„De Kerkingang is de hemelpoort zelf".
- VRIJDAG 24 DECEMBER 195$ -
PAGINA 3
KERSTVERHAAL UIT ZWEDEN:
DACHT BJÖRN
V
(Van onze correspondent G F. Göbel)
oor het laatst van 't jaar was de schoolbel gegaan De Kerstvacantie
was begonnen. Ejöm had nog even zijn rapport met dat van zijn
vriend vergeleken en was toen langzaam naar huis geslenterd. Haast
had hij niet, want wie wachtte op hem
Vroeger was het thuis altijd vrat gezellig, en als hij uit school kwam
stcnd moeder al met de limonade klaar. Steeds had zij tijd om naar
ajn wensen te luisteren en bij het huiswerk te helpen.
Maar op een nazomerse dag was alles anders geworden Moeder
had hem met een stralende lach ontvangen en plotseling stond ook
vader naast hem.
"Wat zou je ervan zeggen, Björn, vroeg hij, - als we eens een auto
kochten
Björn kon van vreugde haast geen woorden vinden. „Iedereen" had
Immers een auto, maar toen hij destijds nadat een vriendje hem er
mee geplaagd had*zijn vader had gevraagd, waarom zij ook niet
wagen kochten, had deze geantwoord: Daar is geen denken
aan!
Nu begon vader er zelf over. Alleen: waarom moesten ze daar met
hem over praten? Hij begreep daar niets van.
Kijk, jongen zei moeder toen, een auto is wel mooi en we
rullen er zeker veel plezier van hebben, maar een auto is ook erg
duur! Ik moet dan ook helpen geld verdienen en dan ben ik dus niet
meer thuis en zul jij je huiswerk moeten maken zonder hulp.
BJÖRNS hoop was tenslotte op Lu
cia gevestigd, de lichtbrengster.
Het was ln deze tijd van het jaar
altijd de taak van Britt om met kaar
sen op het hoofd 's morgens tussen 5 en
6 uur koffie en Lucia-brood aan het
bed van de ouders te brengen
Bovendien had Bjóm. om de stem
ming op te vrolijken, net als zoveel an
deren. kaarsen voor het raam ge
plaatst. En in een kartonnen ster
brandde als vanouds het lampje. Oe-
zeilig zagen de aldus verlichte en met
dennengroen versierde straten er zo
uit
Op de vooravond van Lucia. 12 De
cember. had Mo;der een taart meege
bracht. Had zii het feest dus toch met
vergeten? Helaas zou die taart meteen
na de avondmaaltiid worden gegeten.
Dan kan Britt tegelijk de lichten
brengen, had moeder gezegd. want
morgenochtend heb ik geen tijd. Wij
hebben op de zaak een Lucia-feest
Zo was de ochtend van 13 December
voor Björn dan toch in duisternis ge
huld. En op de avond van die dag ging
hij voor het eerst alléén kijken
naar de Intocht van de stedelijke Lu
cia. het mooiste meisje met blonde
haren en blauwe ogen. dat. hoc.g op
een auto gezeten en in een witte bont-
Jas gehuld, het licht naar de stad kwam
brengen. Jammer, dat hii niet tot d«>
„stiam-goseoma" behoorde, de in wit
geklede ..sterren-tongetjes", dip zich
steeds om de llchtbrencster scharen.
Verleden jaar was hij Britts ster ge
weest.
....het had de hele nacht gesneeuwd..
..Grootmoeder was nog zo ouderwets..
BJÖRN had geen bezwaren gezien. Op.
getogen als hil was. had hij In
tegendeel wel van alles kunnen
beloven. Hij wilde zelfs ziln bed opma
ten. schoenen poetsen, boodschappen
luienals hi) maar enkele keren in
be week in de auto mocht lijden,
'tZondags zouden zit naar zee kunnen
ewui. Of naar het bos. waar zoveel
bessen waren, of naar moeders ouders.
Nee, dat laatste toch maar liever niet.
