Rond de 5 Mei-laan komen 654 woningen, 64 winkels, 36 garages
I
Te weinigen naar Leidén voor
natuurphilosopliiscli congres
Grootheid en begrenzing
94ste Jaargang
LEIDSCH DAGBLAD
Donderdag 14 April 1955
No. 28499
JSog dit jaar de bouw van een stad in de stad
In Zuid-West straks gezellig winkelen
Indien de Leidse Raad straks lijn toestemming zal geven vóór Augustus
komt Het plan nog in de Raad en men ook van hogerhand met de plannen
accoord gaat een redelijke kans is hiertoe aanwezig zal binnen enkele
jaren in Leiden een stad in de stad verrijzen. Leiden, wij behoeven dit plan
slechts in zijn algemeenheid te bezien, gaat niet haar tijd mee en is bezig een
lang gekoesterde wens In vervulling te doen gaan. Waarom, zo redeneerde
men in het College van B. en W., zou Leiden niet dat tot stand kunnen
brengen, wat in steden als Den Haag, Rotterdam en Amsterdam wel mogelijk
h: een woning- en winkelcentrum in afzonderlijke delen der stad. Heeft Den
Haag zijn Fahrenheitstraat en Lorentzplein, Rotterdam zijn Schiedamseweg en
Beijerlandeelaan, Amsterdam zijn Evertsenstraat en „Ferdinand Bol", in welke
delen dei stad de winkels zich aaneenrijen, Leiden zal daarbij straks niet achter-
l blijven. In het Zuid-Westen der stad, ter hoogte van de 5 Mei-brug aan de
Zoeterwoudseweg is n.l. een woon- en winkelcentrum cedacht, waarin plaats
it voor 654 woningen, 64 winkels, 36 garages en vier verhuurbare ruimten,
w.o. een café-restaurant.
Ook een Café-Restaurant
Wethouder Jongeleen, die ons één
lewr dagen aan de hand van de bij dit
irtlkel afgedrukte maquette een inzicht
laf van deze plannen, maakte ons al-
(reerst vertrouwd met de plaatselijke
(tuatle. In het verlengde van de 5 Mei-
>rug deze brug kan men vinden aan
Ie Zoeterwoudseweg tussen het gebouw
»an de H.C.W. en de Leidse Wolspinne
rij is de 5 Mei-laan geprojecteerd.
Staande op One brug is ter linkerzijde
tan de nog niet aangelegde 5 Mei-laan
dit woon- en winkelcentrum „in kaart
e»t". Vóór dit centrum is een prome-
ari< van WO meter lengte en 40 meter
projecteerd. Op deze promenade (bre-
wandelweg, met parkeerplaatsen voor
j'si zijn tien z.g.n. dagwinkels (twee
e'.k blo» ontworpen. Iedere winkel
ir een oppervlakte van plm. 80 vier-
ite meter; de winkels zijn aan drie
•u van glas voorzien. Aan het begin
leze promenade (het lage met een
r» dak afgedekte blok. geheel links
ÏM foto) is ruimte gereserveerd voor
bou# van een eenvoudig café-restau-
u
Lar ?s deze promenade zijn drie wo-
f-rl okken. met in totaal 72 woningen,
f Tc;ecteerd. Woningen, welke bestemd
g ote woonkamer (20 vierkante me-
pri. 'reft men in deze woningen 2 of 3
■tapkamers aan. benevens een douche-
t en keuken. Gelijkvloers (onder een
p'" luifel) bevat ieder blok acht win-
met daarachter een dagverblijf en
■f-izun. Bovendien is achter iedere
Intel een garage (oppervlakte 20 vier-
ante meter) gelegen. Indien men hier-
an ^een gebruik wenst te maken, kan
eze afzonderlijk worden verhuurd. De
logelijkheid wordt aan toekomstige
uurders opengelaten om de boven de
inkel gelegen étage te betrekken, zo-
at van één geheel gesproken kan wor-
mi Aan de achterzijde van de wonin-
en bevindt zioh een balcon van 8 me-
tr laagte en 1.70 meter breedte.
