AKKERTJES
De Fransen in Marokko staan voor
zeer moeilijke keuze
Recordhoogte voor productie
Levensverzekering
Achterstand bij Britse luchtmacht
LEIDSCH DAGBLAD - ZATERDAG 22 JANUARI
-r FX V
- 3SËÉI&
- f*-
Berbers dan, zullen die niet spoorslags
uit de bergen komen galopperen om hun
heer te redden?
ZIJ hebben immers al eerder een mars
naar Rabat gemaakt, om de vorige Sul
tan te helpen afzetten. De kans is ge
ring. Zonder opdracht van zijn caid
komt geen Berber uit de bergen en zon
der goedkeuring van de plaatselijke
Franse officier voor inheemse zaken
geeft een caid geen order, al zou hy
nog zo graag willen.
De Berbers, die het eeuwenlang dood
normaal hebben gevonden, dat hun eaids
Het gezicht van een conflict: een
van de vijf ..bidonvilles" van Casa
blanca. miserabel conglomeraat van
hutjes van blik en hout. tegen de
achtergrond van 's werelds modern
ste stad.
Trots en wantrouwen drijven de
meerderheid naar
vastklampen - aan - het - verleden
(Van onze reisredacteur)
Het was half drie in de middag, een lome zon warmde een stoffige straat
|i de Nouvelle Medina van Casablanca. Maar in de zoelte hing de spanning:
je de hoeken van de straat stonden politiemannen met mitraillette in de aan
lig. En in de leegte, die verschrikt vluchtende menigte had achtergelaten,
kg een man voorover met zijn gezicht op het zonnige trottoir: de 27-jarige
jrchitect Jean Alargent, getrouwd en vader van een driejarig dochtertje
Christine. Hij lag er heel stil, want nog geen tien minuten geleden had een
jtgen millimeter-kogel uit de colt van een Marokkaanse terrorist zijn nek-
rervels verbrijzeld.
De politie ondervroeg een vijandig kijkende menigte Marokkanen. Niemand
jid iets gezien. Een paar mannen werden gearresteerd. Zo'n arrestant heeft
L vaak niet gemakkelijk. Als hij niets wil, niets durft of niets kan vertellen,
jomen de gummiknuppels er soms aan te pas of de electrische stroom of het
(aangas in de cel. Want de politie is verbitterd en nerveus. Als de arrestant,
jfc bijv. Mohammed ben Lyazidi of zo iets kan heten, geluk heeft, kan hij al
te een week zijn lidtekens aan zijn buurtgenoten in de „bidonvolle" laten zien.
flaar soms pas na een jaar
Het rommelt bij de
Berbers
ben
Jean Alargent en Mohammed
azidi, zijn twee figuranten in
kisch conflict, dat Marokko ver
heul. Jean Alargent. een van de
^honderdduizend Fransen ln Ma-
[io. kan ambtenaar militair, „colon"
cropese boer, d.l. ..kolonist"!, onder-
ner, kleine boer. taxi-chauffeur, keil
of arbeider ziln. Een Franse mini-
ar-maatschappy met rangen en
iden en dagelijkse zorgen, maar
reend in een hevig patriottisme en
diepe trots op hetgeen hun voor-
jers en zij in veertig jaar tijds hier
bben verricht. Op de steden die uit
grond gestampt zijn. de havens, de
jen. de hospitalen, de scholen, de in
dtuur gebracht grond. Het enorme
ers waarmee Frankrijk in enkele tien-
llen Jaren een in Bijbelse tijden le
nd land heeft wakker geschud!!
