DE NOORDPOOL
duizend maal ontdekt in de loop onzer eeuw
VLIEGTUIGBASIS
OP REUSACHTIGE IJSSCHOTSEN
UMOOGT het geloven of niet, toch
Is de Noordpool in de loop onzer
eeuw minstens 1000 maal ontdekt.
Hoe vaak precies, dat weet niemand,
want redert enige tijd is er niemand
meer, die zich de moeite geeft, Iedere
„ontdekking" te registreren. Immers,
toestellen van het 375e Verkennings
eskader der Amerikaanse luchtmacht,
gestatlonneerd bij Fairbanks, vliegen
dagelijks van hun basis naar de Pool
en terug.
WEKELIJKS BIJVOEGSEL VAN HET LEIDSCH DAGBLAD - ZATERDAG 23 OCTOBER - PAGINA -
Geheimzinnig, nevelig en koud is de atmosfeer in het Noordpoolgebied. En niet alleen in weer
kundig opzicht Ook het intemationaal-politieke klimaat is er geheimzinnig en ijskoud.
Eeuwen lang voerde de mens strijd tegen de elementen in dat verre, allerhoogste Noorden.
Sedert enige jaren evenwel is een nieuwe, veel vervaarlijker strijd ontstaan in en om het Noord
poolgebied, de strijd van Mens
tegen Mens; beter: van Mo
gendheid tegen Mogendheid;
in concreto: van Rusland te
gen de Verenigde Staten. Inzet
van deze strijd is: De beheer
sing van het Luchtruim boven
de Poolgebieden en de (daar
voor nodige) verwerving van
steunpunten om de „positie
in de lucht" zo sterk mogelijk
te maken.
De strijd in het Poolgebied
van Mens tegen Natuur bracht
steeds weer pennen en tongen
in beweging. De lotgevallen en
de namen der dappere pool-
strijders werden met ere ge
noemd, ongeacht tot welk volk
lij behoorden. Internationale
samenwerking (instede van de
huidige internationale strijd)
kenmerkte in voorbije jaren
de oorlog om de Noordpool.
Sedert de afloop van de
laatste wereldoorlog speelt
zich, goeddeels in stilte, een
andere gigantische worsteling om en nabij de Noordpool af. Boeken verschijnen over die na-oor-
logse titanenworsteling (tussen Rusland en de Verenigde Staten) om de sneeuw- en ijsvelden
niet of nauwelijks. Russische of Amerikaanse namen worden in dit poolstrijdverband slechts
zelden genoemd. Hoe fel de strijd was (en is), zullen we pas ervaren, als in later jaren de archieven
opengaan en de (tot dusver) geheime rapporten en wederwaardigheden der na-oorlose militaire
poolvorsers publiek worden.
IJSBREKERS
Na afloop van Wereldoorlog II werd vice-admiraal Richard
E. Byrd. de bekende Pool-onderzoeker (rechts) door admiraal
Chester W. Nimitz onderscheiden wegens zijn experimenteel
onderzoek op het gebied van Poolkleding ten behoeve van
de troepen der Ver. Staten.
WAAROM schenken de Russen en
de Amerikanen zoveel aandacht
aan de Noordpoolgebleden?
Waarom concentreren zij hun militai
re en wetenschappelijke inspanningen
zozeer op die koude streken?
Stellig liggen daar onder sneeuw en
Us belangrijke delfstoffen verborgen,
die op den duur ontglnbaar zullen zijn.
Maar hun opsporing ls niet veel meer
dan een .nevenbedrijf" der huidige
poolvorsers. Evenmin zoeken deze
pioniers daar ln sneeuw en Ijs afzet
gebieden voor hun vaderlandse In
dustrie. Er wonen Immers slecht» wei
nig mensen ln het hoogste Noorden.
Maar waarom dan wel? Waarom deze
verbeten en felle strijd om de Pool?
het antwoord luidt:
Omdat ln *en onverhoopte nieuwe
oorlog, waarmede ondanks alle ver
heugende Incidentele ontspanningen
toch nog altijd rekening moet worden
gehouden of die. op z'n zachtst ge
sproken, althans niet tot de absolute
onmogelijkheden behoort. Rusland en
de Verenigde Staten vermoedelijk
tegen over elkaar zullen staan en
daarbij zal het Noordpoolgebled
voor beide partijen eei> der
belangrijkste oorlogsweger zijn.
