ZON EN LEVEN
kiruna, waar Zweden zijn staal
vandaan haalt
WOORD
VAN
BEZINNING
V
ifenselijk vernuft overwon
krachten der natuur
WIE uwer heeft nooit eens
gezegd op een schone
voorjaarsdag, als de zon
stond te stralen aan een onbe
wolkte hemel: hè. het is net of
je opnieuw begint te leven!"
Daarmee werd tot uitdrukking
gebracht, dat er. een misschien
geheimzinnig, verbond bestaat
tussen zon en leven. Zie maar
naar wat er gebeurt in het na-
Jaar.
Als in de herfst de zon zich
van de aarde schijnt terug te
trekken, begint de aarde te kwij
nen als een bruid, die door haar
bruidgom is verlaten.
De bruid, die anders vrolijk
zich beweegt en het hoogste lied
uitjubelt, verstomt, haar blade
ren vallen neer als tranen, de
ogen worden door de mist be
neveld. haar schone kleed ver
kreukelt en haar bloemen ver
flenzen.
De bruid der aarde kwijnt en
sterft. Zij krijgt een lijkkleed,
geweven van sneeuw, de storm
zingt er de treurzang bij en op
haar graf bloeien de ijsbloemen.
En waardoor dit heengeen van
het leven? Alleen doordat de zon
is heengegaan. Maar zie nu op
de dag. waarop de zon uitgaat
uit zijn slaapkamer, waarin hij
zich in winterse rust had terug
getrokken. De psalmdichter zegt
het zó schoon: God heeft in de
wereld een tent gesteld voor de
zon; en die is als een bruidegom,
uitgaande uit zijn slaapkamer,
vrolijk als een held om het pad
te lopen. Dan gaan de ijsbloe
men verwelken, de sneeuw gaat
smelten en de storm wordt tot
zwijgen gebracht.
De doodgewaande bruid richt
zich op en wrijft zich de ogen
uit. het gekreukte gewaad wordt
gladgestreken en opnieuw ge
schikt de tranen zijn ge
droogd en met stralende ogen.
verschijnt zij lachend, met ro
zen in de haren en een vrolijke
zang in de mond.
De zon heeft de aarde levend
gekust en daarom klinkt de
nieuwe oproep:
..Keukenhof heeft weer een
open deur voor allen die het
nieuwe gewaad der aarde willen
aanschouwen". De aarde viert
opnieuw haar zonne-dag.
En de mens? Kunnen de zon
nestralen ook hen wakker schud
den en in zijn binnenste een le
ven van lente en morgenstond
verwekken? Zal de mens zoveel
aan de zon te danken hebben
dat hij zon-aanbidder mag zijn?
Zal de mens hoewel hij ver
boven het redeloos schepsel is
verheven, toch hierin zijn deel
genootschap aan het natuurle
ven bewijzen, dat hij, minstens
één dag per week zijn Zon-dag
viert?
Om dit te bereiken is meer
nodig dan de kracht der natuur -
zon. En waarom? De mens is
groter dan de zon en als gevolg
daarvan verlicht de zon de mens
niet. maar de mens staat de zon
in de weg en verkeert in het
duister En omdat de mensen
duisternis sterker is dan het
zonnelicht, kan alleen een dwaas
aromen van een natuurlijk licht,
dat ook in zijn leven van winter
zou doen ontluiken een bloem
en een lied van een nieuwe
lente. Waar is dat licht en die
zon dan wel?
Wie is er die de mens er toe
kan brengen uit zijn doodsheid
te ontwaken, het ware leven te
ontvangen en zijn Zon-dag te
vieren? Dat is Hu. die door God
zelf is gesteld als Zon der ge
rechtigheid, Jezus Christus. Wie
hem niet kent. weet niet van
Zons-opgang en Zon-dag. HU is
op de eerste dag der week als
de bruidegom uitgegaan uit de
slaapkamer van de dood, om als
Zon des heils te verschUnen in
een winterse en koude wereld
en in dorre mensenharten, vol
twUfel, ongeloof en hopeloos
heid.