*ant die waren zo ouderwets, zongen
tog kinderliedïes en vertelden verhalen
Wn de bosmannetjes, die immers toch
Het bestaan. Het was zeker leuker om
Uar de meren te rijden, om er te
beden.
H l had pliennen genoeg. En ook
B;rt. zijn twee laar oudere zuster, kwam
Bel heel wat enthousiaste voorstellen.
Kon vader haar nu niet dagelijks naar
khool brengen? Dat deden de vaders
"n Ella en Babs ook. En Kerstin
door haar moeder gebracht Wat
t'uden de anderen opkijken, als ook zij
kr auto kwam
N HET BEGIN was het autorijden
voor 8llen iets zeer bijzonders ge
neest. Zii maakten heel wat uit-
■hpjes en hadden veel pret.
In het begin was ook de verandering
hn de avondmaaltiid iets bijzonders.
Nu moeder een baan als typiste had ge
iden. kon zii 's avonds immers niet
B'er staan koken. Maar dat was ook
sl«t nodig, want in de buurt waren wel
w inkels, die levensmiddelen verkoch-
'i. welke alleen maar behoefden te wor-
frn opgewarmd Btöm kocht soms eten
nor twee-drie dagen tegelijk. In de ijs-
«<t bleef dat best goed.
Natuurlijk had Britt eigenlijk de bood-
vnppen moeten doen. maar zij stond
tT het eindexamen en was daarom
hn haar oudere vrijgesteid ran iedere
mOEN het in November koud begon
j le worden en de dagen steeds kor-
ter werden, was het ook met de
autovieugde gedaan. Maar moeder bleef
werken.
Waai om moet Je nu nog geld ver
dienen? had Björn eens gevraagd. De
wagen staat toch de hele winter in de
garage.
In plaats van een antwoord had hii
echter een snauw gekregen Vreemd
toch. dat moeder de laatste tijd zo ge
ïrriteerd was. Zij was eigenlnk totaal
veranderd. Ook van de laatste ritjes in
October had zU er heel wat overgesla
gen. Steeds noemde zii een andere oor
zaak. Of zij moest haar garderobe bij
werken. ol naar de kapper of rusten.
Want. zo zei zij, wie geld wil verdienen,
moet ook behoorlijk voor de dag ko
men. Ook al is het duur Zii was nu
weer zo onvriendelijk geweest!
Mag ik ni;t eens meer iets vra
gen? had hij gezegd Maar meteen had
zij boos gereageerd- Denk je dat
die garaco gratis is? Denk je dat wjj
nu geen belasting voor de auto behoe-
i ?n te betalen? En weet je wel, dag de
verzekering per jaar meer kost dan lk
per maand verdien? Bovendien zijn de
termijnen nog lang niet voldaan!
Na die opsomming had zy hem nog
eigenwijs genoemd ook.
Hij had gehoopt, dat zij met het na
deren van het Kerstfeest beter gehu
meurd zou ziin. Maar neen. zij had
nauwelijks nog tijd voor hem. Hij zag
haar amper, 's Morgens ging hij om
halfacht alleen de deur uit. omdat moe
der dan nog een uur kon blijven liggen
en 's avonds werd er nauwelijks nog
gesproken. Vaak kwam moeder ook la
ter, omdat er overwerk was.
ER RESTTEN nu nog elf dagen tot
Kerst.
Slechts zelden ging hy tegenwoor
dig direct naar huis. Waarom ook? Het
was er immers niets gezellig. Het was net
een stal, dacht Björn soms. Eten en
slapen was eigenlijk alles, wat hij thuis
deed -Hij mocht niet eens meer zijn
trein opbouwen.
Niet in de week. alsjeblieft! klonk
het als een bevel. Het kost. me al
genoeg moeite om het huis schoon te
houden.
Daarom slenterde hii nu vaak op
straat. Hij was in dat opzicht trou
wens niet de enige, want meer dan de
helft van zijn schoolmakkers liep „met
een sleutel om de nek", omdat nie
mand thuis was om hen binnen te laten.
