I ODE AAN DE TRAM
VOOR DE JEUGD
rT^:
Er is geen concessie meer
voor Leidse stadstram
Boefje als
Scheepshond
WEKELIJKS BIJVOEGSEL VAN HET LEIDSCII DAGBLAD - ZATERDAG 13 NOVEMBER - PAGINA 3
|,rvolf van pagina 2)
Wegens dronkenschap,
niet door de tram
I wet Leidsch Dagblad van 25 Novem-
Lï 1879 opende op de eerste pagina
R-i het bericht, dat op de eerste dag
rfe officiële opening 3683 personen
li® de tram werden vervoerd.
V nircct onder dit bericht werd de
Lrste lasterlijke roddel over de geva-
fc n van het nieuwe verkeersmonster
hodem ingedrukt
Wegens dronkenschap, en
len gevolge van den tram. zooals
r' dt verteld, is gisteravond een vrouw
lnhH het station in een moddersloot
ftwaakt. waaruit zU echter nogal spoe
dig werd gered."
Rijdt alleen bij gunstig
weer
j pe tram had het de jerste tijd niet
Laükelijk De tweede dag van de dien't
site een met paard bespannen waven
_n de Paardensteeg door een as. Hat
■uurde door onbegrijpelijke oorzaken
alvorens de lading was overge-
n en het wrak weggesleept. De
Jam moest de dienst gedurende die
iren staken. Kort na het hervatten
van de dienst ontspoorde een van de
Trains bi) de Blauwpoortsbrug, zodat
lelden het weer geruime tijd zonder
Iram moest stellen.
1 Kört na de opening brak een vrij
Iware winter los. met veel sneeuwval.
Baar kon de tram niet tegen optornen.
Tn herhaaldelijk verschenen er boze
Jukken in de krant dat de Leld-e
■ram een voorbeeld diende te nemen
n andere tramdiensten, en alles in
„t werk moest stellen om te blijven
widen. Zoals b.v. in Parijs, waar men
s of tien paarden voor een tram
tte als het nodig was
In een ingezonden stok stelde „een
I teidenaar" voor, op de wagens onder
I ,J>ldsehe Tramway-Maatschappij"
ie schilderen „Rijdt alleen bij gun-
I stlg weer" teneinde teleurstelling te
I voorkomen!
Tram, liefde en soep
Laten we deze blik terug naar de
Leidse tram besluiten met een
iistorlsch unicum: het verband russen
tam, Schapensteeg. liefde en soep.
Op 16 December 1879 raakte een met
looi beladen wagen klem in de smalle
ichaponsteeg. aangewezen voor alle
ferkeer van de omgeving van het
Station naar het centrum \an de stad
Binis In de Paardensteeg éénrlchting-
ïerkeer was ingevoerd. Uiteraard
Bioest In deze Schapensteeg (toen van
lelijke breedte als nu: gaat U maar
lens kijken lezer, naar de Imposante
loofdverkeersweg van toen!) vroeg of
laat zoiets gebeuren.
I Het smakelijk opgediste verhaal
Bordt gevolgd door drie regels, die er
Jchlinbaar niet bijhoren, maar ook in
i enkel redelijk verband gebracht
nen worden met het daarop vol-
inde bericht over de bomenexport uit
loskoop.
In die tijd werden in de krant de
richten direct achter elkaar geplakt,
■onder kopjes of witte regels w..aruit
RAADSELS
voor allen om uit te kiezen; de
groteren (11—16 Jaar) vUf- de
kleineren (711 jaar) drie goede
oplossingen. Naam. leeftijd en
adres onder de goede oplossingen.
Op de enveloppe de aanduiding:
„RAADSELS". Inzenden naar Bu
reau Leidsch Dagblad, of naar
Wasstraat 38. tot uiterijlk Dins
dagmorgen 9 uur.
I. (Ingezonden door Plet van Schalk).
Op de kruisjes komt van boven naar
beneden een plaats in Limburg te
staan.
1. x 1. waterdier.
2. x 2. meisjesnaam.
3. x 4. leren we op school.
4. x 4. etensbereider.
5. x 5. telwoord.
6. x 6. grappenmaker.
