Ons menu
ALS ROODHUIDEN
DANSEN, BIDDEN ZIJ
Indiaanse mythologie uitgebeeld
in rhythmische beweging
VAN DE WEEK
WEKELIJKS BIJVOEGSEL VAN HET LEIDSCH DAGBLAD -
ZATERDAG 7 MEI -
PAGINA 4
Als in Niew-Mexico de lente aanbreekt, komen de mannen
van de stam der Taos-Indianen samen in de grote zaal (estufa)
van hun pueblo's. De oudsten hunner vertellen dan aan de
jongeren de saga's van nun volk. Mythe en historische waar
heid zijn in die saga's onontwarbaar saamgeweven. Dan verne
men de jonge roodhuiden, hoe het volk der Taos bij de dage
raad der tijden opsteeg uit het Grote Blauwe Meer (de oceaan!)
en hoe zij hun eerste pueblo bouwden te Abiquiu. En zij verne
men verder, dat de aarde hun moeder en de zon hun vader is,
en zij vernemen de geschiedenis van Po-se-yemo (Montezuma,
de grote vorst, die in Mexico regeerde, toen de Spanjaarden in
dat land binnenvielen omstreeks 1520), de legendarische held
der Indianen van Nieuw-Mexico, die maïs zou hebben gebracht
naar de pueblo's der Taos. En zij vernemen dan, welke band
er bestaat tussen hun dansen en de levensnoodzakelijke maïs.
De legende zegt: „Er was eens een
groot man. groter dan de bomen, die
de Indianen vertelde over de maïs,
hoe ze te zaaien en hoe ze te oogsten.
En hij schonk hun maïs-korrels om te
planten, waarbij hij precies aangaf, bij
welke stand van de maan ze aan de
aarde moesten worden toevertrouwd.
Hu leerde de Indianen vuur te maken
nen met zwart-wit gestreepte gezich
ten, die zowel de dansers als het pu
bliek voor de gek houden.
Dans alom
Zoals de Taos dansen, dansen ook
de andere Indianen in Nieuw-Mexico:
de Apachen, de Navajo's, de Hopi's.
de Laguna's, de Zuni's en wat er ver
heid en geluk. ZU dansen om de goede
geesten gunstig te stemmen en hun
medewerking en zegen te verlangen.
Maar zjj dansen ook om de kwade
geesten te bannen en om ziekte, lijden,
tegenslag en rampspoed te voorkomen.
ZU bidden dansende om kracht en
moed om slechte tUden te doorstaan,
en om de zo nodige wUsheid om het
grillig spel van het leven te onderken
nen. Kortom, als zU dansen, zoeken
zU zoals hun voorvaders zulks eeu
wen geleden deden contact met God
met hun God, die zU de Grote Geest
noemen, en die al wat is en leeft,
doordringt en bestiert. Dansende Rood
huiden zün vrUwel steeds biddende
Roodhuiden. ZU dansen met inachtne
ming van een eeuwenoud ritueel, waar
toe ook de aard der costumes en der
bewegingen behoren.
Kerst-dansen
Als het zonnejaar ten einde loopt,
menen de Indianen, dat zU moeten po
gen. de zon te bewegen haar reis in
ZuidelUke richting af te sluiten en
terug te keren als er weer gezaaid en
geplant zal worden. Om dit te berei
ken, houden zU omstreeks Kerstmis
dansplechtigheden, die twee h drie
dagen duren. Dan worden de buffel
en hertendansen uitgevoerd, die date
en gelastte hun de heilige vuren bran
dende te houden in de estufa's tot zUn
terugkeerEn daarom (vernemen
de Jonge roodhuiden dan) worden in
de vroege lente de maïs-dansen ge
danst. Mannen en vrouwen zUn dan
met vrolUke kleuren en gewaden uit
gedost. ZU dansen speciale gebeden
voor de zon om haar lloht en warmte
niet aan het zaad te onthouden, en
voor de regen om voor voldoende wa
ter te zorgen.
