LOJJl 1 1-1
55
n
J
31
J
l\
UI
L
1
1
Kiruna, grootste stad ter wereld,
telt slechts 12.000 inwoners
ry
WOORD
VAN
BEZINNING
DE MAJESTEIT DER KROON
fr
BïRrT
je Jaargang No. 17
Zaterdag 30 April 1955
(Van i
verslaggevers)
Drie lange stoten laat de machinist op de fluit van de locomotief
horen. De trein gaat iets langzamer rijden, stopt zelfs. Het is een
vriendelijke attentie van de Zweedse spoorwegen aan ons adres.
Wij zijn de Poolcirkel genaderd en dat evenement - niemand zal
willen ontkennen, dat het dit is - wil men ons zo intens mogelijk
doen beleven.
Enkele minuten worden ons gelaten om uit te stappen, om als
het ware de wondere sfeer in te drinken, welke hier, ongeveer
500 kilometers van de Noordpool heerst. Boven ons een ontroe
rende pracht van milliarden sterren. Zij doen onwezenlijk aan,
die ontelbare flonkerende lichten, prijkend in een lucht, die niet
helemaal donker schijnt en soms door een lichtflits heel, heel
even wordt opgelicht. Links en rechts van de spoorbaan ligt de
sneeuw, soms twee, drie meters hoog. In al zijn smetteloosheid
is het landschap van een zo feëerieke gestalte, is de stilte alom
zo intens, dat men zich in een andere wereld waant
En toch behoort dit land nog tot Zweden, een Zweden van een
andere aard, een ander karakter. Op 'n bord lezen we dat we
7289 kilometer van de evenaar zijn verwijderd, ruim 1300 kilo
meter van Zwedens hoofdstad, Stockholm,
enaapdiod
„Hier houdt de wereld op",
zegt onze verslaggever, die
op zijn reis door Zweden
ook het plaatsje Jukkasjdrvi
tweehonderd kilometer be
noorden de Poolcirkel, be
zocht.
Hij vertelt in bijgaand arti
kel van zijn belevenissen in
dat deel van Zweden, dat
door de Lappen wordt be
woond.
Wat voelt de mens zioh hier klein en
boe moeilijk kan hij zioh losmaken van
deze omgeving, welke hem zo sterk
doet verstaan wat verlatenheid is. Hier
met het Jachtende, maar de rust, die
de geest zo kan verkwikken
LAPPENZIEKTE
We realiseren ons evenwel ook, dat
het die immense stilte In dit Noor
delijk gedeelte van Zweden Is, die
met de spaarzame zonneschijn ge
durende vier lange maanden, de zo
gevreesde Lappenziekte veroorzaakt.
Hierdoor wordt de mens geestelijk
zodanig aangetast, dat hij In een
toestand van een alles ondermijnen
de melancholie geraakt. De einde
loze vlakten, de meters hoge sneeuw
en de stilte: Ietwat beangstigend is
de natuur hier toch wel
Lang kunnen we hier niet me
diteren, want er is een wach
tende trein en ongeduldige men-
•M, die met slaperige gezichten
uit coupéraampjes blikken.
voort snellen wy weer, naar
«t hoger gelegen Kiruna. de. in
u e' 8rootste stad ter
•ereid, met een inwonertal van
wchts 12.000 mensen.
Als we uitstappen op het een-
'oudige, maar toch zo karakte-
latl0nnetJe van Kiruna
w *e 37 kilometer van Stock-
no.m verwijderd. Van Kiruna
tri even na middernacht, de
aan zyn laatste étappe
beelnnen Noorse haven Narvik
Mn «Klruna denkt direct
hïjl v^rerts, dat de machtige
y"greus, Kiruna va ara in onge-
zer.de hoeveelheid levert. Dag
mu Wen de zware trucks,
tn?. pt met het waarde-
nl!e,Jeslcente' naar de los-
Ui,: onwaar het zijn ver-
lrnL,vindt naar veischil-
lana oolc naar Neder-
tr Jaar geleden, was
dp «„I? £iruna. was er slechts
rcergzaamheid van een
tsn v^' rulm 200 kilometei
m «oorden van de Poolcirkel
Weet dan. dat we het in Holland bij
3 graden onder nul kouder hebben ge
had dan hier, op slechts enkele hon
derden kilometers van de Noordpool.