Ook al hoopt de gehele wereld dat
het nooit zover zal komen, niet te
ontkennen valt dat zowel van Rus
sische als van Amerikaanse zijde in
de afgelopen Jaren een ongekende
belangstelling voor de arctische ge
bieden ls getoond met geen andere
dan strategische oogmerken.
Toch komen zo nu en dan (weten
schappelijke) resultaten aan het licht,
al zijn de Russen nog Iets minder
scheutig in dit opzicht dan de Ameri
kanen. Het ls. bij voorbeeld, bekend,
dat belde naties beschikken over een
aantal hypermodern gebouwde en uit
geruste jjsbrekers. die ln de Noordelijke
wateren patrouilleren, wetenschappe
lijke waarnemingen doen. Ijs en weer
bestuderen en verder „geheime"
opdrachten uitvoeren. Een der raak
punten van de Russische en de
Amerikaanse pool-sfeer ligt bij de
Diomede-eilanden in de Behrlng
Straat. Het grootste dezer eilanden ls
Russisch, het kleinste Amerikaans
hoogheldsgebled. IJsbrekers van belde
landen varen daar rond en wisselen
wel eens een groet, maar natuurlijk
nooit gegevens uit.
Een beetje Ironisch is het wel, dat
de Amerikanen de Russische „Ijsbre-
kerU" aanvankelijk sterk bevorderden,
want in het kader van de leen- en
pachtovereenkomsten leverde Wash
ington aan Moskou in de oorlog een
drietal ijsbrekers van prima qualitelt.
Elk hunner had een waterverplaatsing
van 6315 ton. In 1950 gaven de Russen
een dier schepen terug. De beide andere
(vernam Washington) waren „ergens
ln het poolijs" blijven steken. De
Amerikanen keken wat sceptisch, toen
zij dit lazen, want zelf hadden zij
nooit moeilijkheden van dien aard met
die soort IJsbrekers ondervonden.
PIONIERS TE WATER
De IJsbrekers zijn als het ware de
„pioniers te water" ln de huidige pool-
oorlog. Pleizlerrelsjes zijn hun tochten
niet. Tot op een paar honderd kilo
AMERIKAANSE
In de jaren dertig deelden ceifl
sen hun „Pool-resultaten" noj f/
anderen. Toen echter na 1945
volge de Russisch-Amerikaans 4
troversen de Poolzee tot str^.. 'i
en de Noordpool zelf een soort J T
paal werd, kwamen de Amerika:.-
het inzicht, dat zij minder Pooit» j
hadden dan de Russen, die in de N'
twintig en dertig Ijverig gevate 14
gestudeerd hadden ln het bl"
Noorden. iel
tr I
De mogelijkheid van een
oorlog" deed de Amerikaan^ 1
rale staf besluiten, Alaska tot u
terrein te maken voor deze J
in
De luoht boven de poolgebieden J*1
tot .gevechtsruimte". Met de bJG
Ijjkheld van een gewapend u
conflict voor ogen kwam te tk
HUI (Alaska) een „Arctic Aen|
dical Laboratory"
„Pool-rantsoenen''
beerd, waar mensen 1
den getest op hun 1
mogen en reacties li
en waar veel andere (min 0
geheimzinnige) proeven op n
en materialen worden genomta
EEN ECHTE „KOUDE' -OORi;
Tijdens de expeditie van 1937 eg
de Russen ervaringen op betreife
wonen en leven op Ijsvelden. De
rikanen gingen na 1945 eveneens
zoek naar „bewoonbare" ijseilancf-
t-ervens als luchtbasis konden Ia
ren. De eerste, in 1950 genomen.-
om een groepje mannen op zo1:
eiland te laten wonen mislukte, t
haast was een „verkeerd" eiland;
gekozen. Een jaar later echter 01
ten vliegers van het 375e verkent;
eskader tijdens hun poolvluchten
enorme drijvende Ijseilanden, me:
dikte van ongeveer 60 meter e
oppervlakte van honderden km!
deze en dergelijke „eilanden" e.;
Amerikaanse luchbbases aan;
met landingsterrein, kampeme
laboratoria en wat al niet. Re:
geen gewone grote IJsschotsen, i
(vermoedelijk) pakijeformaties,
door wind en getij van de kusta
polaire gebieden worden afgedm
Men wist vroeger niet, dat dezes
„IJs-eUanden" bestond, zodat n
eerst betrekkelijk kort geleden
opsporen.
