ts oudheidkundig museum toont
[kdommen in nieuwe entourage
raiiri.ie
Leidse Universiteit herdacht
Aiigiistiiius
Kwalitatief unieke collectie
LEIDSCH DAGBLAD
Zaterdag 13 November 1954
Derde Blad No. 2S372
Huidgenezing
Huidzuiverheid- Huidgezondheid
enige andere afdelingen ook
\eetie antieke ceramiek
heringericht
Lseum thans over de helft van
reorganisatie
r Oudheden aan het Rapenburg te Lelden, dat zich
{Bil van een op velerlei gebied rijke collectie van kwalitatief uniek
n wereldfaam heeft verworven, heeft zich na de oorlog in vele
Knodernisocrd en zich door ingrijpende restauraties voor belang-
I aangepast aan de moderne inzichten omtrent museum-inrichting.
1 de naoorlogse jaren de afdelingen voor klassieke en Egyptische
Jrktn. de zalen voor antiek glas en brons, de gipsgalerü en de afde
fchf mummies en mummickisten gerestaureerd en ingericht voor de
n zorgvuldig geselecteerd materiaal onder voor het publiek aan-
nstandigheden.
Zondag zal ook de zaal voor antieke ceramiek, in hoofd-
I aardewerkvazen, in herboren staat voor het publiek toegankelijk
puratie van deze zaal als expositieruimte vond reeds eerder haar
edurende de zomermaanden werd zij gebruikt voor de tentoon-
(sicraden uit de volksverhuizingstijd. Eerst na sluiting van die
it werd de zaal voor de definitieve bestemming, uitstalling van de
hcolleclle, ingericht.
geworden van een culturele taak. die in
de laatste tientallen jaren een veel bre
der publiek omvat dan voorheen het ge
val was. In zeker opzicht moeten de
rijke museumcollecties, die vooral we
tenschappelijk van het grootste belang
zün. ook voor de ..leek" toegankelijk
worden, al dient te worden gewaakt voor
oppervlakkigheid.
Het museum voor oudheden te
Leiden is zich die taak-met-vele-
as pc eten zeer goed bewust, doch stond
voor de opgave, met beperkte finan
ciële middelen reorganisaties en
restauraties te verwezenlijken, die het
innerlijk aanzien van het museum een
geheel ander, aan de nieuwe eisen aan
gepast karakter zouden geven.
Onmiddellijk na de oorlog, eigenlijk
intern al tijdens de bezettingsjaren,
werden d° grondslagen voor een derge
lijke reorganisatie gelegd Verschillende
reeds genoemde afdelingen ondergin
gen een verjongingskuur. Thans is ook
de afdeling antiek ceramiek in deze
restauratie en reorganisatie opgenomen,
en daarmede is waarschijnlijk naar
maatstaven van tuci. arbeid en finan
ciële offers de helft van de algehele
modernisering ruimschoots voltooid.
holg van gewijzigde
pc/ifen
der laatste tientallen jaren
iten omtrent de wenselijk-
luseuminrichting sterk ge
wijziging hield enerzijds
het feit. dat musea over
mede oog moeten hebben
publiek verlangt, ander-
unstandigheid, dat publieke
zeer reële materiële voor-
net en derhalve gestimu-
worden. Bovendien speelt
dat men zich bewust is
ien bekent tweede
aanslag
OP ONDERWIJZERES
i eleclrielen uit Nijmegen,
fmeld, door de politie is
n. verdacht van het plegen
•ntal diefstallen en bij een
bekende een moordaan-
Amsterdams meisje te
ffqd, beeft thans nog een
gedaan, n.I. dat hij op 5
i de bossen in de omgeving
utorium „Dckkerswald" bij
wn aanslag heeft gepleegd
idenvijzeressen.
«mde dag werden zij be-
n fietser, waarna een hun-
begon te roepen. De man
wl en loste twee schoten,
I troffen: één in de maag
longen van de om hulp
'e™Uzeres, die ernstig ge-
De andere kreeg een klap
jan de revolver tegen het
ia koos de man het hazen-
flirect een uitgebreid onder
steld. is de dader van de
®er gevonden
Jl zich binnenkort voor de
tien verantwoorden wegens
akmede een 40-tal gro-
mbraken. Hij is reeds meer-
ie Justitie veroordeeld.