Gelukkig viel er heel wat op straat
te zien. Vanaf hoge lastwagens werd
de keiharde vis gegooid. Dat was de
..Lutfisk", die lange Hid geweekt moest
worden, alvorens bereid te kunnen wor
den en die uitsluitend op Kerstavond
wordt gegeten. Die vis smaakt naar
niets en daarom moet er een lekkere
saus overheen
In de étalages lagen grote hammen.
Björn moest lachen. Verleden jaar had
den zij er één gehad van vijf kilo. die
in drie dagen op was. Hij had zeker
wel het meest gegeten Eigenlijk vond
hij het een vreemde combinatie, die
kersttafel: lutfisk. ham en rijstebrij.
Maar dat alles hoorde nu eenmaal zo.
Trouwens: er hoorde eigenlijk nog veel
meer bij: ansjovis, haring, paling, ge
rookte zalm worst en kaas. «vooral
Hollandse, die zo mooi rood ls> en vele
siaaties.
Het water liep hem ln de mond. En
olotseling moest hii aan de dieren den
ken. die onder de koude te lilden had-
1en. Vlug stond zijn besluit vast. dat
'lij wat graanhalmen zou kopen. Die
had grootvader ook alt lid buiten han
den. Voor het paard van Odin, had
hii eens eezegd. één van de mach
tigste goden onzer voorouders.
Maar grootvader had het nooit erg
-e vonden. wanneer de vogels de maal-
'ijd wegpikten.
DAT ALLES ging door ziin hoofd,
toen Björn met ziin handen diep
ln zijn zakken gestoken, naar huis
hing. waar. zoals hii dacht, het bood
schappenlijstje zou liggen.
Hij begon te raden, wat er op zou
kunnen staan. Langzamerhand moest
toch ook moeder aan de kerstbood
schappen denken.
Maar thuisgekomen vond hii naast
set liistje een ander briefje Het, wa-
~»n de blokletters. waarmede vader
"'lacht te schrijven. Hii las het wel
twee keer. want daar stond:
HET IS PLICHT
van Iedere hulsbewoner
om deel te nemen aan de
VERKIEZING
die hedenavond alhier zal
worden gehouden!
Vader.
Wat geheimzinnig dacht Björn. Maar
dal hoorde bij het Kerstfeest.
Wie had ru géén geheim? Björn had
er wel tien. Het cadeau voor vader en
moeder had hij al op school gemaakt.
Daar waren de knutsellessen voor. Va
der zou een werkdoos krijgen met twee
nieuwe zagen er in. Want vader knut
selde even graag als al zijn collega s En
een zaag kon je altijd gebruiken. Had
niet de vader van Erik deze zomer een
raam in het zomerhuisje gemaakt' Er.
bouwde Larsson niet een huis' Mis
schien. zo ging he' door ziin hoofd, kon
hij later met vader samen een huis
bouwen Met de auto konden zii nu toch
vlug naar buiten komen en daar een
goedkoop stukje grond kopen En voor
het materiaal was nog geen vierhon
derd gulden nodig, stond onlangs in een
advertentie. De Staat verleende immers
credieten en steun.
Voor moeder bad hii al lane geleden
een soort bestelliist gemaakt D» bood
schappen behoefden dan niet meer t°
worden opgeschreven. Ze hoefde slechts
enkel ruitjes heen en weer te schuiven.
Britt zou een lamp van hem krijgen
ln dezelfde kleur als haar bed en voor
de grootouders had hii enkele mooie
foto's ingelilst. Het materiaal had bU
elkaar we] veertig gulden gekost, maar
toch had hy niet zjjn spaarpot open
gemaakt.
Moeder was nu eenmaal altild zeer
royaal. Hii mocht zelfs veel meer naar
de bioscoop dan vroeger en kreeg iedere
week boven zijn zakcentje nog Iets toe
gestopt. Björn had dus zeker grote ver
rassingen voor de hele familie. Wat
echter zou vader willen?
