LEIDSCH
DAGBLAD
n
5e
I Albert Einstein te Princeton op
76-jarige leeftijd overleden
Schepper van relativiteitstheorie
wijzigde natuurwetenschappelijk
denken
„Zonder de V.N. zaten we allang
zegt Truman
weer 111
oorlog'"
WEERBERICHT
A.A. conferentie is geen anti-Westerse
demonstratie
De Lontlense stakers binden in
55594ste Jaargang
DINSDAG 19 APRIL 1955
No. 28503
erp Directeur: 3. W. Henny
Hoofdredacteur: J. Brouwer
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
f6.40 per kwartaal; f2,15 per maand; f 0,50 per week
«Titta Singel 1. Lelden Giro No. 57055
Telefoon Directie en Administratie: 25041; Redactie: 21507
Slag voor wetenschap en mensheid
Geniaal physicus en groot mens
Slag voor Deense export
Als gevolg van de uitsluiting vai
70.000 boerenarbeiders ln Denemarken
worden de zuivelproducten schaars. In
tenminste één stad was men gisteren
geheel zonder melk. Ook de aflevering
van groente en fruit stagneert. Het ver
lies door derving van export wordt op
meer dan twee mlllioen gulden per dag
geschat.
(Van een onzer redacteuren)
Op 76-jarige leeftijd is te Princeton in de Veren:gde Staten overleden
prof. dr Albert Einstein, de wereldvermaarde natuurkundige, schepper van de
relativiteitstheorie en grondlegger van het moderne natuurwetenschappelijke
denken.
Niet alleen als geleerde, tevens als mens heeft Einstein zich in zijn lange
leven groot getoond, van een formaat, dat slechts enkelen beschoren is. Zijn
baanbrekende arbeid op natuurkundig terrein en zijn zuivere oordelen op het
gebied der menselijke verhoudingen hebben hem een uitzonderlijke plaats
gegeven in de geschiedenis der mensheid, die thans over de gehele wereld
treurt over het verlies van een van haar grootsten.
Het stoffelijk overschot van de natuurkundige wijsgeer is inmiddels reeds
gecremeerd.
Leiden, welk ambt hü op 27 October
1920 aanvaardde. Van tijd tot tüd
kwam hü uit Berlün over om in Leiden
colleges te geven. Na zün vertrek naar
Amerika heeft hy Leiden niet meer
bezocht. Officieel ontslag als hoog
leraar te Leiden is hem echter nimmer
verleend.
Uit de karthoteek van hoogleraren in
het archief van de Leidse Universiteit
is de kaart van prof. Einstein tydens
de oorlog verwijderd omdat hü Jood
was
Einstein leed de laatste jaren aan
aderverkalking. Hij heeft tijdens zijn
leven de medische wetenschappelijke
wereld zün lichaam aangeboden voor
onderzoek na zyn overlijden. Vüftien
uur na zün dood is zijn stoffelük over
schot gecremeerd, nadat de belangrykste
organen voor studiedoeleinden waren
verwijderd. Zo diende deze grote geleerde
ook in zün dood de wetenschap en de I
mensheid, die hem in zün lange leven
steeds zo na aan het hart hadden
gelegen.
Bijzonder hoogleraar
te Leiden
Albert Einstein werd te Ulm aan de
Donau geboren, studeerde te Zürich en
betleed de aanvankelijk de functie van
huisleraar in Schaffhausen. In Bern
werkte hü vervolgens op een patent
bureau. waar hü tüd vond zijn opzien
barende relativiteitstheorie te ontwikke
len. Na publicatie daarvan werd hij in
1911 benoemd tot hoogleraar in Praag,
waarna hü echter weer naar Zürich
terugkeerde voor een professoraat aan
de technische hogeschool.
In 1914 ging prof. Einstein als hoog
leraar naar Berlün. In zün Duitse
penode werd hem de Nobelprüs voor
natuurkunde toegekend benevens vele
eredoctoraten en lidmaatschappen van
wetenschappelüke instellingen.