De eerste dansfestUnen van het Jaar
zUn dus vruchtbaarheidsgebeden in de
zaaitUd. Nadien komen er dansen, die
de groei symboliseren en moeten be
vorderen en tenslotte de oogstdansen,
dus gebeden en dankzeggingen voor
de milde gaven der natuur. Iedere
Roodhuid is verplicht, deel te nemen
aan die dansen. Ja, men kan zeggen,
dat dansen zowel een maatschappe-
lUke plicht als een maatschappelUk
voorrecht is. Van jongsaf-aan worden
de Jongens en meisjes dus geoefend in
de danskunst en krUgen zü onderricht
in de symboliek en de geheimen van
de dans.
Zeker, er zUn ook geheimen aan ver
bonden. De Blanke, die als niet-inge-
wUde zo'n dansplechtigheid mee
maakt. krUgt als regel slechts de laat
ste phasen te zien. Voordien worden
er in de estufa's met geheime riten en
ceremoniën allerlei dingen gedaan, die
de vreemdeling niet zien of weten mag.
De dansers moeten zich onderwerpen
aan wel eens pUnlUke behandelingen
alvorens met de dans te beginnen en
allen moeten zU als symbool van
reiniging het haar w-ssen.
Ook de in de dansen gebruikte kle
ding en attributen zUn belangrUk door
hun symbolische betekenis Veren en
vlokken katoen stellen wolken voor en
snelheid, kalebassen symboliseren re
gen of vruchtbaarheid, groene twUg-
Jes een lang leven, de moccasins wor
den met pels versierd om de kwade
geesten te weren van de voeten der
dansers. Ook clowns treden op, man-
Een prachtige vertegenwoordiger van de Apachen-stam toont zijn kunnen.
ren uit een tUd lang vóór Montezuma's
(Po-seyemo's) komst in Nieuw-Mexi
co. Doodt nooit meer dieren dan Gu
nodig hebt om te eten, zeide (aldus de
legende) in de oertUd een oude god
tot de Roodhuiden. Toen zonden zU
een maagd het woud in en ziet, het
meisje kwam terug, gevolgd door her
ten. De Indianen doodden precies zo
veel dieren als ze nodig haddenen
dansten voor het eerst hun herten-
dans, getooid met de huiden en de
horens der gedode dieren. Aldus wil
den zU de herten dank betuigen en
eren voor de redding van zoveel men
senlevens.
De merkwaardigste dansen om
streeks Kerstmis zijn „Los Matachi-
nes", die (naar de Roodhuiden zeg
gen) door Montezuma werden inge
voerd. Montezuma gelastte hun ook,
die dansen ieder jaar omstreeks mid
wintertijd uit te voeren. Inderdaad
vindt men in die dansen een oude
Aztekische satire terug. Een bruid,
Malinche, die de goedheid en de
Kerk symboliseert, is de hoofdfiguur.
Naast haar treedt een duivel op, die
verdreven moet worden. De clowns
vallen de duivel aan en de Indianen
zijn gestoken In gewaden, die sterk
aan die der bisschoppen doen den
ken.
Pow-wow
Enige malen per Jaar zijn er grote
Indianen-samenkomsten van stammen
uit alle windstreken van Noord-Ame-
rika. Een der bekendste is de pow-wow
te Flagstaff (in Arizona), maar de al
lerbekendste is toch de plechtige sa
menkomst in Gallup in Nieuw-Mexico.
Dan bereikt de dans zUn hoogtepunti
Alle deelnemers doen hun best om el
kaar te overtreffen. Maanden tevoren
reeds oefenen de dansers zich en wor
den de costumes gemaakt. Immers, de
deelnemers dingen naar een eer, die
zU hoger stellen dan welke materiële
beloning ook. De knapste Navajo-ta-
pUtwevers zetten hun beste beentje
voor. De zilversmeden der Zuni's ma
ken maanden lang overuren om iets
heel kunstigs voort te brengen. Als een
goed vakman in Oklahoma iets moois
maakt, verkoopt hü het niet, doch be
waart het om in Gallup aan zUn ras
genoten te tonen. Niet om er een hoger
prUs te bedingen, doch om de eer en
de achting, die hem dan ten deel zul
len vallen.