7. x 7. mannelijk dier.
8. x 8. deel van de dag.
9. x 9. lichaamsdeel.
10. x 10. kreet.
Verborgen vogels
1. Jan heeft een buil op zijn hoofd: 2.
Denk om de muizenval, kom er niet
aan;3. Het eten is gaar, en de kinderen
Een ..modern' stadstram/netje
schommelt door het Leidse stads
verkeer. De Prinscssekade, waar
deze foto genomen werd, is nu
heel wat breder dan indertijd de
Paardensteeg, waarvan wij elders
Wij weten derhalve niet, wat te doen
met die drie regels tussen het on
geval in de Schapensteeg en de
bomenexport uit Boskoop. Misschien
kan een onzer lezers ons op het
juiste pad helpen: „Het is met de
liefde als met de soep. De eerste
lepels daarvan zijn te heet en de
laatste te koud".
De tram heeft het tot op de dag van
heden volgehouden, tegen alle
kwaadsprekerij, vijandige acties etc.
Het ziet er echter naar uit, dat
allengs meer tramlijnen door bus
diensten vervangen worden. Aanvan
kelijk maakte men zich zorgen over
de consequenties van een revolu
tionair verkeersmonster als dit. t ms
acht men de tram een uit-de-tyd-
verschjjnsel.
Misschien is het met de tram als
met de liefde en de soepDe tijd
zal leren, of we thans aan de laatste
lepels toe zijn!
paardetram plaatsen.
Uit het Leidsch Dagblad van 24 November 1879
Wat is het voertuig onzer dagen.
Het voertuig bij uitnemendheid.
Dat oud en jong voor weinig centen
7.00 prettig door de straten rijdt?
Het voertuig dat men vrij langdradig
In 't Hollandsch ..paardenspoorweg" noemt;
Doch met een naam van vreemden oorsprong
Bij alle standen is beroemd?
Het is de tram, het is de tram.
Zoo juicht onze eeuw met luider stem!
Tevoren waart gij innig dankbaar.
Schonk U Natuur een beenenpaar.
Dat U getrouw bleef heel uw leven.
Tot zestig en tot tachtig jaar.
Toen deed ge vaak tot spijsvertering
Een fiksche wand'ling door de stad.
En spotte met den luien makker,
Die daar bezwaren tegen had.
O, treurig noodlot vóór den tram.
Toen zat de luiaard in de klem.
Maar thans kan elk zijn beenen missen:
Zij zijn maar weelde en overdaad.
Voor kerk. kantoor, visites, zaken.
Daar alles thans per tramway gaat.
Geen jonge dame doet een wand'ling
Wie die het meer van haar verwacht?
En voor 't onnoozelst klosje garen
Wordt aan den tramway cijns gebracht
Komt. dames, heeren, prijst den tram,
Verbreidt zijn lof met luider stem.
Geen dienstmeid zal zich meer verhuren.
Bij menschen. waar zij loopen moet.
Wanneer 't verslijten van haar schoenen
Niet honderdvoudig wordt vergoed.
En spoedig zal de tijd genaken.
Dan eischen zij met luider stem.
Bij hoge huur, verval en waschgeld.
Ook duizend kaartjes voor den tram.
Wij zeggen bij dien hoogen eisch:
De tram maakt de aard tot paradijs!
Hoe menig huw'lijk werd gesloten.
Alleen door toedoen van den tram!
Dóór kon men licht een briefje wiss'len.
Daar zag hij haar. daar zag zij hem;
Want Amor is zóó loos en listig.
Dat hij geen enk'le kans verliest.
Maar. om zijn plannen te volvoeren,
Zelfs de uniform der tramway kiest.
En daarom, ouders! hoort mijn lied:
Let op den tram. - vertrouwt hem niet.
L
III. (Ingez. door 'Jozet Hoedemakers).
Ik ben een spreekwoord van 40 let-
(Foto L.D./Van Vliet) ters 19 20 7 meisjesnaam; 29. 4. 31
Andere concessies lopen af in 1969, 1970 en 1971
Eigenlijk heeft de
Leidse stadstram het
geen 75 jaar uitgehou
den. want er loopt thans
geen concessie meer voor
zulk een dienst!
