JONG GELEERD OUD GEDAAN ONVERBIDDELIJKE
EIS
recliniek van Leiclse uitbundigheid vraagt
jarenlange training
De jeugd en het feest der feesten
93ste Jaargang
Tweecle Blad No. 28337
Feestneus - m ijmeringen
(Van een onzer redacteuren)
)e „drie October Leidenaar" is een wezen van aparte
sse.
Biologisch zal hij waarschijnlijk vallen onder de twee-
nige zoogdieren, welke wij mensen noemen. Maar
noemde Leidenaar is toch beslist niet wat we onder
t normale begrip „mens" verstaan.
Zelfs niet het begrip „feestvierende mens",
ir zijn talloze in het oog springende verschillen. De
tetenheid waarmee de Leidenaar zich in het feest
stort. Ue overgave waarmede hi| zien gelukkig voelt in
het bekende, waarmede hij genieten kan van wat hij
precies hetzelfde al zo dikwijls genoten heeft. De onbe
schaamde veranderingen, die zich in zijn binnenste vol
trekken in de loop van het feest. De volstrekt individua
listische manier waarop hij, toch onderdeel van een
kudde, zich weet te vermaken. De hartstocht die hem
van de eerste tot de laatste minuut van het feest bezielt.
Geeft men zich, in nog niet geheel overwonnen feest
roes, over aan mijmeringen over deze verschijnselen,
dan leidt dit tot slechts één conclusie: de jeugd is uiter
mate belangrijk voor het voortbestaan van 3 October.
met een of meer étappeoverwinningen.
Maar dit wil noch niet zeggen dat deze
vrolijke vreemdeling een Leldse 3 Oc
tober heeft gevierd. Verre vandien. Dat
is wat anders, heel wat anders.
Wat er dan anders aan is, en hoe men
het dan moet aanpakken?
Dat eerste weten we wel, maar het
valt onmogelyk uit te leggen.
Dat tweede kan niet. Men kan on
mogelijk zo maar eens voor een keertje
meedoen.
Een goed drie Octoberfeest vieren
vergt een jarenlange training. Het
allerbeste is. dat men er van jongs af
Drie October is ondenkbaar zonder
reveille, zonder koraalmuziek. zonder I
haring en wittebrood, zonder het .sprin
gen van de fonte n". zonder m.litaiie
mars. zonder de Lakenhal, zonder de
dienst in de Pieterskerk, zondei de op
tocht. zonder de hutspot, zonder het
feest op het Schuttersveld «Hoe dat in j
de toekomst moet kan niemand zich goed!
indenken I. zonder het „luisterrijke
vuurwerk". Dat alles is onmisbaar. Maar
het is even ondenkbaar, dat er een om
vangrijk programmapunt aan zou woi- I
denden toegevoegd. Dan bleef er geen
tijd meer voor de eigenlijke feestv e-
rine. die zich volkomen ongeorgani
seerd in de binnenstad pleegt af te
spelen.
plezier kan hebben in een draaimolen waarop bloeddorstige
roofvogels pogen de feeststemming zoveel mogelijk te
drukken. Maar uit verwondering is alle menselijke kunnen
geboren. Dit is de gepaste verwondering, die leiden zal tot
goed begrip voor 3 October.
j vaag in zich het probleem voelt i Die twee etmalen worden meestal
oelen, dat hij niet goed weet wat te doorgepast in bedachtzame katterig-
jen. heid, achter een fabrieksmach ne. ach-
ter een bureau, achter de wastobbe of
In de loop van de dag verandert het aanrecht. Een enkele keer, zoals dit
dat compleet, radicaal en onbe- I Jaar/ f*ept een vrije dag onmiddellijk
na het feest gelegenheid tot een sneher
sebaomd. Het eindigt er in dat hy niet herstel van kracht en gepast gevoel van
meer wt*t wat hij doet. Tussen die1 eigen waardigheid.
Die twee leren het wel. Ze kennen
het al. De een wint een onzinnig
grote pop (die maar half op het
plaatje kon) en de andere amuseer,
zich meer om de fotograaf dan om
de pop die met zijn kameraadje weg
loopt, de feestmuts en een van de
duizenden gillende ballonnetjes die
nog dagen na de derde October de
Sleutelstad niet het meest onwel -
j luidende gepiep vullen, dat de mens
I zich kan indenken.