Mohammed ben Lyazidi. een van de
millioen Marokkanen, die in be
rging beginnen te komen, minder
iwnd dan de Franse bevolkingsgroep
lnder bewust van hertgeen zi! werke-
wil, maar aangeraakt door een
verlangen, dat hen meer en meer
i één kamp drijft, dat van de natlo-
lisien, dat van de IstiqlaL
Inhammen
aan beide zijden
De twee partijen beginnen zich steeds
berper af te tekenen, al kan men hen
s louter scheiden ln Fransen aan de
en Marokkanen aan de andere
Er zijn inhammen aan beide zij-
En er ligt ook een waaier van
Klingen aan weerszijden van de grens-
i. Aan de Marokkaanse kant zijn er
'n de steden zeer populaire Istiqlal,
langzamerhand ook in de „bied"
t binnenland, terrein begint te win-
n, en de vrij gematigde P.D.I,. kleine
Jtü van intelleotuelen. Maar 'er zijn
J de terroristen, die de natlonalisti-
ne leiders uit de hand gelopen zijn
i die iedere dag in blinde verbitte-
'E een paar moorden plegen. Deze
tionalisten hebben ook hun tegen-
in eigen volk: de groep van
«Ja's en caids onder leiding van de
"ie pasja van Marrakesj, El Glaoei
de onder hun feodaal beheer leven-
Berber-stammen tegen de nationa-
■Ssche macht ln de steden uitspelen.
Aan deze groep klampt de grote
srderheid der Fransen in Marokko
A nog vast. Onder hen zijn mensen
ft grote politieke en economische be-
rr»n, die dit gevaarlijke spel van „na
k de zondvloed" met open ogen
Wen.
Maar veruit de meeste Fransen
«n de „Glaoeïsten" om andere re
en aan. Voor dezen ziin de nationa
al fanatieke ondankbaren, die hen
en verjagen uit het Marokko, dat
"r het werk van hun handen ook hun
"d Is geworden.
Onbekwame Mohammedanen die lie-
in chaos onder eigen bewind leven
in een Westers geordende maat-
[bjPPÜ. In de Glaoeïsten daarentegen
l(n zij Ioyalen, die Frankrijks zegenrijk
''k erkennen, die het nog wel onbe-
'/kle tijd willen voortzetten en zien
in feite de goede oude /tijd van
^utey terug.
Het hoogste goed
Is dit een zij het dan zeer men-
bjike wensdroom? Ik ben bang van
Ik heb met twee pasja's van de
teoei-groep gesproken. Voor hen was
t Franse cultuur het hoogste goedzij
Mden zo juist een paar weken in het
"ur3te hotel van Pariis gelogeerd. En
II varen desgevraagd ook wel bereid te
Btlaren, dat hun favoriete Arabische
"^I-staat Saoedi-Arabië was. ver-
redelijk 's werelds feodaalste land
84-jarige zetelt als een verbitterd man
in zijn dubbel paleis in Marrakesj. Hij
weet zelf maar al te goed. dat de re-
gering-Mendès-France op het ogenblik
besprekingen voert met een nationalis
tische delegatie over een nieuwe Ma
rokkaanse politiek, een politiek waarvan
hij als eerste de dupe zal worden!
Maar zijn roemruchte honderdduizend
de rechterlijke aan de uitvoerende macht
paarden, hen eigenmachtig straften en
uitzogen, beginnen onder invloed van
nieuwere gedachten te komen! De na
tionalistische beweging, die *U „el oea-
tan" noemen, krijgt een magische klank
onder hen; zelfs de afgezette Sultan, die
zij ln feite de goede oude tijd van
Lyautey terug.
Voorgevoel
Nochtans, zo zal de ln de Berber-
bheorie gelovende tegenwerpen, waren
er by het jongste feest van Aid el Kebir
duizenden Berbers naar Rabat gekomen
om op de vlakte voor het paleis hun
trouw aan de nieuwe Sultan te betui
gen. Zeker, maar zy waren met vracht
wagens aangevoerd en het was hun op
strenge straffen verboden de medina
van Rabat binnen te gaan.
Waarom? Men weet te beweren, dat
hun was verteld dat zy de terugkeer
van Mohammed ben Joessef op zyn
troon gingen by wonen!
Er biyft ondanks dit alles ongetwy-
feld een verschil tussen de steden en
de goeddeels a-politieke „bied", het
binnenland. Men zou, gebruik makend
van pasja's en caids en de rasgevoelens
tussen Arabieren en Berbers uitspelend,
er misschien nog wel een geschil van
kunnen maken. Nóg wel. Maar wie durft
werkelyk het risico te nemen om in dit
uitermate krijgszuchtige volk een bur
geroorlog aan te wakkeren? Dit is geen
mogeiykheid in een reële politiek. Het
is zeker niet de kaart, die de regering-
Mendès-Franoe zal spelen. De oude
Glaoei weet ait, rijn zoon Sadêk. die
hem vermoedeiyk op zal volgen en die
naar men zegt andere gedachten
dan zyn vader is toegedaan, weet het.
