LEIDSCH DAGBLAD
industrie gebruiken
ingeland gaat atoomenergie voor
Gruwelijke gevolgen van H-bom
IfEERBERICHT
Onderwijsverbetering sterk bepleit
Zwitserse soldaten bewaken nu
Roemeense legatie in Bern
S Jaargang WOENSDAG 16 FEBRUARI 1955 No. 28451
UrecUur: J. W. Henny DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN Wltte Singel 1. Leiden Giro No. 57055
jofdredacteur: J. Brouwer f6.40 per kwartaal; f2,15 per maand: f0,50 per week Telefoon Directie en Administratie: 25041; Redactie: 21507
Vaalt centrales in tien jaar Besparing in
1975 bedraagt per jaar 40 millioen
ton steenkool
(Van onze Londense correspondent)
Engeland heeft bijzonderheden bekendgemaakt over zijn atoomprogramma
ir vreedzame doeleinden, waar ook het buitenland van zal kunnen profiteren,
ualf atoom-electrische centrales in de komende tien jaar en een besparing
10 millioen ton steenkool per jaar is het eerste doel. De Britse regering
dat de stoomketels van die atoom-electrische centrales zullen worden
rkit door een atoomkern-reactor, in plaats van door steenkool.
Het besluit is van waarlijk historische draagwijdte, want met dit programma
I de basis worden gelegd voor een nieuwe industriële omwenteling, welke
allergrootste betekenis zal hebben voor de Britse economie. Engeland is
endien het eerste land ter wereld, dat de atoomenergie op een dergelijke
sta schaal in dienst van de gemeenschap gaat stellen. Er is in Cumberland
di een experimentele atoomcentrale in aanbouw, welke het volgend jaar
omgeving van electrische stroom zal voorzien.
De twaalf atoom-energie-stations zullen in 1965 een totale capaciteit bezit-
i van anderhalf tot 2 millioen kilowatt, vertegenwoordigend 5 tot 6 millioen
«iteenkool per jaar. Indien alles volgens plan verloopt, zal Engeland in 1975
staat zijn 10 tot 15 millioen kilowatt, door atoomkracht opgewekte electrici-
t te produceren, vertegenwoordigend een hoeveelheid van 40 millioen ton
gntool.
hw "c
Besluit van historische draagwijdte
If werkers hebben voorlopig
niefs te vrezen
De steenkoolindustrie heeft voorlopig
Is van het atoom te vrezen, want zij
Eter in de eerstvolgende generaties
voornaamste energiebron blijven,
iityj de atoomenergie een uiterst
ribare aanvulling zal
Engeland heeft met een chronisch
m aan mijnwerkers te kampen,
wdoor de behoefte aan steenkool de
xtactie b jjft overtreffen, ook al om-
lde modernisering van de mijnen niet
4 fenoeg gaat. Daarom moet Enge-
d in toenemende mate 6teenkool in-
m, hoewel dit eiland eigenlijk op
nkool is gebouwd! De industrie eist
jaar meer brandstof en de kolen-
3m zullen zich tot het uiterste moe-
inspannen om het verbruikstempo te
rara bijhouden! De mijnwerkers heb.
daarom voorlopig niets van het
a te vrezen, integendeel, zij worden
itor geholpen.
E:t Britse programma voor het vreed.
i gebruik van atoomkracht zal op
duur een urgenter en ingrijpender
'ilter dragen dan het Amerikaanse
gramma, omdat men in de Ver. Sta-
slechts de helft van de mijnen no-
heeft en daar ook over olie als ener-
iron beschikt.
Ik1 kosten van het voorlopige Britse
xramma, dat tijdens de uitvoering
srschijnlijk nog een aantal verrassende
beteringen zal ondergaan, terwijl aan
uidere kant ook met tegenslag reke-
- moet worden gehouden, ziin op 300
oen pond sterling (drie milliard gul-
geschat. De opleiding van technici
volle gang. Cursussen staan open
buitenlanders.
Op den duur goedkoper
t atoompian is vooral van groot
i? voor Noord-Ierland. dat arm is
- steenkool. Er is volgens de Britse
Ping geen twijfel, dat de atoomener-
i de brandstof is voor de toekomst.