Het was maar goed. dat hl] een briefje
hed neergelegd, want zelden waren ze
allemaal bit elkaar. Vader en moeder
bezochten immers ook nog twee keer ln
de week een avondcursus. Bjom was
op die avonden vaak met vrienden op
stap Eerst had hii steeds een briefje
achtergelaten: „Ben bij Lars" Maar la
tei schreef hij een briefje, net als zijn
cuders: „Ben tegen acht uur thuis, heb
gegeten" Nu echter waren de cursus
sen gelukkig afgelopen en waren ten
minste de avonden Iets gezelliger.
NA HET avondeten had moeder aan
vader gevraagd: Wil je nu
eindelijk zeggen, wat dat briefje
te betekenen heeft?
Ja! zei vader toen Ietwat plechtig.
Nu ls de tijd gekomen.
Even onderbrak hij zichzelf om een
sigaret op te steken. Wij tweetjes
hebben zeer hard gewerkt en ook Britt
en Björn moesten aanpakken. Daar
tegenover stond het plezier van onze
auto. Mijn vraag is nu echter: zal dat
in het. vervolg zo moeten blijven of
zullen wij de wagen verkopen, zij het
dan natuurllik met verlies?
Dat was het dus. Vader had ge
sp w nz J38UI saiu spiva laq iep 'mroui
als vroeger en liet nu de beslissing aan
de hele familie over
Britt uitte zich dadelijk z°er posi
tief en wilde de wagen absoluut be
houden. Björn daarentegen keek ziin
moeder terzilde aan. Hii kon merken,
dat zij zat te rekenen.
Op dat ogenblik ging de bel. Als
moeder zich van stemm'nz onthoudt,
is de zaak klaar. zc> Britt nog. maar
vader was raar de deur en binnen
stapte „grootvader de plecht'ge-', zoals
de kinderen hem mottend noemden,
omdat hij zo waardig kon optreden.
Grootvader was zo ouderwets en wilde
bv nog hebben, dat voor het et°n een
gebed werd gezegd. Wie deed dat nu
nog' Bjóm kende werkelijk geen fanu-
lle. waar men aan deze gewoonte vast
hield. „Tack fër maten" 'dank voor t
eten» zegt men na de maalt'id tegen
de gastvrouw. Maar verder? Ook voor
de on school verstrekte lunch werd niet
gebeden. Volgens de wet komt het eten
Immers ieder kind toe. Iedereen heeft
er recht op.
EN ZO gebeurde het dat Björn vlug
ziin koffer «en cadeauxmoest in
pakken En dat hii al vertrokken was
voordat de ouders er aan dachten, dat
zij zijn rapport geheel en al hadden
vergeten
Toen Bjom de volgende dag wakker
werd was het al licht. Het mopst dus
al bij tienen zijn. En wat rook het lek
ker! Even later stond h'.l in de keuken.
Kijkers hebben wn hier niet no
dig. langslaper! begroette hem groot
moeder. Hier Ls een schort! Oh.
grootmoeder wist altild mensen aan het
werk te zetten Maar geluk had zij.
want er moest brood en broodies wor
den gebakken en op z'n minst moest zij
vijftien verschillend"» soorten gebak
hebben Dat hoort zo. als iemand op
het land gasten ontvangt Boven
dien was het „Da 'n före da 'n fóre
dobbereda 'n", de dag voor de dag voor
de doopdag, de 22e December De twee
resterende dagen waren door de tra
ditie aangewcen om het feest voor te
bereiden, het huis schoon te maken en
feestelijk aan te kleden en er moest
ook worden gewassen, want tussen
Kerst en Nieuwjaar mag dat niet wor
den gedaan.
Grootmoeder houdt niet van dat in
de fabrieken klaargemaakte eten. Wij
maken nog alles zelf. zei hu. zoals steeds
de derde naamval gebruikend, toen e.n-
delijk de doop-d.ag was gekomen Dit
was du; de dag. waarop het brood ln de
zeer vette jus van de kerstham gedoopt
en zo warm mogelijk wordt gegeten Het
was een vroege lunch.
Vindt U dat lekker? vroeg Bjom
aan tafel.
