itharina weet wat haar wacht:
n
n nm
1
51
J
IV
UI
Een Zoeklicht
„De wraak
der Hugenoten"
liji n ie 1
r
W:
hargang No. 43
Zaterdag 23 October 1954
BEWOGEN LEVEN XCV
Zij kijkt
in een afgrond.
HEIT WORDT steeds moeilijker
verbaasd te zlin.
De techniek maakt voor ons
het gebruik van de meest inge
wikkelde machines vanzelfsprekend.
Wanneer een apparaat door de een
of andere oorzaak weigert, zyn we
daardoor eerder verrast dan wan
neer het, bil het omdraaien van
een knop of het overhalen van een
handle, werkt.
ALS DE post wordt bezorgd
vinden wit dikwijls een recla
medrukwerk of een boekje,
in verschillende kleuren gedrukt.
Ons oog is zó verwend, dat het
vrijwel nooit tot ons doordringt
hoe kunstig een dergelijk blad pa
pier, met gave letters en spre
kende tinten, is gemaakt.
De kleuren op het doek vullen
de zaal. De spanning van de tafe
relen en van de gesprekken door
trekt je denken, je gehele wezen.
Je bent niet langer een vrijblij
vende toeschouwer.
V- V V v
Woord van Bezinning
J ANNEER het brede en diepe
en levendige beeld van de
cinemascope zich eenmaal
over het doek beweegt hebben wij
ook ternauwernood gelegenheid ons
rekenschap te geven van het ..won
der" dat zich voor onze ogen vol
trekt.
De wisselende taferelen laten
zich niet bekijken als bij een
zwart-wit film, gevat in een lijst
van beperkter omvang.
De levensgrote figuren en de snel
wisselende gebeurtenissen komen,
zelfs achter in de zaal. vlak vóór
Je te staan. Ze ziln óm je heen.
Je bent onmiddellijk in het ver
haal betrokken. Van enige afstand,
crltische beschouwing is ternau
wernood sprake.
De glasscherpe beelden, „be
drukt" met suggestieve kleuren
worden een onontkoombaar getui
genis.
Zó hebben tallozen „De Mantel"
gezien.
Het werd voor velen een bele
venis. waarvan de sporen nog lang
in de herinnering blijven gegrift.
Niet alleen vanwege het wijde
en diepe beeld van de cinemascope,
maar ook door de veel diepere blik
op een stukje geschiedenis van de
oudste christenen.
Iemand zei: „Nu heb ik eens dui
delijk gezien hoeveel deze chris
tenen voor hun geloof hebben ge
riskeerd
Een ander was nog nooit zó onder
de indruk gekomen van Jezus
kruls-lijden.
OVER de hoofdlijnen van „De
Mantel" als film en ook over
vele details, waar de Bijbel en
de vroegste kerkgeschiedenis in het
geding zijn, zou uitvoerig gedis
cussieerd kunnen worden.
Alleen reeds het feit. dat de film
zovelen met onweerstaanbare
kracht ln beslag heeft genomen, is
voor ons. die zich biina nooit meer
verbazen, een aansporing het Evan
gelie te lezen! Dat is het Boek van
Jezus en Zijn nog steeds met ver
ouderde geschiedenis. Of is ook dit
vanzelfsprekend voor ons gewor
den?
Staar U niet blind op de lettere
en de woorden maar ZIE Jezus zelf
Zijn leven en Ziin daden, ln een
onvergelijkelijke klerendruk.
P. L. SCHOONHEIM
Predikant Bijzonder kerkewerk
Hervormde Gemeente,
Leiden, Hoge Rijndijk 14a.
De Coligny
TTef is een stralende zomerdag. Langs een landweg, die zich tussen bijna rijpe
korenvelden bevindt, slingert zich eer. lange, met stof bedekte stoet voorwaarts.
Ondanks de stof blinken de tuigen der paarden, de wapens der ruiters. En veelkleurig
zijn de gewaden der vrouwen die zich in de stoet bevinden.
Het landvolk juicht, daar waar de stoet voorbijtrekt, omdat de stoet een machtige
indruk maakt, bóvenal omdat de jonge Hendrik van Bourbon het bevel over de stoet
voert. Hij trekt met zijn vrienden op naar Parijs. Daar wacht zijn bruid hem, een zuster
van de Koning! Als dit huwelijk gesloten is, zal de strijdbijl der godsdiensttwisten voor
altijd begraven zijn, omdat beide partijen zich door dit huwelijk zullen verbroederen.
p juicht het volk de achttienjarige Prins toe!
