Cyprus, lachend, zonnig eiland is
Europa's enige kolonie
Britten begrijpen bedoelingen van
de Cyprioten niet altijd goed
Om het probleem van de welvaart
(Van onze Reisredacteur)
Nicosia, Februari In de uiterste Oosthoek van de blauwe Middellandse
Zee ligt een lachend, zonnig eiland met groene heuvels en veel bloemen, olijf-
palmen, palmen en dunne donkere cypressen onder een hemel, die bijna altijd
van azuur is. Er zijn wat kleine stadjes en stoffige dorpjes vol nauwe straatjes
waarlangs huizen staan, die door vele eeuwen oud en dierbaar zijn gemaakt.
En waar het leven langzaam en gelukkig zijn gang wil gaan met wat werk in de
ochtend, wat slaap in de middag en wat wijn in de avond. En toch hebben er
over dit eiland sombere koppen in de kranten van de wereld gestaan. Over
onlusten en strategische bases en debatten in de V.N. Dat komt allemaal
men durft het nauwelijks hardop te zeggen omdat dit eiland, dit Europese
eiland, nog steeds een kolonie is. Van een ander Europees eiland nog wel!
Niet een een protectoraat of een ander bij verdrag liefderij gecamou
fleerd stukje invloedssfeer, maar nog een echte onverbloemde kolonie
is de Britse kroonkolonie Cyprus, waar men vierhonderdduizend Grieken en
honderdduizend Turken bij decreet wil opvoeden tot nette oppassende leden
van het Britse Gemenebest.
Onze reisredacteur heeft een bezoek
gebracht aan het eiland Cyprus. In
een drietal artikelen zal hij de pro
blemen belichten, welke daar hangen
tussen Britten, Grieken en Turken.
Geen moord en doodslag om
„enosis" te bevechten
Er raeen Britse straaljagers over de
pastorale heuvels, want Cyprus is het
belangrijkste Britse steunpunt geworden
in het Midden-Oosten, sinds de kogels
van Egyptische opstandelingen de Britse
regering in het oor gefloten hebben, dat
de Sueakanaal-zone in het H-bomtijd
perk toch eigenlijk niet meer zo'n beste
basis is. Nu moet Cyprus niet alleen een
militaire, maar ook een politieke en
commercieel Brits uitgangspunt voor het
Midden-Oosten worden. Dat brengt luid
ruchtige activiteit mee. die de stille
glimlach van Cyprus komt verstoren
met radio-stations, plaat-ijzeren kampe
menten en huizen en clubs voor Britse
ambtenaren en militairen en lelijke
nieuwe hotels en winkels van ijzer en
beton, die de lieve, oude verveloze hui
zen met hun grote, koele kamers en be
schaduwde veranda's hardhandig ver
dringen. Er zijn ook grote reclames voör
Britee ijsco's en Britse chocola en Britse
auto's en oldfinish theesalons. Het
spookbeeld van een Engelse badplaats
doemt dreigend op
Nooit gewild
Het vervelende is echter^ .dat,-de vier
honderdduizend Gneken van Cyprus vol
strekt geen nette leden vajn het Britse
Gemenebest willen worden, kij hebbein
dat nooit gewild sinds Engeland het
eiland in 1878 uit de failliete boedel valt
het Ottomaanse rijk' kocht. Zij geloven
ook niet in het Britse argument, dat zjj
nog niet rijp zijn Voor zelfbestuur. z{j
wijzen U glimlachend de ruïnes van
Aphrodite s tempel bii Paphos. die ver
tellen. dat hun Griekse voorvaders reeds
een zekere mate van beschaving bezaten,
toen de Britten nog van boom tot boom
zwaaiden. Maar helaas, wij leven in de
tijd der straaljagers. En aan hetzelfde
strand waar op de schoonste morgen, die
de wereld ooit gekend heeft, de godin
der liefde stralend oprees uit de schui
mende golven en de zon liet spelen in de het maar kan
Zonnig Cyprus: een oude stramme
pope bij zijn witte kerkje.
(Foto Reuo Wisedon)
druppels zeewater op haar blanke huid,
laten thans de ingevette echtgenoten
van Britse sergeants-majoor zich in de
nauwe badpakken als braadworstjes
bruin bakken.
Grote mond
Terzake, wat willen de Griekse Cy
prioten dan wel?