Si de fabricage van atoomwapens op
3 komt en het wetenschappelijke
mxnderzoek uitstekende Vorderingen
T, terwijl verder de productie van
-actieve geneesmiddelen lisothopen")
0 Toortdurend uitbreidt, is er thans
nieuwe fase in de atoomontwikke-
aangebroken. De Ver. Staten bezit
ten hun eerste atomische duikboot. Het
is nog te vroeg om te voorspellen wan
neer Engeland het eerste atoomschip of
de eerste atoomauto aal vervaardigen.
Het voornaamste doel is thans de
licht, en krachtvoorziening te laten
profiteren van de atoomenergie. Tevens
zal dit de stoot geven tot een nieuwe
export, namelijk van kernreactors voor
electrische centrales. De toekomst van
Engeland als industrieland hangt inder
daad af van het atoom. Daaraan twij
felt men niet.
Men heeft berekend, dat één ton atoom-
brandstof dezelfde hoeveelheid hitte
De kosten van één kilowatt, door atoom,
kracht opgewekte electriciteit. zullen
naar schatting evenveel bedragen als
die van één kilowatt, door steenkool
verwekte electriciteit: maar op den duur
zal de electriciteitsproductie door mid
del van kernreactors doelmatiger zjjn en
daarom goedkoper, ook al omdat de
prijs van steenkool in de toekomst zal
st jjgen.
Steeds groeiende vraag
Tn 1957 zal begonnen worden met de
bouw van de eerste twee atoomcentrales
welke dan in 1960—1961 in werking zul
len treden. In 1965 zullen de dan ge
bouwde centrales reeds een steenkool-
verbruik van 5 tot 6 millioen ton ver
vangen.
Dé atoomcentrales komen in de plaats
van de normale kraehtstations welke
anders gebouwd zouden zijn, zodat de
extra-kapitaalsuitgaven beperkt blijven.
Om de ontwikkeling in perspectief te
zien, dient er aan te worden herinnerd,
dat de electriciteit voor algemeen ver
bruik pas in de jaren -'80 van de vorige
eeuw werd ingevoerd. Sindsdien is in
Engeland het verbruik elke 10 jaar ver
dubbeld. Er is nog geen enkele aanwij
zing. dat de vraag naar electriciteit het
verzadigingspunt nadert; in Engeland
noch elders.
De Britse steenkoolproductie steeg
vn 175 millioen ton in 1945 tot 214 mil
lioen ton in 1954. De toenemende vraag
wordt gedekt, behalve door grotere in
voer. dcor dagwinning (aan de opper
vlakte) terwijl de voor Engeland tradi
tionele steenkoolexport moest vermin
deren en de brandstof voor het publiek
nog onofficieel gerantsoeneerd moet
worden.
Verder heeft men zijn toevlucht moe
ten nemen tot vrijwillige Zaterdagar-
beid in de mijnen. Een ander probleem
Is, dat de vakbonden zich verzetten te
gen de aanstelling van buitenlandse
mijnwerkers De meeste Italianen, die
hier kwamen, vertrokken weer na moei
lijkheden ondervonden te hebben.
Hoe het ook zij, het getuigt van moed
en visie dat de Britse regering het ener
gieprobleem thans op deze wijze aan
pakt. De Engelsen, die vaak een grote
behoudzucht wordt verweten, verrichten
zeker op atoomgebied, pioniersarbeid,
welke, zo merkt het desbetreffende wit
boek terecht op. tenslotte ten bate zal
zal ontwikkelen als 10.000 ton steenkool, komen van de gehele mensheid.
„Amerika is met atoomwapens de
Sovjet-Unie ruimschoots voor",
zegt W ilson
De Amerikaanse Commissie voor staande bepaalde risico's, de proeven
atoomenergie heeft onthuld, dat bij dc met kernwapens zullen voortzetten, zo-
ontploffing van een Amerikaanse water- lang er geen doeltreffend Internatio-
stofbom, die vorig jaar in de Stille Oce- naai plan bestaat om de dreiging van
aan plaats vond. een gebied van onge- een atoomoorlog uit te bannen,
veer 18.000 vierkante km met dodelijke De Amerikaanse minister van Defen
sie, Wilson, verklaarde op een perscon
ferentie, dat de V.S. naar zijn mening
op het gebied van atoomwapens de Sov
jet-Unie ruimschoots voor zijn.