De grote meerderheid der Fransen in
Marokko voorvoelt het. het verbittert
velen van hen en maakt hen angstig,
zy wantrouwen de nationalisten, zy
durven geen nieuwe politiek aan, omdat
zy vrezen daardoor op den duur uit het
land. dat zy zUn gaan liefhebben en
waar zij hun bestaan hebben, verjaagd
zullen worden.
De kaart van de toekomst
Er is nochtans een groep Fransen, die
zowel op verstandelijke als morele gron
den een nieuwe weg zoekt. Er zijn za
kenlieden. geestelijken. Intellectuelen,
officieren. Industriëlen en zelfs een van
r—
PWSM&ÉÊ ■ft»*"*"»'"''»*
Marokko'n grootste kranten „Maroc-
Presse", in verschillende groeperingen
samenwerkend, die bereid zyn de kaart
van de toekomst te spelen. Het zyn groe
pen als „Amltlês Marocaines" en
'.Conscience Fr&ngaise". Hun aantal is
niet groot, maar *U winnen veld. zy on
derhouden een vruchtbaar contact met
de nationalisten, met wie zü het zeker
niet geheel eens zyn. maar wier ver
trouwen zij nochtans hebben.
Het Franse contra-terrorisme, dat se
dert enkele maanden ook ln Marokko de
kop heeft opgestoken, heeft hen zelfs al
op een paar bomaanslagen getracteerd.
Hetgeen hen overigens allerminst ver
hindert voort te gaan op de ingeslagen
weg.
Deze mensen zyn volstrekt geen met
schuldgevoelens beladen dweepzieke
„weggevers". Zy worden gedreven door
een zeer nuttige combinatie van over
wegingen: geweten, redeiyk Inzicht en
verlicht eigenbelang. In deze mensen
ligt de kans om het grote werk, dat
Frankryk in Marokko heeft verricht, op
nieuwe basis voort te zetten.
Oud Marokko: naast de Franse
resident-generaal. Lacoste (achter
de tafel), die de Marokkaanse sectie
van de raadgevende vergadering
van de regering presideert, zit de
legendarische Groot-vizier van de
sultan. El Mokri. Hij is ongeveer
115 jaar oud. heeft al zeven sultans
versleten en heeft zelfs in functie de
afzetting van Mohammed V door
staan. Zijn kinderen en kleinkinde-
ten vullen reeds een gans kerkhof en
hij heeft nog per diligence in Frank
rijk gereisd. Maar bij de Istiqlal is
hij niet zeer gezien.
Jong Marokko: onder sluier en
djellabaklopt het hart van dit
Marokkaanse meis je voor de Istiqlal.
die vrijwel de gehele Marokkaanse
jeugd achter zich heeft.
Zij krijgt steeds belangrijker plaats
in volkshuishouding
(Speciale berichtgeving)
Blijkens het verslag van de Verzekeringskamer heeft het Levensverzeke-
ringsbekijf gedurende het jaar 1953 met een totale productie van 2.7 milliard
gulden (ln 1952: 2.5 milliard gulden) aan nieuwe verzekeringen een productie-
peil bereikt, dat hoger is dan ln enig voorafgaand jaar.
De netto-vooruitgang bedroeg 1.7 milliard gulden en daarmede steeg het to
taal van het, bü de 61 binnenlandse ondernemingen verzekerde bedrag tot 19.4
milliard gulden, verdeeld over bijna 20.5 millioen p
Een analyse van de productiecyfers
wyst uit, dat er een voortgaande ver
schuiving (van 45.5% tot. 47.7%) ln de
richting van de rente-verzekering plaats
vindt. De oorzaak moet gezocht worden
in de sterke toeneming in groepsver
band tot stand gekomen renfe-verzeke-
rlngen, hoofdzakeiyk bestaande ln pen-
sioenvoorzieningen welke door bedrij
ven en ondernemingen ten behoeve van
de daarin werkzaam zynde personeels
leden en hun gezinnen by het particu
liere levensverzekering-bedryf zyn on
dergebracht.
