LEIDSCH m DAGBLAD
H. M. de Koningin onthulde het
standbeeld van dr ir C. Lely
WEERBERICHT
93ste Jaargang
VRIJDAG 24 SEPTEMBER 1954
No. 28330
1 -■-tjti-*-' 1,1 1
Directeur: j. w Hcuuy DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN wltte Slnsel 1 L<""° G1*° N°
Hoofdredactie: B. W. Menkhorst en J. Brouwer f6.40 per kwartaal; f2,15 per maand; f0.50 per week Telefoon Directie en Admlnlstraüe^25041^RedacÜe^21507
„Bedwinger van de Zuiderzee
Aankomst met echtpaar Drees
per Marine-helicopter
Onder de ogen van enkele duizenden bewoners van Den Oever en belangstel
lenden uit het gehele land arriveerde gistermiddag om kwart over drie Hare
Majesteit Koningin Juliana per helicopter achter het houten gebouwtje, waarin
I de tentoonstelling van de Zuiderzeewerken te zien is, op een groene strook langs
een dijk daar waar de afsluitdijk begint. H. M. was vergezeld van de minister-
I president dr Drees en diens echtgenote. De plaats van aankomst was op nog
I geen vijftig meter afstand van het nog omfloerste standbeeld van dr ir C. Lely,
dat het Nederlandse volk hier oprichtte bü het herdenken van het feit dat deze
grote Nederlander nu al honderd jaar geleden ter wereld kwam. De plechtig
heid hier vond plaats onder een stralend blauwe hemel
Lulde toegejuicht door de vele hon
derden, die zich langs de toegangsweg
hadden opgesteld en bij het monument
een plaats hadden gevonden, wandelde
H M. in gezelschap van mr dr R. H.
baron de Vos van Steenwijk. voorzitter
van het Lely-comité, en vele andere
autoriteiten tussen de menigte door en
voor het standbeeld langs naar een gro-
J te tent, die daar ter gelegenheid van
deze onthulling temidden van tientallen
fleurige vlaggen was opgetrokken. In de
een gezelschap van hoogwaar
digheidsbekleders reeds verzameld. Hier
bevonden zich o.a. mr J. A. Jonkman,
voorzitter van de Eerste Kamer, de mi-
I msters Beel, Mansholt en Zijlstra als
mede vele vooraanstaande figuren, zo-
I als leden van de Staten Generaal en
burgemeesters uit vele plaatsen.
Nog voor Baron de Vos van Steenwijk
I zijn rede uitsprak, waarvan wij gisteren
I reeds een en ander konden melden,
•peelde het harmonie-orkest van de
S'aatsmijn Wilhelmina enkele liederen.
Rede van Minister Drees
Na de redevoering van Baron de Vos
Ivan Steenwijk, waarin de veelzijdigheid
en het Staatsmanschap van Lely wer-
|den gekensohetst, nam dr Drees het
jord.
Deze schetste ook, in het licht van
run visie, de figuur van Lely, de „inge-
jj nieur-staatsman".
Driemaal ls hij Minister geweest: van
1891—1894 en 1837—1901 en tenslotte
Ivan 1913 tot 1918. H(j maakte deel uit
Ivan d? eerste zowel als de tweede ka
lmer en is gouverneur van Suriname ge-
la pest. wethouder van Den Haag, voor-
I:.'.•er van de Zuiderzeeraad en de mijn-
Iraad, en heeft nog tal van andere func-
Hties vervuld.
„Lely zou volle aanspraak hebben
gi-liad op de erkentelijkheid van ons
volk. ook wanneer hij niet was ge- i
worden de grote figuur van de droog-
legging van de Zuiderzee. Het is ecli-
r bovenal deze drooglegging, die zijn
1 zal doen voortleven".
I „Mij heeft eens een woord getroffen,
Icat ik las, aldus vervolgde dr Dices:
I.Wat is een groot leven? Dat is wan-
- men gedachten uit zijn jeugd op
e leeftijd verwezenlijkt". Dat dit
Hun Lely is gelukt heeft zijn leven groot
1 lm voor ons land zegenrijk gemaakt.
Hij is. zoals vanzelf spreekt niet de
prste geweest, bij wie de gedachte aan
glegging is opgekomen. Zij lag in
lijn van de gehele ontwikkeling in
pderland, dat voor een groot deel op
water gewonnen is. Hij was ook niet
f eerste, die een concreet plan ont-
juerp. Het is met deze plannen als met
'vindingen. Bij vele uitvindingen is
rijd mogelijk over de vraag wie het
op een gedacht? gekomen is.
