INBOORLINGEN
Australische expeditie
ort€x
toch nog zomer?
op zoek naar
in onbekend
gebied
Parlementslid trok naar
Nomaden in Gibson-woestijn
VOOR DE VROUW
WEKELIJKS BIJVOEGSEL VAN HET LEIDSCH DAGBLAD -
ZATERDAG 18 SEPTEMBER
- PAGINA 2
Inboorlingen uit West-Austral ié met boe
merang, womerah (werpspeer) en speer.
De Abo links staat op Abo-wijze in de
rust-stand (op een been). Deze Abo's zijn
niet zo gevaarlijk als zij er uit zien.
Vb M
Mysterieuze blanke leider in het Noorden
(Van onze correspondent in Australië)
De regering van West-Austrahë heeft een expeditie uitgerust
om nieuw land te ontdekken in het Noorden, een deel van de
ruwe, vrijwel onbekende Kimberleys, waarvan de inboorlingen
nog nooit een blanke hebben gezien.
De expeditie bestaat uit zeventien leden, onder wie een
geoloog, een botanicus, een econoom en technici. Met deze
expeditie wordt voor het eerst een werkelijk georganiseerde en
goed voorbereide poging ondernomen dit deel van Australië,
ook wel Tasman-Kimberleys genoemd, te onderzoeken, een
gebied, dat zo groot is als België Maar de weg erheen, van
Perth uit - de hoofdstad van West-Australië - is op zichzelf al
een afstand van Amsterdam naar Moskou.
NOG NOOIT DOOR BLANKEN
BETREDEN
Het feit dat de regering van de staat
West-Australië zich er achter heeft ge
zet. is een bewijs van het grote belang
dat zij hecht aan de mogelijkheid om
in de Kimberleys nieuwe terreinen te
ontdekken, die gebruikt zouden kunnen
worden voor de veeteelt. De expeditie
zal doordringen tot plekken, waar een
blanke nog nooit een voet heeft gezet.
Zjj zal door een streek trekken, waar
tot nu toe alleen een enkele zendeling
of een woudloper-avonturier zich heeft
gewaagd.
Gehoopt wordt, dat de expeditie na
enige maanden met belangwekkend
materiaal zal terugkeren zowel wat de
flora betreft, als de inboorlingen. Het
leven van de Abo's biedt nog altijd,
ondanks de vele studies. dieeroverzyn
verschenen, nieuwe facetten, waarvan
de wetenschappelijke verklaring nog
niet is gevonden De ethnologie van dit
deel van Australië, waar de stam der
Myalls woont, bevindt zich in een Jong
stadium.
De leden van de expeditie hebben
de waarschuwing van de regering
gekregen zich nooit alleen in de
„bush" te wagen, omdat Myalls, die
nog nimmer een blanke hebben ont
moet. wel eens een vijandige houding
kunnen aannemen. Een Abo van een
andere stam, die zendeling is gewor
den. Is kort geleden diep in het bin
nenland van de Kimberleys doorge
drongen om het woord Gods aan zijn
zwarte broeders te verkondigen en
ontmoette er een groep Myalls, wier
bestaan tot heden toe onbekend was.
Deze Myalls behoren tot de stam der
Luritja. d.wjL woestyn-Abo's. Mannen,
vrouwen en kinderen leiden er een
nomaden-leven, zoals God hen heeft
geschapen. Er zijn tal van andere plek
ken. waar het leven der zwarten nog
precies hetzelfde is als toen Tasman en
later ook James Cook het vijfde wereld
deel ontdekten.
VELE STAMMEN
Er zyn vele stammen van Abo's Het
aantal talen, dat zij spreken, is nave
nant. Elke stam heeft en eigen naam.
zoals Arunta «die bekendheid heeft ge
kregen. doordat Albert Namatjira, die
een beroemd kunstschilder is. er deel
van uitmaakt), de Lirutja. Pltchen-
turra, Aranda, enz. elk met een eigen
taal en eigen gewoonten.
Afgezien van de stammen in het
uiterste Noorden en in de weinig be
treden gebieden, zoals o a. met de Kim
berleys het geval is. zyn de meeste
Abo's op de een of andere wijze met de
blanken in contact gekomen. By de
ene stam is de aanraking met de blanke
beschaving echter verder en dieper
doorgedrongen dan by de andere. De
blanke beschaving heeft misschien al
leen maar de boemerang als curiositeit
en enkele Abo-ambachtsproducten en
schilderyen overgenomen, maar ook...
ontelbare bijna onuitsprekeiyke namen
voor plaatsen en riviertjes.
