Florence
Nightingale
De wegbereidster
van het ROODE KRUIS
)3ste Jaargang
LEIDSCH DAGBLAD Maandag 4 October 1954
Vierde Blad No. 28337
The Lady
with the lamp
Slechts EEN naam
Aan een maaltijd van officieren,
die aan de Krimoorlog hadden
deelgenomen, aldus vermeldt Sarah
Tooley in ..The life of Florence
Nightingale'- gehouden kort na hun
terugkeer in het vaderland werd
voorgesteld dat elk der aanwezigen
op een strookje papier de naam
zou schrijven van diegene, wiens
verdiensten gedurende de veld
tocht het langst en dankbaarst ln
de herinnering van het nageslacht
bewaard zou blliven.
BU het oplezen van de ..stem
briefjes" bleken deze alle zon
der uitzondering dezelfde naam
te vermelden- Florence Nightin
gale.
Een ln vervulling gegane pro
fetie
Nu. na honderd Jaar leeft haar
naam over de gehele wereld terwijl
er slechts weinigen zullen zijn, die
nog namen kunnen noemen van
veldheren en staatslieden die be
trokken waren bi) dit krijgsto
neel.
Saluut voor portret
Johanna W A Naber heeft ln
naar boek ..Wegbereidsters over de
vrouwenemancipatie een aardig
voorval met betrekking tot Florence
Nightingale beschreven Toen ln
1908 in Londen de strnd voor de
vrouwen-emancipatie hoogtij vier
de. demonstreerden circa zeven
honderd welgeordende groepen
vrouwen leder een banier voerend
en beroepen vertegenwoordigend.
In een optocht langs regeringsge
bouwen
Een groepje officieren zag die
demonstratie spottend en lachend
aan Tot een lange groep verpleeg
sters In bonte verscheidenheid van
uniform voorbii trok achter eer.
banier waarop een afbeelding van
Floren-e Nigh tngale prijkte
Dat beeld plaatste zich tussen de
spotters en de demonstranten.
De glimlach verdween van het
gelaat der militairen Vol eerbied
brachten zii het militair saluut en
zonder spottende blik sloegen zU
de rest van de demonstratie gade
1
ging eeuw geleden naar de Krim
Florence Nightingale kort voor hoar vertrek naar de Krim
Unieke dienstbaarheid tot
(Van een onzer redacteuren)
Er is nauwelijks of in het geheel niet een wereld-
vrijde organisatie aan te wijzen, die een zo grote
goede naam onder alle volkeren bezit als het
Roode Kruis, de schepping van de Zwitserse ban
kier Jean Henri Dunant
Dunant verdient voor de grondlegging daarvan
de blijvende waardering van alle volkeren, doch
hel was meer dan bescheidenheid toen hij een
ieel van die lof, hem toen reeds ten beurt geval-
en, in 1872 Tdïj een bezoek aan Londen van de
Kind vrees mei de woorden: „Hoewel ik bekend
oen als grondlegger van het Roode Kruis en de
nitiatiefnemer van de Conventie van Genève,
komt alle eer voor beide zaken toe aan een En-
Maar niet als zegevierend veldheer
keerde zij terug; tegen de aanbiedin
gen van Franse en Engelse regeringen
in. reisde zij in stilte en eenvoud terug,
om de achterdeur van haar ouderlijke
woning te betreden toen nog niemand
wist. dat zij weer op vaderlandse bo
dem was.
Roem schraagde
levenstaak
Van dat ogenblik af stelde zU haar
leven geheel tn dienst van de organi
satie van een waarhtke ziekenverple
ging. Haar beroemdheid, verworven m
de Krimoorlog. maakte haar woord
op dit gebied vrijwel tot wet. en slechts
daardoor kon zll van ontelbare zijden
de materiële steun ontvangen die zij
voor haar arbeid nodiz had Slechts
daardoor aanvaardde men eerst nog
onwennig, later echter met vol begrip,
haar denkbeelden omtrent de grote
taak, die voor intellectueel en mense
lijk hoogstaande meisies was wegge
legd op het gebied van de ziekenzorg.