Vliegtuigwrak in
Italië ontdekt
.Ufi$$chien het Sciheri-teeste'
OWoringsvliegtuigen en helicopters
T*n in het gebied van de 2.420 meter
t Vettore-berg in Midden-Italië de
it plaats bepaald van een vliegtuig-
4. dat mogeljjk het vermiste Bel-
d» toestel is. Dit vliegtuig van de
kia wordt sedert Zondagavond ver-
M met 29 personen aan boord. Dins-
Pwnd was het wrak voor het eerst
'lil de lucht w aargenomen. Het wTak
l x/Kt on de Oostelijke helling van de met
bedekte berg. nabij de plaats
Maria. De Vettore is een van de
jTte pieken van de centrale Apenij-
!I*jjl vliegtuigen om de bergtop cir-
J rullen hefschroefvliegtuigen trach-
Jwjhet wrak te landen. Groepen sol-
politiemannen en burgervrijwil-
15 op ski's zijn uit verscheidene
ü'*n uit de omgeving op weg naar
Vttlore.
radioactiviteit werd besmet. Indi
bom in een bewoond gebied tot explosie
zou zijn gebracht, zou dit zeer veel
slachtoffers hebben geëist. Vooral als
men tevoren niet voldoende bescher
mende maatregelen had genomen, aldus
het rapport der commissie.
In dat geval zou in een strook van
225 km lang en 30 km breed vrijwel alle
bewoners zijn omgekomen. In het ver
lengde van deze strook met de wind mee
zou in een gebied van 210 km vijftig
procent van de bevolking zijn gedood,
terwijl in de volgende strook van 300 km
het aantal slachtoffers vijf tot tien pro
cent der bevolking zou bedragen
Deze cijfers solden echter alleen, als
men verzuimd had de elementaire voor-
zorgsmaatreselen te nemen en de bewo- j in de woestijnen van Nevada gehouden
ners van het getroffen gebied gedurende werden.
36 uur ter plaatse bleven, aldus het Elke reeks proefnemingen in Nevada
rannort kost „maar" 30 millioen dollar, terwijl
Dr "onrritfer de- comm'-sie. Strauss. e~ ten hoogste 2 500 man bij betrokken
gaf kenen dat de V.S nlettegen- zijn.
Dure proeven
Elke reeks proefnemingen met atoom-
of waterstofbommen op het eiland Enl-
wetok ln de Stille Oceaan kost ruim
100 millioen dollar )f.380 millioen) ter
wijl er 10 000 tot 40 000 mensen recht
streeks bij betrokken zijn
Dit is onthuld toen dr Alvin C. Gra
ves. hoofd van de afdeling proefnemin
gen met kernwapens van de Amerikaan
se Atoomenergiecommissie, een ant
woord gaf op de vraag waarom er nog
steeds proefnemingen met kernwapens
Veel wind
kBilt verwacht tot morgenavond:
«aar bewolkt met opklaringen en
dc* sneeuw- of regenbuien. Krach-
ït5 JC "itid tot storm tussen Noord-West
Noord. Temperatuur om het vries-
"■tot lichte dooi.
(Opgemaakt te 10 uur)j
17 Februari
°P: 7.56 uur; onder; 17.58 uur.
öan op: 4.49 uur; onder: 12.22 uur ir.h uli'-cle
®°ïwater te Katwijk te +10.57 uur. e,
(Doodtij). I u
I op vliegveld Schiphol waar hij be-
Wt nummer bestaat uit io pagina's groet werd door Minister mr J. M.
Actie
Vlucht eli ngen hulp
sluit 4 Maart
Verrassend resultaat
Dc actie van het Comité Vluchtelin
genhulp 1951 ten bate van de vluchte
lingen in Ocstenrijk en Griekenland
nadert haar einde. Zjj zal op Vrijdag
4 Maart officieel worden afgesloten
met een openbare bijeenkomst te
Utrecht, waarop het comité rekening
rn verantwoording zal afleggen ten
overstaan van allen, die de actie heb
ben gesteund en de vergadering wen
sen bij te wonen.