PARIA'S
De Abo vormt nog altyd een pro
bleem voor de Australische maat-
schappy, al is het niet zo ingrijpend
als dat van de Naturellen in Zuld-
Afrlka. Dit komt grotendeels door het
feit. dat er goed geteld niet meer dan
60.000 inboorlingen zyn. de halfbloeden
meegerekend 80.000. De Australiër vindt
de Abo over het algemeen een mens
voor wie hij eer meeiy dan verachting
koestert. Verachting voor hem is er
echter ontegenzeglyk m de kleine
plaatsen in het binnenland Terwyi de
Abo in de grote steden vrywel geen
haarbreed in de weg wordt gelegd en
hy ook op de schapenstations en vee
farms als goede en onmisbare arbeids
kracht wordt beschouwd, valt hem in
die kleine plaatsjes een paria-behande
ling ten deel: in de bioscoop wordt hem
een van de blanken afgescheiden
plaats aangewezen, sommige kappers
weigeren hem de toegang tot de salons,
dikwyls kan hy moeilyk een taxi kry-
gen. en in de cafe's mag hy niet ko
men. omdat sterke drank voor de Abo
verboden is.
NOMADEN
Eigeniyk zou men onderscheid moe
ten maken tussen Abo's, die ..gecivili
seerd", „half-geciviliseerd" en helemaal
niet geciviliseerd zyn. Onder deze laat-
sten behoren de Nomaden-Abo's Een
33-jarig lid van het Westaustralische
parlement. Bill Grayden. heeft de
stoute schoenen aangetrokken om de
blanke Australiërs wakker te schudden
door hun het lot van deze Nomaden-
Abo's te onthullen. Hij heeft daartoe
de verbijsterende moed getoond de
Gibson-woestijn in te trekken, slechts
vergezeld door twee Abo's. die hem tot
gids dienden Zij maakten een tocht
van bijna 5000 KM. door een gebied,
dat in geen 20 jaar door een blanke was
betreden op de grens van West-
Australië, Zuid-Australié en het Noor-
deiyk territorium.
""N
Wij houden niet van para
plu's. Ten eerste is dit het
voorwerp bij uitnemendheid
om te worden vergeten; ten
tweede wekken dergelijke in
strumenten in ons heerlijk
droge klimaat alleen maar
sombere herinneringen aan
regen-dagen en ten derde
verwekken de regenscher
men altijd enige wrijving
als men er met z'n tweeën
beschutting onder zoekt
In dit laatste gaat nu echter
verandering komen, omdat
een Duitse paraplu-maker
dit nieuwe type heeft uitge
vonden. dat ..Rendez-vous in
de regen" werd gedoopt, een
vergulde I. nop heeft en reeds
voor 50 Mark te koop is. De
ovale paraplu, die een dui
delijke rechtse neiging ver
toont. zal de koningin der
schepping droogte garande
ren. terwijl ook de man nóg
een droog plaatsje is geble
ven. Als dot ding nu maar
niet wordt omgedraaid, zegt
U? Dat doet een héér toch
niet? In elk geval is het een
aardig nieuwtje, geïnspireerd
op regenrijke dagen. De pa
raplu is in diverse tinten
leverbaar.
PRIMITIEFSTE VOLK TER AARDE
Grayden ontdekte er de hartver
scheurende toestanden, waaronder deze
Abo's van het stenen tydperk leven in
de Glbson-woestyn. waar overdag de
zon de lucht doet trillen van de hitte
en de nachten steenkoud zyn en waar
zelfs de dingo's (wilde honden) van
honger sterven. Maar Abo's zyn merk
waardige mensen, zy staan bekend als
de beste plantkundigen ter wereld, zien
met het blote oog verder en duideiyker
dan zelfs de beroemde Comanchen van
Amerika en hebben een sterk ontwik
keld reukorgaan. Zy zijn ook uitste
kende spoorzoekers cn waar een blanke
van honger en dorst zou sterven, daar
weet de Abo nog enig voedsel te vin
den. hy eet honing, mieren en rupsen.