Dat klinkt vreemd
voor iemand, die dage
lijks de stadstram door
Leiden ziet schommelen,
maar Leiden kent offi
cieel slechts interlocale
tramdiensten.
De op 23 December
1909 door de gemeente
raad verleende concessie
voor een stadstram liep
veertig jaar later, in
December 1949, af. en 's
sindsdien niet meer ver
nieuwd of verlengd.
Toch mochten de stads-
trammetjes blijven door
rijden, en wel omdat be
paald werd, dat de dien
sten naar Katwijk en
Noordwijk begonnen by
de Hoge Rijndijk. Dit
betekende, dat de stads
trams beschouwd wer
den als trams van de
interlocale dienst Lei
denKatwijk, hoewel z:i
die slechts voor een deel
rüden. De stadstram op
het traject Leidse Buurt
Kerkbuurt in Oegst-
geest werd beschouwd
als een gedeeltelijk tra
ject van de dienst Lei
den—Haarlem.
Later, toen in 1951
de tramdienst Lelden—
Haarlem door een bus
dienst werd vervangen,
kwam de stadstram op
het traject Leidse Buurt
Kerkbuurt zonder con
cessie te zitten. Toen
werd door Oegstgeest
vergunning gegeven, dit
traject te zien als een
zijlijn van de dienst
LeidenKatwijk, waar
door de stadstram ook
toen hier kon blijven
rijden.
Zo komt het. dat er
een stadstram in Leiden
rüdt zonder concessie
voor een stadsdienst!
Overigens, deze stads
dienst kan slechts ge
handhaafd worden zo
lang de concessies voor
de lijnen LeidenKat
wijk en Leiden—Noord-
wijk van kracht zijn.
Deze vergunningen, voor
het laatst verleend m
1931, lopen 14 Septem
ber 1971 af. Het ligt in
de lyn der verwachting,
dat tegen die tijd op de
verbinding tussen Sleu
telstad en de kustplaat
sen de tram het loodje
heeft gelegd tegen de
bus. Waarschijnlijk zal
daarmede ook het lot
van de stadstram beze
geld zijn. als deze ten
minste niet reeds eerder
door een busdienst ls
vervangen. Een eeuw
feest van een nog le
venskrachtige tram zal
Leiden naar alle waar
schijnlijkheid niet b Ve-
Dit laatste temeer niet
omdat deze zojuist be
sproken concessie ne
laatste van de lopende
vergunrflngen is waar
van het einde nadert.
Het eerst komt een
einde aan de NZH-con-
cessie voor de dienst
LeldenDen Haag vla
Voorschoten, namelijk
op 31 December 1969.
Deze vergunning werd
het eerst verleend na
het beëindigen van ae
stoomtramdienst van h't
Noordeinde te Leiden
naar Den Haag via de
Vink. in 1916.
Op 21 April 1970 loopt
de
de
HTM voor de dienst
LeidenDen Haag via
Wassenaar af. Mocht,
tegen de redelijke ver
wachtingen in. deze
concessie in 1970 ver
lengd worden, dan zal
toch in ieder geval de
Haarlemmerstraat van
het „gele gevaar" verlost
zijn. De verkeerssituatie
in deze drukste Leidse
winkelstraat is onhoud
baar. reeds nu. Het
is niet denkbaar dat
mettertijd de concessie
voor de HTM door de
vroede vaderen van Lei
den verlengd zou wor
den zonder daaruit het
traject door de Haar
lemmerstraat te schrap
pen!
Als laatste concessie
loopt die voor de dienst
LeidenKatwiik en Lei
denNoordwijk af. zoals
gezegd op 14 September
1971. Over bijna 17 Jaar
derhalve.
Dan h°eft men overigens
in Leid /i waarschijnlijk
meer belangstelling voor
de concessies voor heli-
copterdiensten!
JtrTfa-
J ONS GEZELLIG HONDEN-VERHAAL
17. Een Eat (lie in hel nairw zit.
DOOR
FANNIE CREMER
Volgende week: Hoog bezoek.