Tijdens deze bijeenkomst zal de voor
zitter van het Comité Vluchtelingenhulp
1354, de heer M. A. Reinalda, het finan-
I clelc eindresultaat bekend maken. Daar
f de kans op een verrassend groot bedrag
niet denkbeeldig is, maakt het comité
geen „tussenstanden" meer bekend, om
de eventuele verrassing zo groot moge
lijk te doen zfjn.
Indien dit mogelijk is zullen tijdens de
bijeenkomst ln Utrecht ook mededelin
gen worden gedaan over de globale be
steding van het bijeengebrachte geld.
Airerikaanse strijdmacht voor
de helft in buitenland
De VS. hebben 1370.000 militairen
ongeveer de helft van hun totale strijd
macht gestationneerd op 950 bases
buiten het Amerikaanse vasteland, zo
heeft het Amerikaanse ministerie van
Defensie bekend gemaakt.
Binnen de V.S. zijn in totaal 1.602 000
man gelegerd, aldus het ministerie in
een rapport aan een congrescommissie.
Prinses Margaret van Engeland
bezocht tijdens haar verblijf op het
eiland Barbados ook een handels-
en industriebeurs. De foto toont een
onderhond met een van de eiland
bewoonsters, mevrouw M. Simmons
tijdens dit bezoek.
Kinderen opgepropt als knotten wol
Tekort leerkrachten nijpend
Minister Cals hersteld in Tweede Kanier
(Van onze parlementaire redacteur)
Na drie maanden van rust wegens overspanning en ziekte verscheen minister
Cals gisteren voor het eerst weer in de Tweede Kamer, waar hij tientallen
handen kreeg te drukken alvorens werd begonnen met de uitgestelde behan
deling van de begroting van Onderwijs. Er valt op het gebied van het onder
wijs enorm veel te doen. Als de meest dringende voorzieningen noemde de
heer Stokman (KVP); I. De wettelijke regeling van het Kleuteronderwijs, 2. Een
sluitend geheel van voorzieningen, in de vorm van wetsontwerpen, ter uitvoe
ring van de acht-jarige leerplicht, dus voor het voortgezet onderwijs na de
lagere school, 3. Verlenging van de leerplicht en verlaging van de leerlingen-
schaal. In de sfeer van het beleid vond hij het meest dringend: I. de opheffing
van het tekort aan leerkrachten: 2. het bieden van meer vrijheid bij het onder-
Tiid is nodig f Igolf van de eerste na-oorlogse jaren
I door het lager onderwijs is heengetrok
ken hetgeen ln 1958 het geval zal zijn.
Da heer Stokman 'K.V.P.) begreep ook
wel. dat met het tekort aan onderwij
zers verlenging van de leerplicht en klei
nere klassen thans niet mogelijk zijn.
maar hij wilde toch de toezegging van
i minister Cals dat het beleid in de toe
komst er op gericht zal zijn. Er is op
1 het gebied van het onderwijs thans zo-
I veel te doen. dat een minister van On-
derwijs daarvoor eigenlijk twee ambts
perioden (in totaal dus acht jaar) zou
moeten krijgen. Hij zou dan ook moeten
'worden omringd met een toereikend
aantal topfunctionarissen. Voorwaarde is
bovendien, dat het Kabinet bereid moet
zijn meer geld voor het onderwijs be
schikbaar te stellen, aldus de heer Stok-
I man.
Van de in volgorde van belangrijk
heid opgesomde urgentiepunten noem.
de de heer Roosjen (A.-R.) de ophef
fing van het benauwende tekort aan
onderwijzers en leraren het meest ur
gent, want wij kunnen niets beginnen
ter verbetering van het onderwijs, zei
hjj. zolang we sukkelen met een tekort
aan leerkrachten. Zolang valt er ook
nog niet te denken aan kleinere
klassen.
De opbouw van het onderwijs heeft
tyd nodig, waarschuwde de heer De Rui
ter (C.-H.t. Terwijl de opzet van het
voortgezet gewoon lager onderwijs nog
niet eens geregeld is. roept men nu al
weer om verlenging van de leerplicht.
Last men •■ioarme? in ieder geval toch
achten tot de zogenaamde getooorte-
Eventjes lachen
(Van onze parlementaire redacteur)
Prof. Gerbrandy heeft gisteren de
Tweede Kamer weer even laten
lachen HU had een amendement
ingediend met betrekking tot de be
perking van het cadeaustelsel. Om
dat het amendement kansloos was,
vroeg de voorzitter om een tijdro
vende hoofdelijke stemming te ver
mijden: „Kan de heer Gerbrandy
er mee accoord gaan. dat over het
amendement wordt beslist bij zit
ten en opstaan?"