Nu, het staat met grote opstandige
letters op de verweerde muren van ker
ken en huizen in Nicosia. Limassol, Fa-
magusta en de andere plaatsjes van het
eiland: Enosis. Dat is het Griekse woord
woord voor „unie" en het betekent
..Unie met Griekenland" van dit Griekse
eiland onder Hellas' blauw-witte vlag
Dat is de eis van de nationalisten van
aartsbisschop Makarios III van de
Grieks-Orthodoxs kerk van Cyprus, dat
is ook de strijdkreet van de talrijke vol
gelingen van de Communstische Akel.
partij van Ezeohia Papaioannou. Andere
en gematigder partijen zijn er niet.
Overigens zijn de aanhangers van
„Enosis" vrü gematigd in hun acties, zü
bet dan niet in hun woorden. Toen op
18 December bij de jongste onlusten in
de hoofdstad Nicosia, uit protest tegen de
weigering >an de V. N. de kwestie-
Cyprus op de agenda te nemen, de mid
delbare scholieren eerst een aantal Britse
ruiten inkegeiden en vervolgens naar oud
gebruik met keistenen naar dc politie
begonnen te gooien, viel een bejaarde
Britse dame van schrik van haar fiets.
De jeugdige oproerlingen staakten ter
stond het stenigen van de Hermandad,
hielpen haar glimlachend in het zadel,
groetten haar hoffelijk en hervatten
toen pas de kanonnode en het roepen
van „Enosis, weg met de Bri'" hon
den".
Deze Cypriotische bruidsstoet in liet
dorpje Pissouria is zo Grieks als
Dynamiet om te vissen!
De politie is trouwens met solide,
stalen schilden tegen de Meiregen
beschermd en daar zij zelf grotendeels
uit Griekse Cyprioten bestaat, maant zjj
haar vrienden en magen onder de tegen
partij meestal met succes niet al te ver
velend te doen. Pas wanneer de partij
tegen etenstijd nog remise staat, komen
er een paar traangasbommen aan te pas.
En 'savonds viert .iedereen verheugd
feest, omdat men de Britten (en Athene)
weer eens heeft laten zien waar
het op staat. Dit zijn nogal Ierse
trekjes, dre trouwens ook te voorschijn
komen bij de verhalen over recente wa
pensmokkelarij. Deze betrof namelijk een
clandestiene zending dynamiet, dat op
Cyprus sinds mensenheugenis niet zozeer
wordt gebruikt om Britse gebouwen op
te blazen, als wel om er gewoon mee te
vissen.
Zenuwachtig bestuur
Neen, het gevaar bii zulke evenemen
ten ligt eerder in nervositeit bij de Britse
administratie. Dat bleek op dezelfde
achttiende December in het linkse ha-
ens'adje Limassol waar een Britse
functionaris de gereed staande troepen
co straat bracht. Na enige waarsohuwin-
zen, die door de menigte uiteraard niet
eros-ig werden genomen, vielen er In
eens drie schoten. En op die drie scho
ten vielen drie jonge mannen gewond
neer Fen van hen werd zelfs zó ernstig
""trnffen, dat de Britten hem in al-
"Tril naar Edinburgh vlogen, waar men
ms probeert zijn leven te redden. Het
Britse beriuur doet trouwens wel eens
meer zenuwachtig hier.
Toen Griekenland besloot de kwestie-
Cyprus voor de V. N. te brengen, werd
onmiddellijk een decreet onder de aan
dacht van de Cyprioten gebracht vol
gens hetwelk er vijf jaar gevangenis
straf staat op het bepleiten van de af
scheiding van Cyprus uit het Britse rijk.
De volgende dag bield al de glim
lachende, 37-jarige aartsbisschop Ma
karios een rede in de kathedraal van
Nicosia, waarin h|j onverbloemd „Eno
sis" eiste en voorts scherper dan ooit
de Britten met zijn ironie om de oren
sloeg. Hü ging daarop weer even vrien
delijk glimlachend naar huis om te
wachten tot de Engelsen hem zouden
komen halen. Maar het Britse bestuur
had blijkbaar juist die dag een ernstige
aanval van doofheid te verduren gehad!
Tilburg in de perikelen
Vrijende paartjes voorlopig nog vrij
de fractie-voorzitter van de K.V.P. en
anderen mede-ondertekend voorstel tot
aanhouden van de voorgenomen wijzi
gingen kwam.
De voorzitter van de Raad. burge
meester mr E. H. J. baron van Voorst
tot Voorst meende zulks te moeten
ontraden, omdat bepaalde gesignaleerde
wantoestanden een krachtig Ingrijpen
vereisen, terwijl daarenboven de Jeugd
in organisaties in parochieel verband
voldoende gelegenheid heeft elkander te
ontmoeten. Uit de re- en dupliek bleek,
dat de meeste leden niet waren te
overtuigen van de juistheid en de ge
wenste vorm van de nieuwe redactie.
