J
EIDSCH
DAGBLAD
(ntroerende Herdenkingsplechtigheid
de Ridderzaal
111
WEERBERICHT
Krachtmeting in Saigon tussen Djem
en de militaire leiders
Gevaar dreigt, dat de junta onder
rode invloed zal komen
Dodenherdenking
en
Viering Bevrijding
X4**!, Jjargang
WOENSDAG 4 MEI 1955
No. 28516
Mi: J. W. Henny
facteur: J. Brouwer
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
1.6.40 per kwartaal; f.2.15 per maand; f. 0.50 per week
Witte Singel 1, Leiden - Giro No. 57055
Telefoon Directie en Administratie: 25041; Redactie: 21507
NA TIEN JAREN VRIJHEID
Prins Bernhard eert de doden en
Jaar Vrijheid
DE afgelopen weken is in dit Blad
If aanzien van verscheidene ge-
„nvn in ons versohiiningsgebied
£5 gesteld ..Hoe gebruikten wij 10
lijheid?"
laag aan de vooravond van de
ter jaardag van onze Bevrijding,
te; ons het juiste moment om die-
uaag te stellen in het supra-
tet nationale verband,
jinks alle uitbundige blijdschap
"sd» Mei 1945 vanwege de onvoor-
yijke capitulatie der Duitse weer-
i rerd het Nederlandse volk ge
noteerd met een hopeloos-schij-
toestand. Het overgrote deel der
es leed in ernstige mate aan on-
[ding, ons land was totaal leegge-
ra uitgeplunderdhet spoorweg-
grotendeels verwoest, het gehele
m volkomen gedesorganiseerd als
van de wegvoering van practisch
„rollend materieel,
ulo re en voor de vervulling onzer
Ddiisohe behoeften onmisbare ha-
tjtaUaties lagen in puin; belang-
agrarische productiegebieden door
iditie of mijnenvelden aan hun be
ding onttrokken; het wegennet ten
Ttmleld. de woonruimte door de
fcidementen aanzienlijk beknot,
on het leek een schier bovenmense
lijk om uit deze chaos binnen af-
jde tjjd wederom een welvarend
stad op te bouwen.
ZIEDAAR: binnen 10 jaar is dat
vonder gewrocht en beleven we mo.
teel een periode van hoogconjunc-
a!s 10 jaar geleden niet voor mo-
k lerd gehouden. Dénk zij de Hol
te energie en de grootmoedige Ame-
unse Marshall-hulp en óndanks het
lallen van de Indonesische wel-
itabronnen tengevolge van een slap
sliKsbeleld en ondanks een storm-
ip. die haar weerga niet vindt in
e vaderlandse historie.
Irter: velen hadden zich de gang van
m inders gedacht. Zii hadden ge-
gt. dat de verbondenheid en eensge-
ibekl, welke tijdens de bezettings
tot zulk een verblijdende samen-
ng leidde, zich in het politieke
ook na de oorlog zou voortzetten,
i- cj hebben zich kennelijk vergist
it Nederlandse volksaard, die blijk-
r het best gedijt temidden van een
root mogelijke differentiatie volgens
fcdienstige en politieke stromingen en
veelal subtiele nuanceringen.
Vur ondanks deze betreurenswaar
de verdeeldheid en gespletenheid, is er
feze dag slechts reden tot blijdschap
laakbaarheid voor het alles over
bade feit, dat 10 laar geleden de
tteid werd herwonnen.
l> vrijheid die we eerst moesten ver-
n ons goed te doen beseffen.
onmisbaar goed zij vertegen-
Mgt
fcvnjheid om te zeggen, schrijven en
n drukken wat ons belieft alleen ge-
Ed»a door normen van zede en fat-
0= vrijheid om desnoods met de
«te gezagsdragers in den lande van
te verschillen en daaraan open
ging te kunnen geven zonder het
ur te lopen achter slot en grendel
rarden gezet.
fc vrijheid om de kerk. de school en
*Mlitieke kleur te kiezen, welke het
RtomT' onze levensbeschouwing over.
k vrijheid tenslotte om onszèlf. om
ziln in de zin van de in 1948
;f Verenigde Naties te Parijs vast
heide universele verklaring der rech-
ran de mens.
