GOLDEN FICTIO
HifLeiden „gaat het volle leven door"
bij veertig
,er tar«l der gemeenschap speelt een rol
Mensen op de markt
Jaargang
LEIDSCH DAGBLAD
Donderdag 21 October 1954
Tweede Blad No. 28352
GUNSTIG BEELD
ok hier oudere werklozen, doch
geen aparte probleemgroep
•rr r h'de laatste tijd steeds meer sprake van het probleem der „oudere"
van hun leeftijd niet meer aan de slag zouden kunnen
nen nu eenmaal groter kansen heeft op jonge
aanzienlijk de pensioengerechtigde genaderd
treedt dit verschijnsel, dat aanleiding heeft
jt de oprichting van de stichting „het leven begint bij veertig",
an in andere takken van arbeid, waarvoor maatschappelijk velerlei
aan te wijzen, of deze oorzaken nu aanvaardbaar zijn of niet.
deze zaak in Leiden, het district van het Leidse arbeidsbureau?
igden wij voor aan de directeur van dit bureau, de heer H. Hazel-
een overzicht gaf waaruit duidelijk bleek, dat ook hier „oudere"
taan, doch dat zij slechts voor een opmerkelijk klein gedeelte een
vormen. Dit betekent een gunstige afwijking van het
in strijd met
evolutie
reeds begint te tellen
held stijgt de gemiddelde leeftijd van
de mens, zodat ongetwijfeld in de toe
komst ook de pensioengerechtigde
leeftijd verhoogd zal moeten worden
wil de maatschappij niet gebukt gaan
onder de onverantwoordelijke last van
een te groot aantal ouderen, dat door
een naar verhouding geringe gTocp
productieve leden van de samenlc'
Gerepatriëerden rooien
het wel
Aanvankelijk heeft het er naar
uitgezien, dat de repatriëring van
vele Nederlanders uit Indonesië
aanleiding zou geven tot moeilijk
heden op het gebied van werkge
legenheid.
De ervaring heeft echter geleerd,
dat de gerepatrieerden zich over het
algemeen op vnj korte termijn
hoofdzakelilk buiten de arbeldsbu-
reaux om van een werkkring heb
ben kunnen voorzien.
De verhoudingen in de voormalige
Nederlandse Oost hebben waar
schijnlijk tot gevolg gehad, dat deze
gerepatrieerden zich door connec
ties hier een nieuw bestaan hebben
kunnen vormen.
Hoewel er zich onder de werk
zoekenden in Leiden ook gerepa
trieerden bevinden, geldt dit gun
stig beeld van de werkgelegenheid
voor deze groep zeker ook voor de
Sleutelstad.
„Niet eenmaal verkeerd aangesloten
in al die jaren.../
en
de logica
iicli eens voor. lezer, dat een
(meneer Klaassen een zwarte
ziet lopen. Even Inter
auto aangereden en
terwijl hij met een ge
ien in het ziekenhuis ligt. aan
Biet horen wil: ..Als je een
ziet lopen, is dat een vast en
'ten van ongeluk". U lacht,
rare meneer Klaassen. En
t hit maakte zich schuldig
jenkfout. die in de formele i
i staat onder de Latijnse
I „post hoe non propter hoc".
I kwam het ongeluk ..post".
|het zien van die somberge-
maar gaat. het nu aan om
Jat het ongeluk ook ..propter"
i m a.w. vanwege die poes?
I met. want er is geen oorzake-
■1 tussen beide feiten te ontdek.
|ch hebben de communistische
n tijde van de oorlog in Ko
rt een soortgelijke logische
im te doen vinden. Er deden
fmen zich herinnert, in die
^■jNoord-Korea ernstige epide-
D voor en. aangezien er kort te-
In Leiden 75 der
werkzoekenden boven
de 40
Na deze algemene beschouwing ke-
wij terug tot de situatie in Leiden,
irover wij met de heer Hazelhoff
spraken.
In Leiden waren op een willekeurig
gekozen dag ln het jongste verleden 414
mannen ingeschreven als werkzoeicen-
ving moet worden onderhouden. Op den '.vrouwen, jeugdigen beneden de 18.
den duur moet derhalve noodgedwon- i eJ} bijzondere gevallen zoals onyolwaar-
gen de gemiddelde leeftijd van de dige arbeidskrachten hebben wtf in
productief arbeidende bevolking stil- beschouwing niet betrokken).
gen. temeer waar de gecompliceerder
wordende maatschappelijke verhou- i
dingen de opleiding en vorming j
tot productieve arbeid meer tijd ver
gen en dus ook een stimulans in deze
richting geven.