Voor die tnd revolutlonnair. waren
haar denkbeelden omtrent ziekenzorg
In het algemeen Zelfs nu nog ont
breekt in zovele kringen b"grlp voor
de reeds door haar verkondigde stel
ling, dat ziekenzorg eigenliik een sta
dium is in een veel belaneritker zorg-
gezondheidszorg. hygiëne van lichaam
en geest, niet 3lleen ten aanzien van
de mens maar ook ten aanzien van
de samenleving
Zii werd daardoor niet alleen weg
bereidster voor het Roode Kruis en
bouwmeesteres van ziekenvem'eriag ais
beroep, doch tevens grondlegster var.
de preventieve eencskunde Daar
naast heeft haar arbeid b langrijke re
sultaten gehad op het eebied van de
vrouwen-emancipatie Door haar kreeg
de vrouw het menselijke recht, een
betaald beroep uit te oefenen en de
vleugels breder uit te slaan dan de
vaak te enee plaats van huisvrouw,
echtgenote en moeder.
haar kamer, waaraan zii door een
voortschrijdende aantasting van haat
gezondheid gebonden was Niettemin
reikten haar krachten tot hoge ouder
dom. Op 90-jarlge leeftiid kwam ,n
1901 een einde aan dit rijke leven,
aan een unieke dienstbaarheid tot
heil van de geslachten, die na haar
kwamen.
Op haar eigen wens rust haar stof
felijk overschot ln een eenvoudig
graf op een klein kerkhof onder een
steen, die slechts vermeldt: „f. n'.,
geboren 1820. overleden 1910".
In wat zij tijdens haar leven schiep
liet zij een monument na waarop
volkeren, geslachten en eeuwen
eens vermeld zullen staan als dank
bare. nederige dienaren van baar
grote doel.
Het einde van een
rijk leven
MALLE GEVAl LEN
In Amerika komen de raarste inbra
ken voor In een huis in Eamomon
ontdekte de bewoner van een villa,
toen hij na een kaartavondje t.iuis
kwam, een aantal vreemde aing.n,
waaruit hij concludeerde, dat een
inbreker een stevig maal had be-
re.d en dat had opgegeten De man
had vervolgens de vuile boel om;e-
wassen. had een tukje gedaan in
het bed van de heer des huizes, had
een verhaaltje uit diens krant ge
knipt en meegenomen en nad ten
slotte een briefje geschreven, waar
op stond: .Mijn hartelijke dank
voor het gebruik van Uw huis Ik
heb het wei eens beroerder getrof
fen" Een beleefd man. vinden «u!
Een vreemde boef is de zakkenroller
uit het volgende verhaal. Een Fran
se heer kreeg namelijk dezer dagen
ziin portemonnaie teruggestuurd, na
dat hij deze drie jaar geleden was
kwijtgeraakt met honderd gulden er
in. Er zat een briefie ln en daar
stond op ..Ik heb al heel wat zak
ken gerold en ik heb de nortemon-
naies altijd als souvenirs "ehoulen.
maar sinds ik de uwe rolde, heb ik
steeds pech gehad...."
heil van latere geslachten
gelse vrouw. Wat mij heeft geïnspireerd was het
werk van Florence Nightingale in de Krim."
Florence Nightingale, een naam die een begrip
geworden is, een begrip dat zowel barmhartig
heid als doortastendheid, zowel vrouwen-emanci
patie als vrouwendienstbaarheid, zowel Christe
lijke naastenliefde als onvoorstelbare moed omvat
Hoewel de grote verdiensten van Florence
Nightingale, de v/egbereidster van het Roode
Kruis, zeket niet in de Krim gelegen hebben,
vonden zij toch daar hun voornaamste bron en
meest spectaculaire vorm Het is binnenkort een
eeuw geleden, dat deze legendarische figuur zich
inscheepte naar de Krim waar hartverscheurende
toestanden heersten onder de Engelse gewonden
van de krijg tegen Rusland.