Want er was geen snijdende wind,
maar alleen de droge koude, waarte
gen het lichaam zich gemakkelijk be
schutten laat.
De vriendelijke portier van het
even vriendelijke hotelletje van Ki
runa moet ons, voor het slapen gaan.
toch nog even vertellen van de vreug
de. die een ieder in deze Noordelijke
uithoek bevangt, wanneer omstreeks
half Januari de zon weer haar war
me stralen over mens en land uit
giet. Dan is er feest bij jong en oud;
de vreugde uit zich dan in zangen,
aan de zon gewijd.
HGRADEN ONDER NUL
teni.het station van Kiruna bij
ondpr m^raluur van 14 graden
Dm füÜ maakten we onze plan
ter^» de k°mende dag.
««kt van 14 graden vorst?
Een stralende bruid int Lapland
met kroontje op het hoofd, met
haar man voor het altaar van het
kerkje in Jukkasjarvi.
ONS volk Is nuchter en dus
niet uitbundig, als het
feest vieren betreft. Te
minder, als het gaat om een tel
kens weerkerende gebeurtenis als
de verjaardag van onze Ko
ningin. Men zou zich echter
vergissen, als men de sterkte en
diepte der verbondenheid van
ons volk met de Kroon naar dit
feestbetoon afmat. Het jongste
verleden heeft Juist in de uren
van beproeving aan het licht ge
bracht, hoe Nederland en Oran
je synoniem zijn en hoe Oranje
levend teken is van volkseen
heid en saamhorigheid, alle ge
scheiden- en verscheidenheid
waaraan ons volk politiek en
geestelijk overigens zo ri)k is. ten
spijt. Zelfs zij. die principieel
anti-monarchisten zijn, hebben
rationele, legale gezag. De rech
ten, plichten en vrijheden van
Kroon en volk zijn hierin wel
omschreven vastgelegd, zakelijk,
doelmatig, onpersoonlijk.
Ons Koningschap is constitu
tioneel. Gebonden door Haar eed
mag ons volk zijn rechten veilig
en gewaarborgd weten by onze
Koningin.
Dat vraagt nog ander bijzon
der gezag, dat direct als zodanig
met de gezagsdrager is gegeven
en dus van strikt persoonlijke
aard is. Dit gezag is een charis
ma. d w z. een genade Gods, die
geschonken moet worden. Hier
raken wy aan de religieuze wor
tel van het gezag van Overheid
en Kroon, waarop Paulus doelt
In Rom. 13. Dit gezag vraagt
geloof, wekt vertrouwen en ge
hoorzaamheid. aanhankelykheid
en liefde Dit gezag met per-
soonlyk bindende kracht ken
merkt in het bijzonder onze Ko
ningin. Haar woorden en daden,
de plaats, die zy daardoor Zich
in het hart van ons volk heeft
weten te veroveren, getuigen
hiervan evenzeer in dagen van
vreugde als in dagen van
niets te zeggen, wanneer de mo
narchie geactualiseerd wordt in
de figuur van onze Koningin en
het Koningschap, zoals Zy daar
inhoud aan weet te geven. Een
verwerpeiyk pnncipe wordt dan
zelfs sympathiek. Hoe komt het,
dat de ganse wereld met respect
ziet naar die staatsrechterlijke
figuur van ons volk en ons er
zelfs om benyden kan? Wat is
dat geheim van de majesteit
der Kroon?