HU bracht een nieuwe lente
en een nieuw geluld. En wie
zich door Hem laat vrUmaken,
gelUk de bruid der aarde, uit
doodse banden, kan in zUn le
ven Zon-dag vieren. Die zingt
niet meer het natuur-lied der
het genade lied van de hemel:
aarde: „naar de bollen". Maar
„Zon der wereld, schUn in onze
harten".
J. v. d. WIEL,
Herv. predikant te Leiden.
Zaterdag 7 Mei 1955
Holland, ik vind je zo mooi cn zo schoon.
leden, maandenlang, alleen maar
sneeuw en Us waren.
Dat enorme kudden rendieren ln
de perioden, dat de zon scheen, op de
berghellingen hun voedsel vonden en
roofvogels van allerhande aard, de
lucht boven deze barre wildernis met
hun hartverscheurend gekrU's vulden.
Neen, dat ging er bü ons moeilUk ln.
dat in luttele jaren slechts, door men
selijk vernuft en doorzettingsvermo
gen, een stad kon verrUzen. die van
een zo unieke gestalte en karakter is
geworden.
Met zoveel duizenden anderen heeft
Hans Petterson en zUn gezin in Ki-
runa, een woonstee naar zUn hart ge
vonden. Voor zUn vrouw en hem biedt
de bioscoop met de laatste Amerikaan
se films die geestelUke verpozing, wel
ke zU wensen. Is er de Zaterdagavond,
waarop hU „uit eten gaat" in een der
restaurants en kan dansen.
Dat Hans Petterson op zo'n uit
gangsavondje toch met een gemelUke
trek om de mond zit, komt, omdat zUn
werk van alle dag in de open groeve
hem zo hard heeft gemaakt als de rot
sen. waarin hU zUn boor, van de vroe
ge ochtend, tot de late avond moet
drUven.
Misschien ls hU ook niet immuun
voor de Lappenziekte, die toestand van
melancholie, die meer voorkomt dan
men wel wil toegeven.
Als wU staan op de Kirunavaara
en blikken op het vriendelüke stadje
met zUn honderden roodkleurige hou
ten huisjes, komt bij ons een gevoel
van bewondering op voor hetgeen hier
door mensenshanden is tot stand ge
bracht.
KOSTBAAR SPEELGOED-
TREINTJE
Het lUkt een 6peelgoedtreintje, dat
daar, ver beneden ons, langs het stad.
Je kruipt. Maar dat treintje, dat zo
grappig aandoet, rUdt dank zU de gi
gantische arbeid van honderden ar
beiders, die uitvoering gaven aan de
plannen van tientallen ingenieurs.
Want Kiruna heeft slechts betekenis,
wanneer het hier gewonnen yzererte
de hoogovens, waar ook ter wereld, zou
kunnen bereiken. Slechts in de zomer,
maanden kan transport over water
plaats vinden. De spoorweg moet in
het resterende jaargedeelte een moge-
lykheld voor vervoer bieden. Zo rUp-
ten de plannen voor de spoorlUn van
Lulea aan de Botnische Golf, naar de
Noorse ijsvrye haven Narvik. Het was
een gebeurtenis toen in 1902 de eerste
ertstrein naar Narvik reed. De mens
had de laatste belemmering voor een
lonende exploitatie der rUke ertsge
bergten overwonnen.
BU duizenden trokken de arbeiders
naar het Noorden, naar Kiruna, waar
een grootscheeps opgezette aanval op
de bergreuzen werd gelanceerd.
Deze veranderden van aanzien.
Tienduizenden, misschien wel mil-
lioenen jaren hadden de Luossavaa-
ra en de Klrunavaara het gebied in
de Poolstreek in ongerepte staat be
heerst. Het natuurgeweld hadden zy
weten te trotseren. Niet bestand wa
ren zU evenwel tegen de macht van
de mens, die met tal van technische
middelen zijn aanval begon.
De Kiruna vaara verloor zijn top.
