CHAMPOLLION,
Huur van Churchill's geboortepaleis
bedraagt één vlag per jaar
„Wie bouwt, verrijkt de wereld'
r
W
WEKELIJKS BIJVOEGSEL VAN HET LEIDSCH DAGBLAD - ZATERDAG 29 JANUARI - PAGINA\
Een sneeuwbal in de zomer is de
pacht voor landgoed in Yorkshire
Yarmouth betaalt jaarlijks honderd
haringen aan de Koningin
Het kost als regel weinig hoofdbrekens om huur of pacht te
betalen, mits men natuurlijk over de duiten beschikt. Is dit het
geval, dan zorgt de post of een bank wel voor remise. Zo is het
in Nederland, zo is het ook in Engeland. Er zijn evenwel gevallen
waarin het minder eenvoudig is om huur- of pachtschulden te
kwijten, omdat niet alle vorderingen in geld luiden. Vooral in
Engeland, waar oude gewoonten en gebruiken zich met grote
hardnekkigheid handhaven, is het soms zelfs moeilijk om op
tijd en op de juiste wijze aan zijn huur- en pachtverplichtingen
te voldoen. Enige voorbeelden willen wij geven om het voor
gaande te verduidelijken.
VEE-GELD
Een der oudste pachtgebruiken is de
betaling van „worth silver" aan de
hertog van Buccleuch- Deze gewoonte
dateert uit de dagen, toen de Saksen
van het vasteland naar Engeland kwa
men. In die oude tijden sprak men niet
van „worth silver", doch van ..rother
heyder", hetgeen vee-geld betekent.
Ieder jaar op de He November betalen
de leden van een aantal parochies in
Warwickshire een klein bedrag als
„pacht" voor het recht om hun vee
te drijven over de goederen van de
hertog. Bij zonsopgang komen de rent
meester van de hertog en de parocia-
nen samen op de top van de Knight-
low Heuvel. Om de beurt treden de
mannen en vrouwen naar voren en
werpen het verschuldigde bedrag
dat varieert tussen een stuiver en 27
stuivers in een uitgeholde steen,
waarin oorspronkelijk een kruis heeft
gestaan. Als zij hun penninkske over
dragen, zeggen zij „worth silver".
Wie de betaling van „worth silver"
verzuimt, wordt ook heden ten dage
nog gestraft met een vrij hoge boete,
te weten: 240 stuivers voor iedere
niet betaalde stuiverof een
Niet minder dan 25 parochies zijn de
hertog dit jaarlijkse „worth silver"
verschuldigd. Hoe klein de bedragen
zijn, blijkt wel hieruit, dat die 25 pa
rochies in totaal 112 stuivers betalen.
Is de plechtigheid op de heuveltop af
gelopen, dan gaan de rentmeester en
de parochianen gezamenlijk ontbijten
in de „Dun Cow Herberg" in Stret-
ford-on-Dunsmoor. alwaar zij op de
gezondheid van de hertog van Buc
cleuch drinken. Melk met rum is de
voorgeschreven drank.
DOMINEE KREEG
HAZEWINDHOND EN HAAS
Tot voor kort bestond in Chingford
(Essex) een niet minder merkwaardig
gebruik. Telkens als een der landgoe
deren daar in andere handen over
ging, moest de nieuwe eigenaar met
zijn gade, een knecht en een meid
naar de pastorie rijden om de geeste
lijke een hazewindhond en een haas
te brengen. Met drie stoten op zijn
jachthoorn moest hij zijn komst aan
kondigen. De geestelijke nam vervol
gens de hond en de haas in ontvangst
en schonk aan de nieuwe landheer een
kip voor diens valk, een brood voor
diens hond en een maat haver voor
diens paard.