Prompt reageerde prof. Ger
brandy onder gelach van de Kamer
„Ja zeker, meneer de voorzitter,
als ze allemaal opstaan
Inderdaad stonden bijna alle
leden op Maar de voorzitter had
de tegenstemmers laten opstaan!
Betere salarissen!
Ter voorziening In het tekort aan
onderwijzers en leraren bepleitte mevr.
FortanierDe Wit (V.V.D.) ook een
spoedige verbetering van de salarissen.
Voorts drong zij er op aan de ge
meente-classificatie. waardoor het sa.
laris in kleine gemeenten lager is, voor
alle onderwijzend personeel op te hef
fen, opdat ook de kleinere gemeenten
in een betere situatie komen voor het
aantrekken van onderwijzers.
Slot op Pag. 2
Chauffeur in ziekenhuis overleden
Indringers denken er niet aan
zich over te geven
dc giste.
Robert
iclitend
Luns en dc Australische am
bassadeur A. SUiling De ministers
Menzies en Luns inspecteren de ere
wacht van de Kon. Marechaussee.
De situatie in en om dc Roemeense
legaiie in de Zwitserse hoofdstad Bern
is nog niet veranderd: vier zwaargewa-
fende anti-communisten bevinden zich
nog in het gebouw, dat eerst door politie
voorzien van kogelvrije schilden, werd
bewaakt, maar sinds hedenochtend door
Zwitserse soldaten. De hulp van het
leger is ingeroepen, omdat dc politie
van Bern ook van andere Oost-Europese
egatics verzoeken heeft gekregen voor
bewaking. Vannacht was alles rustig.
Roemenië heeft gisteren bij Zwitserland
geprotesteerd legen het incident en de
arrestatie en uitlevering van <(e indrin
gers geëist. Zij worden Roemeense
fascisten en andere misdadige elemen
ten" genoemd. De chauffeur van de
legatie, die bjj de overval werd gewond,
is aan zjjn wonden in een ziekenhuis
bezweken. Hij verraste de aanvallers,
toen deze bezig waren zjjn vrouw te
boeien. Hij werd viermaal getroffen, toen
hjj haar te hulp trachtte te komen.
Het aantal indringers bedroeg zeven.
Een werd gearresteerd, toen hjj het
gebouw trachtte te verlaten; twee ande
ren zagen kans ln het nachtelijk duister
te verdwijnen. De overgeblevenen zjjn
zwaargewapend met automatische wa
pens en handgranaten. De politie heeft
vanuit de tuin van het legatiegebouw
reeds driemaal met de leider van het
troepje gesproken Bovendien hebben
politie-officieren Dinsdagavond de lega-
tie betreden (de Zwitserse politie kan
overigens de legatie niet binnengaan
zonder speciale vergunning van de
Roemeense regering, aangezien het ter
rein officieel Roemeens grondgebied is».
De twee politiemannen zouden de in
dringers een eerlijke gerechtelijke ver
volging wegens doodslag van de chauf
feur aangeboden hebben en politiek
asyl in Zwitserland. De indringers gaven
evenwel te kennen, dat hij en zijn
kameraden zich zullen verdedieen.
„omdat wij niets dan ons leven hebben
te verliezen". ZjJ eisen op hun beurt
en dit is de reden van hun daad de
vrijlating uit Roemeense gevangenschap
van generaal Adia Aldea, bisschop
Sudeju en nog enige personen, die in
Roemenië van hun vrjjheld zjjn beroofd
Gisteren heeft de politie de toevoer
van electriciteit en water afgesneden
Traangas kan zij tegen de bezetting"
van de legatie niet gebruiken, omdat de
mannen voorzien zjjn van gasmaskers.
Slot op Pag. 2
Clement üavies. de leider van de
parlementsfractie van de Britse
Liberale Partij, die door de Wereld-
vereniging van Parlementariërs voor
Wereldvcrcniging. waarvan hij te
vens voorzitter is. werd voorgesteld
voor de Nobelprijs voor de vrede
1955.