In 1934 werd Einstein op grond van
zijn Joodse afkomst en wegens zün pro
testen tegen de Jodenvervolgingen af
gezet. Hij vond een gastvrü toevluchts
oord in Princeton in Amerika, waar hy
tot het laatst van zü'n leven toe be
vruchtend heeft gewerkt op de ontwik
keling van natuurkunde en wüsbegeerte.
De laatste Jaren leidde hij een wel
arbeidzaam maar toch teruggetrokken
leven.
Koninklijke familie
thuis
Terugkerende van haar vacantiereis
naar Zwitserland zyn H. M. de Ko
ningin en de jongste twee Prinsessen
gisteravond om kwart over negen in
de Regeringsdakota geland op het
vliegveld Soesterberg.
Ook de Prinsessen Beatrix en Irene
zijn gisteravond van haar vacantie in
Oostenryk teruggekeerd. Zü stapten on
negen uur op Schiphol uit het lijn vlieg
tuig, de „Willem van der Velde", eer
Convair van de KLM. De heer C. Sesink
hoofd Veiligheidsdienst Koninklijk Huis,
had de vlucht, die in Zürich begonnen
was, met haar meegemaakt.
Op het vliegveld werden de Prinses-
«n na aankomst begroet door de heer
W F. K. Bischoff van Heemskerck, de
eerste stalmeester, de burgemeester van
Haarlemmermeer, mr J. F. Jansonius, en
namens de KLM-directie door de heren
C. C. Steensma en Van de Beek
Het oponthoud op Schiphol duurde
slechts even; vlak bij het vliegtuig stond
de hofauto op het platform gereed Na
dat de prinsessen met de heren Bischoff
var> Heemskerck en Sesink waren in
gestapt, vertrok de auto in snelle vaart
naar het paleis Soestdük.
4 Mei: herdenking in
Ridderzaal
Rede van Prins Bernhard
De Commissie Nationale Herdenking
houdt op 4 Mei 1955. 's middags 15.00
uur, een nationale herdenkingsbijeen
komst in de Ridderzaal te Den Haag.
Deze bijeenkomst, welke zal worden
bijgewoond door H. M. de Koningin,
wordt geopend door prof. P. S. Ger-
brandy.
De herdenkingsrede zal worden uitge
sproken door Prins Bernhard. terwijl
bet geheel muzikaal zal worden
■ijst.
Volkerenorganisatie heeft ondanks haar
fouten nog een reusachtige invloed
„Wij kunnen de rijzende vloed
niet terugdringen"
I De \merikaanse oud-president Harry
Truman Is van mening, dat de huidige
I internationale toestand in vele opzich
ten ernstiger cn gevaarlijker is dan de
internationale spanningen, die tot de
eerste en de tweede wereldoorlog hebben
geleid. Als de organisatie der Ver. Na-
I ties niet had bestaan, ronden de gebeur
tenissen van de afgelopen tien jaar de
wereld opnieuw in e-n onb oerkte inter- 1
nationale oorlog hebben gestort, zo ver-
klaarde hij Maandag voor de subcom
missie van buitenland e betrekkingen
van de Amerikaanse S-?nt, die de
kwestie van herziening van het V.N.-
handvest bestudeert.
De organisatie der Ver. Naties heeft
nog een machtige invloed. Wat haar
zwakheden en moeilijkheden ook mogen
zün. zy is een macht waarmee rekening
gehouden moet worden en geen agressor
kan rich veroorloven haar te negeren,
aldus Truman.
De oud-president noemde als een van
de redenen voor de huidige wereldcrisis
de reusachtige sociale en economische
omwenteling in de minder ontwikkelde
delen van de wereld. Wy dienen te be-
seffen, aldus Truman dat geen macht
ter wereld het oude patroon in Azië en
Afrika kan herstellen Wy kunnen de
rüzende vloed van menselijke aspiraties
niet terugdringen in de oude kanalen.