FRANSE VLAGGEN
Op het Kasteel Windsor, eigendom
der koninklijke familie, vinden jaar
lijks twee heel bijzondere huurbetalin
gen plaats. Op dit slot hangen in de
Kamer van de Wacht twee Franse
vlaggen. De ene, de lelie-vlag (gulden
lelies op wit veld) der Bourbons, be
vindt zich boven het borstbeeld van
de hertog van Marlborough. De ande
re, de tricolore der Franse republiek,
hangt boven het borstbeeld van de
hertog van Wellington. Na zijn over
winning bij Waterloo op Napoleon
(1815) ontving de hertog van Welling
ton, de „IJzeren Hertog", als beloning
van zijn vorst en het Engelse volk het
prachtige buiten Strathfieldsaye in
Berkshire ten gebruike. Eerder, na zijn
overwinning op de Fansen bij Blen
heim (1702), had de hetog van Marl
borough als blijk van dankbaarheid
der natie het mooie paleis Blenheim
ten gebruike ontvangen voor zich en
zijn nazaten.
In dit paleis aanschouwde in 1874
Sir Winston Churchill het levens
licht als een der nazaten Tan de her
tog van Marlborough.
Beide grote generaals moesten jaar
lijks een, symbolische, huur betalen
voor de nieuwe goederen, en deze be
talingsplicht rust thans op hun naza
ten. Daarom verschijnt telken jare op
de verjaardag van de slag bij Water
loo (18 Juni) de hertog van Welling
ton op Windsor Castle en biedt hij
daar een nieuwe tricolore-vlag aan als
jaarhuur voor Strathfieldsaye. En op
2 Augustus van elk jaar maakt de
hertog van Marlborough zijn opwach
ting op Windsor Castle en overhan
digt dan een nieuwe lelie-standaard
De oude standaards, zorgvuldig geda
teerd. worden door de koning bewaard
In de archieven van Windsor Castle
bevinden zich thans ongeveer 250 lelie-
standaards, als 250 jaarhuur-betalin-
gen voor het Blenheim Paleis.
PERSOONLIJKE DIENSTEN
Behalve symbolische betalingen wor
den ook wel persoonlijke diensten ge
vraagd als huur of pacht. Als. bijvoor
beeld, de Britse souverein het Holy-
roohouse Palels in Edinburgh bezoekt,
rust. op de leden van het geslacht
Honsion-Cranford de plicht om, des-
verlangd, een bak met rozenwater, een
lampetkan en een handdoek aan te
dragen, opdat de vorst(in) zich de
handen kan wassen en afdrogen. Aldus
betaalt dit geslacht de pacht voor een
boerderij in Braeside. Een ander
voorbeeld van dienstbetoon als pacht-
betaling is de plicht van Lord Ailes-
bury om persoonlijk op een klaroen te
blazen als de souverein een bezoek
brengt aan het Woud van Savernake
(Wiltshire). Dit was namelijk de pacht,
die koning Hendrik m bedong, toen
hij dat woud afstond aan de toen le
vende Lord Ailesbury. Telkens als de
regerende Britse vorst de Kanaal Eilan
den bezoekt rust op de Heer van Rozel de
plicht, te paard in zee te rijden tot
dat het water tot zadelhoogte komt,
terwijl deze Seigneur voorts tijdens het
verblijf des konings als koninklijk bot
telier moet optreden. Een ander edel
man op die eilanden, de Heer van Sau-
marez, blijft in het genot van zijn goe
deren op voorwaarde, dat hij tijdens
De jaarlijkse pachtsom, welke de Hertog van Marlborough verschuldigdi
de Koning van Engeland voor de bewoning van Blenheim Palace, is
als deze, de Leliestandaard der Bourbons ten tijde van de slag van Blenn
tig: „Goed Dienstbetoon", en u
hij vervolgens de bijl en het mei
betaling in ontvangst- Zij sVmttó
ren het „Goede Mes" en het „Si-
Mes", die sedert jaar en dag door;
den als pacht zijn verschuldled
een stuk braak land in Shropshc
De tweede betalingsplechtighed
teert uit 1235. Bij die gelegenheid i
handigt de Stadsadvocaat zes
ijzers en een-en-zestig spijkers,
allemaal eeuwenoud zijn. aan de C
vanger der Kroon. Tevoren hef:
Stadsadvocaat de voorwerpen zorr
dig ten overstaan van de Onta
geteld. Met de woorden „Het
Aantal" aanvaardt de Ontvange
hoefijzers en de spijkers, die de
zijn voor een stuk land. dat et
in Londen bekend was onder de
„De Smidse". De smederij, die
eens gestaan heeft, is al heel ha
leden verdwenen, doch zorgvulcia
sporingen in de archieven bri-
aan het licht, dat zij stond in de
dige Strand, ongeveer ter plaats
Australia House. Interessant a
dat de hoefijzers en de spykeni
minstens vyf eeuwen lang bewaart
geworden ten kantore van de 0::
ger der Kroon. Ieder Jaar weer
den ze uit het „archief" gehaat:
de pachtbetalingsplechtigheid vw
Smidse" zo historisch mogelijk tt l
verlopen.