Tijdens de stemming spraken zich dan
ook 22 leden voor en 13 tegen aanhouden
uit, zodat het voorstel, dat te zijner tijd,
in alle geval vóór 15 April a s. na nadere
bestudering door een commissie van
juristen en paedaeogen wellicht in ge
wijzigde vorm in de Raad terugkomt.
De gemeenteraad van Tilburg heeft,,
gisteravond het voorstel behandeld tot
wjiziging van artikel 71 van de alge
mene polltie-verordenlng, inhoudende
het „verbod tot zitten of liggen In
gezelschap van iemand van andere
kunne op of aan wegen". Volgens de
nieuwe redactie zou de verordening
worden uitgebreid tot „het zitten of
liggen in plantsoenen, parken, bossen
etc in gezelschap van niet meer dan
een persoon van de andere kunne".
De voorgestelde wijziging, gemotiveerd
met een bescherming van de jeugd en
het voorkomen van wantoestanden,
heeft reeds veel stof doen opwaaien,
omdat men deze bepaling wat erg
vergaand beschouwde en niet passend
in de geest der moderne tijd.
Uit de discussies bleek, dat het voor
stel bij de raadsleden evenmin onver
deelde instemming ontmoette. Men
toonde zich vooral bevreesd voor een te
ver gaand politioneel ingrijpen, al moge
dan een soepel optreden in de bedoeling
liggen Vandaar dat namens de P. v. d. A.
de heer Bushof met een onder meer door
Gemoedelijke strijd
Zo gaat de strijd in deze laatste Euro
pese kolonie nogal in het gemoedelijke
voort. Aan de ene kant het Britse be
stuur dat een zeer humaan, haast wat
gegeneerd beleid voert, aan de andere
kant de Grieken, die met veel Zuidelijk
elan de unie met Griekenland eisen,
maar te zeer Europeaan zijn om deze
unie met moord en doodslag te be
vechten. En de sinds Bvron traditionele
Brits-Griekse vriendschap heeft er in
de persoonlijke verhoudingen nog niet
Kaartje van Cyprus
onder geleden. Of die gemoedelijkheid
eeuwig zal duren is een andere vraag.
of men de kwestie-Cyprus botweg doot
inlijving bü Griekenland kan oplossen
is er nóg één.
Noch de Turkse minderheid op het
eiland, nooh de Turkse regering voelen
daar iets voor. Maar dat zijn zaken, die
minder in de sfeer van Aphrodite ligga
en derhalve ernstiger beschouwing ver-
Is zij bepaalde kringen naar het
hoofd gestegen
Blijft onze regering nuchter contra
onverantwoorde wensen?
(Van onze financiële medewerker)
Misschien in nog sterkere mate dan voorheen hebben de beurzen met de po
litieke constellatie en dc politieke strevingen rekening te houden, zowel met
die in het binnenland als die in het buitenland. Want, hoe men er ook over
moge denken, een feit is het dat de Overheid op de ontwikkeling van de
conjunctuur thans een veel grotere invloed uitoefent dan bijv. 20 jaar geleden
en dat die invloed in de meeste landen eerder sterker dan minder wordt, ook
al zjjn dan bepaalde overheidsmaatregelen, uit de oorlogstijd daterend, opge
heven. Het is ook volkomen begrijpelijk dat de in omvang en in kracht toe
nemende organisaties van werkgevers en werknemers via hun politieke ver
tegenwoordiging voor geen gering deel het regeringsbeleid en dus ook het con
junctuurbeleid bepalen en het gevaar is zeker niet denkbeeldig dat daardoor
de noodzakelijke objectiviteit schade lijdt. Nu is het maar gelukkig dat, om
het populair te zeggen, ook de politieke soep niet zo heet wordt gegeten als ze
wordt opgediend en hierin ligt dan vermoedelijk de verklaring voor het feit
dat de Amsterdamse beurs zich van de jongste publicatie van het N.V.V. niets
heeft aangetrokken en deze week tegen veler verwachting In. de koersstijging
op de aandelenmarkt heeft voortgezet.