FLATGEBOUW VAN ZEVEN
WOONLAGEN
In het verlengde van de promenade
h een plein van 150 bij 45 meter ge
dacht, dat wordt omzoomd door drie
winkel- resp. woonblokken, waarvoor
een stijlvolle groen versiering (ook op
de promenade ls dit het geval) wordt
aangebracht.
Aet ,grote woniiAg- en winkelcomplex
geheel rechts op de foto) krijgt de
orm van een flat, met zeven woonla-
waarvan er nog één op de maquette
titbreekt Dit flatgebouw krijgt een
pgte van ongeveer 100 meter, bij een
epte van ruim 12 en een hoogte van
I meter. In deze flat zijn 77 woningen
olftorpen voor 1 tot 2 en 25 woningen
~r 4 tot 6 personen. Gelijkvloers ko
en twaalf winkels, waarvan het voor-
•nzicht zal worden ontworpen in over-
muu e toekomstige huurders. De
lelijkheid bestaat, dat één gegadigde
rote winkelmaatschappijen hebben er
M* Interesse voor) de beschikking
hi ?ver twee drie winkelruimten,
r I, I" gecombineerd worden.
Aan de achterzijde van dit gebouw.
Bn'n 0 m twee liften komen, komt een
anaery waarlangs de diverse wonin-
bereikbaar zijn.
JTegenover en rechts van dit flatge-
Ei« *.een blolc van resp. tien win-
birfvfi nllS woningen, en van acht
Fikels en 16 woningen.
CENTRUM WORDT CENTRAAL
VERWARMD
tiet Ugt in de bedoeling om dit ge-
woon- en winkelcentrum, waarvoor
w Wr E- F Oroosman. architect te
i erdam. het ontwerp maakte, cen-
a t« verwannen, terwijl van de ge-
e te la uitgegaan, dat de winkelvoor-
San de "ehterzijde van de winkels
•onien aangevoerd
BOt'W VAN 251 WONINGEN
ACHTER WINKELCENTRUM
het ln het voornemen om
Ouig met de bouw van dit win
kelcentrum over te gaan tot het bouwen
van 251 woningen, gelegen aohter, dus
ln de onmiddellijke omgeving van dit
centrum. Vyf-en-twintig van deze wo
ningen zijn bestemd voor bejaarden, ter
wijl voorts in de plannen is opgenomen
de bouw van 38 eengezinswoningen. De
resterende woningen (z.g.n. flatwonin
gen) zijn bestemd voor een gezin van 3
tot 4 personen.
EN NU NOG 193 WONINGEN
Komt men op deze wijze tot de bouw
van in totaal 461 woningen, aan de
overzijde van dit centrum, dus aan de
rechterzijde van de 5 Mei-laan, zal
vermoedelijk nog deze maand bij de
Raad een plan worden ingediend tot
de bouw van 193 woningen. Woningen
naar een ontwerp van de Leidse ar
chitect, de heer P. W. A. van Dam, en
in premie-bouw te bouwen. Met dit
aantal komt men dus in deze omge
ving op in totaal 654 woningen, ter
wijl bovendien plaats is gereserveerd
voor de bouw van 36 garages.
MET BOUW VAN 199 WONINGEN
VOOR GOEDE WONING BE
GONNEN.
Moeten bovenstaande plannen uiter
aard nog enkele instanties passeren,
meer concreet kunnen wij zijn over de
bouw van de 199 woningen die aan het
verlengde van de Boshuizerkade zullen
verrijzen en in exploitatie worden ge
geven aan de Woningbouwvereniging
„De Goede Woning". Juist, deze week is
men met de bouw begonnen!
Wethouder Jongeleen, die de plannen
voor de bouw van dit woon- en winkel
centrum ook gisteravond in een verga
dering van de Leidse Middenstandscen
trale besprak, meent echter goede reden
te hebben, dat nog dit jaar kan worden
overgegaan tot de bouw .althans aan
besteding. van „deze stad ln de stad".