'lear viel 10 meter
slag gedood
i'.?erJneHelaar uit de Mar-
ïin aag ls van 10 nieter
pm en op slag gedood. Hij
•ruaamheden verricht op
Pand aan de Harsten-
tPhJeun'n?en L* kalkkuip.
LkeW il' Z0U naar kneden
De man haakte de
I h.„L.maar °P het moment
««den riep. dat men kon
noot de bok los en viel
if 'aar raakte daar-
hft L en vi"l ook. Htj
I hoofd op de stenen
A,LL1SSEMENTA
d®°r de Arron-
lillkSrl Groningen in
'M gesteld.
;lr' "0Tdt deze 42-jarige
kt zitmun J*rdacht de onder
f e fecten te hebben
Pen t«:Wlln? ze tater weer
e u k een 'acere koers
n l!™ evenwel nood-
omdat de koersen ste-
Koning Willem I legde
reële basis
De afdeling antiek ceramiek, in hoofd
zaak bestaande uit Griekse vazen, doch
daarnaast een rijk ander materiaal bie
dend. heeft zicht in de gehele oudheid
kundige wereld, binnen en buiten de
grenzen, een grote faam verworven.
omvang van het bezit van het
Rijksmuseum voor Oudheden moge op
dit gebied in geen vergelijking staan tot
die van andere internationaal beroemde
verzamelingen, in verschillend opzicht
overtreft de waarde van de Lcidse col
lectie kwalitatief die van de anders
centra.
De reële basis voor deze vazencollec-
tie werd kort na de stichting van het
museum in 1818 gelegd door de per
soonlijke medewerking en offers van
Koning Willem I, de grote cultuur-
beschermer en bevorderaar in die ja
ren in een min of meer cultureel in
dommelend Nederland. Een goed be
gin met de collectie was reeds ge
maakt. toen de broer van Napoleon.
Lueien Bonaparte, ziin collectie an
tiek ceramiek ter veiling bracht, en de
regering geen gelden beschikbaar
meende te hebben om deze ten be
hoeve van het Lcidse museum aan te
kopen. Koning Willem I heeft toen uit
eigen middelen de belangrijkste voor
werpen uit de collectie aangekocht ten
behoeve van het Leidse museum.
In de Griekse vazencollectie van on
geveer zesduizend nummers (waarvan
vele scherven, onvolkomen exemplaren
nemen de 98 exemplaren, die in
dertijd van Lucien Bonaparte zijn aan
gekocht de belangrijkste plaats in. Ztf
hebben alle een plaats gevonden In de
vernieuwde opstelling van het materiaal
op dit gebied, welke tegen de duizend
nummers telt. Zij vormen daarvan bo
vendien de meest waardevolle exem
plaren
In die tijd. omstreeks de helft van de
vorige eeuw kreeg het Leidse museum
gelegenheid tot de belangrijkste aan
winsten De belangstelling voor ar-
Een deel van de nieuwe zaal voor
antiek ceramiek.
(Foto L.D./Van Vliet)
plaatsen waren nog slechts weinig on
derzocht, terwijl bovendien nog geen na
tionale restricties op vervreemding van
dergelijke bodemschatten bestonden.
Aanvulling thans moeilijker
Tegenwoordig is het veel moeilijker,
tot aanvulling van het materiaal ener
collectie op dit gebied te komen. Wel
iswaar komen hier en daar nog exem
plaren op veilingen beschikbaar, doch
de prijzen zijn zo hoog. dat een mu
seum als dat te Lelden, met slechts een
naar verhoudingen gering budget voor
de aanschaf \an nieuw materiaal, daar
geen schijn van kans heeft tegenover
bieders met een rovalere beurs
Het is verheugend, dat nlettemm
Leiden zich ook op het gebied van de
antieke ceramiek heeft kunnen hand
haven als een der belangrijkste inter
nationale wetenschappelijke centra.
Ruimte en licht
De directie van het museum heeft
zich als gezegd beijverd, om de mo
dernere inzichten ten aanzien van
museuminr chting nzar omstandighe
den zoveel mogtli.k tegemoet te
komen.