Geld verdienen, zo zegt men, is ge
makkelijker dan geld bewaren en ook
van de nationale welvaart kan men zeg
gen dat het gemakkelijker is die te ver
krijgen dan ze te handhaven. En hier
om gaat het in deze tijd, namelijk om
een zo goed en verantwoord mogelijke
welvaartspolitlek nu met de respectabele
inspanning van kapitaal en arbeid een
nationale welvaart is verkregen, welke
in het buitenland de bewondering heeft
afgedwongen. Als symptomen daarvan
kunnen om. worden genoemd dat de
werkgelegenheid zich op een hoog peil
beweegt ener in vele bedrijven (scheeps
bouw bij-v.) zelfs een nijpend tekort aan
werkkrachten bestaat, dat we een wel-
vaartsloonronde hebben kunnen reali
seren, welke tot dusver het economisch
evenwicht niet heeft verstoord en dat
volgens een mededeling van minister
Zijlstra het reeële nationale inkomen
per hoofd van bevolking de laatste drie
jaar met resp. 3. 9 en 5% is gestegen.
Van belang Is ook dat de productiviteit
in de bedrijven sinds 1949 met gemid
deld 6% kon toenemen en dat onze
exportpositie nog altijd bevredigend is.
Het gaat er nu dus om die welvaart
te handhaven, zo mogelijk nog te ver
groten en de vruohten er van zo billijk
mogelijk te verdelen. Maar dit is dan
ook het grote probleem, waarmee de
regering en bedrijven zich thans bezie-
houden en waarover nu ook het N.V.V
zich heeft uitgesproken Het wenst geen
belastingverlaging, maar via hoge "be
lastingen en ruime overschotten van de
Rijksmiddelen verdergaande overheids-
terwijl voorts op inkorting van de werk
week en grotere vacantle wordt aange
drongen.
Toegegeven kan worden dat bevre
diging van deze verlangens inderdaad
de vruohten van een toenemende na
tionale welvaart kunnen zijn en dus
als zodanig ook niet behoeven te wor
den afgewezen, het gaat er slechts om
of deze doelstellingen reeds thans
kunnen worden verwezenlijkt. Een toe
nemende productie maakt uiteraard
een groter verbruik mogelijk, maar
als dit grotere verbruik tot prijsstij
gingen In het binnenland leidt, kan
dit voor de export een belemmering
betekenen.
Ons land Is nu eenmaal niet wat men
noemt selfsupporting en de drijvende
kracht van de conjunctuurstijging is
niet de grotere besteding In het binnen
land, maar de belangrijke stijging van
de export, welke weinig minder dan de
helft van het nationaal inkomen ver
tegenwoordigt. Overheidsinvesteringen
zijn onder bepaalde omstandigheden
zeer zeker verantwoord als een middel
om de gevolgen van een depressie te
verzachten, maar de rentabiliteit er van
kan niet op een lijn worden gesteld met
de investeringen van het bedrijfsleven
en deze zullen daarom altijd primair
moeten blilven. En ook sociale voorzie
ningen zullen zeer zeker moeten wor
den bevorderd, deze kunnen echter al
leen het. eevolg zijn van een grotere
welvaart. Trouwens, wanneer men leest.
we'Vo ican'tale berf-aT-m thnns door
r?uv provincies en Gemeenten voor al
lerlei publieke werken worden uitge-
(Ouderdomsvoorziening) er op stapel
staan, dan kan toch niet worden ge
zegd dat de Overheid op dit punt in
gebreke is.
Het gevaar lijkt ons niet denkbeel
dig dat de welvaart van de laatste
jaren bepaalde kringen naar het hoofd
is gestegen en men een toeneming van
de bestedingen in het binnenland wil
forceren, welke binnen afzienbare tijd
het economisch evenwicht zullen ver
breken, waardoor dan niet in dc laat
ste plaats juist de zo zeer gewenste
sociale voorzieningen hun noodzake
lijke basis verliezen.
Er zijn op dit punt voorbeelden,
waaraan we ons kunnen spiegelen. In
Noorwegen en Denemarken en zelfs
in Zwitserland heeft men zich al te
zeer aan de nationale welvaart ver
gaapt en de consumptie in het bin
nenland doen stijgen tot een niveau,
dat de export bedreigt, zodat thans
overheidsmaatregelen nodig zijn, om
het verbroken evenwicht te herstel
len.
De discontoverhogingen van de laatste
tijd zijn daarvan het bewijs. Dc recen
te discontoverhoging in Engeland
moet ook al worden gezien als een po
ging om de stijgende import te rem
men en de export, welke in het vierde
kwartaal met ruim 8 millioen daal
de, te bevorderen en een verdere ver
hoging van het disconto kon dan ook
niet uitblijven. De Londense beurs
was reeds danig van de kook.