Wy moeten de bevolking van die ge
bieden helpen bü het bereiken van haar
doelen. I
speciale relativiteitstheorie. In 1916, toen
hem reeds verschillende professoraten
ware toegevallen, bouwde hü deze ge
dachten uit tot de algemene relativi
teitstheorie. welke een omwenteling be
tekende in het natuurkundig denken
dat aan het einde van de vorige eeuw
tot voltooiing scheen te zün gebracht.
9 Slot op Pag. 2
„Nederlandse verkiezingen"
in Neder-Saksen
Een aantal Inwoners van Wolfenbüt-
tel (Neder-Saksen) heeft, niet zonder
enige verbazing, oproepen ontvangen
voor „Nederlandse landdagverkiezineen"
voor Zondag a.s.
De autoriteiten hebben nJ. te laat op
gemerkt, dat het zetfoutenduiveltje de
drukkers van de oproepen parten heeft
gespeeld. De oproep heeft n.l. betrek
king op .Neder-Saksische landdagver
kiezingen".
Meer bewolking
De Bilt verwacht tot morgenavond
Vanacht zwakke wind, hier en daar
en op vele plaatsen nachtvorst.
w!?iw overdag droog weer met meer
pouting en ongeveer dezelfde tempe-
2„ien,als vandaag. Zwakke tot matige
Tbu uit Noordelijke richtingen.
(Opgemaakt te 10 uur)
20 April
5Jpn op: 5.37 uur; onder; 19 46 uur.
"fan op; 4.16 uur; onder: 17.30 uur.
«oogwater te Katwük te 1.37 en 13.55
it nummer bestaat uit 10 pagina's
Grondlegger van
CC
moderne denken
Einstein is in twee richtingen groot
geweest: als natuurkundige en wüsgerig
geleerde enerzyds, als mens anderzijds.
Een grootheid, die zün dood tot een
verlies voor de gehele mensheid maakt.
De moderne natuurkunde, astronomie
en techniek dragen zün stempel en zou
den in hun huidige vorm niet mogelijk
zün zonder de geniale gedachten, welke
Einstein formuleerde en welke hem een
onvoorstelbare plaats in de wereld der
wetenschap bezorgden.
TRAGIEK
Het is de tragiek van het leven van
Einsteir geweest, dat aanvankelijk te
weinigen in staat waren hem in zün
wetenschappelijke gedachtengang te
volgen, en dat later mede door die ge
dachten de natuurkundige en techni
sche wetenschappen dc mensheid ver
nietigingswapenen in handen gaven,
die hü als pacifist, als man van de
vrede en verdraagzaamheid, veraf
schuwde.
Na een weinig spectaculaire Jeugd als
zoon van een intellectueel eenvoudige
koopman in Ulm aan de Donau, toen
niets er op wees dat de wereld hem eens
als een der grootste genieën der mense-
lüke geschiedenis zou eren. kreeg nü
tüdens eenvoudige ambten gelegenheid
baanbrekend wetenschappelük werk te
verrichten.
In 1905 verraste hy de wetenscnappe-
lü'ke wereld door de publicatie van zün
Agenda is mager uitgevallen
Irak's leider laakt communisme
Het is nog te vroeg nu reeds voorspellingen te doen over de eventuele
resultaten van de AA-conferentie te Bandoeng. Wel kan echter worden gezegd,
dat de initiatiefnemers tot de conferentie volledig terecht de in de Westelijke
hoofdsteden geuite vrees, dat de samenkomst in Bandoeng een anti-Westerse
manifestatie zou worden, ongegrond hebben genoemd.
De agenda der AA-conferentie, zoals die uiteindelijk door de leiders van
de delegaties is goedgekeurd, is aanmerkelijk magerder dan de voorlopige
agenda, waarover Zondagavond informeel overeenstemming was bereikt. De
definitieve agenda bevat de volgende 5 punten: I. economische samenwerking;
2. culturele samenwerking; 3. de rechten van de mens en zelfbeschikking; 4.
vraagstukken van afhankelijke volken; 5. bevordering van de wereldvrede en
samenwerking.
Tevens werd aangekondigd, dat de Tunesische en Marokkaanse problemen
besproken zullen worden.