Een centrum in Zuid-West waar het
straks gezellig winkelen zal zijn
Op de voorgrond de brede pro
menade. die voldoende ruimte laat
voor parkeren. Geheel links de
ruimte, die gedacht is als café
restaurant. Bij de bomengroepen
Reacties uit
Middenstandskring
De vele aanwezigen, die gisteravond
de in café-restaurant ..In den Vergul
den Turk" gehouden vergadering van de
Leidse Middenstands-centrale bijwoon
den, toonden zich vrtjwel algemeen op
getogen over dit plan. Hoewel er uiter
aard nog wel het een en ander te wen
sen overbleef zo toonde men o.a. de
wenselijkheid aan van de bouw van een
bioscoop en zweminrichting in dit cen
trum kon men zich in grote lynen
met de opzet verenigen.
Wethouder Jongeleen wees er by de
beantwoording van de vele vragen o.m.
op. dat zij, die zich in de toekomst ln
dit winkelcentrum willen vestigen, dit
voornemen kenbaar kunnen maken bij
hun middenstandsorganisatie of bij het
secretariaat van de L.M.C. (Pieterskerk-
straat 6a). Het ligt in de bedoeling, dat
bij toewijzing van een winkel eerst over
leg zal worden gepleegd tussen het Ge
meentebestuur. de woningbouwvereni
gingen en de Leidse Middenstandscen
trale.
De heer J. C. J. Lambermont, onder
wiens leiding deze bijeenkomst stond,
dankte de wethouder voor zijn uitvoe
rige en openhartige toelichting.
M
komen de z.g.n. dagwinkels (twee
in ieder blok). Langs de promenade
komen drie woon- en winkelbtokken
in totaal 24 winkels). Op de ach
tergrond rechts het grote woon- en
winkelflat. met daartegenover en
als afsluiting van het plein nogmaals
twee woon- en winkelbtokken.
(Foto L.D./Van Vliet.)
Woningbouw ver. „Eensgezindheid"
gaat jubileren
In veertig jaar 889 woningen
De Woningbouwvereniging „Eensge
zindheid" gaat jubileren! Nu al veertig
jaar (21 April 1915 werd „Eensgezind"
heid" opgericht) zet deze Vereniging
zich in ou| niet alleen uitbreiding aan
het Leidse woningbezit te geven, doch
ook om te komen tot zo doelmatig mo
gelijk ingerichte woningen. In belde
ls zü geslaagd! De woningen van de
door „Eensgezindheid" in exploitatie
genomen woningen mogen worden gt-
zien, terwijl het woningbezit momen
teel 889 woningen bedraagt.
Het initiatief tot de oprichting van
deze Vereniging ging indertijd uit van
de Leidse Chr. Besturenbond, waarvan
het bestuur in die dagen de noodzakelijk
heid inzag om te komen tot een solide
(en betere) arbeiderswoningbouw.
Het eerste bestuur onder voorzitter
schap van de thans overleden heer F.
Eikerbout. ontwierp een plan tot de
bouw van 118 woningen, w.o. drie win
kels. op een terrein gelegen aan de zyi-
singel. 9 Maart 1918 was dit plan ver
wezenlijkt. In 1922 kon de Vereniging
opnieuw 114 eengezinswoningen en 15
beneden- en 21 bovenwoningen aan haar
woningbezit toevoegen. Was dit bezit ln
1926 reeds gestegen tot 382 woningen.
Waar het woon- en winkelcentrum
zal komen. Op deze foto is nog een
gedeelte van de 5 Mei-brug. ge
legen nabij de Zoeterwoudseweg.
zichtbaar. In het verlengde van deze
biug komt de 5 Mei-laan. Links van
deze laan komt het woon- en win
ketcentrum. terwijl aan de rechter
zijde van deze laan de 193 wonin
gen. te bouwen naar een ontwerp
van architect P. W. A. van Dam.
zullen verrijzen.
(Foto LD./Van Vliet.)
Ruim honderd van elders
Opening en algemene inleiding
in groot Auditorium
Het zeventiende jaarlijkse congres van de Organisatie van Natuurphilo-
sophische en Technologische Faculteiten in Nederland wordt dit jaar in Leiden
gehouden gedurende een d.ietal dagen. Dit congres omvat wetenschappelijke
voordrachten, excursies en ontspanning, tijdens welke ontmoetingen de studen
ten in de exacte wetenschappen van de verschillende centra voor hoger onder
wijs in den lande hun contacten nauwer kunnen aanknopen. Van industriële
zijde is in belangrijke mate financieel bijgedragen tot welslagen van het congres.