Het vertrouwen is gewettigd dat de
Nederlande regering nuchter genoeg
is om aan onverantwoorde
eisen het hoofd te bieden.
Februaristaking herdacht
PLECHTIGHEID TE AMSTERDAM
Aan de voet van dc nog steeds ge
schonden ruïnes der Joodse synagogen
aan het Jonas Daniel Meyerplein in
het hart van de voormalige Joden
buurt, hing gisteren de Amsterdamse
vlag met het devies „Barmhartig, vast
beraden en heldhaftig" halfstok naast
de krachtige figuur van de dokwerker,
het monument dat voor het nageslacht
de gedachte levendig houdt aan de
Februari-staking, die vandaag precies
14 jaar geleden de strijd tegen de
schennendc hand van de bezettende
macht inzette.
Hiervan gewaagde de burgemeester
van Amsterdam mr Am. J. d'Ailly van
ochtend op het historische plein tot een
kleine schare belangstellenden. „Deze
staking, die voor immer in het geheugen
van de Nederlander is gegrift, was in
zekere zin een bevrijding, n.l. een be
vrijding van een opgekropt gemoed te
gen de .tyrannie van de bezetter" aldus
mr d'Ailly.
Nadat de burgemeester een krans had
gelegd aan de voet van het monument,
zong het mannenkoor „Gewa", bestaan
de uit personeelsleden van het Gemeente-
Energiebedrijf liederen van Bruckner.
Henk Schaer declameerde verzetspoëzie
en de Amsterdamse Politiekapel bracht
koraalnuiziek ten gehore.
De plechtigheid werd besloten met het
zingen van het 6e couplet van het Wil
helmus.
Was Cyprus ooit Grieks? De ruims
van Apollo's tempel bij Paphos
spreken duidelijke taal.
De „Pollux" gekapseisd
Bemanning gered
Het Noorse schip ,Rogn" heeft v»c-
ochtend om vijf uur geseind, dat het os
05.40 uur alle acht bemanningsleden™
het Nederlandse motorschip „Pollui'
(376 ton) heeft gered.
De „Pollux" is ongeveer 60 mijl t#
Noord-Westen van Blaavand (Denemar
ken) gekapseisd. De kapitein van h
„Pollux" verklaarde, dat het schip fld
nog in drijvende toestand bevindt.
De „Rogn" was op weg naar Su-
defjord in Noorwegen.
Dieren in nood
De gezamenlijke organisaties op tó
gebied van dieren en vogelbeschennlH
hebben zich gewend tot de burgemees
ters, die gunstig hebben gereageerde)
de eerste circulaire van genoemde or
ganisaties, om b(j koude en vorst in het
wild levende vogels te willen helpen.
In een tweede circulaire hebben 8
organisaties de desbetreffende burge
meesters thans verzocht, om, nu zov»
binnenwateren dicht zijn gevroren, «6
begin te maken met het doen voederE
der vogels, die in deze dagen op men
selijke hulp zyn aangewezen.
In deze tweede circulaire worde
de diverse soorten vogels geschikt na1 „i
ACTIE VOOR NABESTAANDEN F B.I
De Vereniging van oud-strijders
R.I.-1940" zal een landelijke actie begin-
nen ter leniging van de noden van 8
nabestaanden en invaliden van het S»
en 32ste Regiment Infanterie.
Het 8ste Regiment lag tijdens de In
dagen van 1940 op de Grebbeberg W
Rhenen en behoorde met het daarasn
gelieerde 32ste regiment, dat bij Rottd-
dam vocht, tot de zwaarst getroi's
onderdelen bij de strijd tegen de Duit
sers.
Vele nabestaanden van leden W
deze regimenten verkeren thans wi?
steeds in kommervolle omstandighedffi
daar de overheidsbijdragen niet voldoen
de zijn om in de noden te voorzien.
De vereniging hoopt met haar streven
200.000 a 250.000 gulden bijeen te
gen.
RIETSNIJDER IN WAK
VERDRONKEN
Gistermorgen heeft het verraderij
ijs in de Loosdrechtse plassen eensbcW-
offer geëist. De 48-jarige rietsnijder
Kroon uit Vreeland, die over het ijs
de fiets aan de hand naar een pl®h
waar hij riet wilde snijden, zakte p»"
seling in een groot wak. dat
dicht lag met ijs van een nacht. Een»'
lega, die een eind achter hem liep. '°r
geen hulp meer bieden, om dat het «J
te groot en te gevaar-lijk was. Eerst m»
later slaagde de waterpolitte, die
een boot te hulp kwam, er in, het»®'
felijk overschot op te dreggen.
