„schoollokaal van morgen'
DE KIEKENDIEF
Moderne winterimpriml
ook hier verkrijgbaar
HET
AMERIKAANSE
Leerzaam voorbeeld
WEKELIJKS BIJVOEGSEL VAN BET LEIDSCI1 DAGBLAD - ZATERDAG 27 NOVEMBER - PAGINA
Spiegeltje, spiegeltje, aan de |J
^"Licht, lucht en kleur")
uiteraard slechts mogelijk ln gelijk
vloerse schoolgebouwen, niet ln meer-
verdiepingscholen, waarop wij ln ons
land maar al te veel zijn aangewezen.
Functioneel en decoratief
kleuraspect
Voorts werd de kleur van interieur
en meubilair niet meer als tot dusver
dienstig gemaakt aan groter lichtver
spreiding, maar aan de functionele
waarde. Ook in ons land is men, zij
het vooral op ander terrein, meer in
zicht aan het ontwikkelen ln de grote
functionele waarde van kleuren.
spronkelijke decoratieve functie. Te
zeer wordt b.v. in ons land de deco
ratieve kleurwerking (muurschilde
ringen etc.) verwaarloosd ten bate
van de „helderheid" en „frisheid"
van lokalen door middel van effen
lichte muurvlakken en zolderingen.
Dit laatste geldt niet slechts ten
aanzien van muren, ook ten opzichte
van gordijnen. Door een betere licht-
techniek (voor zover de omstandig
heden dit toelaten uiteraard) wor
den meer huiselijke entourages van
lokalen door wandbetimmei ing, kleu
rige en b v. bebloemde gordijnen mo
gelijk zonder de voordelen van licht-
eifen interieuraanklcding op te of-
Modernzle middelen
In het Amerikaanse ..schoolokaal
van morgen" is n.et alleen rekening
gehouden met de consequenties van
een juiste lichttechniek, maar ook met
de modernste onderwijsmiddelen en
industneele producten. Er is een tele-
v.sietoestel opgesteld, er zijn projectie-
mogelijkheden geschapen, speciaal
vervaardigde rubber tegels zorgenvoor
combinatie van warmte-isolatie en hy
giënische voorzorgen, vo'ledig is ge
broken met het bankenstelsel, en zelfs
de tafels en stoeltjes zijn veelal van
uiteenlopend genre (hoepel zó gecon
strueerd dat zij gemakkelijk bijeen ge
plaatst kunnen worden zonder veel
Zonder tocht
J v.
Resultaat van research, deels
elders reeds verwezenlijkt als
consequentie van experiment
Amerika is het landnee, laten we het niet zeggen.
We bedoelden die onbeperkte mogelijkheden en beperkte
onmogelijkheden. Maar dat is zo afgezaagd. Hoewel het juist is,
dóór niet van.
Laten we het anders zeggen: in Amerika heeft men veel
meer armslag. Die ruimere armslag bleek ook weer uit het feit,
dat men er daar geen been in heeft gezien universitaire groot
heden en twee dozijn industrieën benevens een legertje deskun
digen op allerlei terrein aan het werk te zetten om het „ideale
klasse-lokaal, het „schoollokaal van morgen" niet alleen op
papier te schetsen, maar ook practisch te verwezenlijken.
Dit „schoollokaal van morgen" ls een
unicum geworden, een lustoord voor de
schoolgaande jeugd dat eenvoudig niet
vergeleken kan worden met de klas
lokalen, die wfj hier in Holland meestal
kennen.
En toch: op wetenschappelijke en
experimentele basis ls daar een lokaal
ontworpen, dat ln vele opzichten al
daar slechts voor bijzondere omstan
digheden geschikt is, en dat bovendien
in andere opzichten veel gemeen heeft
met wat hier te lande reeds verwezen
lijkt ls als vrucht ;an het experiment
alleen en van het gezond gevoel voor
de noden en behoeften van de jeugd,
de basis voor de toekomst van ons
volk. Alleen, tja, hier leven wjj niet
in het land der onbegrensde mogelijk
heden.
Niettemin is het buitengewoon Inte
ressant, kennis te nemen van dit Ame
rikaanse „schoollokaal van morgen".