Lekker lekker het hóórt zo! zei
de hu'p En grootvader lerklaarde"
We dat gegeten heeft, kan zowel
tegen d» koude als tegen de drank Want
dat zeg ik je jongen de kruik zal van
avond de rende doen'
Dit was dan de grote dag! Na de
machtige lunch moest iedereen z:ch ver
kleden en gereed maken voor het Feest,
de Heilige Nacht.
In dé namiddag kwamen Bjöm's
ouders en Ecitt Met de wagen. Maar
Björn vond het helemaal n.et erg deze
tocht te hebben gemist. Hu zou trou
wens ook geen plaats gehad hebben.
..de kerklichten waren engeltjes gelijk..
Grootvader de plechtige, ook
mor-far genoemd, moeders vader,
was boer en hii had ook een
groot bos. Hii was nu in de stad ge
weest om cadeautjes te kopen Verleden
jaar had hü zelfs voor meer dan vijf
honderd gulden gekocht en hij wist
precies wat kinderen wensten.
Direct na ziin komst merkte groot
vader. dat er iets niet in orde was. En
toen hy onder het genot van de gebrui
kelijke koffie het hele verhaal had ge
hoord. kwam hy. zo leek het Böm. met
een enig voorstel.
Verleden jaar. zo zei hy, heb
lk het Kerstfeest bil jullie gevierd.
Wij hebben om de boom gedanst, lek
ker gegeten en gedronken en uitbundig
gezongen. Wij hadden veel pret. Nu zou
ik Jullie willen voorstellen, dit jaar bij
OD6 te komen. Biöm neem lk dan met
een mee! Na Kerst is er genoeg tyd
om weer over de auto te pralen.
want wat lagen daar niet allemaal voor
pakjes'
Het leek of moeder met de lucht van
het ouderiyk huis weer de oude werd.
De koffietafel werd steed; weer onder
broken met het zingen van gezellige
liedjes: Van de vos, die over het us
liep. en van het Kerstfeest, dat tot Pa
sen zou duren, als de vastentyd er niet
tussen zou komen.
ER was al plezier genoeg, toen de
deur van de grote" kamer werd ge
opend en groot ader liet zien waar
mede hij zich sinds twee dagen had be
zig gehouden Daar stond zijn werk. de
Kerstboom met al zyn lichtjes, sieraden
en Zweedse vlaggetjes, die nimmer mo
gen on toreken.
Wat een warmte gaven die kaars-
In de stad had iedereen electrische
lichtjes, maar Björn vond dit levende
licht toch veel gezelliger, vriendelijker.
Nu pas begon het feest goed. Dansend
sprong jong en oud om de boom Groot
vader zei tégen Br.tt dat hy slechts mee
wilde doen om grootmoeder een plezier
te doen. en grootmoeder vond dat zij het
eigenlijk moor voor grootvader deed,
maar in ieder geval was er pret in huis.
Ondertussen was de koffietafel met
zyn 15 verschillende soorten koekjes af
geruimd De gewoonte wi dat men er
van iedere soort één op z'n bord legt Fn
wie het niet op kan. neemt in het 'zakje,
dat de gastvrouw uitdeelt, de rest moe
naar huis.
Toen des avonds de Kerstmaaltijd werd
opgediend, zei grootmoeder, met een blik
op de geserveerde lutfisk: Veertien
dagen heb ik hem in de week gehad
En toen ook de melkrystebry was
verorberd, vend grootvader, dat hij Iets
hartigs moest hebben, want melkryst
eet hij maar één keer per jaar En dus
ward het mes ln de acht-kilo ham gezet!
Het was laat, toen men aan de pakjes
toe kwam, maar Björn vond dit uitstel
helemaal niet erg. Hij wenste dat dit
feest nimmer zoii eindigen Eindelijk
werden dan tooh de cadeautjes Uitge
deeld Iedereen had weer met gulle hand
gegeven. Voor Björn lag zelfs een pols
horloge onder de boom
Toen Björn naar bed ging, was hy zo
gelukkg. zo blij, dat hy heel stil zijn
handen vouwde, om nog eens voor chze
dag te danken. En heel zachtje= vroeg
hy. of het niet altijd zo kon blijven.