Maar groot is de betekenis en be-
Lncrijk de daad van wie er tenslotte
pfinltlef vorm aan weet te geven".
De ontwikkeling schetsende van het
Zuiderzeewerk zei dr Drees: „Zo
wordt, na een korte onderbreking we
gens de watersnoodramp, een werk
voltooid, dat 200 000 ha waardevolle
grond aan Nederland toevoegt en
het IJsselmcer, een bronzen beeld, ge
plaatst op een vierkante sokkel van 2'j
meter hoogte, rijzend uit een vierkant
van onverwoestbare basaltblokken, het
standbeeld van hem. die het Nederland
se volk gaarne betitelt als „D? bedwin
ger van de Zuiderzee". De staatsman,
die tevens bouwer was. en die de wijs
heid en tact had. om zijn plannen ver
wezenlijkt te krijgen. Eerbiedig luister
den allen toe terwijl het Wilhelmus
werd gespeeld.
Hierna verliet het gezelschap lang
zaam het terrein en H. M. begaf zich
naar de tentoonstelling in het houten
gebouwtje, waar zij bijna drie kwartier
verbleef.
Hierna stapte onze Vorstin, die ge
kleed was in een grijs mantelpak met
een lichtblauwe hoed op het hoofd en
een zilvervos over de schouders.1
wederem in gezelschap van de e;rste
minister en zijn echtgenote, in de Si
korsky van de Marine, die wiekend over
de juichende schare beneden een rondje
maakte om het standbeeld en daarna
snel in Zuidelijk' richting verdween.
lx.;**»
Ir Wessels Boer. Chef van de
Dienst van de Exploitatie van de
N.V. Nederlandse Spoorwegen, die
met ingang van 1 October a.s. be
noemd is tot Directeur van de N.S.
De Directie van de Spoorwegen zal
met ingang van 1 October dan be
staan uit de heren ir F. Q. den Hol
lander (Presidentdrs D. j. Wan-
sink Directeuren ir J. Wessels
Boer (Directeur).
De Duitse herbewapening
noodzakelijk
Maar hoe wordt men het
eens
John Poster Dulles, de Amerikaanse
minister van buitenlandse zaken, zal,
naar men verwacht. Zondag en Maan
dag in Londen, aan de vooravond van
de negen-mogendhedenconferentie over
Duitslands herbewapening, belangrijke
besprekingen voeren met sir Winston
Churchill en minister Eden.
Functionarissen In Washington achten
het echter onwaarschijnlijk, dat Dulles
ook met premier Mendès-France afzon
derlijk zal confereren voor de conferen
tie Dinsdag hegint.
De reeds koele verhouding tussen
Frankrijk en de Ver Staten zou na be
studering van het plan Mendès-France
voor herbewapening van West-Duits-
land nog koeler geworden zijn, zo meent
men.
EDEN:DUITSLAND IS NODIG!
„Indien wij geen nauwe samenwerking
met Duitsland tot stand brengen, zal dit
land zijn eigen weg gaan, en wjj weten
allen, wat dit in het verleden heeft be-
I tekend. aldus de Britse minister van
1 buitenlandse zaken Eden in een toe
spraak tot zijn kiezers in het kiesdistrict
I Leamington In het graafschap Warwick-
I shire.
Hij vervolgde- „alle betrokken staten.
met inbegrip van Frankrijk, zi.in het er
over eens. dat Duitsland geen genoegen
kan nemen met een minderwaardige
positie.
Voorts zijn allen, ook de Duitsers zelf,
het er mede eens dat de legers en mili
taire uitrustingen op het Europese vas
teland onderworpen moeten zijn aan de
een of andere algemene vorm van toe
zicht en beperking.
Ook bestaat er geen meningsverschil
over. dat de Noordatlantische verdrags
organisatie en de organisatie van het
verdrag van Brussel politieke instru
menten zijn. die kunr.en worden ge-
l bruikt ter oevorderlng van de twee hler-
voorgenoemde beginselen.
Het is voor deze twee Westerse poü-
I tieke groeperingen, dat Europa kan
worden versterkt en zijn eenheid bevor-
1 derd, opdat wij de toekomst met groter
vertrouwer tegemoet kunnen zien.
De beste dienst, die wij de vrede thans
kunnen bewijzen, is het versterken der
eenheid van West-Europa Dit kan niet
zonder medewerking van Duitsland.