Gebroken is met de indeling van
zalen in aparte vakken en hokjes, om
een speciaal onderdeel van het ge-heel
in samen t- vatten. De zaai is thans
door weghreking van tussensehotten in
een lange galerij herschapen, waarin
vrijwel uitsluitend van glas vervaar
digde vitrines, ongesteld dwars op de
zijwanden, ren ruime, lichte en nauw
keurige visie on de vonrwerpen mo-
gelii'e mcke-i Dit betekent ook. dat de j
in dg exo.asitl-* opgenomen exempla- j
ren van alle zijden te beTichtigen zfjn
en niet (zoals vroeger bij de hokjes
indeling en tegen de wanden ge-
srhaarde vitrines) van slechts één
zijde.
De buitengewone verlichtingstechniek
met TL-buizen. reeds eerder met inter
nationaal succes toegepast ten aanzien
van de afdeling der Egyptische beelden,
is ook in deze afdeling uitstekend toi
zijn recht gekomen, al stelden de ob
jecten, die bier te bewonderen zijn, heel
wat eenvoudiger eisen.
Een panatlicnaeën-
imphora uit 480 voor
Christus. Een van de
waardevolste exempla
ren van het in de nieuw
ingerichte zaal opge
stelde materiaal. Der
gelijke vazen werden
als prijzen uitgereikt
bij de zogenaamde At
tische spelen. In de ge
hele wereld zijn niet
meer dan circa 150 van
deze vazen bewaard
gebleven. Dit Leidse
exemplaar is een van
de gaafste. De Leidse
vazen van dit genre
vormen een onderdeel
van de collectie Lucien
Bonaparte, welke door
Koning Willem I werd
aangekocht voor het
Leidse Museum.
Morgen fuil.ch
Deze nieuw-ingerichte zaal zal voor
het eerst Zondag te bezichtigen zijn voor
het publiek
Het museum, d w z. de reeds gerestau
reerde en heringerichte gedeelten en de
daarbij wel erg rommelig en verwarrend
atstekende oudere gedeelten (waarvan de
wetenschappelijke waarde overigens
buiten twijfel staat), zfjn dagelijks van
10 tot 16 uur geojaend met uitzondering
van Zondag wanneer men slechts van 13
tot 16 uur gelegenheid krijgt de Leidse
schatten uit de oudheid te bewonderen,
die oudheidkundigen over de gehele
wereld de Sleutelstad benijden.
Kerkelijk, cultureel en historisch
een groot leidsman
Schepper van aansluiting tussen religie
en beschavingsgeschiedenis
Vrijdagmiddag, op de dag voor de 1600ste geboortedag van Augus-
tinus, werd in het Groot Auditorium van de Leidse Universiteit een plechtige
bijeenkomst gehouden, tijdens welke drie sprekers het werk. de invloed en
samenvattend de betekenis van deze grootste der kerkvaders belichtten. Prof.
dr J. N. Bakhuizen van den Brink, rector magnificus en hoogleraar in de geschie
denis van het Christendom, belichtte de figuur van Augustinus in verband met
de kerk, prof. J. H. Waszink, hoogleraar in de latijnse taal- en letterkunde en
oudheden, de opvattingen van de kerkvorst ten aanzien van de antieke bescha
ving en prof. dr W. den Boer, hoogleraar in de oude geschiedenis de histori
sche instelling en betekenis van Augustinus.
Onder de velen, die deze herdenking bijwoonden, bevonden zich uiteraard
vele hoogleraren, leden van het college van curatoren, en vele geestelijken
van diverse richtingen.
In de kerk:
eenheid en liefde
Prof. dr J. N. Bakhuizen van den
Brink, sprekende over Augustinus en de
Kerk. voerde als eerste het woord. Na
deze samenkomst een vlgilia Augusti- j
nlana te hebben genoemd, gaf spreker I
een algemene kenschets van de mach- I
tlgste persoonlijkheid onder de kerkva
ders. die door prof Sassen (hoogleraar
in de wijsbegeerte die ten gevolge tan
verblijf in het buitenland deze middag
niet het woord kon voeren) een wijze
voor alle eeuwen is genoemd, even be
dreven in de dialectiek als begaafd met
Intuïtie. Zijn denken in de geest van
Plato, bewerktuigd met alle krachten
van gevoel en gemoed en bezield door
liefde voor de waarheid, droeg daardoor
een sterk persoonlijk karakter.
Men moet zich deze bisschop, in wie
de overgang van de antieke wereld naar
de Christelijke Middeleeuwen zich rea
liseerde en wiens invloed onmeetbaar ls
geweest, denken als een uiterst eenvou-1
dige geestelijke, aan wie alle praal
vreemd was, maar voor wie ook geen
enkele levensdiepte verborgen bleef.