Tuwscierig kijken ze in zijn gezicht. Zijn gezicht
lalt hen De jonge Prins is ook zo vriendelijk tegen
en vergeten hun getwist over het Heilige Avond-
let is niet meer zo enorm belangrijk of Christus in
kof met hel brood aanwezig is. Het belangrijkste
er is! Eens zullen al die kerken weer één moeten
>iè kant moet het op!
;e Prins is vriendelijk tegen allen. Daarom zijn
k vriendelijk tegen hem De jonge meisjes uit
ir.stand zijn als de bloemen langs de weg. zij
a hem vreugde. Zij zijn verheerlijkt als een Prins
lj~t.
jl hij ln vrolijke stemming naar Parijs trekt,
B de waarschuwende stem van zijn moeder, wordt
Dillen door een vreselijke tijding. Zijn moeder,
a'Albret, overtuigd Protestante, weduwe van de
ise renegaat, die voor Rouaan gevallen was, had
!t een bezwaard hart naar Parijs begeven. Zij zag
"""lijk geen heil. Zij achtte het gevaarlijk voor
m aan het hofleven deel te nemen.
kïeHlk zou hij daar een slaaf kunnen worden
n l'Jd. Misschien zou de Koningin-Moeder hem
en Katholiek te wordenZij is tot zo vele
Bin staat, deze Catharina de Medici.
Tgr.wnde Juni 1572 brengt een koerier de reizende,
gf1"' 'e Chauny de tijding dat zijn moeder plot-
US li overleden. Niemand kent de doodsoorzaak precies.
jpreekt vanzelf dat de stoet van dit ogenblik af
ontdoet van haar schittering en als rouwstoet
r «Ihwfdstad binnentrekt. De Jonge, ietwat lucht-
^Vrlr.s. die zielsveel van ziln kordate moeder houdt,
pt zij vergiftigd is en velen denken dit met hem.
T*ezen is het nooit.
Bd. om het grondig te kunnen onderzoeken was
I weldra zouden de gebeurtenissen elkaar iet
S snelheid opvolgen.
flDllcny was de leider der regering geworden en had
I «ijn slerke persoonlijkheid, een zeer grote invloed
de jonge Koning. Wat de moeder voor onmogelijk
tn had, gebeurde. De Coligny knipte alle draden
e haar met de Koning verbonden en spande ze
Ww tussen hem en de jonge Vorst.
't de Coligny zei was evangelie.
^^Koning koesterde zich In de kracht, de macht, on
chi hinonheid van zijn pas verworven vriend. En
■toe rustig, doch met klem betoogde, klapte de jonge
g soms in de handen van blijdschap.
had zo'n scherp verstand, en hy was 70
Pehapen. Daarom zei de Jonge Koning wei eens
pderd tegen hem: „Hoe heb ik toch kunnen
vóórdat ik U kende. Nu zal alles goed komen.
ff'jk 731 f
grote toekomst tegemoet gaan!"
WE
macht te fnuiken Maar Gaspard de Coligny had
haar haar kind ontstolen. Op klaarlichte dag. onder
haar ogen en zy had er niets tegen kunnen doen.
Zfj heeft berouw van wat ze gedaan heeft, ook omdat
de omstandigheden plotseling weer gewijzigd zijn. Het
lijkt er op dat Filips II winnen zal en als hij gewonnen
heeft mag zy zyn vijandin niet zijn. Hoe gemakkeliik zou
Alva aan een Guise op de Franse Troon kunnen zetten!..
Zij zint op een afdoend middel de Coligny van het Hof
te verwyderen. Als zij er voorzichtig met de Koning over
praat, zegt deze geen woord, doch kijkt haar aanmet
de ogen van de Coligny.
ZIJ huivert.
Het is bekend wie haar heeft voorgesteld de Coligny
te doden. Het is de Hertogin de Nemours geweest,
de hertrouwde weduwe van Frans de Guise. Haar leven
werd nog alleen maar gevoed door haat. Niemand praatte
haar uit het hoofd dat het in feite Gaspard de Coligny
was geweest, die haar eerste gemaal had vermoord."en
niet Poltrok van Meré. Zy zou pas rust kunnen vinden
als de Coligny op zijn beurt was vermoordtot heil
van het land!
