ïeuwe koers in Italië uitgesteld
/aar dit uitstel behoeft geen af-
te betekenen Gronchi woont
1 niet in Quirinaal
STftTi (XPRPSS
De stem van het wereldgeweten zal
duidelijk moeten spreken
H - bom - verbod is gemakkelijk
over de gehele aarde na te gaan
Swe ^xpress 777
i Jaargang
LEIDSCH DAGBLAD
Vrijdag 20 Mei 1955
Vierde Blad No. 28528
(Van onze correspondent in Rome)
ffjt deier dagen in Italië gebeurd ls, heeft kennelijk velen verrast. Er was
jtl/nUJH geschreven en gesproken over de vraag, of de eerste minister bjj de
jju^jning van de nieuwe president der republiek zyn portefeuille en die van
ja mede-ministers ter beschikking stelt In formele dan wel In daadwerkelijke
y^r wie de zaak zuiver democratis ch bekijkt, is dat natuurlijk helemaal
mag. Het hoofd van staat, koning of president, staat in ons modern bestel
Itfen de politiek. Het is waar, dat hij in geval van een ministercrisis de nieu-
I kabinetsformateur aanwijst en op die wijze dus een zekere invloed heeft op
het bewind. Maar ook die invloed is beperkt, want zou het staatshoofd de op-
(ntM geven aan iemand, die onder de afgevaardigden geen meerderheid ach-
r zich weet te hrijgen, dan zou de crisis open blijven.
M»»r al kan het hoofd van staat een ministerie tot stand helpen komen, hy
ia het allerminst afzetten zonder iets te doen, wat erg op een staatsgreep lijkt!
Aftreden van Scelba door de
president niet aanvaard
la goed als in ieder democratisch land
din wit in Italië alleen Kamer en Se-
ÏUt gemachtigd het vertrouwen op te
s-.-en aan de regering en deze tot af
zien te dwingen. Kamer en Senaat,
it «lamenlijke vertegenwoordigers dus,
a niemand anders.
Goed, zeggen de Itahanen, die van
de nieuwe president Gronchi iets revolu-
tonnairs verwachten, maar het is toch
Kbmikelp dat bij de ambtsaanvaarding
na een nieuw staatshoofd de ministers
bun portefeuilles ter beschikking stellen,
je nieuwbenoemde president kan dat
iftreden dus aanvaarden of niet.
Deze redenering gaat niet op. De voor
onders van algehele vernieuwing door
mddel van een crisis halen een voor
beeld aan uit de vorige eeuw, toen in
derdaad een nieuwbenoemdekoning,
Victor Emanuel II. het aftreden van het
hMnet aanvaardde. Maar dat was in
1M9. Carlo Alberto, de vader van Vic-
lor Emanuel, was tengevolge van een
Kflog tegen Oostenrijk, die het ko-
ptrlrrUk Sardinië en Piemonte verloren
had, tot aftreden genoodzaakt en de Li
berale regering met hem. Dat was dus
ra heel abnormaal ogenblik. De zaken
Man er thans heel anders voor.
Voorbeeld, dat niet op gaat
De beleefdheid wil, dat het Kabinet
lijn ontslag aanbiedt en de beleefdheid
ichrijft eveneens voor, dat het nieuwe
staatshoofd dat ontslag niet aanvaardt.
Op deze wyze heeft in 1945 ook Humbert
(Umberto) II gehandeld, toen hij, na
tens troonsafstand, zijn vader opvolg
de. Het tweede voorbeeld, dat de teleur
stelden aanhalen, ls dat van president
Enaudl. Ook daar hebben wij een voor
beeld, dat niet op gaat. In Mei 1948 viel
de benoeming van de president samen
met de verkiezingen en dus moest de re-
[ering, het vijfde kabinet-De Gasperl,
sïtreden. Dat aftreden werd om die re
den door de president aanvaard, maar
De Gasperi werd onmiddellijk belast
met de formatie van een nieuw kabinet,
dit weinig van het voorafgaande ver
schilde. Ditmaal kon de president niet
inders doen dan kennis nemen van het
altreden van het ministerie-Scelba en
dit weigeren. Grondwettelijk gesproken
sas het overbodig, dat Scelba, kennelijk
niet helemaal zeker over de houding van
tijn mede-ministers, zich door de minis
terraad een volmacht deed geven, die zo
»as geformuleerd, dat. ook al zou het
met grondwettelijk zijn voorgeschreven,
het staatshoofd toch geen keuze werd
platen.