Glansrijke vergelijking
Veelal benijden wij Amerika ten on
rechte. Ook m onderwijsopzicht ls dit
het geval, wanneer we ons blind zou
den staren op deze ideale school. Het
onderwijs, ln het bijzonder het lager
onderwijs waarop deze school ls geori
ënteerd, is in de meeste delen van
Amerika nog slechts zo gebrekkig ge
organiseerd en geoutilleerd, dat Ne
derland een vergelijking glansrijk kan
doorstaan.
Zoals het echter over het algemeen
is in een vergelijking tussen Amerika
en ons land (of West-Europa veelal):
de hoogtepunten liggen hoger, de diep
tepunten lager.
Het Amerikaanse „schoollokaal van
morgen" is als hoogtepunt ook ons
(verhoudingsgewijs op onderwijsgebied
verwende) enthousiasme waardig.
In 1940 begonnen enkele deskundi
gen op het gebied van onderwijs, ge
zondheidszorg, binnenhuisarchitectuur
en andere specialismen van de univer
siteit van Michigan te Ann Arbor een
wetenschappelijk researchonderzoek
naar de ideale vormgeving van een
schoollokaal. Onlangs werd dit onder
zoek voltooid door de schepping van
schoollokalen aan de hand van de re
sultaten dier onderzoekingen.
Niet veel maar goed licht
Een van de belangrijkste aspecten
was wel, dat men zich vooral richtte
op een zo goed mogelijke licht-con-
ditie. Over het algemeen voelde men
het als een bezwaar, dat teveel zonder
meer gestreefd werd naar dagllchtge-
brulk met vermijding van kunstlicht.
Daarbij toonde men te weinig oog voor
de bezwaren van een te onregelmatige
verdeling van het daglicht. Als het
maar benut werd. meende men dat het
goed was.
Daarom werd steeds meer gebruik
gemaakt van zo licht mogelijke wan
den en niet-absorberende kleuren en
materialen van meubilering.
DE lezers en lezeressen zullen zich
misschien herinneren, dat ik eni
ge weken geleden een artikel en
een tekening heb gewijd aan een
bijzondere doortrekker, die sporadisch
weieens naar onze lage landen komt
afdwalen. Dat was de rode milaan,
ook wel wouw genoemd, de prachtige
roofvogel met de lange gevorkte staart,
de zweefvlieger bij uitnemendheid.
Ik heb toen in een adem een andere
vogel genoemd, een van Nederlandse
bodem en het lag stellig ln mijn be
doeling daarover ook een artikel te
schrijven Dat doe ik dan bij deze.
Want de rietwouw of, om zijn alge
mene naam te noemen, de kiekendief
ls de moeite van een aparte behande
ling dubbel en dwars waard.
Daar komt nog bij, dat ik, tijdens de
boottochten, die ik beschreven heb en
waarin ik U heb verteld over meer
koeten, kieviten, meeuwen, eenden en
zwanen, de kiekendieven gedurende
ons hele verblijf op het meer, boven ue
rietzonen heb kunnen waarnemen.
Vandaag dus de kiekendief en wel
de bruine die in de rietlanden de
meest voorkomende roofvogel ls. Er
zijn nog enige andere soorten, zoals
de grauwe, de blauwe en de steppen-
kiekendlef, maar die zijn alle min of
meer zeldzaam, de laatste ln ons land
zeer zeldzaam.
De bruine echter ls de vogel van
onze meren en plassen en overal, waar
maar hoog riet en blezen zijn te vin
den, en waar het rustig is, kunnen we
zijn zeer markante vliegbeeld zien!
Zo hebben wij hem enige weken gele
den ontmoet, een grote donkere figuur
met lange rechte staart en lange vleu
gels. waarvan de punten als vingers
omhoog zijn gekruld. Het opvallendste
en kenmerkendste, meer nog dan de
kleur en de vorm. ls de wijze van
voortbewegen boven zUn Jachtgebied,
een eigenaardige schommelende ma
nier van vliegen, terwijl hij, met ge
spreide vleugels balancerend en zonder
haast laag boven het riet ln zweef
vlucht zijn weg zoekt. En zijn prooi'
Want dat met nauwelijks merkbare
vleugelslag over moeras en waterwe
reld heen wiegelen ls niets anders dan
een stelselmatig afzoeken van de bo
dem, het afsnuffelen van hoekjes en
gaatjes waarbij zo goed als niets aan
zijn uitermate scherpe vogelblik ont
gaat. D? kikker, die juist boven water
komt. het muisje, dat even een luchtje
komt scheppen, de waterrat, die nos
Juist de overkant van een slootje denkt
te halen, ze zijn al gegrepen door een
lange gele klauw, voor ze een kreet
kunnen zeven Een klauw, die werkt
als een klem waaruit geen weg teruc
meer mogelijk ls Hun laatste rei?