Uit de voorlbpige agenda zün dus be- Portugese bezittingen, of de kwestle-
langryke zaken als het lidmaatschap Nieuw-Guinea.
van de V N. en vreedzame co-existentie Westerse waarnemers achtten het
verdwenen. Waarnemers merkten op. voorts van hêt grootste belang, dat uit-
dat de kwestie Tunis en Marokko met eindelyk besloten is geen speciale pro-
name genoemd en officieel bekend zün cedure voor de conferentie vast te stel-
gemaakt door autoriteiten ter conferen- len. maar dat men zich aan de interna-
tie, terwül zulks niet het geval is met de i tionale gebruiken zal spiegelen. Indien
het tot resoluties komt. zullen die slechts
op basis van unanimiteit worden aan
genomen, waardoor kwesties als vreed
zame co-existentie, en hettoetreden van
China tot de VJf., wel niet als aanbe
velingen van de conferentie aan de orde
zullen komen.
De afgevaardigden van de Colombo-
landen hebben zich ujtgesproken voor
het verlenen van een vetorecht aan
alle 29 delegaties, die de conferentie
büwonen. Hierdoor zou het büna on
mogelijk worden, dat de conferentie
tot besluiten zou komen over nauw
keurig omschreven punten.
De rede, waarmede president Soekar-
no de conferentie opende, is algemeen
door de leden van de delegaties geroemd.
Het hartstochtelüke beroep op Aziatisch
-Afrikaanse eenheid heeft zeer zeker in
druk gemaakt. Intussen is het nog niet
zo ver: het is juist de verdeeldheid over
de wereldbesohouwelüke problemen, die
althans op de eerste dag het aanschün
van de conferentie heeft bepaald.
De sfeer in Bandoeng is overigens
goed. Zü kan worden omschreven als een
van zakelüke welwillendheid en van
verwachting.
Scherpe aanval van Jamali
De leider van de delegatie van Irak,
Fadhil Jamali, is gisteren de tot dus
verre grootste ovatie deelachtig ge
worden toen hü in zün rede het ko
lonialisme veroordeelde. deed daar
bij een aanval op de Franse politiek in
Noord-Afrika en de rassendiscrimina
tie In Zuid-Afrika. Het Zionisme
noemde hij ..een van de zwartste
hoofdstoffen uit de geschiedenis". Van
het communisme verklaarde Fadhil
Truman sprak ach krachtig uit tegen
terugtrekking van de Ver. Staten uit de
volkerenorganisatie. Ook voelde hij
niets voor een eventuele schorsing van
de Sovjet-Unie als VN-lid.
Bonn ongerust over
toestand in Berlijn
Het West-Duitse kabinet zal volgende
week in Berlün büeenkomen om te spre
ken over economische hulpverlening op
lange termün aan de stad Berlün. Vol
gens welingelichte kringen wijst deze
a-s. kabinetszitting in Berlün - een zeld
zame gebeurtenis - op een ernstige be
zorgdheid van de West-Duitse regering
over de ontwikkeling van de economi
sche toestand in Berlün naar aanleiding
van Communistische dreigementen.
Heden, Dinsdag, zou dc burgemeester
van West-Bcrlyn, dr Otto Suhr, die zich
op het ogenblik in Bonn bevindt, op
nieuw besprekingen voeren met rege
ringsautoriteiten. in hoofdzaak over de
kwestie van de tolrechten, die onlangs
door de Communisten zün verhoogd.
Jamali, dat het de wereld stelde te
genover „een nieuwe vorm van kolo
nialisme, nog dodelüker dan de oude
vorm". Slechts door de V.N. sterk te
maken kan vrede worden bereikt, be
toogde hü-
Jamali viel. onder zeer luid applaus,
Israël aan. welk land hy een „onwettige
staat en een agressor" noemde.
Nog scherper was zün hierboven ge
noemde aanval op het communisme. Hij
waarschuwde ervoor dat nieuwe staten
„van de regen in de drop" kunnen ko
men als zü, na pas hun onafhankelük-
heid te hebben verworven, onder com
munistische Invloed komen.
