Een luisterrijk feest,
gevierd in de grote zaal van het ge
bouw Odeon en een laboratorium, zijn
de gebieden waar het bloed vloeit.
Maar niet voor niets prllkt op de om
slag het hoofdbureau van politie aan
de Mamixstraat te Amsterdam, als
waarschuwing voor allen, die de lust
mochten voelen de hand op te heffen
tegen edgen of anaermans broeders en
zusters.
CLARA EGGENK.
Vacantie of niet een boeiende detec
tive- of mysterieroman kan iemand
evenveel ontspanning gewen als een
dag uit vissen. Ook heeft een dergelijk
boek de macht een lange treinreis te
verkorten, een verregende pensiondag
kleur te geven of op warme uren de
zon in de gelegenheid te stellen haar
plicht te doen op onze te zeer ver
bleekte huiden. Maar wacht U voor
het lezen van de produoten. ontsproten
aan het brein van de moord- en mis
daadfan tas ten op het uur dat een or-
deiyk mens zUn ogen sluit voor de
nacht. Want in die stille uren zult U
de verleiding niet kunnen weerstaan
om „te zien hoe het afloopt" en dan
zal het lampje, naast uw bed op een
zeker ogenblik wedijveren met de
vroege ochtendschemer. En rillend, met
dikke ogen en bleke wangen zult U aan
het ontbyt verschijnen!
Ellery Queen. Er was eens een
oude vrouw. Zllvermeeuwserie.
Servire, Den Haag, z.J.
De reeks joolitleromans. die Ellery
Queen geschreven heeft en waarin hU
samen met zün vader de rol van ont
huller speelt, is welhaast ontelbaar. HU
ls een uitmuntend verteller en een
intelligent en geestig uitbeelder van
vreemde situaties en merkwaardige
schepsels.
Het gezin Potts met de diotatoriale
„old woman who lived ln a shoe" aan
het hofd, is bepaald de zonderlingste
familie In New-York en niemand zal
er zich over verbazen dat In him bi
zarre huls in de duurste woonwUk van
de stad de onbeschrUfeliikste zaken
geschieden. Lugubere veten, moordende
krankzinnigen althans in sohUn
en een onverwachte ontknoping zUn
schering en inslag. Doch hoe pienter
Queen's gegeven ook in elkaar zit, men
leest hem toch eerder om het verhaal
zelf dan om de moordzaak.
l OP DE BOEKENMARKT
HET BRANDENDE BEDLAMPJE
Gray's geschiedenis van diamant,
smokkel en landhuizen met geheim
zinnige ondergrondse tunnels ls van
veel simpeler allooi. Een Jonge man,
Norman Conquest genaamd, wordt vol.
komen in de luren gelegd door een
kwaaie meid met blonde haren en
blauwe ogen. ondanks de waarschuwin
gen van zijn Ueve en welmenende
vriendin. Een charmante vagebond, die
Mandevllle Livingstone heet. legt byna
het loodje, omdat hfj zUn neus steekt
in zaken, die het daglicht niet kunnen
verdragen.
Paul Capon. Naar de tegenpool
der aarde. Zelfde uitgever.
„Naar de tegenpool der aarde" ls een
roman, die men in zekere zin onder
het begrip „science-fiction" kan onder,
brengen. In navolging van Jules Veme
reist een gezelschap naar de pas ont
dekte planeet Antigeos. waar men wUn
drinkt aan het ontbyt. uit gouden scha
len eet en waarin de maan Bacchus
heet. Dat achter de gevolgen van de
liefde op alle planeten dezelfde zijn
ontdekt Rose, die als verstekellnge ln
het luchtschip is gekropen.
Carter Dickson. Een kerkhof te
huur. Zelfde uitgever.
Dicksons verhaal ls wel erg lngewik.
keld en onmogelUk. Al die soesah met
tourniquets, zwembaden, kerkhoven,
schietgeweren en messen, alleen omdat
een vader ziin dochter wil beschermen,
die op de verkeerde man verliefd is ge
worden, is gelUk aan de befaamde
sop. die deze Amerikaanse kool niet
waard ls.
Bert Japin, Post voor een dode.
Bruna Utrecht. 1954.
„Post voor een dode" is een moord
roman van eigen bodem, geschreven
door Bert Japin. de vervaardiger van
het bekroonde „Stenen voor Brood".
Het is een zeer levendig en welgevuld
verhaal. BUna geraffineerd is het
simpele begin, waarin een man in de
onschuld zijns harten een vriend gaat
opzoeken en onwillekeurig achterdocht
krUgt. omdat de brievenbus zo volge
propt zit. Wat er allemaal op deze
nuchtere aanvang volgt is werkelUk
formidabel van griezel en avontuuriyk.
heid. Toch blUven de talrijke verwik
kelingen logisch verbonden, de vele
slachtoffers verklaarbaar en de oplos
sing niet onwaarschUnljjk. Het is niet
te geloven wat het luchtige Den Haag
en het landelijke Wassenaar al niet aan
mysteries kunnen herbergen en dat
men in die gemeenten nog een oog
dicht kan doen hebben de bewoners
blijkbaar te danken aan de dappere in.
specteur Verdam die herhaaldeiyk in
levensgevaar, niet terugdeinst voor
donkere hulzen, waar UselUke geluiden
uitkomen, voor messenwerpmde moor.
denaars en onderlopende keldersom
het r"ht te laten zege -en.