Blenheim Palace in
Oxfordshire, waar Sir
Winston Churchill in
1874 het levenslicht
aanschouwde, doet
per jaortaan huur één
vlag!
Dit paleis werd ge
bouwd voor de eerste
hertog van Marlbo
rough als beloning
voor diens overwin
ning in 1702 bij Blen
heim.
een bezoek des konings optreedt als
bekerdrager van de vorst(in).
RODE ROOS MET KERSTMIS
Soms krijgt men wel eens de indruk,
dat de vorst een blijk van humor of
ironie heeft willen geven bij de bepa
ling van pacht en huur. Zo zijn er
enige landgoederen, walker eigenaren
een pachtsom betalen van zegge en
schrijven één rode roos per jaar, die
als regel „voldaan" moet worden op
24 Juni. doch in enige gevallen met
Kerstmis, hetgeen meer voeten in de
aarde heeft. Allesbehalve eenvoudig is
het ook om als pachtsom een sneeuw
bal op 21 Juni te moeten betalen. De
bezitters van de buitenplaats Munro
in het Noordwesten der Schotse Hoog
landen kunnen zich van hun pacht-
plicht nog wel kwijten, omdat er op
de hoge bergen in de buurt ook in de
zomer sneeuw ligt.
Moeilijker echter is het om mid
den in de zomer een sneeuwbal te
produceren als pachtsom voor een
landgoed in Yorkshire, want daar
ligt geen zomersneeuw. En als de
sneeuwbal niet „betaald" wordt
ja, wat gebeurt er dan? Tot dusver
is hij echter steeds betaald. En in de
toekomst is het gevaar voor „sneeuw-
balverzuim" gering, want er zijn ijs
kasten. waarin men gemakkelijk een
paar sneeuwballen kan laten „over-
zomeren".
Andere ongebruikelijke pachtvergoe-
dingen zijn, bijvoorbeeld, een pond
zwarte peper voor een landgoed in
Sussex, honderd haringen te geven aan
de koningin door de Heer van East
Charlton namens de stad Yarmouth,
en dan zulke dingen als spijkers voor
Hare Majesteits schepen, één kruidna
gel, drie korrels witte peper of een
aantal wapens voor persoonlijk gebruik
des konings.
OOK LONDEN BETAALT
Londen is ieder jaar tegen eind Oc
tober het toneel van twee ongebrui
kelijke pachtbetallngen. Bij de eerste
verschijnt in een der gerechtshoven
de Stadsadvocaat, voorzien van een
snoeimes, een bijl en twee takkenbos
sen. In tegenwoordigheid van de Ont
vanger der Kroon hakt en snijdt hij
de takken in kleine stukken. Is dit ge
schied, dan zegt de Ontvanger plech-
WU leven in een tyd, waant i
geiyke merkwaardige pachl-
huurbepallngen niet meer v?
gemaakt. Niettemin ls het mi
gend, dat de oude overeenkom
van die soort in ere worden p:
den. Practlsche betekenis mo;c
dan niet hebben, wie zin heeft
de romantische zijde der gcstb
nis, weet ze stellig te waardern
relicten uit een tyd, die mbsd
minder zakeiyk was dan de i
doch stellig niet minder interes
Thans zet men verdienstelijke
gers de doctorshoed op, toen
een vorst verdiensteiyke mi
met de ridderslag en met een
goedtegen betaling van eei
in de winter, een sneeuwbal h
zomer of een buitenlandse vlij
jaariykse pachtsom.