Over hel algemeen waren de ver
pleegsters in de gasthuizen en ge
stichten in het begin van de 19de
eeuw een schandvlek voor het volk
en een gevaar voor de maatschappij.
Haar dronkenschap was spreekwoor
delijk en haar zedelijk gedrag van
zo minderwaardig allooi, dat geen
eerbare vrouw zich de verpleging tot
een beroep kon kiezen.
allen verzorgd waren. Troostend waar
zjj wist dat de dood ging komen.
Opbeurend waar de moed geheel
verloren scheen. Helpend waar hulp
van node was.
Toen zij in het begin van de zomer
van 1856 naar Engeland terugkeerde,
zelf in haar gezondheid zwaar aange
tast en voor haar gehele leven ver
zwakt doch als redster van vele dui
zenden. was haar naam oo aller lippen,
was zij tot een nationaal svmbocl ge
groeid.
Foto L.D.Van Vliet
In het voetspoor van Florence Nigh
tingale orbeiden moderne goed op-
gelelde verpleegsters in ziekenzalen,
zoals hun grote voorgangster zich die
eens droomde: hygiënisch, helder,
met de gunstigst mogeli/ke voor
woorden voor herstel von gezond
heid.
Grote begaafdheid zocht
dienende plaats
Florence Nightingale, dochter van
een aanzienlijk Engels edelman, genoot
een voorbeeldige veelzijdige opvoeding,
en nam deel aan het societv-leven, zo
als dat in de eerste periode van Ko
ningin Victoria een hoogtepunt be
leefde fn die tiid echter was de op
voeding van meisjes uit de hogere
kringen slechts gericht op een toekom
stige taak als echtgenote en wel in die
vorm. dat zij zich als gastvrouwe zou
weten te gedragen naar de normen
van tijd en maatschappelijke stand.
Een opvoeding, die tevens naar de
begrippen van die tijd voorbereidde
tot een leegte aan wezenlijke arbeid
Het paste meisies van haar stand niet
zich te bekwamen voor een maatschap-
schappelijk beroep, voor betaalde ar
beid.
Reeds vroeg kwam zfj op grond van
haar grote gaven van hart en verstand
op tegen een dergelijke doelloze toe
komst en zti ontwikkelde een grote
kennis van het verpleglngswezen, dat
in die tijden nog niet tot een beroep
gegroeid was. doch slechts een bezig
heid was als religieuze of als vrouw
uit de heffe des volks, dip elders geen
plaats in de maatschappil verwerven
kon Algemene zedelijke motleven of
een gedegen vakopleiding voor de ver
pleging best-onden er in die tijd niet.
voor het gehele volk hadden gegeven:
de Krim
In het voorjaai var. 1854 verklaarde
Engeland als bondgenoot van Fran';-
rjjk de oorlog aan Rusland ter be
scherming van Turkiie
Het Engelse volk juichte die oor
log toe. en juichte later om over
winningen doch vernam tevens
met steeds groter ontsteltenis van
de onmenselijke benroevin~en. het
diepe leed en de erbarmelijke ver
zorging van de talloze gewonden.
De gezondheidsdienst van het expe
ditie-leger bleek bit lange niet capabel
om znri taak naar behoren te vervul
len Oorlogscorrespondenten stuurden
de hartvprscheurendste verslagen naar
huls waar onrust ontstond en het be
grip groeide, dat snel rn krachtig dim
de te worden ingegrepen
Florence Nightingale en Bracebndge
op de Cothcartsheuvel, het slagveld
voor Sebostopol overziende in
Me. 1855
met de noodkreet „Ziin er onder ons
dan geen vrouwen, vol toewijding, ge
neigd en bekwaam om uit te gaan tc:
de zorg voor de liidende soldaten i., ae
hospitalen van SkoetarP Is g?en en
kele der dochters van het Engelse volk.
nu de nood dringt. ?»reed tot di' werk
der barmhartigheid?"