Toen hy diep in de nacht door een
zoen van moeder werd gewekt, hoorde
hy haar zeggen" Het heeft de hele
nacht gesneeuwd, jongen! Je moet je
goed warm aankleden'
Het was half vijf. Beneden zaten vader
en grootvader, die haast n:et geslapen
hadden. Zij dronken de warme julglórg,
de oude Kerstdrank Ook voor Bjom
was er een glas glojg, maar r.atuurh'k
iets verdund Heerlijk waren die warme
vyjen en krenten er in. als je maar met
te veel kruidnagels en laurierbladeren
ln de mond kreeg
Na de giögg gingen zij gezamenlijk
naar de kerk. waar de dienst om 6 uur
begon.
Wondermooi was de wandeling door
de verse sneeuw. Het is net of de
sneeuw met alleen de aarde heeft warm
te houden, maar met zun witte wollen
deken ook de mensen voor koude be
schut. zei Björn. Vindt dat niet
vreemd, grootvader?
Helemaal niet. jongen Weet je
niet. dat ook de soldaten een kuil in
de sneeuw graven en daar tijdens een
manoeuvre in slapen'
Toen zij de kerk naderden, verstomde
leder gesprek. Men luisterdde naar de
bellen van de arresleden die van hein
de en ver kwamen, want de gemeenten
op het platteland strekken zich soms
immers over vyftig en nog meer kilo
meters uit.
Op de laatste honderd meters had de
koster fakkels geplaatst. Dit licht
weerkaatste op betoverende wuze en paf
de sneeuw een eigenaardige blauw-wit-
gele kleur. Bjóm vond. dat hit liep als
op wolken, die doorbroken werden door
de zon. Het was ook zo zacht.
Als de sneeuw een grote wolk ls, dacht
hy verder, dan is de kerkingang da
hemelpoort zelf Er straalde ook een
hemels licht uit HondercUn kaarsle3
schenen rich er over te verheugen, dat
de gemeente weer eens voltallig bijeen
kwam. Het was. alsof leder kaarsje on':
Björn een welkom toewuifde Waren zij
niet. engeltjes gelijk? En toen het koor
nog de aloude Kerstboodschap verkon
digde. wist ook Björn dat in deze Nacht
de Heiland geboren moest zyn.
NA DE dienst zei Björn geen woord.
Hij was bang Zou nu alles weer
afgelojien, vergeten ziin? Zou het
ongezellige, eenzame stadsleven weer
beginnen? Of zou vader besluiten, de
auto te verkopen? Hil kon het nu ech
ter niet vragen en misschien de hele
stemming bederven.
Op de ochtend van de derde Kerst
dag, de laatste dag van deze lange reeks
van feestdagen kon hij evenwel de
onwetendheid niet meer uithouden.
Vroeg, heel vroeg, klopte hij aan de
deur van zyn grootouders en vertelde
hen alles. Hy vergat ook niet te zeggen,
hoe gelukkig hy zich in de kerk had
gevoeld, en dat hij nu weer bang was
voor de eenzaamheid
En toen? Ja. toen leerde hem
grootmoeder, dat de Heiland geboren
en wederopgestaan ls en voor degenen
leeft, die hem zoeken en aanroepen.
Sinds de Kerstnacht voor haas- twee
duizend Jaar. zo zeide zy hoeft nie
mand meer alleen en zonder vriend
te zyn.
En de wagen 'Die werd niet ver
kocht Nadat de laatste termyn is
betaald, beloofde moeder. werk ik
nog maar halve dagen
Tot „Trettondagende I3de dag na
Kerst, bleef Bjóm op de boerderij.
Dat immers is de dag. waarop de
boom wordt geplunderd van al ziin
elorie en al het snoepgoed, dar cr in
hangt, mag worden opgegeten
Rijk met cadeaux beladen en verge
zeld van de onzichtbare vriend, die hy
op de Kerstmorgen had ontmoet, ver
liet Bjóm zijn grootouders Hit zou zich
nimmer meer eenzaam voelen
(Nadruk verboden^