JAREN 1940'45 hebben ons naar
J de geest en aan den lijve doen ge
voelen welk een armzalig sohepsel
huldigt hun idealen
Vanmiddag is in de Ridderzaal te Den Haag een plechtige herdenkings-
samenkomst van de bevrijding gehouden, welke werd bijgewoond door H.M. de
Koningin, Prins Bernhard en talrijke ministers en andere autoriteiten. Nadat
prof. mr P. S. Gerbrandy een openingswoord had gesproken hield Prins
Bernhard de openingsrede. Daarin zeide hij o.m.:
Het is geen wonder, dat wij ons opmaken de 10de verjaardag van onze
bevrijding op zo bijzondere wijze te herdenken.
Tien jaren herwonnen vrijheid na vijf van de zwaarste jaren in ons
bestaan als volk.
Wie zou bij zulk een gelegenheid niet feest willen vieren?
Maar toch moet er aan dat viere n van de bevrijding iets voorafgaan.
Iets, zonder hetwelk dit feest leeg en zinloos zou zijn.
Het herdenkingsfeest der bevrijding moet worden voorafgegaan door het
herdenken van al diegenen, die de bevrijding niet hebben beleefd van hen,
die door het oorlogsgeweld het leven verloren van hen, die bewust hun
leven in de waagschaal stelden en die daarna het hoogste offer brachten. Dit
offer, zonder hetwelk onze bevrijding oneindig veel moeilijker en veel minder
waardevol zou zijn geweest. Want juist het feit, dat het herwinnen van onze
vrijheid gepaard ging met zulke zware offers heeft ons de waarde hiervan
duizend maal sterker doen beseffen.
Het ten grave dragen in de oorlogsjaren van ongeteld velen is de weg
geweest naar Nederland's bevrijding.
Om die tallozen te herdenken zijn wij hier bijeen. Het is goed en zinvol
de plechtige 4 Mei-bijeenkomst te doen voorafgaan aan de 5 Mei-feesten.
Laat Nederland anderen tot i Eén groot doel
VOOrbeeld zijn Nationaal geldt precies hetzelfde. Nog
XSZ I
den. maar die nu teleurgesteld ietwat
afzijdig staan, omdat heel veel zo anders
gelopen is dan zij hadden verwacht en
gehoopt.
Laten zij beseffen, dat ook hun ge
sneuvelde vrienden gedurende de stryd
hun ogenblikken van wanhoop, hun ge
voelens van uitzichtloosheid hebben af
had. En tóch gaven zU de strijd voor
hun ideaal niet op.
Thans de daad
Hoe lang lijken oorlog en verzet al
weer geleden als wjj ons realiseren, dat
voor onze kinderen van 15 jaar en jon
ger dit alles niet veel meer is dan blad
zijde zoveel uit het geschiedenisboek.
Juist ook om hun iets duidelijk te ma
ken van wat in de moeilijke jaren door
zovelen werd gepresteerd en wat hen be-
woog. zullen wij door onze daad hun
taak teneinde moeten brengen.
Wij herdenken onze doden. Hier
b\j de monumenten op de cre-be-
graafplaatscn in de voormalige con
centratiekampen. Niet een variatie op
de Vlaamse dichtregel kunnen wij zeg
gen:
Hier liggen hun lijken al zaden in
het zand.
hoopt op de oogst, O Nederla.id!
Aan ons de taak om met God's hulp
die oogst voor Nederland binnen te
halen".
KEIZER BAO DAI
aan de warme Riviera
PREMIER DJEM
in het heetst van de strijd
De geestelijke vrijheid, zii Is de essen-
Ie ran ons bestaan. Zonder haar kén
■steven «en waarde hebben,
«t Is goed. sterkend en verstandig
to dit axioma on deze herdenkingsdag
oeen te stellen en daarbij dank-
Jur hen te gedenken die door htm
fas leven mogelijk maakten en
■irasn nieuwe Inhoud gaven.