voert of naar het nest van de kieken
dief zelf (maar dan is het al midden
zomer) waar een drie- tot vijftal witte
donsjongen met een nooit aflatende
Een kijkje in het Amerikaanse
schoollokaal van morgen", ruim.
egaal verlicht, heldere warme
vloerbedekking, vrolijke gordijnen,
televisietoestel etc.
Regelmatige verdeling
Dr Robert A. Boyd, prominent ge
leerde aan de Universiteit van Michi-
an, die de leiding van de onderzoe-
lngen had. constateerde echter dat
niet in de eerste plaats de hoeveelheid
alswel de regelmatigheid van het dag
licht van belang moet worden geacht.
Als gevolg van dit Inzicht werden
glasplaten en glasblokken geconstru
eerd, die het lage ochtend- en avond
licht tenvolle doorlieten, doch het fel
lere licht van het midden van de dag
verzwakten.
Het Ideale schoollokaal werd dan ook
met een zoldering met bovenramen van
dergelijk materiaal voorzien. Dit was
Uiteraard is deze „Ideale school" In
gelicht met een airconditioning vol
gens de modernste princ.pes. Licht en
lucht zijn ook hier de richtlijnen, maar
zoais men naar verdeling van het licht
streeft, heeft men ook gestreefd naar
lucht zonder de bezwarende conse
quentie van die grote hollandse grief:
tocht Het is in de ideale schooi niet
nodig ïamen te openen Ventilatoien,
geluidloos en regelbaar, zorgen voor
luchtverversing op zodanige wijze, dat
zij de verse lucht eerst op de gewenste
regelbare temperatuur en vochtig
heidsgraad brengen, en voorts ver
strooien zonder dat een hinderlijke
luchtstroom ontstraat.
het blijft: MORGEN.
Zo zijn er duizend-en-één dingen te
vertellen over dat schoollokaal van
morgen.
Waarschijnlijk zal het voor ons Ne
derlandse onderwijs nog heel lahg
morgen blijven, alvorens dergelijke
scholen, aangepast aan de bijzondere
omstandigheden van onze samenle
ving, een gewoon verschijnsel zijn, niet
alleen in de steden, maar ook op het
platteland.
Dank zij de voortdurende zorgen, die
ons volk aan zyn onderwijs besteed
heeft, zijn reeds veel van de idealen
waarnaar men in Amerika weten
schappelijk streeft, op experimentele
basis verwezenlijkt. Maar die „school
van morgen"? Nee. die hebben we hier
nog niet.
Laat het een troost zijn. dat men
het ook in Amerika een school van
morgen noemt. Hoewel dan Ame
rika het land der onbegrensde moge
lijkheden is. wij nemen vooralsnog niet
aan dat morgen daar „MORGEN" is.
Kijkjes in de Natuur
honger zit te wachten, of naar de
kiekendief-vrouw, die gewoonlijk net
mannetje ln de lucht tegemoet
snelt, zich op de rug gooit en met een
schreeuw de door de man losgelaten
prooi ln ontvangst neemt.
DAT nest ligt op de grond meests:
in een rietveld. Het is groot en
wordt gebouwd van rletrtengels
biezen en gras. Op de 4 j licht^roen-
grauwe eieren wordt door het wijfje
gebroed en na ongeveer 4 weken ver-
schijnen de witte donsjongen, die dank
ui de ijver van hun vader, en de prooi
rijkdom van de rietlanden, voorspoedlr
?pgroeien. zodat zij na een week o!
vijf al hele bazen zijn geworden, die
■ngewenst bezoek met alle kracht en
vinnigheid van nagels en haakbek
kunnen afweren.