Waardoor dan is het probleem ont
staan? Waarom ondervinden in ver-1
schillende richtingen oudere werkkrach-
Van deze 414 ingeschrevenen wa
ren er 305 ouder dan 40 Jaar. Op het
eerste gezicht ljjkt dit een groot per
centage (bijna 75 procent), terwijl een
gelijkmatige verdeling over dc leef
tijden 181085 slechts een percen
tage van 54 procent boven de veertig
jaar zou betekenen.
Men moet echter niet vergeten, dat
ten minder gemakkelijk emplooi? Voor 1 lanS niet alle 18-jarigen direct in het
een groot deel. zo is bij vele onderzoe- arbeidsproces worden ingeschakeld. Ve-
kingen aangetoond, door een bepaalde
sleur in de opvattingen der werkgevers,
terwijl in enkele verklaarbare gevallen
de sociale lasten voor de ondernemer
een nadelige invloed uitoefenen.
Daartegenover staat echter veelal mis
kenning van de voordelen van ..oudere'
len van hen bekwamen zich verder
ten het arbeidsproces (hoewel er heel
wat arbeid voor nodig is> zoals door een
academische studie <ook academici zijn
onder de werkzoekenden begrepen) of
komen eerst op die leeftijd van de mid
delbare school om vervolgens nog bijna
wij houden deze term even aan."al is zij twee iaar in militaire dienst te zijn.
Over het algemeen moeten de militaire
dienstjaren na het achttiende jaar wor
den geprojecteerd, zodat van de groep
van 18 tot- 40 jaar eigenlijk al twee jaar
definitief afvallen. Men moet dus het
„normale" percentage van werkzoeken
den boven de veertig reeds met enige
procenten verhogen, om een vergelijk-
bau; beeld met de werkelijke toestanc. te
verkrijgen.
Verdere reductie van
het probleem
nen echter de genoemde Leidse
De ervaring heeft geleerd, dat over c«fers verder analyseren, dan komt men
het algemeen bij de groep van handar- 'tot nog verdere reductie van het ver- i
belders niet of nauwelijks op leeftijd schijnsel der ouderdomswerkeloosheid.
feitelijk voor werkkrachten van veertig
Jaar geheel onjuist» werkkrachten: een
door ondervinding en ook maatschap
pelijke omstandigheden veelal groter
verantwoordelijkheidsbesef, een grotere
voorzichtigheid (ongevallenstatistieken
zijn wat dit betreft buitengewoon leer
zaam». rustiger evenwichtiger oordeel,
en veelal ruimer ervaring, die de beste
leermeester heet te zijn.
Geen probleem bijl
handarbeiders
„Voor Golden Fiction houd ik altijd
een lijn vrij. Ik rook die sigaret nu
al 'jarenlang en elk doosje, dat ik open
maak, is raak. Een sigaret, die je on
middellijk doorverbindt met het fijnste
aroma en een zeldzaam zachte smaak."
Onder ons gezegdtoch maar liever
wordt gelet, doch vrinvel uitsluitend op
de andere factoren die een rol spelen bij
Amerikaanse vliegtuigen in personeelswerving: vakkennis, pecstelii-
fctsignaleerd waren, stond de ke en lichamelijke geschiktheid. De
da klaar met de bewering. I lichamelijke geschiktheid kan uiteraard
llen dus bacteriën ver- nadelig beïnvloed worden door de leef
tijd. doch over het aleemeen is dit (als
'denken is een moeilijke gevolg ook van de steeds betere alge-
wordt heel vaak. onbewust
t<tegen de grondregels
i gezondigd. In het dagelijks
zo erg nog niet. maar an-
ls het, r.'.s dit soort fouten gemaakt
et terrein van de politiek. In
geval wordt er dan mogelijk
op het oppervlakkig denken
irerot; deel van de lezers,
lars Zo is er een andere
logica, die zegt. dat men
nitl schrikken, lezer het wordt u
duideliiki niet besluiten
juistheid van de conclusie
::d van de veronderstelling,
als Jansen zich te luchtig
id! hii verkouden (dit is de
ig of hypothese». Nu is
uden. Conclusie: derhalve
te luchtig gekleed. Deze
is fout. want: ook als
arm gekleed had. zou hu
ïdheid hebben kunnen op-
tronderstelling („Als Jansen
genoeg en daarom
de conclusie niet.