Gistermiddag vond de opening plaats, gisteravond was er na een gezamenlijk
diner een algemeen georiënteerde wetenschappelijke lezing.
Leidenaren
in de meerderheid
In het Groot Auditorium kwamen
de deelnemers des middags bijeen voor
de openingsplechtigheid, welke werd
bijgewoond om. door de rector magni
ficus prof. dr J. N. Bakhuizen van den
Brink, de burgemeester van Leiden jhr
mr F H. van Kinschot, hoogleraren van
de Leidse natuurphilosophische facul
teit. vertegenwoordigers der subsidiëren
de industrieën, en de besturen der na
tuurphilosophische studentenfaculteiten.
De heer J. W. Tuyn. praeses van de
voorbereidingscommissie van het con
gres. sprak in zjjn openingswoord te
leurstelling uit. dat tegenover onge
veer 120 Leidse deelnemers aan het
congres nog geen 110 deelnemers van
elders aanwezig waren. Het doel van
het congres, bevordering van het in
ter academiaal contact, komt daar
door iu een wankele uositie te verke
ren. Spreker hoopte dat in deze ver
houding bij toekomstige congressen
verbetering zou komen.
De rector magnificus prof dr J. N
Bakhuizen van den Brink sprak in een
kort woord over de belangrijke plaats
welke de natuurwetenschappen steeds in
het geheel der Leidse wetenschapsbe
oefening hebben ingenomen en herin
nerde daarbij in pet bijzonder aan het
feit. dat dt eerste ingenieursschool in
den lande te Leiden gevestigd was sinds
1600. Uit deze school heeft zich later de
natuurphilosophische faculteit ontwik
keld
Tweeërlei
verantwoordelijkheid
Eigen karakter
Wederom ln het Groot Auditorium
van de Academie kwamen de deelnemers
aan het congres des avonds bijeen voor
een algemene Inleidende wetenschappe
lijke voordracht door prof. dr P. H. van
Laer. hoogleraar in de Thomistische
wijsbegeerte aan de Leidse Universiteit,
onder de titel „het eigen karakter der
natuurwetenschappen Spreker werd
ingeleid door de heer J, W. Tuyn. prae
ses van de voorbereidingscommissie.
Prof. Van Laer waarschuwde ziin ge
hoor voor overschatting van waarde, be
tekenis en karakter der natuurweten
schappen
Grootheid door begrenzing
Hoe belangrijk de natuurwetenschap
pen ook mogen zijn. zij zijn ln al deze
drie aspecten aan een natuurlijke be
grenzing dooi nun wezen gebonden. Men
zou het zelfs zo kunnen formuleren, dat
juist de grootheid van deze weten-
schapstak slechts geconstateerd kan
worden, als men die grootte vast kan
leggen in de maten van haar begrenzing.
Uit de grootheid vloeit onomstotelijk een
begrenzing voort
In drieërlei opzicht tekende prof Van
Laer het karakter dier begrenzing in
grote lünin het groter verband der we
tenschappen in het algemeen, tegenover
de wijsbegeerte als wetenschap in het
bijzonder en tegenover het Godsbegrip
in uiterste instantie.
Vooits sprak nog de voorzitter van het
dagelijks bestuur van de organisatie der
faculteiten, de heer E H. de Nooy, die
een kenschets trachtte te geven van de
plaats der natuurwetenschappen in de
huidige maatschappij, zowel In prac-
tisch als ir. geestelijk opzicht.
Spreker concludeerde, dat de na-
tuuruetenschappellijke onderzoeker
slechts de mogelijkheden voor de
samenleving schept, doch niet be
paalt welk gebruik de maatschappij m,
M.Va«nHn,aa,,klKHet jS~htcr ingsmethooen!
hij zich ook bewust is van zijn taak
als mens cn zijn verantwoordeiijKheid Uit een usurpatie van de natuur-
als zodanig, op grond waarvan een zo wetenschappen tegenover de andere
breed mogelijk contact van grote groepen kan maar al te licht een af-
waarde is. wenden van de andere geestes weten-
Tussen de wetenschappen
Spreker weidde uitvoerig uit over de
in dit verband meest aanvaardbare on
derverdeling der wetenschappen in zijns-
en ordeningswetenschappen De natuur
wetenschappen bewegen zich op een be
perkt terrein der eerste groep, en wel op
een deel van de ervaringswetenschap
pen die hi) splitste in mens-, natuur-
en cultuurwetenschap, alle behept met
een eigen karakter van object en onder
schappen in een eigen Isolement
voortvloeien dat voor de wetenschaps
beoefening. de toepassing van haar
resultaten en de mens zelve grote ge
varen meebrengt.