En tegen een normale prijs
Parijs, November 135
Onlangs gaven de Nederlandse (stof)drukkers voor de persei
show (en in de toekomst zullen ze ook de Nederlandse hu
vrouwen op zulk een schouwspel vergasten!), waarin het nietl
de eerste plaats ging om de modellen, doch om de geiocri
imprimé's. En uit die show bleek, wat helaas niet blijkt uit'
stolfenvoorraden van winkel en warenhuis, namelijk dat J
Nederland een keus biedt aan moderne en (zelis enkele ai
tieke) imprimé's'
ztjn bedrukte peau de pêche fn
roy met fijne rib aanwen-
chivrine voor cocktaihoilmV
bijzonder mooie versies en
satijn, dat evenzeer gesehkt
een dansjurkje als een simpH J
culmineert in een imprime m
vende en niet oxiderenj,,
druk
Het feit dat ook ons land
ter moderne drukken uitüreni
ons er toe gebracht u dere
kele modelletjes voor te lejeen
voor ge zeker het Juiste en 1
materiaal zult kunnen vinden
Met nadruk echter wijzen
lereerst op dat een grote imr
best tot z|Jn recht komt in e
met een minimum aan nacen
zo groot mogelijk stofopperv;
bijvoorbeeld ln een moderne
leerde peignoir of een japon rr.
wijde rok (pllssérok. klokker.c
een rok met diepe, al dan nte
streken plooien etc.. doch geen
tjesrok'; ln dergelijke modellen
immers het stofdessin zo min n
versneden en door de grote 033
ten wordt het motief vaak gena
haald om de totaal indruk van
niet te niet te doen. Voor de
Terwijl in de rayons van de buiten
landse stoffenzaken dergelijke derniers
cris als eerste ln het oog vallen en in
ongemeen ruime keuze vertegenwoor
digd z|jn. vallen ze helaas in onze win
kels nog ln het niet temidden van
klassieke stofjes en bonte imprimé's
die al tien. vijftien, twintig jaar in
(bnnai dezelfde gedaante op dc markt
zijn. De show van de Nederlandse druk
kers heeft ons echter een hart onder
de riem gestoken en bewezen dat er
ook al is er nog wel degelijk enige
moeite voor nodig om ze te vinden
ook hier fraaie bedrukte stoffen wor
den uitgebracht d:e met de buiten
landse modestofjes kunnen wedijveren.
Met uitzondering van de wollen im
primé's. die vooralsnog zeer prijzig
zijn (alleen het beste materiaal kan
er voor worden gebruikt!) liggen de
prijzen van de moderne imprimé's al
lesbehalve hoog en wie zich de moeite
geeft eens tond te kijken en te gras
duinen ln de collecties die warenhuis
en stoffenwinkel bieden, zal. voor een
normale pr|js. iets zeer moderns en
smaakvols k innen vinden. Ook in Ne
derlandse fabrieken wordt (zeer fraai)
bedrukte katoenen doorstoptweed ge
maakt; ook op de binnenlandse markt
Een volwassen rietwouw is een bij
zonder mooie verschijning. Allereerst
door het donkere bruin dat aan buik
zijde en vleugelpunten in zwart over
gaat voorts b:j het mannetje de grij
ze staart en het roodachtige okergeel
van de z.g. ..broek" veren.
De vogel, die wij voortdurend bo
ven de mceroevers zagen vliegen, was
een wijfje, kenbaar aan de licht
bruine kop- en keelveren. De lange
hanenpoten z|)n geel en de Iris van
het oog is lichtgeel en hel van kleur.
En nog is de opsomming van tinten
en overgangskleuren niet ten einde.
Wie een rietwouw goed bekijkt zal
in de kop enige overeenkomst vinden
met die van een uil, bijvoorbeeld een
velduil, U weet wellicht, dat rondom
het uilenoog de veertjes in een krans
staan, die de sluier wordt genoemd.
Iets dergelijks heeft de kop van een
Kiekendief ook, hoewel bu de bruine
niet zo duidelijk als bil de blauwe. Ook
de poot van de kiekendief vertoont iets
bijzonders. Het ls een echte roofvogel-
poot, voorzien van lange slanke tenen,
waaraan de zwarte kromme nagels als
dolken zitten Tussen de buitenste en
de middelste teen zit een klein vlies,
een z.g. spanvlles. waarvan we de
betekenis niet weten, hoewel we er
misschien voorzichtig naar zouden
kunnen raden, want we vinden dit
hechtvlies ook bij grondvogels. die veel
op zachte moerassige bodem moeten
staan, zoals reigers en kieviten. Een
kiekendief maakt zelden gebruik van
een boom, hij is echt een bodemvogel.