Het verleden herleeft
Daar, in Gallup, herleeft het Indi
aanse verleden. Daar beleeft en door
leeft de Roodhuid de geschiedenis en
de cultuur van zijn ras. Daar ziet hU
zUn herinneringen, teleurstelling, vrees,
zielestrüd en hoop op een betere wereld
gestalte nemen tudens de dansen. Daar
kan men de hoge, schrille tonen be
luisteren van het ruiterlied der Nava
jo's. daar kan men de wonderlUke,
kronkelende hoepel-dansers der Jemez
Indianen zien, daar kan men het op-
Navajo-lndianen in vol ornaat dansen een van hun ceremoniële dansen.
windende, doffe, monotone rhythm.
horen van de „Dans der Berggeesten",
zoals de Apachen die uitvoeren. Kort
om, de pow-wow te Gallup is een enige
dagen durende Indiaanse dansplechtlg.
heid. die ons de ziel van de Rode Man
nen openbaart en ons dankbaar stemt
voor die openbaring. Dansende Rooi-
huiden, biddende Roodhuiden.
(Nadruk verboden)
Laten we wanneer het enigszins
mogelUk is profiteren van de mooie
dagen, die het voorjaar voor ons in-
petto heeft, dit is de beste methode
om alle wi.iterkwaaltjes zo spoedig
mogelyk te vergeten. En de huisvrouw
die het hiervoor dikwUls te druk heelt?
Ook zu zal wel een poosje tijd kunnen
vinden wanneer zij onderstaande een
voudige maaltuden klaar maakt!
Zondag: Gevulde broodjes met ham
en kaasragoüt; gebraden varkens
haasje. worteltjes peulen), aard
appelen: custardpuddinkjes met
vruchtensaus (of overgebleven bes
sensap).
Dinsdag: Gebakken leverplakken, pos-
telein. aardappelpuree; flensjes met
dikke yoghurt en bananenmoes.
Woensdag: Gebakken kaaslap. stamp
pot van rauwe spinazie; rtjst met
rabarber. (Bruine bonen weken).
Donderdag: Jachtschotel van bruine
bonen en aardappelplakken of puréa,
andyviesla; half om half vla.
Vrüdag: Gebakken visfilets, komkom
mersla, aardappelen, gebruinde bo
tersaus: hangop met beschuit en
bruine suiker.
Zaterdag: Nasi-goreng met omelette;
fruit.
Recept: Gevulde broodjes met him
en kaasragoüt.
4 oude puntbroodjes. 2?i dl melk, 3
gr. bloem. 25 gr. boter. 50 gr. m
blokjes gesneden kaas. 50 gr. flings-
sneden magere schouderham (ook e
vervangen door boterhamworst),
zout, aroma.
SnUd van de broodjes een kapje
en hol ze met een theelepel uit. Be
smeer broodjes en kapjes met boter
en maak ze warm en croquant m
oven of koekepan. Maak ondertussen
de ragoüt. Smelt de boter, voeg blo»m
toe en al roerende de melk. Laat
saus koken, roer er de blokjes kaas.
stukjes ham. zout en aroma door.
Vul de broodjes hoog op met
ragoüt. plaats het dekseltje erop *o
schikt de broodjes op een w,nB
schaaltje.
ReceptFlensjes met dikke yoghurt
bananenmoes.
Voor 8 flensjes: 75 gr. bloem, H
liter melk, 30 gr. boter, zout, 1
Voor de vulling: V6 liter yoghurt oi
1 potje ingedikte yoghurt, 2 bananen,
basterdsuiker.
Maak een dun beslag voor de "eD,£J
en bak ze in een koc-kepan nuw
goudbruin, of gebruik overgebleven
flensjes. Schenk de dunne yoghurt
op een in water uitgewrongen doei-
je. gelegd op een vergiet. Is het vin
doende uitgelekt meng
6c.«i urcu» dan
ivergebleven dikke yoghurt me. an
ker en het moes van 2 bananen
neem ingedikte yoghurt. Leg op
flensje een deel van het yoghu.'-
mengsel en rol de flensjes op.
ze naast elkaar op een schaal
bestrooi ze vlak voor het opdien®
met poedersuiker.
Jong geleerd, oud gedaan.
der nog voor stammen en stamsplin-
ters zijn. Al dansende bidden zU allen
om zonneschUn en regen, om goede
oogsten en welstand, om goede gezond.