Telkens als Jamali het woord commu
nisme bezigde keek hü in de richting
van Tsjoe-En-lai en zijn Chinese dele
gatie.
Het communisme ls „een nieuw soort
kolonialisme dat gewyd is aan verove
ring en overheersing, een eenzijdig ma
terialistisch geloof waarin God en de
geestelüke erfenis van de mensheid ge
loochend worden, zo zei hü-
Volgens Jamali zijn er op het ogen
blik in de wereld drie internationale
machten, die de vrede en de harmonie
verstoren en die op vastberaden wijze
moeten worden bestreden, het kolonia
lisme, het Zionisme en het communis
me. Het kolonialisme achtte dc dele
gatieleider niet meer gevaarlek. „Het
feit. dat de meesten van ons. die hier
aanwezig zijn. nieuwe landen zijn die
hun vrüheid en onafhankelijkheid
hebben verkregen. Is een goed bewüs
Slot op Pag. 2
Spoedig weer kranten in Engeland?
Gisteren is voor de 500sle maal ken oor deze bijzondeie gelegen- bij liet vertrek aanwezig. Dc
sinds 194S een emigrantenvliegtuig I heid was de president-directeur van Ader begeleidt enkele jonge
van de KLM van Schiphol vertrok-\de KLM. de heer Aler. persoonlijk* grantjes naar het toestel.
Bereid tot hervatting van
arbeid bij heropening van
overleg met directies
(Van onze Londense correspondent)
Er is thans voor het eerst een licht
punt te bespeuren in het krantencon-
fllct. Het initiatief is overgegaan naar
de niet-stakende Federatie van zetters
en drukkers wier 15.000, in het dagblad-
bedrüf werkende leden, sinds 19 April
door ontslag als gevolg van de staking
zün getroffen. Gisteren werden, onder
leiding van de voorzitter van het Britse
verbond van vakverenigingen, de bestu
ren van de bonden bijeengeroepen met
de leiders van de stakende organisaties:
de Bond van machlnepersoneel en de
Electriciensunie. De typografenbonden
maakten duidelük, dat zü zo spoedig
mogelük een eind aan het conflict ge
maakt willen zien en stelden voor. dat
op informele wüze contact zal worden
gezocht met de Vereniging van dag
bladeigenaren
Dc stakingsleiders bleken bereid hun
leden te adviseren dc arbeid te hervat
ten zodra dc onderhandelingen met ue
dagbladcigenarcn zouden worden her
opend. Dit is een belangrijke sia.o voor-
eilli- waar,s omdat de stakende bonden blijk-
I baar hun standpunt hebben laten varen.
I dat zü pas besprekingen zullen voeren
indien de directies bereid zün een gro
ter bedrag aan te bicden dan tot nu toe
het geval was. De stakende bonden aan
vaardden het voorstel van de typogra-
fenorganisaties in het besef dat ook de
laatsten ontevreden zün over het door
de eigenaren aangeboden bedrag, al
heeft een aantal honden dit aanvanke-
lük aanvaard. De Vereniging van dag
bladeigenaren was bereid toe tc geven
aan het verzoek om een informele be
spreking te houden. Deze zou vanoch
tend beginnen.
Of daaruit de door de bonden g»
wenste nieuwe loononderhandelingen
ook zullen voortvloeien, dient nog te
worden afgewacht. Tot dusver waren de
dagbladen immers niet genegen veicer
te gaan dan vüf gulden per wek. ter
wül de stakers daarentegen 29 go den
vroegen.
Indien de directies echter bereid zün
nu meer aan te bieden dan volgens huh
oorspronkelük voorstel, ls er alle kms
dat de staking binnen enkele dager, ol
misschien zelfs terstond, ral worden op
geheven.
treft, heeft de Britse Transpjrtcommis-
sic in het belang van de spoorwegen en
in het nationale belang de vakbordrn
verzocht het besluit om l Mei tol sta
king over te gaan, te herroepen.