Herinnerend aan het even ronsi nuen-
te als wyde Gods- en waarheidsbegrip
der Confessiones kwam spreker op zon j
eigenlijke onderwerp: Augustinus en de
Kerk.
Zonder enige beperking moet men bij
Augustinus de Kerk In een doorgaande
eenheid met God, met Christus, met clc
waarheid zien Daaruit volgt haar uni- j
versalitelt. evenals Augustinus' strijd j
tegen elk schisma, en zijn voortdurend 1
pleidooi voor de handhaving van de
band der caritas, de liefde, als conditie
voor eenheid.
Na de parallel getrokken te hebben
tussen Augustinus' denken over de
staat en dat over de kerk. eindicde
prof. Bakhuizen van den Brink zijn
voordracht met de definitie waarmede
Augustinus alle na hem gekomen ver
deeldheid in het kerkelijk denken van
te voren reeds als inhoudsloos heeft
gekenmerkt: de Kerk. dat is de ganse
wereld.
In de beschaving
handhaving van verband
tot uitverkorenen en ingewijden, doch
heeft steeds getracht ze tot allen te
brengen en zodoende uit te bouwen
tot een algemene beschaving voor een
Christelijk imperium Romanum.
Daaruit vloeide zijn grootse en per
soonlijke conceptie van de geschiedenis
voort.
De basis van zijn denken blijft steeds
de inhoud van de Openbaring die de
helder geformuleerde of vaag aangedui
de „waarheid" bevat. Aan de wijsbe
geerte. of nog meer aan het geoefende
menselijk denken waarbij niemand
wordt uitgesloten, is de taak opgedragen,
die waarheid te verhelderen, interpre
teren. en aan te tonen hoe zij als een
geheel de volledige beschaving omvat.
Aldus komt hij tot formulering van
het begrip der „sapientia Christiana",
dat de vroomheid als onmisbaar element
insluit, maar zijn naam eerst verdient
wanneer het verstand tot volledige ont
plooiing is gebracht. De sapientia heeft
zich te richten op de fundamentele en
eeuwige waarheden, terwijl een lagere
vorm van christelijke wetenschap, de
scientia. al datgene tot onderwerp heeft
wat zich in de tijd afspeelt.
In die conceptie blijven de oude
traditionele opleidingsvormen en de
oude cultuur die daarachter staat on
misbaar. Wie anders dan de volledig
ontplooide mens immers zal in staat
zijn. de waarheid op de juiste wijze te
verklaren of ook maar te benaderen?
En daarmede is verenigd, wat Augus-
F.'cïs n'e? eens voor een
kwari-je
(Speciale berichtgeving)
Twee Haarlemse jongens van 13 en 14
jaar werden aangesproken door een
voorbijganger, die hen om een
vuurtje vroeg. Toen zij aan zijn ver
zoek hadden voldaan, liep de man weg.
maar keerde zich even later om en
sprak de jongens opnieuw aan. Hij
vroeg hun of zij er iets voor voelden om
een kwartje te verdienen. Toen zijn
vraag bevestigend was beantwoord, ver
telde de man dat hij snel een boodschap
moest doen en daarom graag even van
de fiets van een hunner gebruik wilde
maken. Met de belofte van het kwartje
voor ogen stelde een van de jongens
grif zijn fiets ter beschikking.
Hy wacht nu nog steeds op het be
loofde kwartjeen op zijn fiets.
WALTER LIPPMAN IN ONS LAND
Dineerde met ministers Beyen en Drees
De zeer bekende Amerikaanse journa
list Walter Lippman brengt momenteel
een particulier bezoek aan ons land.
Hij was gisteravond aan het diner de
east van Minister Beyen. bij wie ook Mi
nister-President Drees aanzat. Vandaag
gebruikt de heer Lippman de lunch bij
de Amerikaanse ambassadeur.
OPHEFFING NED. IND. UNIE
Tot nu toe alleen PN.L voor protocol
j De zes afdelingen van het Indonesisch
1 parlement zijn gereed gekomen met de
behandeling van het protocol over de
opheffing van de Nederlands-Indonesi
sche Unie. Uit de rapporten, die de afde
lingen naar de regering hebben gezon
den blijkt, dat tot dusver alleen de PNI
zijn standpunt heeft bepaald. Deze is
vóór het protocol. De andere partijen
zullen hun standpunt laten afhangen
van het antwoord van de regering op een
aantal vragen, die deze partijen hebben
gesteld.