Het weer bleef goed. al werd de hitte
voor Boefje een ongezellig ding.
hij kon niet veel meer doen dan zitten,
terwijl zijn tong naar buiten hing.
Zijn vachtje leek een wollen deken,
die over hem lag uitgestreken
en zo vermoeid en mat was hij,
dat kap'tein Peter vrolijk zei:
..Kom mee. je krijgt een bad van mij".
Hij liet een kuip vol water lopen
en Boefje dook er dadelijk in.
druipnat kwam hij er uitgekropen,
zo'n spelletje was naar zijn zin.
Maar Jonas kon het niet bekoren,
die waste met zijn poot zijn oren
en vond het blijkbaar erg genoeg,
dat Boefje zich zo raar gedroeg.
,.]e had een bruinvis moeten wezen",
zei hij. om hem de les te lezen.
..dan kon je spart'len vóór de boeg."
,.Maak dat je weg komt", kefte Boefje.
..omdat jij watervrees hebt. hoef je
mij niet te hind'ren bij mijn bad.
Pas op je velletje! Ik spat!"
Hij schudde zich. De droppels vlogen
in Jonas' knipperende ogen
De kater sprong in 't wilde weg
en kwam terecht - o. poesenpech -
in Boef je's badkuip. Een sensatie!
Hij repte zich met weinig statie
het dek langs, waar zijn vochtig spoor
zich in de zonneschijn verloor.
En de matrozen lachten tranen.
zodat de bootsman moest vermanen.
dat het geen „katjes-sper' was hier. Hij
riep hen ernstig tot de orde.
maar heim'lijk had hij zelf plezier.
waarom hij tot de stuurman knorde:
..het kan hier wel een zwemschool worden."
Alleen de kat vertrok geen spier. -
ONZE PRIJSRAADSELS
dier; 13. 1, 24, 26 vervoermiddel; 37, 15
zomerse lekkernij: 25, 39, 16. 9 beta
lingsmiddel; 11. 5. 36 verblijfplaats voor
kippen- 28, 33, 40 boom: 33. 18 lid
woord; 3. 30. 17. 34 getal; 22. 10. 14 Jonge
kip; 12. 2. 23. 21 meisjesnaam; 32. 27.
35 huishoudelijk voorwerp. 6. 8 onbe
kende.
IV. Een plaats in Drente en een
plaats in Zuid Holland vormen teza
men een plaats in Groningen.
V. (Ingezonden door Adrlaan Jansen».
Het zijn twee volle broers; de één ls
mijn oom. en de ander niet. Hoe kan
dat?
VI Met een d kun Je me drinken, met
een f ben ik vrolijk en opgewekt, met
een k ben ik ziek.
VII. (Ingez. door Henny van der Pluym)
In de hokjes komt van boven naar
beneden en van links r.aar rechts het
zelfde te staan. 1. leen men uit. 2.
plaats in Noorwegen. 3. meisjesnaam
(zonder midden). 4. lekkernij.
Marytje Slavleu, 15 jaar.
Petra Herweyer 11 Jaar
De twee prijzen voor de Klei
neren zgn na loting toegekend
f Lenie Susan, 10 Jaar.
f Jaapje Lagas, 9 jaar-
t De prüzen kunnen aan ons
t Bureau worden afgehaald a.s.
i Woensdagmiddag tussen 3 en 5
f our Red. „L.D."
OPLOSSINGEN
der raadsels uit het vorige nummer-
1. Horizontaal: 1. lak; 4. bel: 7. kaal;
8. oren; 10. Aa: 11. oor; 12, ea
13. stok; 14. dorp; 17. stal: 20. arre;
23. oe; 24. Ada: 25on: 26. Leen; 28.
riet; 30. nis; 31 dom.
Verticaal: 1. laat: 2. Aa: 3. klok; 4.
bord; 5. er; 6. leer: 7. kas; 9. nap;
14. oma; 16. oer; 17. sol: 18 teen;
19. lans: 20 aard; 21. roem; 22. ent;
27. ei: 29. io.
2. Veendam; veen dam.
3. part. trap.