heeft dit nu met politiek te
ge vragen. Wel. dit: van
the znde redeneert men
'1st. Ais Amerika een oorlog
bondgenoten zoeken ln
dus de hypothese». Ame-
JWg het Atlantisch verdrag afge-
"tngaa; West-Duitsland herbewa-
usie: dus wil Amerika
kolossale denkfout, die hier
)rdt. ligt. na het voorbeeld
kouden Jansen, voor het
tt sluiten van verdragen met
staten en de herbewapening
id kan Immers ook andere
)ben. En die heeft het dan
voorkomen van agressie
Dezelfde fout dus: de hy-
niet ruim genoeg, zij was
uit die verkeerde hypothese
tot een verkeerde conclusie
i wij ons voorstellen, dat
pagandisten niets liever doen
vort denkfouten op zo groot
^schaal verspreiden. De grote
de lezers heeft het immers
Sjjooor. Maar nu Is. tot onze
H de President van Nationa-
Hguna. maarschalk Tsjang Kal-
8W?"lQze Pao gaan bewandelen.
a en China gaan ln Azië
WLseh spoorwegnet aanlegger..
«Uoskou t«en de zomer van
■aanval ondernemen, zo heeft
R*r L v daeen Mn epn
|gise journalist als ziin mening
alixfiet °ns voor de
t is P,!S 1P Formosa. maar zijn
ie verli als het voorbeeld
--.«rai inenet
ontwikkelen van
en ru'mere uit-
■j? Industriële en landbouw-
nen?lmaarschalk Keen stevl-
kan hit JuJÏÏÏ ziin vermoedens
uigen wa»en Jf J* n'et aan voor"
r ar van dn" dit aan het
de 305 bovcn-de-veertigers wa
ren er 207. wier werkloosheid te dan
ken was aan omstandigheden die niets
te maken hebben met de ongemoti
veerde angst om „oudere" werkkrach
ten aan te nemen, stomweg op grond
van hun leeftijd.
r „„,7,1 i Daarbij bevonden zich velen met phy-
Fp_ „on van v^prtta viVftit ^pifl sieke mindere geschiktheid (veelal door
fpcHcr m J tan°'iJhImpiiiil vnikn I ouderdom, maar daarom nog niet een
fit hp^ftilrt rn?t ion IrntTr Seval van werkloosheid door leeftijd op
nifwnliHin«venten »iï^ I zlchzelf 1 anderen met geestelijke onge-
gezondheid schjktheid> voor mensen met gebrek aan
aan jongeren. (voldoende vakkennis (ook een ver
liet sterkst treedt de moeilijkheid schijnsel dat bij de ouderen eerder op-
voor oudere werkkrachten om een treedt dan bij de jongeren doordat in
plaats te vinden bij de hoofdarbeiders, hun jeugd nog minder naar diploma's
en niet in de laatste plaats speelt de en scholing buiten het bedrijf gevraagd
pensioensfactor daarbij cm rol, hoe- werd maar daarom ook alweer geen
wel daaraan veelal ren te vooraan- slachtoffers van leeftijd-op-zichzelf), en
staande plaats wordt toegekend, ook de rest om andere persoonlijke omstan-
van bedrijfseconomisch oogpunt be- digheden die niets uitstaande hebben
met leeftijd.
Bij de handarbeiders bestaan veelal
pensioenfondsen waarvan de lasten op
het bedrijf drukken naar de maatstaf
van het aantal bedrijfsgenoten. niet
naar het aantal dienstjaren of de
ouderdom der arbeiders. Dit geldt niet
voor alle groepen van handarbeiders,
doch wel het merendeel. Bovendien lig
gen de lonen voor deze groep op een
dusdanig peil. dat de noodwet Drees en
mettertijd de definitieve ouderdomsvoor
ziening de verschillen tussen loon en
pensioen tot een redelijke omvang zijn
teruggebracht, waardoor eventuele pen
sioentoeslagen geen zware bedrijfslast
vormen.
Anders ligt de zaak bij hoofdarbei
ders. die nu eenmaal door de maat
schappelijk ontwikkeling over het alge
meen op een hoger loonniveau komen
Voor hen betekent een aanvulling tot
een naar verhouding redelijk inkomen
na pensionnering een veel zwaardere
het bedrijf, of dit
De meest bedreigde handen
Ook restant voor grootste
deel gemotiveerd
Japans schip radio-actief
besmet
Het Japanse vrachtschip „Jintsoegawa
Maroe", dat uit een PliilippUnse haven
naar Japan is vertrokken, heeft radio
grafisch medegedeeld, dat 48 opvaren
den radio-actief besmet zijn. Van tien
patiënten is de toestand ernstig.
Een Japans patrouillevaartuig vaart
op topsnelheid naar het besmette schip.