De productie aan kapltaalverzekerln-
Engelands defensie krijgt nieuw gezicht Zijn
de legers overbodig geworden
(Van onze Londense correspondent)
In Engeland heerst grote bezorgdheid over
een defensie-crisis, welke langzamerhand aan het
daglicht begint te treden. Zij is voor een belang
rijk deel het gevolg van de veranderde opvattin
gen op -strategisch gebied, welke een algehele
reorganisatie van de Britse defensie noodzakelijk
maken. Dit op zichzelf behoeft niet verontrustend
te zijn. Maar er zijn inwendige factoren, welke
onnodig vertragend werken.
In de afgelopen jaren hebben de Britten volop
hun plicht gedaan. De vier divisies in West-Duits-
land behoren, wat training en uitrusting betreft
tot de beste in Europa. In totaal staan er elf Britse
divisies in het buitenland. De dienstplicht van twee
jaar is langer dan van enige andere Westelijke
natie. Indien de andere NAVO-landen evenveel
hadden gedaan als Engeland, zou de militaire
kracht van het Westen aanzienlijk groter zijn dan
zij op het ogenblik is. Zo zegt men, en tegen deze
Britse bewering kan waarschijnlijk weinig of niets
worden ingebracht.
Anderen veel verder met straaljagers
Maar de zwakte der Engelse defensie is de achterstand ln de productie van
vliegtuigen en geleide projectielen. De voorsprong, die de Engelsen eens bezaten
op het gebied van straaljagers, is thans verdwenen. In Amerika en de Sovjet-Unie
is men veel verder. Hoewel kapitalen zün uitgegeven aan prototypes, beschikt
Engeland slechts over enkele tientallen Hunters en Swifts! Ook dreigt er een
groot tekort aan technisch personeel, omdat er niet voor voldoende schoolopleiding
is gezorgd. In het parlement heerst onbehaaglijkheid, omdat de volksvertegen
woordiging zo goed als niet gekend is in de besteding van de gelden. Ongerekend
de Amerikaanse bijdragen is er in drie jaar 43 milliard gulden aan defensie uitge
geven. De recrutering voor het beroepsleger is eveneens een gesukkel, hoofdzakelijk
omdat men té concurreren heeft met een op volle toeren draaiende industrie.
Er is een tekort aan onderofficieren voor de opleiding van dienstplichtigen.
Adempauze van vijf jaar
Sinds Korea heeft het militaire den
ken in Engeland een grondige verande
ring ondergaan. De verschyning van de
H-bom, moet een zo uiterst kwetsbaar
eiland als Groot-Brittannië al zyn hoop
doen stellen op voorkoming van oorlog.
Alle Britse politieke activiteit is zeker
de laatste anderhalf jaar - sinds Chur-
chills rede van Mei 1953, toen hy een
topgesprek verlangde - gericht op inter
nationale ontspanning. Tevens biyft En
geland met de rest van het Westen ho
pen, dat het vermogen tot vernietigende
represailles een aanvaller van zyn plan
nen. indien hy deze mocht bezitten, zal
doen afzien.
Aangezien de Russen koclberekenend
zijn, anders dan de dolle Hitler, is de
heersende opvatting in Londen, dat een
aan de nieuwe werkelijkheid aangepaste
defensie, de afschrikwekkende uitwer
king zal bezitten, welke een oorlog zal
erhinderen.
Het gevoel overheerst dat er thans ln
o „uvlua .„..v.. elk geval een adempauze Is, welke zeker
~en hakt er nog de handen van dieven vier of vijf jaar kan duren, Indien het
[•Tot zover deze pasja's. En wat Si Westen eensgezind blijft en er zich geen
Thnmi el Glaoei aelf betreft: deze I economische crisis voordoe*.
Geleide projectielen
Het nieuwe gezicht van de Britse de
fensie zal op den duur leiden tot vermin
dering van de actieve grondstrydkrach-
ten, maar niet van die, welke op het
vasteland gelegerd zyn om het totaal
der Geallieerde troepenmacht niet te
verzwakken. Verder zal in Engeland
zelf uit in Suez vrykomend personeel
een strategische (mobiele) reserve wor
den opgebouwd.