Toen die was verdwenen, doken de ar
beiders in het inwendige, steeds maar
dieper en dieper. Zo ontstond een
open groeve van indrukwekkende af
meting. Iets beklemmends heeft dat
staan in het inwendige van zo'n berg
toch Wel. Boven ons koepelt zich een
staalblauwe hemel, links en rechts
ryzen dreigend de bergwanden op.
Grimmige gevaarten, roodbruin van
kleur, die zo lijkt het althans
ieder ogenblik zich op de mens willen
gaan storten, die door dynamietont-
ploffingen en trillende boren, steeds
maar verder doordringt tot liet hart
van de berg.
De open groeve is doorkruist met
wegen. Daar langs daveren de zware
Amerikaanse vrachtauto's, waarvan de
laadbakken volgestort zijn met het
ijzerertshoudend gesteente. Zwijgend
doen de mannen hun werk. Het ge
daver der vrachtwagens en het oor
verdovend lawaai, dat ontstaat wan
neer machtige grijpers zich als het
ware invreten in de losgewerkte steen,
overstemmen alles.
Een ijzige wind blaast door de groe
ve, die een lengte van ongeveer vlei
kilometer heeft en op sommige plaat
sen een breedte van enkele honderden
meters.
De niet te stillen honger naar erts
neeft het nodig gemaakt, dat de mens
ook ondergronds zal moeten gaan wer
ken. Mijngangen, die het lugubere
van elke rotstunnel hebben, zijn al ge
graven, of zijn in aanleg. De boren
zingen hun monotone zang. Tweemaal
per dag wordt de arbeid onderbroken.
Dan worden ln de geboorde gaten
van hun loonzakje. Op enkele plaatsen
ln de groeve branden vuren. Daarop
wordt het drinken gewarmd, of maal
tijden bereid.
Na gedane arbeid zullen zy met het
trammetje weer de berg afgaa.i. naar
hun huizen in Kiruna. Enkele maan
den per Jaar slechts maken zij die
heen- en terugreis by daglicht. Aan de
verblindende sneeuwstormen zyn zy
gewend. Nooit wennen zullen zy aan
de duisternis
ONEINDIGE WERELD.
In Kiruna branden 's avonds duizen
den lampen. Maar ook de Kirunavaara
is geïllumineerd. Als flonkelende ster
ren doen de honderden lampen rond
het bergmassief aan. zy maken het de
mensen mogeiyk. ook by nacht te ar
beiden.
Jrootste mijnwerkersstad ter wereld
N ontstond uit het niet
De lappendie van plaats tot plaats trekken, wonen in tenten, welke
tijdens de strenge koude met rendiervellen worden afgedekt.
springladingen aangebracht, die. wan
neer ze tot ontploffing zUn gebracht,
weer duizenden tonnen steen loswer
ken.
Dan trilt de bodem, waarop Kiruna
is gebouwd. Het ruwe karakter van
het werk is af te lezen van de gezich
ten der houwers, van degenen, die de
grypers en vrachtwagens bedienen en
van de boormeesters.
Kerels, die, geiyk Hans Petterson,
alleen geïnteresseerd zyn in de inhoud
Wanneer wij uit Kiruna vertrek
ken, kunnen wy niet nalaten te blik
ken over de onmetelijke vlakten,
welke hun einde aan de Noordpool
vinden.
Hier toont de natuur zich ln al
haar woeste ongereptheid.
Tegen de helling van die berg zo
veraf, sullen rendieren trachten
voedsel te vinden, wonen In hun ten
ten of hutten de nomaden-Lappen,
die op zo kunstige wyze de rendier-
hulden weten te bewerken.
Wat lükt de wereld hier onein
dig
(Van een bijzondere verslaggever)
Vijftig jaar geleden was de streek rond Kiruna nog een
rre woestenij. Thans is Kiruna van een vlek uitgegroeid tot de
loolsle mijnwerkersstad ter wereld Kiruna dankt zijn opkomst
m het ijzererts, dat in onmetelijke hoeveelheden wordt gewon-
uit de machtige bergreus, de Kirunavaara. z
lampen verlichten op feeërieke wijze het bergmassief
Kirunavaara.