Eén bonk traditie
De traditie gaat nog verder
We weten het niet helemaal zeker,
naar zo op het oog hebben we leaer
jaar weer dezelfde schitterende cos- j
I tuums n de optocht bewonderd, aan-
gegord door vrijwel dezelfde stoeie fi
guren en lieftallige dames Ze heten wat1
anders, en het geheel is ook telkens wat I
I anders Maar al met al treedt ook hier
een verheugende behoudzucht op, die
de feestgangers het veilige gevoel geelt
echt thuis uit te kunnen zijn. Nooit eens
een optocht van Batavieren in beren
vellen. Of van grote Leidenaren uit het
De jeugd van K. en G. in de taptoe. Een uitstekende
oefening, welke ze later in staat zal stellen even trots en
elegant nieuwe uniformen te dragen als hun ouders in
de optocht deden.
Op weg naar huis met brood en haring. Goede zware training voor de toekomst
van de jeugd. In die toekomst zullen de kinderen zich ten volle in de feestroes
storten, zoals moeder het waarschijnlijk gisteren na haar thuiskomst uit de Waag
gedaan heeft. Het „zoals de ouden zongen z.o piepen de jongen" wordt op alle
gorische wijze in beeld gebracht door het onvermijdelijke fluit-ballonnetje, dat
het meisje slechts één hand ter beschikking laat om de vracht van haar broertje
wat te verlichten. Tevens een karakteristiek van het individualistische der
3 October geneugten als merkwaardig contrast met hun kudde-elementen.
Begin in de
kinderwagen!
j Dit is een van de bijzondere aspecten
van de Leidse feestviering. Zo zijn er
talrijke. Zy alle tezamen maken de
Le dse 3 Octobenaar tot een bijzondere
verschijning.
Men kan dan ook niet zomaar eens
voor de leut als buitenstaander 3 Octo
ber komen vieren.
Dat kan niet.
Misschien heeft men dan een erg vro
lijke dag, hetzy doordat men van de
vroege ochtend tot de late avond zich
vrolijk maakt over die dwaze Leidena
ren. hetzij doordat men in het voetspoor
van velen hunner de typisch plaatse
lijke „tour des cafés" aflegt, al of niet
Enfin, na dit intermezzo nog even een
woordje over een ander typisch aspect
van drie October: het programma. Dat
is iets wat de gemoederen lang en ern
stig bezig houdt. Lang voor het feest
daar is. komen er uitvoerige kranten-
art kelen over wat er nu weer geboden
wordt. Onder de kop: ..Het Drie Octo-
berprogramma biedt niets nieuws'. En
dan komt er een ellenlang opgetogen
verhaal wat er dan allemaal gebeuren
zal Een overbodig vei haal, want iedere
Leidenaar weet het al zijn hele leven
lang.
Er gaat precies hetzelfde gebeuren als
vorig jaar, en het jaar daarvoor, en het
jaar daarvoor.
Dit is een voor de Leidenaar begrij
pelijk verschijnsel. Het officiële pro
gramma is niet de wezenlijke inhoud
\an het feest. Die wezenlijke inhoud
is een volstrekt individuele uitbundig
heid. waarbij de georganiseerde festi
viteiten slechts een kapstok zijn om de
vreugde aan op te hangen, of zo gij
wilt een goedaardig dwangbuis voor
het vormen van een soort kuddegeest,
waarin de tegenstrijdige aspeeten tan
de individuele feestviering gesmoord
kunnen worden.
Een padrindstertje met fakkel op
weg naar Van der Werff. Zonder de
jeugd was de taptoe ondenkbaar.
Zonder de taptoe het feest van de
dag daarna evenmin.
zien glimlachen en zwierig de hoge Zijde
zien lichten bp de begroeting der auto
riteiten aan de ingang van het Van der
Werffpark.
Jarenlang kwamen de bonnetjes voor
de koffie in de Waag uit dezelfde han
den.
Een klap voor Leiden was, toen De
Koning niet meer zijn Imposante ge
stalte langs de optocht liet draven op
een vurig ros. Commandant Comman
deur doet zeker niet voor hem onder,
Nee. de Leidse derde October kan
slechts bestaan bij de gratie der Lei
denaren. En bij de gratie van de
jeugd. De jeugd is de kurk waarop de
toekomst van de Leidse Drie October
drijft. Als L* de plaatjes op deze pa
gina bekijkt, zult l' het met ons eens
zijn. dat Leiden dus (ook nu nog) wat
onder de kurk heeft! Het „jonge ge
leerd is oud gedaan" is een harde
noodzaak voor het voortbestaan van
dit festijn, omdat de techniek van zijn
genieting een jarenlange training
vergt.
Leiden is gelukkig met dit feest.
We weten waarlijk niet waarom, maar
het is zo.
Laat het zo blijven.