Wij moeten Duitsland in nauwe ver
binding met de vrije landen brengen, wij
moeten het vasthouden," aldus de Britse
minister van buitenlandse zaken.
Dulles stelt internationaal
atoombureau voor
Za! Rusland meedoen
Weerrapporten
Van hedenmorgen 7 uur)
Minder koude nacht
Hp Bilt verwacht tot morgenavond:
ar bewolkt met enige regen, maar
H ook verspreide opklariogen. Matige,
Klwijk krachtige zuidwestelijke wind.
"^Hnacht mlndet koud. morgen overdag
"de temperaturen, als vandaag of
hogere.
(Opgemaakt te 10 uur)
25 September
n op: 6 39 uur; onder 18.34 uur.
fean op. 4.49 uur; onder: 17.33 uur.
'7 Ipogwater te Katwijk te 2.14 en 14.35
daardoor de oppervlakte cultuurgrond
met 10 zal doen toenemen, wal
nieuwe mogelijkheden heeft geopend
voor onze agrarische bevolking, dat
een roetwaterreservoir heeft gevormd,
dat voor omliggende gebieden in dro
ge perioden van grote betekenis is en
dat anderzijds ook betere afwatering
mogelijk heeft gemaakt. En tenslotte
is voor gebieden, die vroeger bloot
stonden aan gevaar voor overstroming,
een betere b-veiliging gewaarborgd
door «le afsluitdijk, die zich op 1 Fe
bruari 1953 zo prachtig heeft gehou
den".
Onthuüng door
H.M. de Koningin
Om zeven minuten over vier trad Ko
ningin Juliana op het standbeeld tce
en trok het touw los, waarmee het doek,
dat de stoere figuur omhulde, naar be-
.eden viel.
Thans staat daar, aan de rand van
H.M. Koningin Juliana, die met
j klein gevolg per helicopter le Den
Oever was gearriveerd, heeft daar
onder de ogen van duizenden be
langstellenden het monument ont
huld ter ere van ir C. Lely. die
honderd jaar geleden werd geboren
cn zo'n groot aandeel had in de
.landaanwinning en de inpolderingen
in Nederland. Tevoren hadden twee
achterkleinkinderen van ir Lely
bloemen aangeboden aan H.M. en
aan Mevr. Drees.
Foto'- H.M. Koningin Juliana ver
laat over een plankier het stand
beeld na de onthulling.
zin. Het internationale orgaan, waar
over Dulles sprak, moet volgens de op-
zet door een uiterst dunne draad met
De Amerikaanse minister van ba.- VJ) verboo3en wor4m Weigert
lenlanasc raken Duikt. Ml de op- Rllslan3 ecM.r kan
richting voorgeleidI van een.interna- orga,n el.ent1ieel 6nlte„ VN
blijven. Siaagt Amerika het komende
jaar er echter in door constructieve
Dit bureau dient, zo zeide Dulles in j voorstellen vele naties, met name de
de algemene vergadering van de V.Nweinig ontwikkelde gebieden, te over-
open tc staan voor alle delen van de I tuigen van de voordelen van het plan,
wereld. De minister sprak de hoop uit. dan betekent dat een belangrijke pro
dat een dergelijk bureau volgend Jaar i pagandawinst tegenover Rusland. De
reeds met zijn werkzaamheden zou kun- i kans is overigens aanwezig dat Rusland
nen beginnen. 1 niet alleen u t propagandistische rede-
Ter overweging van dit onderwerp Pen- geforceerd mee zal doen en haar
stelde Dulles een internationale we- huidige onaanvaardbare voorsteden zal
tenschappelüke conferentie voor, die lat®" va'J®P- -„„„i.
in hel komende voorjaar bjjeengeroe- ifi HCC
pen zou moeten worden. Deze confe- ^ed„e„ Amerika concrete vorm zal weten
rentie zou onder auspiciën van de te §even an„he dee Tevens is het
VN moeten worden gehouden "oed °°S houden op een eventuele
woraen gcnouacn. tegenactie van Rusland, dat reeds plan-
D t voorstel van Dulles volgt op dat nen schijnt te hebben voor de ontwik
van Eisenhower van vorig jaar tot op- keling van atoomenergie in China. De
richting van een wereldbank van splijt- concurrentie op het gebied van bevoor-
baar materiaal voor vreedzaam gebru k. I deling door middel van atoomenergie
Dulles zeide, dat de Sovjet-Unie Van de weinig ontw kkelde gebieden
Eisenhowers plan van de hand had ge- door de twee grootste mogendheden ter
wezen wereld behoort echter tot de mogelijk-
„De Verenigde Staten blijven bereid heden,
met de Sovjet-Unie te onderhandelen", j
zo zeide Dulles. „Maar wij zullen onze
pogingen tot oprichting van een inter-
nationaal atoombureau net langer uit-RAAD A AN El ROFA VEROORDEELT
stellen". j GODSDIENST-VERVOLGING.