De vorm ls niet onaardig. Scelba had
san de ministerraad bevoegdheid ver
tragen om „bij wijze van persoonlijke
uitdrukking van verschuldigde gevoelens
nn eerbied voor het nieuwe staatshoofd
het aftreden van het gehele Kabinet
un te bieden".
De president kon wel niet anders dan
aa kennis te hebben genomen van de
mededeling, op grond hiervan (en die
worden zijn in verband met de formu
lering niet onaardig) het aftreden niet
aanvaarden".
Vreemde uitleg van
Grondwet
In verscheidene kringen, waar men
blikbaar de grondwet op vreemde wijze
Wiegt of meent, dat de twee aan
gehaalde uitzonderingsgevallen prece
denten scheppen, sterk genoeg om het
gewoonterecht in de plaats te doen tre-
ta van het geschreven recht, is men
teleurgesteld en die teleurstelling wordt
Eet onder stoelen of banken gestoken.
Zowel de linkse als de rechtse opposi
tewas overtuigd dat president Gronchi
"treden zou aanvaarden. De rebelse
Poep in de schoot der Christen-Demo-
oaten (en tot die rebellen behoren meer
Kditse dan links georlënteerden), heeft
een communiqué het licht doen
Kn, waarin wordt gezegd dat „na de
diep teleurstellende weigering van de
voorzitter van de ministerraad om ken
nis te nemen van de noodzaak ener om
vangrijke verheldering, de gehele poli
tieke toestand opnieuw terdege onder
ogen zal moeten worden gezien".
Deze groep is naar het schijnt be
reid, om wanneer in de Kamer het ver
trouwensvotum zou worden gevraagd,
zich aan te sluiten by de linkse en
rechtse oppositie.
Het ministerie-Scelba, dat op een ui
terst smalle marge berust, zou dan ten
val worden gebracht.
Geen verandering
Maar Italië is een land, waar steeds
opzienbarende dingen dreigen te gebeu
ren en waar in werkelijkheid niets ver
andert. Een week geleden was niemand
feller in zyn critiek op dc regering-
Seelba dan Saragat, de leider der So
ciaal-Democraten, die verklaarde, dat de
crisis reeds geopend was en dat de drie
ministers van zyn party zouden aftre
den en daarmee een eind maken aan
het huidige kabinet.
Dinsdag tijdens de ministerraad was
Saragat de persoon, die Sceiba het meest
heeft gesteund, hetgeen nog helemaal
niet zeggen wil, dat de nogal wispelturi-
ge party-secretaris over 24 uur niet op-
J nieuw een aanval kan doen op de rege
ring! De onberekenbaarheid van Sara
gat en de „franc-tlreurs" in de gelederen
der Christen-Democraten maken het
ministeriële leven van Scelba bjj voort
during hoogst ongewis.
In sommige kringen heeft men de
boodschap van president Gronchi aan de
beide Kamers te openhartig gevonden
voor een constitutioneel president Meer
de rede van een eerste minister dan van
een hoofd van staat.
Alleen bij feesten
Maar Gronchi is steeds een man ge
weest, die voor zyn politieke overtuiging
uitkomt en wie hem kozen, kenden zijn
gevoelens en zijn begrip voor de sociale
noden van het volk.
Dat hij aan die overtuiging ook als
president trouw wenst te blyven, blijkt
ook wel uit het feil, dal hij weigert ln
het Quirinaal presidenteel paleis) te
gaan wonen. Met het oog op de kinderen,
zal de familie Gronchi een eenvoudige
woning betrekken en in het grote paleis
alleen bij feestelijke gelegenheden ont
vangen! Na zyn toespraak verwachtten
len met absolute zekerheid, dat hjj het
aftreden van Scelba zou aanvaarden
Natuurlijk Ls dit niet gebeurd en de re
gering blijft voorlopig nog bestaan, w(j
zijn geneigd te zeggen: sleept haar be
staan nog voort.