4. Het is niet alles goud, wat er blinkt,
hond. gras, niet. lak, es, Tiel, bult,
wet
5. 1. panter; 2. zeehond; 3. hermelijn;
4. olifant; 5. poolvos.
6. beer. leer, peer. teer.
7. p, pa, aap. paar, paard, daar, dra,
ra, a.
GOEDE OPLOSSINGEN
van de raadsels ontvangen van de
groteren:
Rineke Blóte, Ella Bergman. Ada van
der Bent, Olga Derks. Cor van der
Graaf. Jan Gordijn. Freddie Hooltes,
Sanen Hoedemakers. Jack Hoedemakers
Petra Herweyer. Bep de Jong. Wim de
Jong, Bram de Jong. Jannie Ladan,
Bram Lagas. Jannie de Mey. Henny van
der Pluym. Ria Post, Leo Smits. Marjjt-
je Stavleu, Loes van Weesel. D Sloos,
Jan Willem Goslings. Wietske Teljeur.
en van de kleineren:
Anneke Blóte. Ferdinand Bouter,
Greta Hooytes, Rineke de Graaf. Ankie
Heymans. Anne Wouter Heymans, Nelly
Heemskerk, Jozet Hoedemakers. Nina
Herweyer, Reinier de Jong. Janneke
Kouwen. Jaap Lagas. Noortje Lam-
brechtsen. Koos de Mey. Bram Marks,
Tinie Olivier. Bennie Olivier. Riekje van
der Pluym. Marjon van Randwijk, Loes-
je Robbers. Dik Riel, Lenie Susan. Aagje
Stavleu. Piet van Schaik, Leendert de
Witt, Robby van Weesel, Hans Warners.
Trudy de Wolf. Kees de Wolf. Loesje
Snel, Henny van Duyn, Corrie van
Duyn.
Beste raadselnichtjes en -neefjes.
Daar hebben w weer de gelukkige
week: de uitslag van de loting! Weer
vier gelukkigen, die deze keer extra
boffen, maar ook voor de anderen i*-
de uitslag altijd feestelijk! Hartelijk
gelukgewenst, pryswtnnaars. ik hoop.
dat jullie veel plezier zult beleven van
je hoek! Deze keer zet ik er alles weer
even bij. speciaal voor de nieuwelingen,
die nu het beste kunnen gaan mee
doen, maar ook voor aommige anderen,
die soms nog wel eens vergeten, al het
nodige onder hun brief te zetten! Wie
drie of vier maal per maand steeds
genoeg goede oplossingen inzendt (bo
ven de raadsels staat hoeveel) loot mee
voor een boek. Er worden vier boe
ken verloot, twee onder de groteren
en twee onder de kleineren. Ieder,
die geregeld inzendt, heeft dus een
kans. Bovendien moeten je ouders
abonné van het Leidsch Dagblad zün.
Om de vier weken komen de namen
van alle goede oplossers in de krant te
staan. Elke week onder de goede op
lossingen. NAAM. LEEFTIJD en
ADRES. Alléén op de enveloppe is
NIET voldoende. Zo. nu weet ledereen
alles weer. En houd je er goed aan.
Nu maar weer vol goede moed aan de
slag de laatste volledige ronde van
dit jaar.
Janneke Kouwen. Hartelijk
dank voor h»t kruiswoordraadsel, dat
je instuurde, ik ben er erg biy mee. en
kan het goed gebruiken!
Riekje van der Pluym. Fijn,
dat je nog steeds zo goed met de som
men over weg kunt. ga zo door! En
hoe gaat het met al Je andere vakken
op school?
Cor van der Graaf. Gelukkig,
de ziekte was dus maar van korte
duur. Dat leek me Inderdaad ook een
leuke middag toe. Alleen wel jammer
van het potlood!
Anneke Blóte. Ik ben blij, dat je
er zo van genoten hebt.
Dik Riel. Voor Jou was het dus
een vacantle, waarin je flink gewerkt
hebt, al was het dan ook heel ander
soort werk, en daarom Juist wel pret
tig! Hartelijk dank voor je Ingezonden
raadsels.
Lenie Susan. Ik maak uit Ie
briefje op. dat je zo wel aardige din
gen leert 'op pianoles! Nee, vorigs
Zondag boften we niet met het weer.