NADRUK VERBOD!
Bewogen Leven CVIII
ontcijferaar van het hiëroglyphenschrift
„Zet voort, wat je
gisteren deed"
Enkele jaren geleden ontmoette ik Mevrouw Bodil Anker Larsen, de vrouw van de
Nobelprijswinnaar, die enige romans van mij vertaald had in het Deens. Zij sprak
vloeiend Nederlands en weldra bleek mij dat zij tien talen sprak. Zij vertelde mij hoe
ze Nederlands had geleerd en van de grappige fouten die ze daarbij in het begin had
gemaakt
Van dit onderhoud herinner ik me nu weer heel duidelijk één gezegde. Nadat ik
haar had gevraagd hoe ze het toch in vredesnaam had klaargespeeld al die talen zo
vloeiend te leren, gaf ze glimlachend ten antwoord: „Als je vandaag voortzet wat
je gisteren deed kom je verder dan je zelf ooit hebt gedacht."
Simpele woorden, met een grootse betekenis. Slechts hij die vandaag voortzet wat
hij gisteren deed, en dat volhoudt, bouwt zichzelf en de wereld een tempel. Zó
bouwende verrijkt hij het leven. Hij verovert een klein stukje van het rijk van de choas
en cultiveert dat, in harmonie met zichzelf.
De woorden van deze vtouw droeg lk mee door het leven.
'\1 gauw op de bodem van mtjn plunjezak. Doch toen ik
onlangs het geslaagde leven van Champollion bestudeerde,
was er eensklaps een gedachte in mijn achterhoofd: Het
geheim tot dit succes draag Je ergens by Je, denk eens
°°Weldra schoten my de woorden te hinnen van Bodil
Anker Larsen: „Als je vandaag voortzet wat Je gisteren
deed kom je verder dan Je zelf ooit hebt gedacht."
Deze waarheid zal ik. met behulp van een ander talen
genie, demonstreren.
OP de 23ste December, des morgens om twee uur, werd
in het Franse plaatsje Figeac, in het jaar 1790, een
jongetje geboren, dat eens wereldberoemd -nu wor
den en de naam: Jean Francois Champollion ontving.
Eeriyk moet ik toegeven dat lk de geruchten omtrent
zijn geboorte ietwat onaannemeiyk vind, doch de geruch
ten zUn hardnekkig en tientallen mensen hebben indertyd
voor de waarheid in durven staan.
Men vertelt namelijk nog tot op heden in Vigeac dat
zijn moeder, voor zyn geboorte, totaal verlamd was èn dat
geen enkele dokter haar had kunnen helpen. Toen riep
de vader ten einde raad, een toovenaar aan haar bed. Deze
liet haar' op verhitte kruiden liggen, hete wynen drinken,
haalde verder nog wat hocus pocus uit. en verkondigde
tenslotte luide dat zü een gezonde zoon ter wereld ze i
brengen, wiens roem de eeuwen zou verlichten.
Het eerste deel van de profetie ging, tot grote vreugde
van de ouders, weldra in vervulling. Daarmee was het
wonder groot genoeg. Aan het tweede deel hechtten zy
dan ook niet zo heel veel waarde.
De arts, die weldra aan de sponde verscheen, constateer
de dat het ventje een géel hoornvlies had. iets wat vaak
by'Oosterlingen, doch zo goed als nooit by West-Europea
nen voorkomt. Verder was het kind volkomen normaal.