De Britse vloot, hoe belangrijk deze
ook ln vele opzichten blyft, zal haar
historische positie als voornaamste
steunpilaar van de Engelse verdediging
moeten prysgeven, een toestand, welke
overigens reeds lang een feit is. Het
snel verplaatsbare vliegdckschip vormt
thans de kern van de Britse vlootmacht,
welker nieuwste vindingen bovendien
door de Ver. Staten zyn overgenomen.
Het zwaartepunt der defensie komt
vanzelfsprekend te liggen bij de lucht
macht, welke thans voor het eerst ook
volledige zeggenschap zal krijgen over
de luchtverdediging. Deze houdt op een
afzonderlijk leger-commando te vormen.
In beperkte omvang zal de luchtdoel
artillerie Wijven
mlng van bepaalde centra en troepen
tegen laagvliegende aanvallers.
Maar een toekomstoorlog, zo deze
ooit mocht uitbreken, zal zo goed als ze
ker In de stratosfeer worden gevoerd.
Vandaar het plan tot aanmaak op grote
schaal van geleide projectielen, welke
ln de plaats komen van het afweerge
schut.
Op dit gebied bevindt Engeland zich
nog steeds in het experimentele stadium.
Men is daarom zolang aangewezen op
de aanschaffing van Amerikaanse pro
jectielen. Vooral ook zyn met raketten
uitgeruste straaljagers nodig. Engeland
wordt nog vrywel uitsluitend indirect
beschermd door de lange arm van de
Amerikaanse verre-afstandsbommen
werpers. maar de Britten willen ook
daarvan een eigen macht opbouwen,
vooral om politiek onafhankelijk te
kunnen zyn. als dit tenminste ln de mo
derne verhoudingen geen Illusie biyktl!
De Valiants worden thans afgeleverd,
de Victors en Vulcans komen over twee
of drie jaar.
Superluchtmachtbepleit
Engeland ziet het met gemengde ge
voelens aan. dat, mede in het licht van
de recente Navo-beslissing, een nieuwe
oorlog vrijwel reeds dadeiyk met atoom
wapens zal worden uitgevochten, omdat
het Westen niet veel anders tegenover
een overmacht kan stellen.
Een knap militair commentator als
I.iddell Hart - reeds voor de oorlog be
roemd - wil nu meteen alle legers op
doeken en ook de hele burgervcrdedl-
ging. omdat deze volkomen onrealistisch
zou zijn geworden. Alles dient volgens
hem te worden geconcentreerd op mas
sale represailles door een beperkt aan
tal bnm-eskaders van de allerhoogste
technische volmaaktheid.
Zo alleen zou de vrede kunnen wor
den verzekerd. De opvatting dat een vol
gende oorlog „gewonnen" kan worden,kans!
(Ingcz. Med.-Adv.)
T helpen directS
acht hjj volkomen uit den boze. De eco
nomische vooruitzichten zullen aan
zienlijk verbeteren, Indien Engeland op
een dergeiyke superluchtmacht zou
vertrouwen, zo betoogt hy.
Zware taak voor MacMillan
Het is voor een theoreticus gemakke
lijk een dergeiyke gedragsiyn voor te
schrijven, maar de praktyk Is altyd an
ders. Het moge waar zyn, dat Engeland
met hoogstens tien H-bommen in 24 of
30 uur van de kaart kan worden ge
vaagd. iets op het gebied van de bur
gerbescherming zal er toch dienen te
gebeuren. Al was het alleen maar om
de aanvaller te demoraliseren De rege
ring beschouwt burgerverdediging in de
nieuwe omstandigheden geenszins als
een wassen neus. zoals het Coventry-in
cident heeft bewezen. Al mogen er dan
hele steden worden vernietigd, snelle
colonnes biyven noodzakeiyk om van
buitenaf hulp te bieden. Het probleem
is evenwel nog by lange na niet opge
lost. Nieuw is echter, dat de kern van
de beschermingsdiensten zal worden ge-
recruteerd uit het reserveleger, de zgn.
territoriale troepen. Voor het eerst zul
len dienstplichtigen en ook beroepsmili
tairen een speciale opleldng hiervoor
ontvangen, welke van hogerhand dwin
gend is voorgeschreven.