Fridtjöf Nansen
EERSTE VLIEGTUIG LANK
De vierde Mei 1952 was een I
torische dag ln de geschiedemn
Poolvorslng, want toen landde t
het eerst in de geschiedenis een
ski's uitgerust (Amerikaans ti
port-)vUegtuig op de Pool. Pf1
manning en aan boord zijndf
leerden brachten ruim drie uurt
op en om de Pool en keerden njk
na waarnemingen te hebben gete
terug naar hun basis Fletchers I
land, een der drijvende pakijs!'
ties, die de Amerikaanse lucbUK
(in Maart 1952) betrokken h
basis in de Pool-oorlog. Fletcberri
land ligt ongeveer 165 km n»
Pool verwijderd.
Ook op kleinere „Usvlotten"
den zich echter Amerikaanse (en?j
sische) eenheden. Ook daar word1™
oefend voor een eventuele Pool-w
Daar worden de mannen ge'-"1-
voor het gevecht in en tegen de te-
Een der mannen, die in de „ilste-
(zl) het nog niet gewapende) s
tussen Russen en Amerikanen ttt1
dende rol speelt, ls de kolonel
chen, die ln de oorlogsjaren zowel-
de Amerikaanse als voor de N,£
luchtmacht bijzondere prestatie!
verde, en die het gebied v
bergen. Groenland, de PoolzeeJ
Noord-Amerika tot Alaska toe t
als zijn vestzak.
Laten wij deze beschouw!ns
de stille strijd, die daar in hel
Noorden wordt uitgevochten, b
ten met de vurige wens. di'
strijd stil mag blijven en d*t
deze Jaren verkregen kennis en 1
varing nooit dienstbaar ral *f'-j
gemaakt aan een nieuwe gewelf®
dige krachtmeting!
HOOGSTE NOORDEN
STRATEGISCH BELANGRIJK EN FEL OMSTREDEN GEBIED
(Bijzondere medewerking)
Aanvallen (door de lucht) op eikaars
grondgebied zullen voor een deel wor
den geleid vla de Noordpool en aan
grenzende gebieden In dit vooruitzicht
schuilt de verklaring van de huidige
titanenstrijd om de Pool.
meter naderen zU de Pool. Door
meters-dikke Ijslagen moeten zj] zich
een weg banen. Veelal bevindt zich
aan boord een heliooptère, die dienst
doet als „verkenner" om de stand van
het Us op te nemen. Weken lang leeft
de bemanning van zo"n „pionier" bU
temperaturen, die tot enige tientallen
graden beneden het vriespunt liggen.
En de kosten van zo'n „poolverken-
ningsvaartuig" zijn per ton heel wat
hoger dan die van de meest luxueus
ingeriohte passagiersboot.
LUCHTFOTOGRAFIE
IN 1946 doemde aan de horizon een
donker wolkje op: De mogelijkheid
van een gewapend Russisch-Ameri
kaans conflict. Vrijwel gelijktijdig zette
de Amerikaanse generale staf een gTote
luchtkarteringsoperatie ln de Noord-
poolgebieden op touw. Grote stukken
van die landen en wateren waren tot
dan toe helemaal niet of slechts ge
brekkig ln kaart gebracht. Maar goede
kaarten zijn een der fundamenten,
waarop iedere staf ir.oet bouwen. Ook
de Russen gingen luchtkartering be
drijven. doch zU maakten weinig be
kend omtrent hun activiteit.
3/4 MÏLLIOEN VTERK. K M.
OP DE PLAAT
De Amerikaanse luchtmacht echter
(aldus een officiële mededeling)
heeft tot nu toe In het Noorden een
gebied van ruim driekwart millloen
KM2 langs fotografische weg in
kaart gebracht.