Ons volk is nuchter en dus
wars van extremiteiten. Het
zocht steeds de gulden midden
weg en wist die ook te vinden
voor zyn staatsbestel. Ons Ko
ninkrijk verenigt harmonisch in
zich de drie typen van gezag,
die nodig zyn om een volk zijn
vastheid, zijn duurzaamheid en
innerlyke binding te verzekeren,
zyn vastheid ligt verankerd in
de Grondwet, de bron voor het
Zyn duurzaamheid en conti
nuïteit vindt ons volk sprekend
uitgedrukt in zyn veibondenheid
met het Huis van Oranje De
geschiedenis van ons volk is im
mers tevens de geschiedenis van
het Oranjehuis. Zy zijn onlos-
makelyk met elkaar verweven
en verbonden. Een veibonden
heid, die de vuurproef des tyds
glansrijk heeft doorstaan Ons
Koningshuis bezit op grond
daarvan een traditioneel sezag.
En zoals ons volk in de moderne -
maatschappij, rationeel en dy
namisch als zy is. de eerste vorm
van gezag behoeft om de ,.Ge-
sellschaft.sverhaltnisse" te rege
len en te beheersen, zo is deze
vorm van gezag onontbeerlijk om
de ..Gemeinschaftsverhaltnisse"
m stand te houden.
De geschiedenis van andere
volken leert echterr. dat tradi
tioneel gezag alleen niet voldoen
de is om de Kroon duurzaam
heid te verlenen.
rampspoed en beproeving. Zy
zyn de kroon van Hare Majes
teit, die daardoor de Majesteit
der Kroon zo verheven en eer
biedwaardig voor ons maken.
Als constitutioneel Vorstin, als
telg Tan het Huis van Oranje,
als Landsvrouwe in het lichtend
voetspoor van Haar koninkiyke
Moeder is Zy die allen samen
bindende figuur, die ons Tolk
zyn hechtheid geeft en telkens
bewust maakt van zf)n koninklij
ke roeping. Daarvoor dankbaar,
daarom aanhankelijk, daardoor
diep verbonden bidden wy Haar
toe op deze dag: „God zegene U
en de Uwen. Majesteit, en met
U, door U ons ganse volk!"
W. J. H. HUB EEK
Ned. Herv. predikant
De vreemdste gewaarwording voor
ons was wel toen een stralende zon
ons 's morgens om 5 uur uit de slaap
wekte. Een blik naar buiten veroor
zaakte pyn aan de ogen. Want de
sneeuw, meters en meters hoog, pronk
te in al haar smetteloosheid. De mil-
lioenen yskristallen, die door de lucht
zweefden, leken op flonkerende dia
manten, voor welkgr verblindend
schijnsel men soms wel even de ogen
moest sluiten.
Geen mens, die by zoveel betovering
in een hotelkamer kan blyven, hoe
comfortabel die ook is. De hoogoplo
pende straat van Kiruna ligt nog ver
laten. Dan in eens een slee. voortge
trokken door een rendier, geleid door
een Lap, in zyn veelkleurig costuum.
De rode pet met klep, die weer wordt
overhuifd door wat de Fransen
noemen „pompons" (wollige bollen»
van eveneens rode kleur, ls wel het
meest karakteristieke van deze folklo
ristische kledy. Het donker blauwe
lange Jak, waarop verticale biezen ln
de kleuren rood. groen en geel zyn
aangebracht, doet door zyn wyde om
vang ietwat potsierlyk aan. Om het
middel een lederen riem. versierd met
kleurige emblemen. En aan de voeten
de schoenen van rendiervel.
De man ls de vriendelykheid zel\
Kennelyk wil hy iets aardigs zeggen
Dat moet wel afgeleid worden uit de
brede gryns. die om zyn lippen speelt
wanneer hy in een onverstaanbaai
taaltje enkele woorden spreekt Latei
op de dag zouden wy meer Laplanders
zien. mannen en vrouwen, jongens en
meisjes Dit hebben zy gemeen: klein-
smalle gezichten, waai van de jukbeen
deren iets uitsteken De huidskleur i
.an geel tot lichtbruin.