De minister zeide. dat de Verenigde De Road van Europa heeft zonder
Staten vastbesloten zijn Eisenhowers tegenstemmen een resolutie aangeno-
voorstel niet te laten sterven. Het zal men volgens welke „gocsdienstvervol-
tot ontwikkeling worden gebracht. ging in centraal- cn Oosteuropese lan-
j .li-i „i„ i den" wordt veroordeeld. Er waren twee
D.t voorstel rol korden ingediend als ollUlouain|,en De stemmins was ge-
een nieuw punt van de agenda van de heim
"SSfe - 1 oSïnd^e SS» A
eens soc allst) verklaarden dat ook in
met-communistisch? landen geloofsver
volging voorkomt Zü
als voorbeeld Spanje.
WAT AMERIKA DOET
De Amerikaanse minister van defen
sie. Wilson, heeft op een persconferen
tie In Washington verklaard, dat do
Europese landen zelf het vraagstuk der
Duitse herbewapening en dat van het
opnemen van Duitsland in de Westelijke
verdediging moeten oplossen. „De Euro
peanen moeten hun eigen landen bestu
ren en behouden." zo meende hij.
Tenzij de Europeanen komen tot een
realistische kijk op de vraagstukken,
waarvoor zij gesteld staan, geloof ik
niet, dat de Ver. Staten Iets kunnen
doen om Duitsland te behouden, zo
voegde hij hieraan toe.
Voorts verklaarde Wilson, dat de
Amerikaanse landstrijdkrachten moeten
w orden gehandhaafd op een niveau van
twintig divisies van elk 17 500 man: het
effectief var alle Amerikaanse strijd-
I krachten dient 3 millioen man te blij—
Per jaar komen 850.000 dienstplichti
gen onder de wapenen. Aangezien do
l diensttijd twee jaar bedraagt, beschik-
j ken de Ver. Staten dus over 1 700.000
I man.
Om tot het effectief van 3 millioen
i man te komen is aanvulling met vrijwil
ligers nodig.
Op een vraag naar atoomwapens wil
de de minister niet anders zeeeen dan:
..Wij praten teveel over de waterstof
bom."
Golf van arrestaties in
Oost-Duits?and
en
"li nummer bestaat uit 16 pagina's
Amerikaanse agenten
De Sovjetrussischr hoge commissaris
tc Berlijn, Georgi Poesjkin. heeft zijn
Amerikaanse ambtgenoot, dr James
('onant. schriftelijk medegedeeld dat
in de laatste tijd in Oost-Duitsland
„vierhonderd voor de Amerikaanse
spionnage eentra in West-Berlyn en
West-Duitsland werkende agenten"
zijn gearresteerd.
Hij deelde voorts mede dat in de laat
ste dagen nog een honderdtal „Ame
rikaanse spionnen" in handen der au
toriteiten van de Sovjetzone is geval
len.
Alle gearresteerden waren leden van
groep:n met Duitse namen, zoa'.s de or
ganisatie van ex-generaal Gehlen. die
\an de West-Duitse commissaris voor
defensie. Blank, en West-Berlijnse an
ti-communistische organisaties. zoals
de strijdgroep tegen onmenselijkheid, de
commissie van onderzoek van vrije ju
risten. het genootschap van politieke
vluchtelingen uit het Oosten en het
Oostelijk bureau van de West-Duitse
christen-democratische partij, d'e „'n
fe.te" vertakkingen van de Amerikaanse
spionnagedlenst zijn. aldus Poesjkin.
Hij verklaarde, dat de agenten op
dracht hadden Oost Duitsers aan te
vallen, inlichtingen over Oost-Duitsland
en het Russische leger te verzamelen,
het Oost-Duitse bestuur te desorgaruse-
len. en sabotage te plegen. De g:noem
de organisaties trachten de „sfeer van
wederzijdse betrekkingen tussen de
Duitsers te vergiftigen en de vreedzame
hereniging van Duitsland met misdadige
midö-len te belemmeren, aldus de Rus
sische hoge commissaris
Verscheidene agenten hebben bekend,
dat een onderdeel van hun werk perma
nent toezicht op West Duitse firma's
die handel drijien met Oost-Duitsland,
was. zo ging Poesjkin verder
De meeste agenten waren voormalige
leden van Hitiers spionnic.'-diensten,
de Gestapo, de SD en de SS Anderen
waren politieke en gewone misdadigers
en vluchtelingen.