«ogen beide gedachten tot in verre
«winst b(j ons volk levendig blijven:
k3n het slechts tot ere strekken
Onbestendig
Bilt verwacht tot Donderdagavond:
Wisselend bewolkt met tijdelijk enige
,?n. krachtige tot matige Zuidweste-
vind, weinig verandering in tem-
iwstuur. (Opgemaakt te 10 uur).
Hit KNMI deelt mede:
IVesten van Schotland ligt op het
.«Mik een diepe depressie, die nog
■"'langzaam in Noord Oostelijke rich-
rv. If Deze bepaalt het weer in een
C' Van West-Europa. Nadat van-
J sen het front ervan ons land gepas-
tJ stroomde bij Zuid-Westelijke
^übetrekkeHjk koele en enigszins on-
-wie iUCht uit over ons land. Ook
E? Zullen WÜ ons in deze lucht be-
v„, wdat in de temperatuur niet
,J fandering komt en de kans op
k, 'amehjk groot is. temeer, daar er
bvM,~flren een randstoring is aange-
•en. die m de richting van West-
wu 111 verband met de nabij-
vm ?e dePressie moet op vrij veel
««ekend worden.
5 MEI
°P: 5 07 uur; onder: 20.12 uur.
n °P: 19.10 uur; onder: 4.03 uur.
te Katwijk te 2.26 en 14.46
JW te 3.03 en 15.22 uur).
BlUn®er bestaat alt 16 pagina's
de vlaggen halfstok voor hen. die vie
len. Morgenochtend moeten zij breeduit
waaien, in vreugde voor wat mede dank
zij hen werd bereikt, en voor die nieuwe
kansen die ons. overlevenden, hierdoor
werden geboden.
Wij zijn hier bijeen om ?1 diegenen te
herdenken, die dit geluk niet hebben mo
gen kennen, die deze kans niet hebben
gekregen. En dit zijn er velen. De Prins
herdacht vervolgens tallozen van hen.
Enorme veranderingen
Wij zullen ons moeten bezinnen op
onze taak in deze tijd. In de tien jaren,
verlopen sinds 1945, zijn zij. die gedacht
hadden de wereld Europa. Nederland
terug te vinden als vóór het uitbreken
van de wereldbrand, wel voorgoed van
die waan genezen.
Enorme veranderingen zowel in Euro
pa als in Azie hebben van de wereld van
vóór 1940 niet al te veel overgelaten De
schok van 5 jaren oorlog bleek vele
ogenschijnlijk nog hechte bouwsels »e
hebben ondermijnd. Grote verschuivin
gen vonden plaats. Tenslotte vond de
na-oorlogse wereld zichzelve terug, ver
deeld in twee kampen: het IJzeren Gor
dijn en het bamboegordijn trokken dicht.
Doen wij wel alles?
Wij Nederlanders, hebben het niet ge
noeg te schatten voorrecht te leven op
dat deel var de aarde, dat de „vrije we
reld" wordt genoemd.
Wil de ere-titel ..vrije wereld" waar-
j Hjk verdiend ziin. dan zal er nog veel
moeten gebeuren. En voor die vriie we
reld vielen de doden uit de tweede we
reldoorlog
Het is hun opdracht dat wti onszelf
steeds weer zullen afvragen:
Doen wil waarlijk alles om onze kin
deren de ellende van noir een ooein? te
besparen" Resneeteren wij waarlijk en
overal de fundamentele menselijke
rechten?
Doen wij al het mogelijke om de
economische en sociale vnoruiteane te
bevorderen? Om de landen werkelijk
meer tot elkaar te brengen?
Ik geloof het niet. dat wij I11 volkomen
oprechtheid deze vragen zonder voorbe
houd bevestieend kunnpn beantwoorden.
Maar dan ziin wil in gebreken eebleven
jegens hen, die wii vandaag herdenken.
De gevallenen hebben hun leven niet
gegeven om alleen maar een ln twee mi
litaire kampen verdeelde wereld to
stand te doen komen.
Pas wanneer on economisch, on so
ciaal en op cultureel gebied eenzelfde
weerbaarheid Is bereikt, zal er Iets van
de schuld jegens de gevallenen zijn in
gelost.