Antwoord op hartekreet
Nog dezelfde dag van publlca'i' van
deze harte'-treet. de 15de Octobtr 1851.
kruisten elkaar twee brieven: een van
Florence Nightingale waarin zij haar
diensten aanbood, en een van de ge
adresseerde van die brief, de minister
van oorlog, aan haar waarin hij haar
vroeg, met grote volmachten en een
door haarzelf te vormen team op korte
termtin naar de Krim te willen ver
trekken
Groot was de algemene beroering
toen bleek, dat Florence Nightingale
deze uitzonderlijke taak op zich zou
Met een onvoorstelbare arbeids
kracht en een imponerrndp rust cn
zelfverzekerdheid wist zij in slechts
zes dagen een team van 38 kundige
niet voldoende waren en steeds weer
scheepsladingen gewonden werden
aangevoerd, wist zii de hospitaaldienst
in enkele dagen zo te reorganiseren,
dat er menswaardige toestanden gin
gen heersen en er weer een toekomst
begon te bestaan voor de armzaligen,
die hier voordien waren binnenge
bracht als in een voorportaal van de
dood.
Nog laat in de avond, des nachts
nog, als de doktoren reeds lang ver
dwenen waren schreed de (engere
Het was in deze tijd. dat biiv. Char
les Dickens zijn kruistocht tegen die
Wantoestanden begon.
In die sfeer, waarin opneming ln een
gasthuis voor zieken niet meer bete
kende dan een stap op weg naar het
graf. waarin toestanden heersten, die
wij ons heden ten dage niet meer kun
nen indenken, wijdde Florence Nigh-
tfeigale, veelal tegen de begrijpelijke
weerstand van familie en eigen krin
gen in, haar grote werkkracht aan
verbetering van de ziekenverpleging
door te ijveren naar een vakopleiding
voor verpleegsters uit betere, intellec
tuele en menselijk-barmhartiger krin
gen dan het uitschot van de maat
schappij.
Een forum: de Krim
Toch zou haar werk niet zoveel
vrucht hebben gedragen. Indien de
omstandigheden haar niet een forum
„Voor zover ik kan nagaan", zo
schreef Russell als correspondent van
de „Times", .sterven de manschappep.
zonder dat enige poging in het werk
wordt gesteld om hen te redden Zij
blijven liggen zoals zii ln het hospitaal
zijn neergelegd door kameraden, die
hen van het slagveld droegen Na
roerende schildering van het erbarme
lijk lijden, besluit hij zijn reportage
verpleegsters en een enorme uitrus
ting bijeen te brengen, en 21 October
1854 zeilde zij met de hulpploeg uit
naar Skoetari.
ZU liet kwaadsprekeril. intriges en
wanbegrip achter In Engeland, waar
dankbaarheid bil velen voor haar op
offerende naastenliefde nog niet ge-
figuur van de beeldschone jonge
Florence Nightingale, die zich door
die rondgangen de bijnaam „the lady
with the lamp" ide vrouw met de
lampi verwierf, alleen en onbe
schermd door de flauw door kaarsen
verlichte zalen met honderden cn
honderden gewonden. Toeziend of
heel ln staat was het, traditionele voor
oordeel te overwinnen.
Orde in erbarmelijke chaos
In de Krim trof Florence Nightin
gale erbarmelijke toestanden aan. doch
met een ïizeren zelfdiscipline en eer.
onvoorstelbare werkkracht schiep zij
in korre tiid orde in een mens-ont-
erendc chaos. Hoewel de haar ter be
schikking staande materialen, ruimte
en verplegingsmiddelen b« lange na