In Figeac denkt men. n? enige jaren, dat het Jongetje
dom is; daarom zenden zyn ouders hem naar Grenoble,
waar hun oudste zoon studeert. Deze zal voortaan zijn
opvoeder zyn. En daarontpopt de jongen zich als een
wonderkind. Op zyn elfde jaar spreekt hy al Grieks en
Latyn en wydt zich met groot succes aan het Hebreeuws.
Het geheim van dit wonderkind was in de eerste plaats
„een-zuiver-gericht zyn". Hij bouwde rustig voort op
het werk van gisteren, en verloor zichzelf daarbü in zyn
arbeid.
Toen hy twaalf jaar was ergerde hy zich aan „de rom
melige manier waarop de Historici met hun stof
omspringen". Daarom ontwierp hu voor zichzelf een
afstammingstabelvan Adam tot Champollion de
JongereDeze laatste was hij zelf. Zün veel oudere
broer had uit bescheidenheid zün naam veranderd, opdat
de jonge Francois het volle recht zou krygen, deze alleen
tot een wereldnaam te maken.
Op zyn dertiende jaar studeerde hü Arabisch, Syrisch,
Chaldeeuws, en Koptisch. En by alles wat hij deed had
hy de leidende gedachte: „Dit zal me eens helpen om
het schrift der Egyptenaren, het Hiëroglyphenschrift. te
ontcyferen.
JEAN FRANCOIS was een kind der revolutie.
Aan zijn wieg hadden de hartstochtelijke strijdliederen
weerklonken van een verdrukte schaar die schreeuwde
om vrijheid. Een gevluchte priester, achterna gezeten door
hen die het scheermes der revolutie hadden opgericht, die
een schuilplaats gevonden had onder het dak van zijn
vader, was zyn eerste leermeester geweest.
Jean Frangois is zyn ganse leven een kind van de vrij
heid geweest, niet van de bandeloze vrijheid, doch van de
gebonden vrijheid, en wel in de eerste plaats omdat de
waarheid slechts in vrijheid gezegd kan worden.
Toen hij een kind was ging Napoleon naar Egypte. Zün
broer was bijna met hem meegegaan. Deze bewonderde de
kleine korporaal, die volgens hem weer orde bracht.
Toen Francois een jongeling was. bestudeerde hy reeds
de vondsten die door de expeditie in Franse musea waren
beland. Wie ook in Frankrijk regeerde Jean Francois
bouwde voort op zyn weric van gisteren. Hü had zyn taak.
en als, in de stormen van die bewogen tijden, de kogels
over Grenoble floten, was hü op zijn post om met zand en
natte zakken zijn papyri te redden.
OP zyn achttiende jaar was hij reeds professor. Nau-
welyks de schoolbanken ontwassen dus. Genegeerd
of geplaagd door zyn veel oudere collega's zwoegde
hij voort. Eens zou hy over de Oude Wereld een nog veel
oudere wereld ontsluiten. Om hem vergingen Staten.
Napoleon werd naar Elba verbannen. Doch op een dag
ontsnapte hij en landde in Frankryk. Weldra sloeg hij op
een nacht met zyn snuifdoos tegen de poort van Grenoble.
De kanonniers liepen zenuwachtig op de wallen. Wat
moesten zy, op de Keizer schieten, die daar geheel alleen
aan de poort verschenen was?
Zij lieten hem binnen en de volgende dag had de Keizer
reeds een genie ontdekt binnen de muren. Een vreemde
man, die Napoleon. Nog altijd is men met hem bezig.
Wie is hü cigenlük geweest? Hier in Grenoble, „verspil
de" dc man die een troon te veroveren had, uren, om
met een jonge geleerde over Egypte te kunnen praten.
Egypte dat hü weer tot een wonderland had willen
maken door er duizend sluizen te laten bouwen. De jonge
Francois kwam niet onder zün invloed. Iloe kan een
mens die ontstellend duidelijk een eigen grootse taak
ziet. waaraan hü heeft te bouwen zolang het dag is,
onder de invloed komen van een ander?