Dat zyn nu de mensen, die twintig,
dertig jaar geleden een gemakkelyki
prooi vormden voor handelaren uit de
Zuidelyke delen van Zweden en Fin
□en. die hen rykclyk voorzagen vai
drank <aquavit> In hall beneveld,
toestand verkochten de Lap.ander.-
dan hun handelswaren, zoals rendiei
vellen en de hulsviytproducten in dr
lange wintermaanden gemaakt Van
zelfsprekend waren de pryzen belachc
lijk laag. De resultaten van een arbeic
van lange, lange maanden vond eei
ïs'onlna. die meer dan belacheiyk wa
LAESTADIUS DE BOET
PREDIKER.
Maar toen kwam er een man.
Laestadius genavad, die de Lappen
met boetpredikaties te Hjf ging. Uren
en uren lang toornde deze prediker
tegen dit nomadenvolk, dat door zyn
oraties zo van streek geraakte, dat
het zyn lcefwyze grondig ging wijzi
gen. Laestadius, de door vele Zweden
veel gesmade, maar door de Lappen
vereerde boetprediker, verloste de
Lappen van hun minderwaardig
heidscomplex. Zij werden ingetogen,
wendden zich af van alles wat fri
vool was en dronken niet meer. als
er over koop en verkoop moest wor
den onderhandeld.
Veel crltiek kan men op de leer
stellingen van deze Laestadius heb
ben. maar een ieder zal moeten toe
geven, dat hU zijn volk redde van de
ondergang.
In een auto reden wy de weg van
Kiruna naar Jukkasjarvi. Jukkasjarvi
ligt op een schiereiland. Maar het om
ringende water is gestold en bedekt
met een enorme sneeuwlast. Alleen de
punten der hekken, die de erven der
spaarzame, maar vriendeiyk aandoen
de huisjes omsluiten, steken boven de
sneeuw uit. Uit al die woningen kron
kelt de rook rechtstandig op, omdat er
geen wind is.
By de school, speciaal voor de no
maden kinderen opgericht, krioelt het
van de jongens en meisjes, die onge-
lofeiyk behendig zyn op de ski's, zy
schuwen de fotoapparaten van die
vreemdelingen en zyn niet te bewegen
om ook maar een simpel snoepje van
Hollandse herkomst te accepteren. Die
sohool, waaraan een internaat ls ver
bonden. omdat de leerlingen uit
plaatsjes komen, die meer dan hon
derd kilometer van Jukkasjarvi zyn
gelegen, is voortreffelyk ingericht.
POLCIRKELN
Alle klassen kunnen met die van de
modernste Nederlandse onderwysin-
stellingen wedyveren. Op het lesroos
ter is opgenomen het vak „nomaden-
kennis", dit om de jonge Lappen te
onderrichten in de geschiedenis van
het volk, waartoe zy behoren. Het in
telligentiepeil der leerlingen is hoog
en het enige struikelblok van vele jon
gens en meisjes ls het vak rekenen.
EEN TROUWPARTIJ
De enige weg die Jukkasjarvi kent,
eindigtin de kerk. Een ietwat pop
perig bouwsel, maar dat toch wonder-
lyk past in het landschap. Het Inte
rieur is eenvoudig, maar in al zyn pri
mitiviteit uitermate sfeervol. Wy maak
ten er een huweiyksplechtigheid mee,
temidden van Lappen in hun veelkleu
rige kledy. Ondanks het feit, dat het
gesprokene voor ons onverstaanbaar
was, ging er van de dienst een wyding
uit. die ons zonder overdryvlng ge
zegd heeft aangegrepen.
Met overtuiging werd er gezongen
en gebeden, met devotie werd er ge
luisterd naar het woord van de predi
ker.
In Jukkasjarvi houdt de weg op.
Zomaar in een kerk. waaromheen de
doden van het kleine plaatsje rusten.
Achter de kerk zyn de fjelden. zy
ïyken op'een woesteny van sneeuw en
ys. waaraan geen eind is.
.Hier houdt de wereld op", zegt een
collega. Inderdaad, dat idee kregen wy
ook. toen wy blikten over de barre
vlakten, waar zomers de rendieren, in
onmeteiyke kudden, hun voedsel
trachten te vinden
Een telefonist nodig? - Plaats een Sleuteltje!