Marijtje Stavleu. Hartelijk
dank voor je ingezonden raadsels.
Nelly Heemskerk Nog een late
felicitatie voor je zus! Ze heeft een
heleboel moois gekregen. De verhui
zing van het vriendinnetje kwam jullie
dus wel goed uit. geloof ik!
Hans Warners. Ja. je kunt nog
nèt meeloten. want je hebt drie keer
goede raadsels ingestuurd. Wat ben
jij in de kleren gezet: allemaal heer
lijk warm voor de winter. Ik merk wel.
dat je je amuseert op het Volkshuis;
jullie doen er ook leuke dingen.
Marjon van Randwijk. Je
bent zodoende in de vacantie dus heel
wat over vroegere tijen te weten ge
komen! Het lijkt me erg interessant.
Harteliik dank voor je raadsel lam
mer alleen, dat Je zelf geen oplossin
gen had!
Bram Marks. Gelukkig, dat ik nu
weer weet, dat dat van jou was! Nu
kan ik Je dus nog eens echt bedanken
voor de raadsels van vorige keer.
Trudy de Wolf. Nee. het was bar
slecht weer het weekend! Nu. Je hebt
dus toch een extra goede vondst ge
daan, toen je naar beukenootjes zocht.
Je hebt goed geraden en Je neefje ken
ik ook goed! Dat vind je zeker erg
leuk?
Kees de Wolf. Je moeder heeft
mooie dingen gekregen! Daar kan zij
in de winter veel pleizier van hebben.
Bram Lagas. Nu. dat vind ik nog
wel meevallen: per slot heb Je er veel
oefening voor nodig.
Jaapje Lagas. Fijn, dat je weer
naar school kunt: heb je veel gemist?
't Is met wat huiswerk gauw ingehaald.
Loesje Snel. Natuurlijk mag je
meedoen, van harte welkom, hoor! Ik
ben blij. dat Je er zo'n plezier in hebt.
en hoop. dat je het zult blijven houden.
Eleonoortje Lambrechtsen.
Gelukkig, dat je weer beter bent! Was
het een griepje? Zoiets komt onver
wachts, maar ls gelukkig ook weer
gauw vergeten!
Henny en Corrie van Duyn.
Hartelijk welkom! Willie is jammer
genoeg nog te Jong om mee te doen;
dat kan, als ze zeven jaar is.
P i e t v a n S c h a i k. Ja. Je bent wel
echt verwend met Je verjaardag. Wat
gezellig, dat Je vriendje mocht blijven.
Olga Derks. Wat heb Je weer veel
gezien op die avond. Er waren inder
daad ook mooie prijzen bij. Dat laatste
toneelstukje leek me erg grappig! En
dat was me een latertje.1
Tinie Olivier. Dat is wel leuk,
dat je eenmaal per maand zo'n film
kunt zien. Heb je het slabbetje al af?
Anne Wouter Heymans. Dat
was een zeer feestelijk uitje naar Den
Haag. Je kreeg heel veel te zien. En
kon je er thuis nog wat van nadoen?
Natuurlijk nè-vertellen, in geuren en
kleuren, aan Ankie.
Ankie Heymans. Het is een
raar verhaal over Bodegraven: Ik be
grijp er nog niet veel van. Vertel Je er
nog wat meer van?
Adav. d. Bent. jy hebt toch maar
een gezellig leventje met al die feest
avonden en uitstapjes. Ik gun het je
graag. hoor. Is de uitvoering goed ge
slaagd Donderdag? En hadden Jullie
het fijn in Wassenaar? En Vader en
Moeder vrolijk feest gevierd? Nu. van
de nieuwe walsen kunnen jullie allen
genieten; leer ze maar gauw goed
spelen.
En hiermede is onze tweede Prijs
raadsel-ronde weer besloten. Nu hoop
ik Jullie allen, en veel nieuwe brieven
nieuwe gezichten kan ik niet zeggen,
want lk zie jullie niet in de krant!
te zien bij de derde ronde. Ga maar
weer fijn aan het werk. Tot volgende
week.
Mevrouw M J. BOTERENBROOD.