Natuurlijk kan zij zich vernieuwen,
een minder clericale en behoudende
richting inslaan en daardoor meer sym
pathie verwerven. Maar het nabije ver
leden doet voorzien, dat weldra nieuwe
verdeeldheid zal volgen tussen de drie
regeringspartijen en in de schoot der
Christen-Democratie.
Naar onze mening zullen de Kamers
deze regering eerlang ten val brengen,
hoewel ook dat iets is, dat ln Italië zel
den voorkomt.
Scelba heeft, trots alle critiek, in vijf
tien maanden tien maal het vertrouwen
van de Kamer bevestigd gekregen.
Eerst wanneer de huidige regering
werkelijk zal aftreden, zal men uit de
keuze van de nieuwe Kabinetsformateur
kunnen afleiden, in welke richting pre
sident Gronchi de verwezenlijking ver
wacht van de door hem beleden hoge
beginselen.
Het door de storm van Woensdag
hoog opgezweepte water heeft veel
schade aangericht aan de juist in de
laatste tijd weer opgebouwde strand
huisjes in de Nederlandse bad
plaatsen. Met man en macht werd
gewerkt om te redden wat er te
redden viel.
(logee. Med.-Adv.)
Voor mij de nieuwe
Wereld in hoop en vrees (IV)
(Van een bijzondere medewerker)
Eén weg staat de mensheid slechts open om zichzelf te bewaren voor de
grootste verschrikking, die men zich kan voorstellen: te weten een H-bom-
oorlog. En die weg is: géén oorlog! Dat de mens die weg zal gaan daar moet
men overtuigd van zijn, zowel in Amerika. Sovjet-Rusland, Engeland, Frank
rijk, Japan en Duitsland als in België. Nederland, Spanje. Brazilië. Peru en
Guatemala, kortom: overal ter wereld.
Want twijfelt men hieraan, weifelt men, weet men het niet. dan is dit het
zekere begin van hel einde! Het is een dwingende zaak zich de gruwelijke ge
volgen van een nucleaire oorlogvoering voor ogen te stellen en dan luide „neen"
te roepen. Eu hierbij moet men dan n i et denken aan „gezag" en „invloedsferen"
noch aan „nationale trots", „nationale waardigheid" en „prestige" en in het
geheel niet aan „macht" en „provocaties", doch enkel en alleen aan: de mens,
simpele mens! De staten en staatslieden zullen juist „prestige" en „gezag" ver
krijgen als zij verstandelijk handelen en tot een oplossing van het probleem
komen, het probleem van het atomaire Damocles-zwaard.
Einde van de machtsdroom
Bén staatsman heeft reeds gesproken,
Frankrijks premier Edgar Faure. On
langs toch heeft hij verklaard dat
Frankrijk een vreedzame atoom-mogend-
heid dient te worden. De militaire
atoomplannen, die men aan het uitwer
ken was. heeft men terzijde geschoven
en onafgemaakt laten liggen!
Faure gaf hiertjtj blijk de dwingende
eis van de tijd te verstaan. De eis. die
door de Deense Nobelprijsdrager prof.
Nils Bohr, de zeer vermaarde atoomdes
kundige. reeds geruime tyd geleden in
een open brief aan d Ver. Naties onder
woorden is gebracht.
„Volkomen begrip van de verantwoor
delijkheid en de plichten die het wereld
burgerschap eist, is in onze tijd nood
zakelijker dan ooit te voren". De mo
derne techniek heeft de naties dichter
by elkaar gebracht, maar aan de andere
kant streven vele landen naar een grote
nationale zelfstandigheid.
„Toch", zo zegt prof. Bohr. „moet
ons hoogste doel een open wereld
zyn, een wereld, waarin men elkaar
helpt. De techniek heeft thans het sta
dium bereikt, om de gehele mensheid tot
een samenwerkende gemeenschap te
maken. Deze samenwerking zou onze cl.
vilLsatie naar een tijd vol van nieuwe
ontdekkingen kunnen leiden". De mens
dc eerlijke en openhartige mens Nils
Bohr, spreekt hier duidelijke taal: het
niet een „proletariërs aller landen.
nieuwe mélange
(J)ct. NA zo zacht
Britse verkiezingsfanfares (2)
Zeven millioen kiezers geloven
het meestal wel en blijven thuis
Foor alles belangenstrijd tussen arm en
rijk Practische politiek speelt hoofdrol
(Van onze correspondent in Londen)
De grensdistricten, welke bij de verkiezingen „om" gaan (dus bijv. de Socialis
tische afgevaardigde naar huls sturen en de Tory (Conservatieve candldaat)
kiezen) bepalen, zoals wij In het eerste artikel reeds zeiden, het verkiezings
resultaat.