Prof dr J H. Waszink stelde in zijn
betoog over de denkbeelden van Augus
tinus over de antieke beschaving voorop,
dat Augustinus zich van de meeste grote
figuren van het antieke Christendom
onderscheidde door een nimmer afla- spreker scneiste de historische ont-
tende actieve belangstelling \oor de cul- «'kkellrg van de ontmoetingen op alge-
tuur die hem omringde. Hij voelde zich mecn cultureel en phllosofisch terrein
voor de toekomst dier cultuur mede-ver- ,usson Christendom en antieke wereld. 15e eeuw
antwoordelilk Daardoor werd hij eecon- ,eSen welke achtergrond men de ultspra-
fronteerd met dc vraag die nog steeds ken e.n denkbeelden van Augustinus
'zij het minder importanti van beteke- over de beschaving moet leren verstaan
chaeologische objecten was nog niet al- nis is: ls eer. svnthese mogelijk van de en op hun waarde schatten,
gemeen (slechts afkomstig van enkele I traditie van het Christendom en het erf- Augustinus lieeft zijn denkbeelden
wetenschappelijke centra) en de vind- deel van Griekenland en Rome? I cn inzichten niet alleen willen uiten
Augustinus naar een oud-
f' ij u i j u de zestienh
u elders beeld uit liet einde van dc Augustinus.
In de historie:
alomvattendheid der
Openbaring
Prof dr W. den Boer vestigde in zijn
betoog over Augustinus en de geschie
denis allereerst aandacht op diens werk.
De Civltate Dei. dat door de eeuwen
heen een der voornaamste werken der
wereldliteratuur is gebleven. De grootse
conceptie van de twee Ruken. het He
melse en het aardse, dat van God en
dat van Satan, is van buitengewone in
vloed geweest op het historisch denken
en werken in latere tijden.
In de geschiedenis der mensheid vol
trekt zich volgens deze gedachte overal
de strijd tussen die Rijken.
Het is van belang, dat in deze con
ceptie geen plaats wordt gelaten voor
locale of nationale geschiedenis, maar
slechts een universele kijk op het we
reldgebeuren mogelijk is. Het feit dat
deze visie door Augustinus' geloof ge-
diagen werd vermindert haar waarde
geenszins. Men dient daarbij te beden
ken. dat de geschiedwetenschap in West
Europa eerst twee eeuwen geleden werd
geseculariseerd!
Augustinus belangrijkste vernieu
wing in hot geschiedkundig denken
was .dat bij de geschiedenis van de
mensheid zich niet ziet voltrekken als
een noodlottige eirkclgang. maar in
een rcehti lijn volgens Gods plan. Het
aardse gebeuren voltrekt zich slechts
éénmaal, naar analogie van de heils-
feiten: Christus is slechts éénmaal ge
boren.
Juist deze ideeën van Augustinus
hebben een nieuwe actualiteit gekre
gen in de moderne discussie omtrent
het al of niet bestaan van wetmatig
heid in de geschiedenis.
De moderre geschiedwetenschap heeft
niet alleen de Invloed ondergaan van de
gschicd-theologie of philosofie. waarvan
Augustinus de belangrijkste vertegen
woordiger was. maar zij heeft ook grote
verplichtingen tegenover de chronolo
gische wetenschap van ziin tijd. ook al
stelde deze zich dienstbaar zowel van
heidense als van Christelijke zijde i aan
apologetische doeleinden.
In Leiden waar Scaliger en Perizo-
nius hebben gewerkt, mag deze invloed
het grote tijdrekenkundige werk van
v.c .derde eeuw .een grootheid die mede
steunde op het gezag van Augustinus)
nadrukkelijk worden gememoreerd.
De chronologie scherpt onze eerbied
vcor de juiste datering der gebeurtenis
sen. ook voor die van de herdenking van
de zestienhonderdste geboortedag van
Auenstinns
tinus' voorgangers niet tot eenheid
konden brengen: daarmede is het erf
deel van de antieke beschaving opge
nomen in de nieuwe orde der dingen.
Het ls daarom een teken van eerbie
dige hulde aan de historische traditie,
waaruit Augustinus stamt, dal deze
herdenking georganiseerd is op de
vooravond van zijn geboortedag, de
„Vigilia Augustiniana."