Catharina liet haar uitspreken. Zou hier een kans zyn
om zich van de Coligny te ontdoen zonder zich zelf te
compromitteren?
De Hertogin de Nemours had eindeiyk beet.
Hartstochtelijk vertelde re waarom de Admiraal moest
sterventot heil van het land.
r ELDRA werd er een bespreking gevoerd tussen de
Hertogin met haar zoon Hendrik de Guise en de
Koningin-Moeder met haar zoon Hendrik van
Anjou. Een wonderlijk gezelschap! Twee betrekkelyk oude
vrouwen en twee jonge mannen beraadslaagden hoe ze
het gemakkelijkst de belangrijkste minister konden ver
moorden! Men was zeer eensgezind. Men was het er
unaniem over eens. dat slechts één van de vier de eer te
beurt mocht vallen het gevaarlijke karweitje op te knap-
Kn: zelfs Hendrik de Guise wees zijn eigen moeder aan.
inkb3ar nam ze de taak op zich. biy dat het zo ver
was
Lachte de duivel achter de schermen? Het vrerd koud
ln het kleine vertrek! Catharina de Medici keek de
beide jonge mannen aan en mat hun krachtNu
vergaderden ze over een moord. Wat zou de toekomst
deze jonge mannen brengen? Héél diep in haar zelf wist
ze het: nieuwe moorden. Doch zy verdrong het. De
Coligny moest worden opgeruimd, zy zag geen andere
VEEL ls er geschreven over Catharina de Medici en
de magische spiegel. Daarin zou ze al de regerings
jaren van haar zoons hebben voorzien, en de belang-
rykste gebeurtenissen.
Laat niemand het geloven! Indien «e alles voorzien
had. dat haar zoon Hendrik eens de moordenaar zou
worden van de zoon van de Hertogen de Nemours, dat
een aanhanger van deze weinige tijd later, haar Uevelings-
zoon het moordend staal in de buik zou stoten, zou haar
de moed ontbroken hebben dit plan mee uit te voeren.
HET is de 22ste Augustus 1572.
Vier dagen ls het nog maar geleden dat Hendrik
van Navarre trouwde met Margaretha van Valois.
Nu worden er reeds allerlei schandaaltjes verteld in de
straten van Parijs. Nu, terwyl het gejuich van de pom
peuze bruiloftsgasten nauwelyks uitgestorven is. Men
zegt dat Margot, zo wordt Margaretha doorgaans genoemd,
tijdens de plechtigheid nauwelijks in toom te houdei. was
door de ogen van haar moeder.
Zy heeft op de gebruikeiyke vragen geen antwoord
gegeven, zy heeft voor het altaar zelfs verliefde
blikken gewisseld met de heer La Molle! Tegen haar
bruidegom, de boerse Prins van Bourbon, heeft ze geen
woord gesproken.... Parijs is door deze bruiloft ver
ward. Wat moest ze. juichen?Veel liever juichte zij
haar eigen bruidegom, de jonge Hertog De Guise toe.
Parys haat de Hugenoten, minacht de Valois. en bemint
de Guises. Dat weet ook de Maurevel. een booswicht,
gehuurd door de Hertogin de Némours. 'e nu ln het huis
van kanunnik Villemur. op wacht staat achter een geslo
ten gordyn, een zwaar pistool in de hand.
Strak tuurt hy door het gazen gordyn de straat ln.
Aanstonds zal de Coligny hier voorby komen op zyn weg
na air de kerk. Hy zal hem midden in het hart schieten
en daarna zal hy bliksemsnel naar beneden rennen. Ach
ter het huis staat een gezadeld paard. De Paryzenaars
zullen hem niet verraden, zij hóten de Admiraal
De Maurevel. die oude schurk, staat voor het raam en
tuurt. Hij is heel kalm. Hij weet dat kalmte alleen alles
kan doen slagen! Hij heeft al zoveel naar de andere
wereld geholpen, hy heeft
Daar nadert hoefgetrappel. De Maurevel buigt zich
voorover. Het gordyn beweegt zacht voor het open
staande raam. Ja, daar komen ze. De man is omstuwd
door vele volgelingen, hij ziet er bleek uit.