HÜ die Egypte veroverd had met het zwaard, stond hier
tegenover liem, die het weldra met de geest veroveren
zou. Zakclük wisselden zü gegevens uit Dc Keizer maak
te plannen, opnieuw, voor de opbouw van Egypte Eens
zou hü Francois in de uitvoering daarvan een bclangryk
aandeel geven. De jongste Champollion glimlachte
slechts, de oudste volgde Napoleon als zün se<
De jongste was een Republikein. Hü hield niet
Napoleontische waarheid, noch van de Bourbon*
TOEN de Keizer, na een regering van precies h#
dagen, blootshoofds het slagveld van Waterloo w
om zich tenslotte over te geven aan de Engelse:
Vigeac Champollion met hem. En waarom zou, au c
broer onzuiver was, de andere wel zuiver zün? Zonde'
van proces kreeg ook Francois zyn ontslag.
Van dat ogenblik af was de buitendeur voor hem'.
Ergens diep in hem was een groot verdriet: maar e
ook ergens een vreemde blydschap. Nu had hü
pllchtingen meer aan de wereld. Niemand zou hem f
kunnen nemen dat hü zich voortaan opzichzelf W'
centreren, nu men het gordyn voor hem had
trokken.
Immuun voor kou en honger, voor het lawaai w
straat, verdiepte hij zich in die vreemde tekens dit'
dwongen zich met hem bezig te houden.
Een soldaat van Napoleon had bij het plaatsje
een steen gevonden, waarop in drie talen iets was
in het Grieks, in het Demotisch, en in het hiërogfö
schrift. Een afgietsel van die steen was onder zijn
Hy zocht en zocht. Hü liet loe al wat de anderen toc(
vastgehouden hadden. Deze hiëroglyphen konden
heilige tekens, geen symbolen meer zün. De liggende/
kon geen symbool meer zyn van moed, of kract
koningsschap. Hü moest een letter zün. Op de
kwamen twee ..namen" voor, die omringd waren dw
ovaal. Dat zouden ongetwyfeld koningsnamen zija
Op een dag zette hü, de smaad die de wereld be
aangedaan totaal vergeten, de buitendeur open
het mensdom en weldra ging het van mond tow
van vriend naar vijand, van vüand naar vriend: J-
pollion heeft de hiëroglyphen ontcüferd, nn b-
wereld een aanvang maken met het veroveren v«
zieleleven van meer dan dertig eeuwen. "Wie W
nu ontdekt wordt".
En de man die het gedaan had. mager, nerveus,
lachte. Hü hoopte vurig dat hy het nog beleven'
leider van een expeditie te zün die ter plaatse dei
heid zou bewijzen van wat hü als balling had nitgtc
ONDER alle omstandigheden had hü voortgej
op zijn werk van gisteren; rechts noch linkse
als professor en als ..hoogverrader". Zo
doorgaan. Zo zou hy het bouwwerk van zün leven ap»
in hecht verband, tot verrijking van de wereld! Zu,'
werken komen tenslotte waar zü willen, en daarom f
Champollion ook in Egypte, temidden van temp»
koningsgraven, waartussen zijn gedachten reeds
maal hadden gedwaald.
En toen hü daar de bevestiging zag van zijn
theorieën, werd op eenmaal alles wat nog herinnert!
vroegere teleurstellingen en vroeger leed, uit hem g®3
en voelde hij slechts het geluk van de begenadig
zijn leven wèl heeft besteed. Hü was nu bü de top
eigen levenspyramide aangekomen. Zü was groter di
van Cheops. De ganse wereld kon haar zien. En W
zyn pyramide niet alleen opgericht tot eigen eer, vee'1
voor hen die na hem zouden komen.
IE bouwt, d.i. wie werkt in vast verband BfJ
verleden, daarbü ziend naar links noch
verrijkt dc wereld, en is een zuurdesf»
Maatschappü.
REIN BROlT