Petterson, die zich met zyn
gefuifd heeft op een uitgebreid
ln het grootste plaatselijke
van Kiruna en tussen de
door met haar danst op de
tonen van een strykje. is
bü de maatschappU, die
-houdend gesteente uit het
silshe bergmassief, Kirunavaara
met eeltige knuisten en
harde trek om de te brede
Twintig jaar ruim woont Hans
ln Kiruna. Hy vond er zyn
en heeft twee kinderen.
h(j van zijn werk en streek
Lang zocht hy naar een pas
op de positief gestelde
Jt verdien goed", zegt hy vry toon-
Die goede verdiensten biyken
bem zwaarder te wegen dan het
leren in een open steengroeve,
hoge eisen aan het lichaam
bleken op te wegen tegen de
van een schier emdeloos du-
vinter; vier maanden vier uur
fctht is niet veel
3iu Petterson is - het biykt uit
ai - een geestelijk afgestompte.
K^fcoudt niet van lezen, niet van mu
ls alleen geinteresseerd voor
van zjjn loonzakje. Wan-
vertelt van het werk in de
He hoog boven de fjelden uit
vin de primitieve omstandlg-
wiarmede zijn vader en moe-
maar vijf en twintig jaar ge
in de buurt van Malmberget
'even en werken, valt hierin
een verklaring te ontdek
te materiële inslag van de
Hans Petterson.
«rbotten. het Noordoosteiyk ge-
U B»*an ZW(den' dat 20 groot ls
Nederland en Zwitserland
«i. was heel, heel lang een on-
'Ük gebied. Maar er waren
Bodemschatten, waarvan de win-
èr h'lT' en rijkdom betekende,
het gesteente maar uit de
"te houwen. Het percentage
'•5 was zo hoog. dat een doel-
B "Ploitatle lonend zou zyn
r toennla, misschien wel eeu-
blijven.
Probleem was mensen te vin-
kreld waren de ontberingen
imiT* mtfdosenloos k,lmaat
en genegen waren om te
iiuijrn waren
0 bij da« en bü nacht.
1 wrrden gevonden die pioniers.
bentallen, by honderden. Kerels.
j graniet gehouwen sche-
't' 'ln rij met hun houwelen en
te 'ijf gingen. By Malmberget
'n de verblindende sneeuwstor-
fta °'W ',Un pr'm'tieTe behulzin-
'telde ten temperatuur van tien
en onder nul tyna het
bloed in de aderen. Niet te tellen is
het aantal dergenen, die niet opge
wassen waren tegen de macht der
natuurkrachten en een eeuwige rust
plaats vonden onder de sneeuw, die
maanden en maanden lang de on
metelijke vlakten en hoog oprüzende
bergen meters hoog bedekte
Maar Zwedens bodem gaf zyn schat
ten prys. Was het daar koper, hier
waren het weer goud en yzererts.
Hans Pettersons vader heeft tot die
pioniers behoord. Doch de ontberin
gen, welke de vader heeft doorstaan,
kent de zoon slechts uit de verhalen.
Het werken op de Kirunavaara, hoe
hard ook, is niet te vergelyken met de
arbeid in de andere ertsgebieden, aan
het eind van de vorige eeuw.
Want van het begin af aan geschiedde
de bouw der huizen in Kiruna volgens
een systeem dat beantwoordde aan de
eisen, welke de mens aan zyn woning
mag stellen. De grootste mynwerkers-
stad ter wereld, die Kiruna heet, en
die 12.000 inwoners telt biedt, zoals
zy daar als het ware geklemd ligt tus
sen de bergen, de Kirunavaara en de
Luossavaara, een vroiyk aspect. Zy
is een dorado in een onmetelyke
streek, waarop de betiteling onher
bergzaam zo uitermate toepasseiyk ls.
wy hebben ons met moeite gereali
seerd, dat hier veertig, vyftig jaar ge-
ln de open groeve wordt dag en
nacht het ijzerertshoudend ge
steente gewonnen.