Dan zullen wM waarlijk die vrijheid
hebben verkregen, waarvoor zü hebben
I gevochten.
I Nederland ls thans, tien jaren na de
oorlog, in tal van opzichten inderdaad
wonderbaarlijk herrezen. Dank zii de
inspanning van geheel ons volk. dank zij
tal van vrijwillig aanvaarde beperkingen
leven wij thans weer tn omstandigheden,
die bij het einde van de oorlog een on
werkelijk sprookje leken.
Wij mogen dat in grote dankbaarheid
constateren, maar laten wU ons door
wat bereikt werd, vooral niet in slaap
laten wiegen. De hoogconjunctuur kan
omslaan. De Internationale situatie kan
altijd snel veranderen.
Zowel het een als het ander moet ons
paraat vinden!
Internationaal zullen wjj meer open
moeten staan voor samenwerking met
al die volken, die gelijkgerichte idea
len nastreven. Aan ons is de taak om
naar vermogen mede te werken aan
een positieve eenwording. Laten wjj
het voorbeeld geven aan de andere
landen.
Onze gevallenen streden zij aan zjj
met andere nationaliteiten voor één
ideaal De na-oorlogse generatie zal
voor hetzelfde Ideaal ook moeten op
trekken met allen, die van goeden wille
1 zijn.
er veel te vaak de onverdraagzaamheid
jegens andersdenkenden.
Waarlijk, ieders hand vindt nog ge
noeg te doen. Maar laat ons dat doen,
ook en juist op het nationale terrein, in
eenheid doen.
Nieuwe ontwikkeling in Zuid - Vietnam
Ofschoon de strüd in de hoofdstad van Zuid-Vietnam, Saigon, gisteren onver
minderd voortwoedde en de regeringstroepen vorderingen maakten tegen de solda-
Zij. die in de oorlog vielen voor hun 1 ten van d(' opstandige Binh-Xo.\jcn-secte, heeft de strijd zich in feite verplaatst ^,n„ moe. ..vErdpn jneennmèn
ideaal, vroegen niet niar rang ol stand I hel militaire naar het politieke terrein. ftS». ingenomen
of politieke overtuiging. Zuid-Vietnam heeft thans een „Revolutionnair Comité", dat gisteren een
Samen stonden en vielen zij voor één vergadering hield, waarop keizer Bao Dai openlijk veroordeeld werd. Iiooggeplaat-
groot doel. ste Westerse waarnemers zijn van mening, dat premier Djem geen enkele zeggen-
Het spreekt vanzelf, dat er in een schap heeft over deze nieuwe „junta" (groep militaire leiders), maar dat de junta
tijd van rust en vrede meer mogelijk- ook geen macht heeft over premier Djem. Zij geloven, dat de premier en de junta
heid bestaat voor tegenover elkaar elkander behoedzaam in het oog houden, beiden in de hoop op een gegeven ogen-
bUk de ander v00r zün eigen doel te kunnen gebruiken. Volgens deze waarnemers
dovn, over onrc zo overtalrijke scheids- d" m;''M tn«' °"r «-der
muren zouden kunnen heenkijken om jnvloed van de Communisten komt te staan. (Er zitten twee (ex?-) Communisten
te zoeken naar dat wat vereent. Ik ge- 'n de junta). In dat geval zou de regering van het rode Noord-Victnam in Hanoi
loof dat we dat aan al onze doden uit met open armen in Zuid-Vietnam kunnen worden verwelkomd zonder dat een
de oorlog verschuldigd zijn. verkiezing is gehouden, zoals is bepaald in de wapenstilstand van Genève. Volgens
We zijn dat oók verschuldigd aan die- invloedrijke politieke kringen zijn in Saigon twee hooggeplaatste Communisten
genen, die de strijd weliswaar overleef- aangekomen om de politieke toestand te bestuderen.
Vanavond zullen in tal van samen
komsten over het gehele land zij
worden herdacht, die de strijd
voor de vrijheid gedurende de
jaren 1940'45 met hun leven
betaalden.