Verscheidene gearresteerden hebben
voorts m?egedceld. dat zij kinderen ge
bruiken voor het doorsneden van tcle-
1 foondraden, het gooien van zand n lo-
comotieven en het beschadlgr- van
I seinpalen. De kinderen kregen pfen
nig voer elk vlugschrift, dat zij ver-
sp-eldden.
Uit verhoren is gebleken, dat de Ame-
I rikaanse autoriteiten alleen al in West-
grote mogelijkheden
gebruik \an atoomkracht", aldus be
toogde Dulles.
Behalve de beide bovengenoemd? pun
ten, de oprichting van een atoombureau
en het houden van een wetenschappe
lijke conferentie, hebben de Amerika
nen zich ten doel gesteld :n het begin
van volgend jaar een reactorschool te i
openen, waar buitenlandse studenten op
de hoogte zullen worden gebracht met I
de beginselen van atoomkracht, speciaal
voor vreedzaam gebruik, en een aan- j
zienlijk aantal chirurgen en andere dok- j
ters uit het buitenland uit te nodigen i
om deel te nemen aan het werk in de
Eiekenhuizen voor kankerpatiënten,
waar men van atoomenergie gebruik
maakt.
Dulles heeft medegedeeld, dat de
Russische regering Woensdag een no
ta aan de Amerikaanse regering heeft
doen overhandigen, waarin zij ver- 1
klaarde bereid te zyn de besprekin
gen over de atoombank voort te zet
ten.
De Russische nota geeft geen aanwij
zing. dat de Sovjet-Unie is afgestapt
van haar negatief standpunt, aldus de
Amerikaanse minister.
Van Engelse zyde is alle steun aan
het Amerikaanse plan toegezegd.
Onze correspondent te New York te-
lefoneert ons nog:
De reactie onder de gedelegeerden op 't
het Amerikaanse voorstel was bijzonder
vaag. Deze vaagheid heeft niettemin
Winfei dienst N 5. gaat
3 October in
De winterdlenstregeling van de Ned.
Spoorwegen, die op Zondag 3 October
wordt ingevoerd e tot en met 21 Mei
1955 van kracht bluft, brengt geen wij
zigingen van bijzonder belang mede. De
N.S betreuren, dat door vertraging ln
de aflevering van het in aanbouw zijnde
Dierrl-electrische stroomlijnmaterieel de
volledige invoering van deze moderne
factievorm op de baanvakken Arnhcm-
Winterswiik en Alkmaar-Hoorn moet
worden uitgesteld tot een nader te be
palen datum, die zo mozelyk in de loop
van de komende wlnterdienst zal liggen.
Berlijn 17 organisaties voor spionnage
en ondermijn ?nde bedrijvigheid onder
houden. De organlsatie-Gehlen krijgt
20 millioen mark per jaar en de vrije
juristen 65 000 mark per maand
Voorts verklaarde Pcesjkin. dat in de
afgelopen twee maanden 155 ag°nten
ziln gearresteerd of zich overgegeven
hebben
Het West-Berlijnse anti-commun.sti-
sche juridische comité heeft vmedege-
I deeld dat een groot aantal Oost-Duitse
veeartsen is gearresteerd, nadat 430.000
j varkens, die aan de varkensziekte leden,
■;nn gestorven, of moesten worden ge-
j slacht, waardoor er een vleestekort in
4 D?2ïïïïmbwïï£n™ btscnui-1 aml'cl< discussits ir<-rd Scko:cn lol mcoderingen m 1945 en ie Londen
digi onzetteiijke verbreiding der z'ekte i voorzitter van de negende Alge- fI94B. Romulo was ook voorzitter
re hand t? hebben gewerkt. Twe? rneiie Vergadering van de Verenigde van de vierde ziltinder VN i
hunner zijn trt acht jaar dwangarbeid \r a
i veroordeeld. De zaken van de anderen j 'N a,ies 'n ;NtU .f!1 N1 <>rk in 1949.
moeten nog worden behandeld. gewenst door Generaal Carlos P.1
Mr F.elco van Klef fens (links), de i Po mulo. hoofd van de Pliilippijnse
Nederlandse diplomaat, die na delegatie bij de V.N. tijdens de