Het zware pistool komt naar voren. De ogen van de
Maurevel worden twee koude schitterende punten. Die
punten meten de afstand. Plotseling drukt hij met zyn
ene hand het gordUn opzü, een schol
Met grote sprongen yit hy naar beneden en weldra
jaagt hg op zün goudvos door de straten van Parys.
Een schot!
De Koningin -Moeder was minder rustig, deze morgen,
dan de moordenaar. En toen zy vernam dat de Coligny
wel gewond was. doch niet gedood, sloeg haar de schrik
om het hart.
Wat zou er gebeuren als de Coligny weer beter werd?
De Koning was zyn vuist! En de Koning was bijna
van schrik verlamd, toen hy hoorde wat zyn grote vriend
overkomen was!
Catharina de Medici kykt in een afgrond. Zy weet
dat in haar zoon door de kleinste oorzaak bloeddorst
ontwaken kan. Zy weet dat hy in staat is zijn eigen
moeder te vermoorden.
Op deze verschrikkelyke dag laat ze hem niet los. Ze
probeert hem te troosten, doch hij is ontroostbaar. Als
hy zich opmaakt om naar de Admiraal te gaan, gaat zy
mee, èn haar zonen Hendrik en Frans.
De Coligny kan nauwelyks spreken, doch zyn ogen
spreken duidelyke taal. Ily kykt de Koningin-Moeder
aan, daarna de Koning.
Zyn ogen zyn hard, er is geen vrees in hem. Hy weet
wie hem heeft willen offeren. „Majesteit, mag ik L' een
ogenblik alleen spreken?"
Geen der aanwezigen maakt aanstalten om weg te
gaan. Allen blyven om de doodsbleke Koning geschaard,
die zo even gezegd heeft: ..Mijn vriend, gy hebt de
wonde en ik de pün."
De Koningin-Moeder doet alsof ze de woorden niet
verstaan heeft. Ze ademt zwaar.
Maar de Koning gelast hen allen naar buiten tc gaan.
Nu weet zy wat haar wacht: „de wraak der Hugenoten!"
REIN BROUWER.
l'w leiding", placht de Coligny dan ernstig te
1 Hy voelde allang dat de Koningin-Moeder i
weer tegen hem samenspande!
van 1572 was voor de West-Europese
zwr Boed geweest. In de Nederlanden
1Ï.Gm Watergeuzen Den Brlel veroverd en vele
■uaaaen zich onmiddeliyk daarna voor de Prins
fenw! de zomer kwam de kentering. Alva had een
hu r vernietlgd. Don Juan had zyn lauweren
pu uepanto. waar de Turkse vloot dooi de Spaanse
in.*n Dlt Baf de Katholieken moed en de
l Ji-v Xf,"5 Koningin Elisabeth van Engeland
«cp zelfs lelden door deze slechte raadgever
plotse,inB de Franse Katholieken de hoof-
f>Bn.fal k:!?r' konden toch niet ulden dat een
■'"'fc-, C"1- f>^na sehecl alleen, het ganse land regeerde?
"^*4^tIrM•U|I:en',0'' tecen de wil van de Raad in. nog
wrrken voor de bevrijding der Nederlanden?
'cathtrhT' !tgrn Co"Kn? nam hand over hand toe.
"oJ&U hem a *'cdicl zag het mot welgevallen. Eens had
gezonde evenu-iM,d.el ee,10,Pt'n. in dc hoop daardoor een
'wicntstoestand tc krygen en.de Spaanse
P. Fitzgerald O'Connor
„Haai in zicht".
Zuid Holiandsche Uit
gevers Mjj.
Den Haag z.j.
De schryver van dit boek is een van
die mensen, die hoewel door afkomst
noch aanleg voorbestemd - O'Connor
is de zoon van een officier - voor het
leven op zee. door dit laatste zozeer
wordt aangetrokken, dat hy er in let-
terlyke zin zyn laatste duit voor over
heeft om in de wilde zeeén om en bij
de Hebriden op de haalenvangst te
gaan.
Deze eilanden, die westelyk van
Schol land liggen, hebben reeds van
oudsher een grote aantrekkingskracht
om hun even wilde als pitoreske land
schappen en bewoners en veel is er
reeds over geschreven, van dr John
sons „Tour to the Hebrides" af tot en
met „Whisky Galore".