De voortvarende minister MacMillan,
die zo succesvol was in de woningbouw,
staat thans als coördinator voor de zwa-
taak om de defensiegebreken te her
stellen. De oppositie dringt aan op gro
ter openhartigheid, omdat het niet aan
gaat dingen met de sluier der geheimzin
nigheid te bedekken, wanneer veilig
heidsoverwegingen niet In het geding
zyn. In Amerika zou men wel de zaken
openiyk ter sprake brengen, waarover
de Britse regering tot nu toe liever
heeft gezwegen. Ook op het gebied der
burgerbescherming zal men met valse j
voorstellingen het tegendeel bereiken i
~in wat beoogd wordt.
De Engelsen kunnen tegen de harde
waarheid. Paniek heeft hier weinig
gen maakt 43.7% uit van het totaal
tegen 45% ln het voorgaande jaar.
De Volksveraekeringsproductie is bij
die van de vorige twee jaren achterge
bleven. Zy bedroeg 8.6% van het totaal
tegen 9,5% ln 1952 en 103% ln 1951-
Ook het aandeel van de Volksverzeke
ring in de totale stand loopt terug:
13% ln 1963,13,6% ln 1962 en 14,1% in
1951.
m
Het gemiddeld, per polis verzekerde
bedrag is voor alle kapitaal- en rente
verzekeringen van 3382 gulden tot 3,743
gulden gestegen en voor de Volksverze
kering van 154 gulden tot 158 gulden.
In aanmerking nemende dat voor de
nieuwe productie het gemiddelde verze
kerde bedrag in de categorie kapitaal-
en renteverzekering 5.007 gulden be
droeg en voor de afdeling Volksverze
kering 270 gulden, mag een voortgaande
styging van het gemiddelde verzekerde
bedrag verwacht worden.
De toenemende betekenis van het
Levensverzekeringsbcdrijf als spaar-
instituut komt tot uitdrukking in het
van jaar tot jaar stijgende premie-
Inkomen. Het gezamenlijke bedrijf
ontving aan termijnpremiën en koop
sommen 586.2 millioen gulden (in
(1952: 537 millioen gulden).
Verreweg het grootste deel daarvan,
namelijk 467.1 millioen gulden, beeft
betrekking op termunpremlen. die dus
jaarlijks zullen terugkeren en voor het
gehele bedrijf een hecht financieel
fundament vormen.
Het bedrag der uitkeringen beliep 233
millioen gulden tegen 216.4 millioen gul
den ln het voorafgaande Jaar. Van deze
som kwam 33.5 millioen gulden in de
vorm van „kapitaal" ten goede aan de
nabestaanden van overleden verzeker
den. Het resterende gedeelte bestaat
voornameiyk uit uitkeringen by leven
en na overiyden van de verzekerden in
gegane renten en pensioenen.
De premiereserve omvattende het
bedrag, dat de maatschappyen ter be
schikking moeten hebben om tezamen
met de nog te ontvangen premien en
de te kweken interest hun verplichtin
gen jegens de pollshouders te kunnen
nakomen, nam in de loop van het ver
slagjaar met 363.7 millioen gulden toe
en stond voor ruim 4.3 milliard gulden
op de balans genoteerd.
Het belfgde vermogen liep tot 4.6 mil
liard gulden op. Voör een bedrag van
rond 720 millioen gulden moest beleg
ging gezocht worden. Hiervan heeft on
geveer de helft betrekking op het be
leggen van door verkoop en aflossing
vry gekomen gelden. De andere helft
betreft de belegging van nieuw geld.
In de ryk gevarieerde beleggingspor
tefeuille neemt de lening op onderhand
se schuldbekentenissen een sterk over
wegende plaats ln. De belangrykste
oorzaak daarvan was de stygende vraag
naar gelden van de zyde van de ge
meenten ter financiering van de wo
ningbouw.
Deze belegging maakte 43.7% van het
totale belegde vermogen uit tegen 41.7%
een jaar eerder;
Samenvattend komt men tot d«
conclusie dat het voor de verdere uit
breiding van de levensverzekering een
in alle opzichten gunstige periode is
geweest. Niet 6lechts als spaar Insti
tuut en als rlsicodrmger, maar ook als
beleggingsinstitout neemt het Levens-
verzekeringsbedrijf In onze volkshuis
houding een steeds belangrijker plaats
ln.