Van zeer veel waarde achtte spreker,
dat de beoefenaren der natuurweten
schappen reeds tydens hun studie aca
demisch gevormd worden op het terrein
der geesteswetenschappen ln het alge
meen.
Rol der wijsbegeerte
Bij de aanraking tussen natuurweten
schap en wijsbegeerte moet steeds de be
grenzing van de natuurwetenschap in
acht worden genomen in dien zin. dat
de wijsgerige vraagstukken, veelal zo
nauw met de natuurwetenschappelijke
verbonden, niet met de natuurweten
schappelijke middelen, methoden
wetten kunnen worden opgelost, zelfs
niet benaderd. De wijsgerige vraagstuk
ken moeten met wijsgerige methoden
en met hantering der wijsgerige wetten
tot een oplossing worden gebracht, om
dat slechts dan een verantwoord beeld
wordt gevormd, op grond waarvan de
natuurwetenschap een antwoord vinden
kan op gerezen vragen ln het aanra-
kingsvlak beider terreinen.
Antwoord op zijns-mysterie
Over het algemeen bestaat er, xo con
stateerde prof. Van Laer over verband
tussen natuurwetenschap en Godsbe
grip een opmerkelijke ongodsdienstig
heid bij de beoefenaren der natuurwe
tenschappen. Een misschien uit het na
tuurwetenschappelijk denken op het eer
ste gezicht verklaarbaar verschijnsel, dat
niettemin voorbij gaat aan de finale
probleemstelling over het wezen van de
stoffelijke wereld, de oorsprong en be
staansgrond van haar wetten, kortom
de uiteindelijke vraagstukken op het ge
bied der natuurwetenschappen zelve.
Hel zijns-mysterie zelf kan slechU
doorgrond worden door de openbaring
van bovennatuurlijke, buitenmense
lijke kant.
Drie fundamentele feiten
Concluderend vatte prof. Van Laer
zijn betoog samen in het vaststellen van
drie feiten: de bescheiden plaats on
danks onmiskenbare grootheid der na
tuurwetenschappen ln het gehele we
tenschapsgebied. de eigen ontoereikend
heid en de natuurwetenschappelijke af
hankelijkheid van de wijsbegeerte waar
het gaat om fundamentele verklaring
van wetmatigheden en wezensverschtjn-
selen. en de uiteindelijke begrenzing van
het natuurwetenschappelijk terrein waar
de eis gesteld wordt van overgave aan de
openbaring.
acht jaren later (1934) strekten de zor
gen van .Eensgezindheidzich over 429
hulzen uit. In dit jaar werd de periode
van het zelfstandig bouwen afgesloten.
De destijds gevoerde landspolitiek was
aanleiding, dat van 1935 tot 1940 aan
particuliere bouwers een grote niet
onbenutte kans werd gegeven.
Met het uitbreken van de tweede
wereldoorlog volgde in de woningbouw
sector een periode van algehele stil
stand, terwijl het onderhoud van het
huizenbezit tot het allernoodzakelijkste
moest worden beperkt.
Na de bevrijding moesten de woning
bouwverenigingen een geheel andere
koers gaan varen. Was deze verenigin
gen ln de tijd vóór 1940 een grote zelf
standigheid gelaten, na 1945 moest de
gemeentelijke overheid by het ontwer
pen der plannen wel meer worden inge
schakeld. o.a. het van gemeentewege aan-
wyzen van architecten, terwyi ook het
Rijk een „behoorlyke vinger in de pap"
had.
NA DE BEVRIJDING.
Drie jaar na de bevryding was ook
voor „Eensgezindheid" de tyd aangebro
ken. dat men weer aan bouwen kon gaan
denken. In samenwerking met de W.B.V.