Aldus werd een overzicht verkregen
van de polaire landen. Men leerde de
geologische en gecomorphologisohe ge
steldheid (beter) kennen. Ladd Air
Force Base bij Fairbanks (Alaska) was
en ls een der centra van het (Ameri
kaanse) luohtkarterlngswerk. Dagelijks
(als er tenminste geen poolnacht
heerst) stegen en stijgen de machines
van Uncle Sam op. Duizenden foto's
zijn gemaakt. Bestaande kaarten kon
den hierdoor worden aangevuld en
verbeterd. Nooit betreden landen en
nooit bevaren wateren kwamen ln
kaart. Moordend koude stormen, ijzige
temperaturen trotseerden de Ameri
kaanse militairen. Thans echter ken
nen zij de meren, bergen, rivieren,
ravijnen en gletsohers van Alaska en
andere bU de Pool gelegen landen. BU
de karteringsvluohten komt het voor,
dat een toestel soms meer dan een
etmaal achtereen in de luoht is, het
geen mogelUk ls, omdat de „zomer
nachten" in het hoogste Noorden niet
donker zijn.
Generale staven hebben tot taak in
vredestUd te beramen en te voorzien,
hoe de oorlog der toekomst gevoerd zal
worden. Vandaar, dat de Russische en
Amerikaanse staven reeds nu zoveel
mogelUk kennis en ervaring betreffen
de de poolstreken willen vergaren. Er
is veel voor hen gelegen aan :ennis
omtrent, bU voorbeeld, de vllegom-
standlgheden de reacties der man
schappen ln die koude gebieden en de
mogelijkheid van vestiging van bases
(voor of- en defensieve doeleinden)
Kortom, het Noordpoolgebi ls door
de ontwikkeling der luchtvaart gewor
den tot een strategisch belangrijk ge
bied van de eerste mde En daar mili
taire overwegingen en belangen aan
de moderne poolvorslng ten grondslag
liggen, ls het begrijpelijk, dat Russen
en Amerikanen slechts - en dan nog
terdege gezeefd - „onschuldig" nieuws
over de „Pool-oorlog" publiceren.
Roald Amundsen
DE EERSTE ONTDEKKINGEN
De eerste grote Pool-ontdelüüngs-
expedltle vertrok ln 1845 onder lei
ding van Franklin. Alle deelnemers
verloren het leven. De uitgezonden
hulpexpedities verzamelden evenwel
belangrijk Pool-materiaal. In de Ja
ren 18931896 maakte Nansen een
beroemd geworden tocht (met de
„Fram) naar het hoogste Noorden,
maar pas In 1909 bereikte admiraal
Robert E. Peary als eerste de Noord
pool.
Dit was een wereldschokkend feiten
nieuws van de bovendste plank. In
alle landen werden uitvoerige artike
len gewijd aan en discussies gehouden
over Peary's prestatie. Dit was ook het
geval, toen in 1926 admiraal Richard
E. Byrd per vliegtuig over de Pool
vloog. Drie dagen later, op 12 Mei 1926,
combineerden de Noor Amundsen, de
Italiaan Nobile en de Amerikaan Ells
worth hun krachten en vlogen per
luchtsohip over de Pool. In 1928 her
haalde Nobile (met de „Italla") zUn
Poolvluoht alleenen weer sprak
de wereld over hem. Thans vliegen da
gelijks jonge mannen naar en over de
Pool. en niemand spreekt over hen. Ja.
er zUn milldoenen mensen, die van het
bestaan dezer vluchten nog nooit heb
ben gehoord.
Na Peary werd de Pool voor de twee
de maal door mensenvoeten betreden
in Mei 1937. Een Russische poolexpe
ditie liet haar vliegtuigen dalen op
een reusachtige ijsschots. Vier leden
bleven maandenlang op het Ijs achter.
ZU sloegen er hun tenten op en ver
richtten belangrijke wetenschappelUke
onderzoekingen, die zU radiografisch
aan Moskou en andere wetenschappe
lUke centra (ook buiten Rusland) be
kend maakten. Toen zU na negen
maanden door een Usbreker uit hun
isolement werden verlost, bleek hun
„basis" een kleine 2000 km van de
Noordpool te zUn afgedreven.
Een Amerikaanse ijsbreker baant zich een weg door de polaire ijsvelden, waar ijsbergen als gletsjers de schepen
dreigen te vermorzelen.