De koopvaarder is in het jongste voor
jaar dicht onder de kust van het eiland
Bikini waar de Amerikanen proefne
mingen met atoomwapens hebben ge
daan geweest, waarbij vier opvaren
den radio-actief bei met werden Een
hunner, die aan leucemie (ziekte der
witte bloedlichaampjes) lijdt, bevindt
zich nog in een ziekenhuis.
De eerste ziekteverschijnselen der op
varenden van de „Jintsoegawa Marie"
waxen hevige koorts, gevolgd door buik
loop.
JOSJIDA IN LONDEN AANGEKOMEN
De Japanse eerste-minister, Josjida. is
Woensdagavond per vliegtuig uit Rome
in Londen aangekomen voor een offi
cieel bezoek var. een week aan Groot-
Brittanmie. Josjida was van 1936 tot
1938 ambassadeur van Japan te Londen.
Plaatsing
van werkzoekenden
In een recente (willekeurig geko
zen i periode van veertien dagen,
werden via het. arbeidsbureau in
Leiden 283 werkzoekenden ge
plaatst. Daaronder bevonden zich
136 personen van boven de 40 jaar.
Dit is ongeveer 50 procent. Hieruit
moge blijken, dat het in het ressort
van dit arbeidsbureau zeker niet
aan kansen voor de „ouderen
mankeert.
Daarbn moet echter in aanmer
king worden genomen, dat voor de
inwoners van dit rayon ook werk
gelegenheid daarbuiten gevonden
wordt. Thans rijden er dagelijks zes
volle bussen met Leidenaren naar
de Rotterdamse haven, terwijl de
inlegging van een zevende bus
overwogen wordt. Dit betekent het
werken van meer dan 150 Leide
naren in een ander rayon. Het is
de vraag, of Leiden op ander terrein
zoveel arbeidskrachten van elders
aantrekt en behoeft.
MALVERSATIES TE ELBURG
Ambtenaren van het Centraal Bureau
voor Verfioaues hebben bij een onder
zoek naar het behec-r over ce voormalige
Elburgse Gasfabriek ontdekt dat er mal
versaties mosten zijn gepleegd. Naar
aanleiding hiervan is een administra
teur door de Rijkspolitie te Elburg aan
gehouden en in verzekerde bewaring
gesteld. Over de omvang van de ge
pleegde malversaties is nog niets be
kend; het onderzoek duurt voort.
Toestand in Kenia gevaarlijk
De regering van Kenia heeft meege
deeld, dat het, sinds het begin van de
Mau Mau-activitelt, twee jaar geleden,
nog nimmer zo gevaarlijk is geweest voor
geïsoleerde blanken als thans het geval
is. Volgens een voorzichtige schatting
zijn 11000 Kikoejoes door de Mau Mau
gedood.
Met liet evangelie op (le Korenbeurs
De markt is voor ons in Leiden een wekelijks terugkerende gebeurtenis. De
tentdaken van dc marktkramen, de bedrijvigheid van de kooplui, de bonte kleuren
mengeling van fruit, kleding, bloemen en wat al niet meer, vormen een zo bekend
tafereel langs het water van de Nieuwe Rijn, dat een stukje vertrouwd stadsbeeld
zou wegvallen, wanneer de wekelijkse markt plotseling niet meer gehouden werd.
Onder het restant van 98 werkzoeken
den boven de veertig Jaar bevond zich
een groot aantal gevallen van „wrij
vingswerkloosheid" d.w.z. korte inschrij
ving als werkzoekende tussen het be
ëindigen van de ene en het beginnen
van de andere baan. Zeker de helft van
dit aantal moet hieronder worden be
grepen. Dat wil zeggen, dat slechts on
geveer 50 gevallen overbleven, die voor
langere tijd werkloos waren.
Onder die vijftig bevonden zich ook
b.v. kappersbedienden en kleermakers,
die nu eenmaal een moeilijke tijd door-
...,v .v.~. een toe- maken. Hun werkloosheid is vanstruc-Hl
slag is op de ouderdomsvoorziening ofturele aard. In deze bedrijfstakken be- j probleem van de ..oudere" werklozen in
een Inkopen in een pensioenverzekering.staat.ook bij de Jongeren werkloosheid, Leiden niet nijpend Is. In Leiden „gaat
hetgeen op hogere leeftijd zeer grote i zil net dan ook naar verhouding min- het leven door" bij veertig, in volle om-
kapitalen vergt. I der omdat de structuurveranderingen vang.
in de maatschappij de toevloed van ionge
krachten remden. Voorts bevonden zich
cr.der de vijftig genoemden ook de
werklozen in het zo dicht bit dc bad
plaatsen zeer invloedrnke selzocnbedrijf
van de Horeca In dezp herfst- en win
termaanden znn nu eenmaal steeds
velen ln het Horecabedrnf zonder werk.