„Ons Doel" werd zij in de gelegenheid
gesteld om een plan in te dienen voor
de bouw van woningen in de Meerbur
gerpolder. 25 Augustus 1949 was men met
de voorbereiding van dit plan zover ge
vorderd. dat de aanbesteding van de
eerste 18 woningen, bestemd voor „Ons
Doei" kon plaats vinden. Nadien kreeg
„Eensgezindheid" alleen de verdere uit
voering van dit plan (ojn. 33 duplex- en
116 flatwoningen).
Het laatste en verreweg het grootste
woningobject in deze 40 Jaar werd het
bestuur van de jubilerende Vereniging
toevertrouwd in 1951, toen zy mede werd
belast met de bouw van byna 500 wo
ningen in het Haagwegkwartier. Van dit
aantal werden 256 woningen aan „Eens
gezindheid" in exploitatie gegeven. In
Mei 1954 werden de laatste woningen
opgeleverd, waardoor het totale woning
bezit thans tot 889 is gestegen
By de in werkingtreding van de Woon
ruimte-wet 1947 trad voor de woning
bouwverenigingen. dus ook voor „Eens
gezindheid". een andere figuur op de
voorgrond. Immers door deze wet werd
het beschikkingsrecht over de woningen
in handen van de gemeentebesturen ge
legd. zodat deze verenigingen alleen nog
maar het recht van voordracht bezitten;
de toewyzing van de beschikbare woon
ruimte berust by B. en W.
Terwijl de heer B de Klerk Wolters
sinds 16 Juli 1946 het presidium van de
Jubilerende Vereniging in handen heeft,
heeft het bestuur van Eensgezindheid"
enkele „oud-gedienden" in zijn midden.
9 Mei 1923 deed de heer A. J. Schone-
veld als secretaris zyn Intrede in de be-
stuurskring. een functie, die hy ook in
dit Jubeljaar nog met bijzondere toewy-
ding vervult. Ook de penningmeester,
de heer W. G. van Katwyk. beheert
sedert 20 April 1928 met grote accura
tesse de financiën der Vereniging.
EENVOUDIGE HERDENKING
De herdenking van dit veertig-Jarig
bestaan zal slechts op sobere wyze plaats
vinden en wel met een receptie op Don
derdag 21 April, "s avonds 7.30 uur. In
„Het Gulden Vlies". Mede op aandrang
van de leden heeft het bestuur afgezien
van het beleggen van een feestavond. De
gelden, hiervoor anders besteed, zullen
ten goede komen aan een verfraaiing
van het Interieur der daarvoor in aan
merking komende woningen.
De Natuurvriend
In gebouw Steenschuur 6 hield de
voorzitter van de Leidse Aquarlumver-
ening „De Natuurvriend." de heer W.
Zwart, gisteravond een praatje over be
handeling en groei van diverse water
planten. welke de aquaria der Leidse
aquarlanen sieren.
Dat het ledental der vereniging steeds
ln stygende iyn ls. blijkt uit het feit
dat wederom zes nieuwe leden geïnstal
leerd konden worden. Notulen, ingeko
men stukken en mededelingen gleden
vlot onder de hamer door. zodat meer
aandacht besteed kon worden aan het
verslag van de kascontrolecommissie.
Hierna leidde de heer W Zwart, zelf een
uitmuntend kenner op dit gebied, zyn
praatje ln met de liefhebbers er op te
wijzen dat öe waterplanten niet alleen
ten doel hebben de aquaria van een
stemmig en smaakvol decor te voorzien,
doch als zuurstofproducenten zelfs on
misbaar zijn ln een levensgemeenschaD
onder water Vele water- en moera<-
planten uit alle windstreken der aarde
liet spreker de revue passeren. Hij. be
handelde op duidelijke wijze onder wel
ke omstandigheden de planten In nun
natuuriyk milieu voorkomen en beso'i k
uitvoerig de verandering van vorm wel
ke sommige planten kunnen aannemen,
zodra zich drijfbladeren aan het opper
vlak van het water vertonen.
Na de pauze met verloting werden de
aanwezigen ln de gelegenheid gesteld
om vragen te stellen over de lezing.