Maar wie zorgen ervoor dat ze omgaan?
Niet de gehelde partyaanhangers, die uit traditie altijd op dezelfde partij
6temmen. Van de 35 millioen kiesgerechtigden ligt de beslissing slechts bij de
vier Ja vijf millioen zwevende kiezers, ln welk getal ook begrepen ls het aantal
nieuwe kiezers. Abstracte beginselen spelen in de Britse politiek nauwelijks een
rol. Het ls vóór alles een belangenstrijd tussen rijk en arm, of zo men wil tus
sen de beter gesitueerden en degenen, die slechter af zijn. Hierbij mag niet wor
den vergeten, dat de welstandstegenstellingen ln Engeland, zeker voor de oorlog,
veel scherper waren dan bijv. In ons land. De reactie daarop kwam tot uit
drukking in de overweldigende Labour-overwinning ln 1945.
Labour moet het hebben van
de jonge kiezers
De economische en sociale structuur
van het land werd sinds 1945 ingrijpend
veranderd, niet alleen door toedoen van
Labour, maar ook door de gewijzigde in
zichten by de Conservatieven. Het waren
vooral de „middengroepen" welke het
nog steeds moeilijk hebben en in 1945
Labour aan de macht hielpen, maar die,
teleurgesteld, omdat hun noden niet op
korte termijn konden worden gelenigd,
aarzelend terugliepen naar de Tories. De
Conservatieven hebben door him be-
lastlngpolitlek vooral getracht deze mid
dengroepen steviger aan zich te binden
en zijn thans vol vertrouwen dat dit
lange tijd niet meer aan oorlogvoering
denken en zal er ook niet meer aan
kunnen denken, omdat dat de enige
manier van oorlogvoering de atoom
oorlog zal zijn. dat wil zeggen de zelf
vernietiging. Men zal niet meer naar het
verschrikkelijke wapen van de nucleaire
bom grijpen, niet zozeer omdat men bang
is voor de tegenstander doch veeleer om
dat men bang is voor zijn eigen kracht,
die tot zelf-vernietiging leidt I
Voortbestaan van mensheid
staat op het spel
De Franse professor Francis Perrin,
hoge commissaris voor het Franse
atoomonderzoek, is een krachtig voor
stander van een vert>od van de H-bom
en instelling van een wcderzildse con-
tróle-systeem. Een desbetreffend accoord
tussen de betrokken regeringen zou, zo
meent hij, bovendien technisch gemak
kelijk zijn te treffen. Een explosie toch
erenlgt U". maar een „wrl-Henkende kan ovmU op aarde worden vastgesteld
mensen aller landen verenigt 11"! en dc roeringen zouden dus geen con
trole-commissies op nun territoir be-
"7„tt hoeven toe te laten, zodat de militaire
£.eirvernietiging, souvereinlteit gerespecteerd kan blijven.
iDe psychologische gevolgen hiervan zo
De Weense physicus prof. H. Thirring beklemtoont prof. Perrin. zouden ove-
stelt in dit verband, dat de mens binnen 'rigens niet hoog genoeg kunnen worden
niet al te lange tijd zo machtig gewor- aangeslagen. Met zon eerste stap zou
den zal zlin. dat de droom van „nog den de betrokken regeringen immers
groter macht ten koste van de ander"
uit?°civoomd zal zijn
.Wanneer het ons gelukt", zo verklaar,
de hii „dp nu dreigende ooi log e ver
mijden dan zullen onze nakomelingen
ons prijzen, niet zozeer omdat wij hun
meer electriclteit en energie hebben
\erschaft, maar omdat door onze proef
je
Een hoge fabrieksschoorsteen van\ kwam met een dreunende klap op i richtte, was aanzienlijk, maar per-
steenfabriek te Ootmarsum het fabrieksgebouw tereent. De soonlijke ongelukken deden zich
We het af tegen de storm en I schade, die de massa steen aan-1 niet voor.