Slechts tiental resteert
Al met al kan men concluderen, dat
slechts ongeveer tien gevallen in het
gebied van het arbeidsbureau Leiden
beschouwd kunnen worden als werk
lozen -op- grond - van -leeftijd-zonder
meer.
Dit betekent een zeer gunstig beeld
ten opzichte van de landelijke situatie.
Waarschijnlijk is dit in belangrijke
mate te danken aan het feit. dat
zoals wij schreven het probleem
zich het sterkst voordoet op admi
nistratief niveau, en dat Leiden in de
eerste plaats universiteits-. industrie-
en handeLsstad is. In het landelijk
beeld zjjn uiteraard ook ingeschakeld
de regerings. en handelscentra Den
Haag. Amsterdam en Rotterdam, waar
zich problemen op het gebied van dc
hoofdarbeiders sterker doen gevoelen.
Met erkenning van het feit. dat iedere
werkloze een probleem en een stukje
tragiek op zichzelf is. jong of oud en
door welke oorzaken en ln welke om
standigheden dan ook moet niet
vreugde worden geconstateerd, dat het
De markt trekt kopers, maar vooral
ook kijkers.
De straat langs de stalletjes is vol
mensen, maar de ruimte blijft. Je kunt
rondslenteren en kijken.
Sommigen snuffelen naar koopjes. Ze
blijven meestal op een afstand staan,
gluren over de schouders van anderen
naar de koopwaren en de prijzen. En ze
lopen weer verder zonder iets te kopen.
Anderen stevenen regelrecht op een
bepaald doel af. Vooral de huisvrouwen,
dikwijls met een fiets aan de hand. of
achter een kinderwagen, doen hun bood
schappen met een routine en een zake
lijkheid van „tijd is geld". Met grote,
resolute stappen zoeken zij zo snel moge
lijk een weg door de aangolvende mensen
stroom.
Deze week is onder de Korenbeurs,
tussen een koopman in mandenwerk, aan
de ene kant. en een schatbewaarder van
oude maar voor deze of gene gegadigde,
bruikbare voorwerpen, een stalletje met
uitgaven van het Nederlands Bijbelge
nootschap verschenen. Dat is een tijde
lijke zaak. Het is de Hervormde Com
missie voor Bijzonder kerkewerk vooral
te doen om kijkers. Onder de overkap
ping van de Korenbeurs en ook over de
brugleuning naar de kant van het
Gangetje zijn omvangrijke borden aan
gebracht met het Ojischrift „Leest de
Bijbel". Deze oproep was in Amsterdam
op een tiental plaatsen te zien. bij het
bezoek van Billy Graham. Het Neder
lands Bijbelgenootschap heeft een ge
deelte van dit materiaal beschikbaar
gesteld voor de marktactie in Leiden.
Marktbezoekers in contact met
het evangelie.
De markt bestaat niet uit koopwaar,
uit stalletjes en zeildoek. De mensen
maken dc markt. Daarom zou jc uren
lang de gezichten en de reacties van
de mensen kunnen bestuderen. Dat
gebeurt ongemerkt, want je beweegt
jc in dc stroom van kijkers en kopers.
Vooral in de buurt un dc bijbcltcnt.
die voor écn week tussen het fleurige
marktgewoel verrezen is. valt het op.
hoeveel onbekende mensen je passeren.
Waar komen zij vandaan? Waar wo
nen z|j? Welke idcaien en gedachten
hebben ze?
Verraden zij hun innerlijk door haastig
voorbij te lopen, soms met een fijn glim
lachje en een tikkeltje spot in de ogen.
zodra de bUbeluitstalling met de overal
zichtbare borden en opschriften in hun
blikveld ligt? Of is deze haast en het
strak gespannen, afgewende gezicht een
schijnbeweging? Mensen blijven, vooral
in het marktgewoel, ondoorgrondelnk.
Zij komen en gaan. Zij slenteren rond of
gaan recht op een bepaald doel af. Voor
sommigen is dat de marktkraam met
appelen of vis, voor anderen de zwaar
beladen tafels met gebruikte boeken of
een manufacturenuitstalling. Voor enke
len ook de bijbeluitgaven. Er wordt ge
kocht en gekeken. Door een onafzienbare
stroom mensen. Want zij maken de
markt tot markt.