In de omgeving van deze even rea
listische als legendarische eilanden
kmnt de basking shark voor. een zeer
grote haal, die deze naam - basking
betekent., zich zonnend - te danken
heeft aan het feit dat hy veel aan de
oppervlakte zwemt.
Over de jacht op deze wonderlyke
dieren heeft O'Connor zijn boeiende
en mco:!epende boek geschreven. De
lezer. die zich tot een dergeiyk onder
werp aangetrokken voelt, zal na het
lezen van deze roman niet veel meer
kunnen ontdekken, dat hy niet weet
over de avontuurlijke bezigheid van
deze lacht, var de vangst en van het
traankoken. En niet alleen dat. Hy
l OP DE BOEKENMARKT
zal ook horen van de eigenaardige en
geheimzinnige gewoonten van deze
kolossale dieren, zoals bijv hun vreem
de en onverklaarbare trek in dicht
aaneengesloten formaties.
Bovendien is deze O'Connor oen uit
stekend opmerker, die zowel het
land - of doet men beter met tc zeg
gen het water? - en zyn bewoners
voortreffciyk en levendig weet te
schetsen. Dc plezierige en vaak gees
tige dialogen dragen niet weinig by
tot volmaking van het beeld.
De vertaling is ook waar het om
technische aangelegenheden gaat. zeer
goed.
Maksim Gorjky.
„Onder de levenden".
Van Loghum Slaterus.
Arnhem 1953.
Maksim Gorjky. geboren in 1869, be
hoorde tot de groep van Russische
schrijvers, die over de gehele beschaaf
de wereld bekendheid verworven heb
ben. Hoewel men ln de laatste decen
nia de neiging heeft om hem te verge
ten om der wille van zyn meer op de
innerlijke psychologie toegespitste
landgenoten zoals Dostojevski of Tje-
chov. is er toch geen enkele reden om
deze grote verteller een mindere plaats
toe te kennen.
Gorjky was een volksjongen, die op
zyn negende Jaar reeds zyn brood
moest verdienen. Ondanks dit feit
heeft hy kans gezien zich veelzydig te
ontwikkelen en een groot revolution-
nair te worden, die het tevens ge
bracht heeft tot een wereldberoemd
schrijverschap.
De korte verhalen, samengebracht
onder de titel „Onder de levenden"
behoren tot zyn vroege werk. dat hem
echter onmiddeliyk bekendheid ver
wierf. Het zyn verhalen over zwervers,
dieven en andere onmaatschappely-
ken. ZUn tekening van mens en na
tuur is warm en beeldend en uitmun
tend van sfeer en begrip Behalve de
realistische verhalen treft men in
deze bundel oude volksverhalen, die
door hun diepe zin en hun fantasie
een verhelderende blik geven op de
aard van het Russische volk.
Ongetwyfeld heeft de uitgeefster
uitstekend werk gedaan door deze
verhalen in zorgvuldig Nederlands te
doen vcrschynen. Jammer alleen (lat
zij dit boek niet een korte biografie
van Gorjky meegegeven heeft.
Bo Tin Ra. „Het bock
der Gesprekken".
Bo Yin Ra. „Geest en
vorm". Scrvire. Den
Haag z.j.
Het ls wonderiyk dat er altyd weer
groepen Europanen zyn - en ik spreek
nu alleen van leken - die aan hun ei
gen wyze boek „De Bybel" genaamd,
niet genoeg hebben en het gaan zoe
ken in de Oosterse mystiek. Nu zou
daar op zichzelf geen bezwaar tegen
zijn. ware het niet, dat deze lieden in
hun onwetendheid dan gewooniyk te
recht komen by een charlatanachtige
quasi-mystiek, die met de grote Oos
terse wysgeren niet van doen heeft.
In de boekjes, die hier besproken
worden heb ik een papier aangetroffen
waarop de lezer verzocht wordt een
klein offer te plengen opdat er nog
meer Bo Yin Ra-boekjes kunnen ver-
schynen. zodat ik veronderstel dat er
een groep van Bo Yin Ra-bewonde
raars en -leerlingen is.
Ter instructie van eventuele candi-
daten kan ik mededelen, dat de zich
Bo Yin Ra noemende zedenmeester,
een Duitse kladschilder was die J.
A. Schnciderfranken heette <1876-
1943) en dat de inhoud van zyn
werken even vaag is als de opdracht
„Aan dc nieuwe Mens".
CLARA EGGINK