cn door onze zelfbeheersing een
Inde zal zijn gekomen aan de verouder-
j de verering van de macht en van het
militaire geweld" Onze nakomelingen
rullen ons niet vervloeken doch veeleer
dankbaar zijn omdat wij hen in staat
hebben gesteld naast her uitbannen
\an het machtsprincipe juist door
onze proeven en experimenten van on
gekende krachten in de natuur te profl-
teren. De nieuwe energieën zullen de in- voor het mensdom. En om deze eerste
tussen ontstane lacunes kunnen aan- stap mogelijk te maken raag men geen
vullen en het leven bovendien nog meer i middel onbeproefd laten'
vergemakkelijken. En de mensheid zal, Het voortbestaan van de mensheid
volgens prof. Thirring. binnen nlert al te I staat hierbij «>P het spel!
gelukt is, al verwacht niemand dat de
middengroepen nu als één man overstag
zullen gaan, zoals ze dat ln 1945 deden.
De Conservatieven zullen, zo is de ver
wachting, op hun best een zetelmeerder
heid van dertig tot veertig in de wacht
slepen.
Niet karakterloos
De zwevende kiezers, van wie zoveel
afhangt, mogen niet als karakterlozen
worden beschouwd, die de huik naar de
wind hangen. Het is goed. dat in een
democratie, waarin terecht de partijvor
ming zulk een grote rol speelt, ook een
aantal Individuen niet hun hele leven
lang automatisch op één partij stemt,
maar zyn stem laat afhangen van de
practische maatregelen, welke door d«
partijen in hun bewindsperiode zijn ge
nomen.
In een twee partijen-stelsel speelt de
practische politiek de hoofdrol.
De zwakke kant is. dat de partijen zich
in de ogen van de zwevende kiezers voor
al willen voordoen als Sinterklaas! Dat
vormt vaak het onwaarachtig element
in elke verkiezingsstrijd maar zonder
opgedreven propaganda ls nergens een
verkiezing mogelijk.
Labour moet het vooral van de Jonge
nieuwe kiezers hebben, die ln Engeland
al stemmen op hun 21ste Jaar. Uit de
statistiek blijkt dat sinds 1910, ongeacht
Inwendige partijberoeringen, het aantal
Labourkiezers gestadig blijft toenemen.
Aangezien Engeland geen opkomstplicht
bij de stembus kent. zoals wjj, zijn er
velen die niet de moeite nemen om te
stemmen. Gemiddeld blijven er zeven
millioen kiezers thuis!
Men heeft berekend dat. indien dat
niet zo zou zijn. Labour steeds over
een aanzienlijke meerderheid zou be
schikken!
Vandaar dat alle activiteit van de
partijen gericht Is op de bestrijding Tan
de apathie. Volgens het Jongste opinie
onderzoek is er minder belangstelling
toor de komende verkiezing dan In 1950
en 1951, Tooral onder Labour-aanhan-
De apathie Is voor een belangrijk deel
toe te schrijven aan het feit, dat de
omstandigheden meebrengen, dat elke
regering, hetzij Labour of Conservatief,
de middenweg moet bewandelen, het
geen bU velen de Indruk wekt dat i
daadwerkelijk te kennen geven, dat zij
zich de verschrikkingen van een atoom,
oorlog bewust zijn en die eerste stap zou
daarna door andere maatregelen ter
handhaving van de vrede gevolgd kun
nen worden.
Dc atoom-medaille heeft echter i
naast de menselijke kant ook nog een K verschil tussen de partijen bestaat
militaire keerzijde. Militaire autoriteiten en dat het daarom nodeloos ls f|
zijn namelijk minder snel geneigd uit
morele of humanitaire overwegingen vry.
willig afstand te doen van een middel.
irdoor zy de veiligheid zo niet dc
vrede menen t» kunnen beschermen.
Begint echter eenmaal de stem van
het „wereld - geweten te spreken, dan is
aarzelend misschien dc eerste schrede
gezet _op weg naar een veilige toekomst
stemmen.
Schoolsluiting wegens kou!
ln Amsterdam zijn Woensdag de leer
lingen van enkele scholen naar huls ge
stuurd, omdat ln de lokalen de verwar
ming niet meer brandde en de tempera
tuur te laag was om de lessen voort te
letten. En dat ln Mei!