DE lezers hebben misschien opge
merkt. dat Ik lnplaats van de
naam. kiekendief bij voorkeur het
woord riet wouw gebruik. Het woord
kiekendief is namelijk weer een van die
benamingen, die de dieren in een ver
keerd daglicht plaatsen en ze onrecht
aandoen. Bij kiekendief denk je aan
kuikens en aan stelen. Wie er weinig
van af weet en zich niet de moeite
geeft er iets van aan de weet te ko
men. die ls bij het horen van zo'n
naam een-twee-drie klaar Vandaar
dat bij vele bewoners van het platte
land deze vogel in het zwart" boek
staat en dat hij voor deze lieden nog
heel erg op z'n tellen moet passen
Gelukkig maar. dal de wetgever hem
In hes'herming h~eft genomen en
zeer verheugend i« het. dat deze
prachtige, ik mag wel zeggen, deze
koninklijke vogel in menig natuur
reservaat veilig is voor de kortzich
tige vernielers, die hem met klem of
met vergif proheren uit te roeien.
Kortzichtig! Zeker, want al slaat hli
•ok wel zangvogels, die op de grond
iroeden en neemt hij de eieren en de
longen ook voor ztjn rekening, al grijpt
hij ook koeten en eenden, als hij z'n
kans schoon ziet. daar staat tegenover
dat hij in hoofdzaak van kikkers, mul-
getailleerde tailleur (die eer
aantal naadjes beziti z(jn g:i
dessins niet geschikt, tenzij a
veel meesterlijke vaardigheid
verwerkt dat het pakje als hl
ture creatie betiteld kan word!
entegen zijn kleine all-over 1
Imprimé's uitermate geschJc
tailleur, evenals overigens rr
nen van allerlei aard.
Uit de moderne wlntei
van eigen bodem kozen we
dat we helaas via een tract
kleur noch op kwaliteit e
testen. Maar we geven er
een modelletje voor da», ge J
uit die stoffen zoudt k mre:
Allereerst een witte satijM
met een groot fantasie
geel en zwart. We bestemd:i
voor een gezellige, fleur
(1), waarin de imprimé joei
lijk versneden wordt en dn
goed tot zijn recht komt.
een zeer beschaafde
in zachtbruin met witte opd
Hjk ls deze imprime met
stroolmotiefje voor vele
schikt, ook en niet op de
voor de tailleur. En die
ten we ons als
gedistingeerd
mantelpakjasje met effen
kraag en driekwart mouwen
gedecollecteerd Japonnetje
phssérok aanvult (2>
Vervolgens een bedrukte
pêche, die ln het onderh.11
wit is en een zwarte opdruk
leraardigst is deze voor een
vlotte rok die heel wijd is
zwart bovenstukje wordt
teerd. De rok heeft vier diep
plooien die niet ingestreken
een stijve onderiok staat hij
Zeer bescheiden van
een fraai staaltje van
de gestreepte corduroys,
streep steeds keurig op het
stofrlbbeltje valt. In ver
tweekleurenversies zijn ze vo
en terwijl deze stof voor e
chemisierjurken, voor lotte
nauwe panta's en andere bijrol
schikt is. kozen we als voort
Jeugdig fantasiepakje. Het t
kort, streng getailleerd jasje
geknipte driekwart mouwen f
fluwelen kraagje en een efi
boordsel langs de overslag:
baase rok van dit ribsfluwele
is wijd en draagt over de
te een knoopsluiting (4>.
Tot slot een uitdagende co.l
brutaal karmozijnrood met z*r
tlefjes; het is een stof die
jonge meisje als het gerafilnee
past. Alleen voor de eerste k
een voorbeeld: namelijk eer, 1
dige. wijde rok, waarbd era
zwarte trui eneen stijve
rok!
zen en ratten leeft en om|
insecten oa. de sprinkhanen
opruiming houdt Bovendien,
duizenden en duizenden mee
eenden en spreeuwen heef:
de plassen en de riekragen he131
zal begrijpen, dat hem die een(
koetenkuikens moeten worden
ven. Belachelijk eigenlijk -
een dier, dat alleen maar ia ajj
zakelijk onderhoud moet -*
hebben te vergeven! 1
Wat verbee'den wij mens«"
SJOUKE VAN DtB