Hier ter stede vinden deze
plechtigheden plaats in de Pieters
kerk en bij het hierboven afge
beelde Kruis aan de Steenstraat.
Mogen velen zich geroepen voe
len om door hun aanwezigheid en
deelneming blijk te geven van hun
blijvende eerbied en dankbaar
heid jegens de gevallenen.
Elders in dit nummer zijn ver
scheidene reportages gewijd aan
de spannende dagen rond de 5de
Mei 1945, onvergetelijk voor allen,
die ze meemaakten
Foto L.D./v. Vliet
Engeland en de V.S. houden
toestand scherp in het oog
Intussen hebben Dinsdag in Saigon de
hoogste vertegenwoordigers van Enge
land en de Ver. Staten in 'dit gebied,
Malcolm MacDonald en generaal Law-
ton Collins, de crisis in Zuid-Vietnam
besproken.
Men vermoedt, dat is gesproken over
de kwestie of premier Djem verdere
steun moet worden gegeven, welke hou
ding moet worden ingenomen ten op
zichte van de revolutionnaire Junta, die
de vorming van een republiek eist. of
het handhaven van Bao Dai als staats
hoofd moet worden gesteund en welke
keuze te ondersteunen als premier Djem
wordt gedwongen af te treden.
Na de bijeenkomst met generaal Col
lins, had MacDonald een bespreking
met de Franse commissaris-generaal
Paul Ely. die Maandag ln Saigon is ge
arriveerd.
In de moerassen ten Zuiden van Sai
gon trekken de Binh Xoejen-troepen
langzaam terug en men is algemeen van
mening dat zij zich gereedmaken voor
een guerillastxijd. waarin zij zeer bedre
ven zijn. Premier Djem heeft tn radlo-
uitzendlngen bekendgemaakt, dat zijn
strijdkrachten de rebellen uit de stad
hebben gedreven en hun hoofdkwartie
ren hebben bezet. Verliezen aan beide
kanten zijn niet bekendgemaakt doch
AFP meldt, dat Dinsdag de Cao Dai-
generaal Trinh Minh in de strijd tegen
de Binh Xoejen om het leven is geko
men.
GEEN „L.D."
OP BEVRIJDINGSDAG
Ter gelegenheid van de tiende
verjaardag van onze Bevrijding zal
ons Blad morgen niet verschijnen.
Onze kantoren zullen de gehele dag
gesloten zijn.
Dit jaar nieuwe
verkiezingen 'i
Ir H. Vos, tweede voorzitter van de
P.v.d.A. en lid van de Tweede Kamer,
heeft gisteravond in een toespraak op
het Meifeest van de PvdA. het NVV en
en de V.A.R.A. in Barneveld de aanwe
zigen aangespoord tot actie, vooral
voor de komende verkiezingen. Ir Vos
zeide o.a„ dat liU niet kan garande
ren. dat er dit jaar geen nieuwe ver
kiezingen nodig zouden zijn. „Mis
schien zeg ik te veel", zo voegde ir
Vos er aan toe
In zijn toespraak zeide ir Vos voorts
nog. dat als er op het ogenblik moei
lijkheden zijn op het gebied van de
huren e.d.. deze in wezen het gevolg
z|jn van een verbreken van de interne
samenwerking.
Problemen van Nederlanders
uit Indonesië
AANDACHT VAN DE ICEM.
De Commissie voor Europese Migratie
(leem) heeft besloten met Nederland
te sDreken over de kwestie van de Ne
derlanders. die uit Indonesië terugke
ren.
De plaatsvervangende directeur van
de leem. Pierre Jacobson. stelde voor
dat een raDDort wordt Ingediend bil de
volgende zitting van de commissie, na
dat de kwestie met Nederland is be
sproken.
Intussen verklaarde het hoofd van
het Amerikaanse Bureau voor inspec
tie. veiligheid en consulaire aangele
genheden. Scott Mcleod, op de zit
ting van de Commissie dat de V.S.
bereid ziin in de komende 18 maan
den 170.000 visa te verstrekken voor
emigranten uit Europa. Hii zei te
verwachten dat in de komende negen
maanden 60.000 tot 75.000 visa zullen
worden verstrekt.