We zien met belangstelling naar het
programma van volgend jaar uit en
hopen vurig, dat wij dan weer ko
lommen kunnen juirhen dat er niets
nieuws te vermelden valt
Het meisje en de beesten. Dit is een eerste zeer vroeg
stadium van de ontwikkeling naar een goedgeaard Drie-
October Leidenaar. Stomme verwondering hoe een mens
Een uitmuntend voorbeeld van een goede Leidse opvoe
ding. Deze kinderen halen brood en later haring in De
Waag. Door de week doen ze dat waarschijnlijk nonchalant
wel regelmatig, dichter bij huis en op een beter geschikt
moment van de dag. Maar nu komen ze vroeg naar een
veel verder adres. Toch is die gang nu een feest, een erns'.i;
feest. Daar zijn ze geheel van doordrongen. Waarom een
feest? Alleen om dat draaiorgel buiten, dat de ordenteliik"
muziek van vroeger verving? De niet-Leidenaar z.al het
nooit begrijpen. De Leidenaar begrijpt het ook niet, maar
stelt het vast als feit. Het is zo, het moet zo zijn en het
moet zo blijven.
)rie stadia van
weten en doen
extreme stadia van niet weten wat te
doen en niet te weten wat hij doet
doet hij allemaal dingen waarvan hij
zich later afvraagt waarom hy ze in
's hemelsnaam gedaan heeft: een he
leboel geld uitgeven, zichzelf hier en
daar onsterfelijk belachelijk maken,
en een eigen gevoel aankweken of hij
nooit meer in de normale geordende
maatschappij zal kunnen terugkeren-
Gelukkig sterft dat gevoel na een of
twee etmalen weer af. Gelukkig, want
anders zouden de gevolgen voor de
derde Leidse October fataal zijn.
maar nóg is Leiden er niet aan gewend.
En met weemoed denken de echre
Le.aenaren nog steeds terug aan de
eenmansoptocht Van Wijk, een speciale
noot in de optocht die op onverantwoor
de wijze door een geheel ongemotl-
veerde landelijke regeling omtrent pen
sioenleeftijden rauw tot zwijgen werd
gebracht.
Het Leidse Drie Octoberfeest is een
grote brok traditie, opgebouwd uit on
telbare kleinere en grotere aparte tra-
ditietjes, onverwoestbaar, maar ook
onmisbaar en waardevol.
En daarom ziet Leiden er nu al tegen
op, als het Lunapark niet meer op het
Schuttersveld kan zijn. Als de eerste
sherry voor de autoriteiten van de op
tocht niet meer aan commissaris-
Meijer-zonder-umform kan worden aan
geboden, als, als. als
Dat zijn van die tradities d'e sneu
velen moeten in de worsteling tegen de
tud.
Onder de kurk
Daarom ook is de jeugd zo uitermate
belangruk voor de derde October.
Terugkomend van de optocht worstel
den w\j door de menigte en werden ge
troffen door de opzittenden van een mo
tor ergens uit het Oosten van het land:
.Jn wat voor gekkenhuis zijn we nou
terecht gekomen?"
We hebben niets teruggezegd. Alleen
maar gedaan wat de anderen om ons
heen deden. Medelijdend lachen. En
met leedvermaak grinniken. Dié zouden
toch nooit kunnen begrijpen, dat dit
geen gekkenhuis was, maar een Leidse
3 October.
tn het begin van de grote dag slen-
t de Leidenaar van programmapunt
ar progiammapunt, zich veelal be
st van de morele verplichting zijn
ardigheid te offeren aan het attn-
ut van feestmuts of feestneus, maar
ider de innerlijke bewogenheid, welke
st by zulk een uiteriyk belachelyk-
ld.
ay gaat allengs een onderdeel vormen
n een kudde gelijkgestemden, terwyl
aan, desnoods in de kinderwagen, mee
begint. Dat beseften ook de talloze
moeders, die we hun kostbare last
door het gedrang zagen wurmen, die
de wagens met inhoud ergens achter
de drommen langs de weg parkeerden
om zelf op de eerste of tweede ry dc
optocht gade te slaan.
Begint men niet heel jong met die
training, dan is men zyn leven lang ge
hand capt. Men slaagt wel zo min of
meer op den duur, maar het wordt toch
nooit Je-dat.
Zo was het, zo is het,
zo zal het zijn
jaar 2045 by de herdenking van het
eeuwfeest van het tweede ontzet Of van
j de Leidse pioniers van wetenschap,
kunst en cultuur op de in het jaar 3000
veroverde andere hemellichamen.
Ook daar blijft het niet by Jarenlang
hebben wij met ontzag en eerbied öe-
j zelfde plechtstatige f.guur minzaam
Een „gevorderde" jeugdige schone
_n de opocht bij het prieeltje van dc
eerste praalwagen. Ze glimlacht ro-
mantisch, plichtsgetrouw, uren lang. J
Volgend jaar moet ze misschien j
huilend achter een andere praal-
wagen lopen. Maar dan is het ook j
weer een feest.