Er is vermoedelijk geen primitiever
volk op aarde te vinden. De Abo trekt
nog door de woestyn als de kangoeroe
haar al lang heeft ontvlucht, omdat er
geen droge grasspriet is te vinden.
MENSONTEREND
De Ver. Naties hebben onlangs haar
tevredenheid betuigd in een officieel
rapport over de ..behuizing", die ..be
vredigend" werd genoemd. Dit is
slechts ten dele waar Duizenden in
boorlingen leven nog in mens-onteren-
de omstandigheden. Frank Robertson,
zelf een Abo. die evangelist is gewor
den. zegt .Alleen al in Nieuw Zuid-
Wales leven honderden Abo's in krot
ten, gemaakt van suikerzakken, boter-
kisten en olieblikken, aan de buiten
kant van kleine steden en dorpen. De
vernederende woningtoestanden lelden
tot een lage morele levenswyze en
sociale verbanning door de blanken".
Een andere (blanke) geestelyke. H.
A. Graham, zegt dat zolang Abo's, die
niet meer in natiiurlyke staat leven,
het volle Australische burgerschap
wordt onthouden, de door Robertson
aan dc kaak gestelde toestanden zullen
blijven bestaan. Vele Abo's verdienen
goed geld en zoeken afleiding in spel
en drank (die de blanken hen hebben
gebracht), omdat diezelfde blanken
hen afstoten.
MYSTERIEUZE BLANKE LEIDER
Een merkw aardige groep Abo's is die
ier 600 inboorlingen, die op een vee
farm van 10.000 hectaren in het Noor
den van West-Australië leven, onder
leiding van een min of meer mysteri
euze blanke. Donald McLeod. een ge
baarde man. die by zijn leven al een
soort legendarische figuur is geworden.
Hy beschouwt zich als de leider van
deze „coöperatieve Abo-gemeenschap"
en zoekt met hen naar mineralen, zoals
Wolfram, scheelite. columbite. tanta-
lite en tin. die goede pryzen opbrengen
en waarvan de opbrengst onder de 600
Abo's wordt verdeeld en wel groten
deels voor levensmiddelen, die McLeod
koopt.
De farm. waar de 600 Abo's rond
zwerven. is in tegenstelling tot wat
men zou denken, niet McLeod's eigen
dom. Deze blanke leider is er alleen
maar met zfin Abo's neergestreken Per
slot van rekening zyn 10.000 hectare
ruw landschap groot genoeg om 600
zwarten onvindbaar te maken.
Fantaseert U mee op het
thema slaatjes
de
Het is eigeniyk zo eenvoudig Het
gebruik van slaatjes neemt in ons
land aanzieniyk toe. Wy beperken ons
niet langer tot de tradiüonele haring
sla en huzarensla, nu we ontdekt heb
ben, dat er ook elersla en lichte vlees-,
vis- en garnalensla bestaan Slaatjes
smaken goed by de boterham, ze ge
ven als hapje vooraf kieur aan onze
warme maaltijd en verhogen de stem
ming op ons gezellig avondje
Het uiterlyk doet veel: er zyn mo-
gelykheden te over om het slaatje op
te doen; in schelpen, in tomaten, in
bakjes van korstdeeg. in pudding
vormpjes gedrukt en dan gestort op
een schaal of op bordjes met frisse
slabladeren er om heen. Goede mayon
naise. een garnering, die in kleur goed
bij de sla past en verse toastjes er by
vervolmakin het gerecht.
Sla kan zó lekker zyn. dat we er
graag ons hele maal mee doen, althans
op een warme dag en met iets warms
vooraf of toe.
By bepaalde gelegenheden kan een
wandelend buffet gegeven worden.
Daar nemen koude schotels een be-
langryke plaats in. voorafgegaan door
bouillon of soep. soms ook door een
croquet of pasteitje. De sla kan ge
volgd worden door koffi? en gebak.
Verwacht U een invasie van honge
rige Jongelieden, zorgt U dan boven
dien voor een flinke schaal vol met
een gemakkelyk warm te houden, ste
vig gerecht, zoals een pittige ryst of
macaroni..
Voordat' wy aan de recepten begin
nen, nog een wenk: wanneer U resten
gebruikt, overtuig U er dan van. dat
zij fris ruiken en er goed uitzien.
Hier zyn een paar ideeën voor sma
kelijke slaatjes:
Sla van gekookte ryst, komkommer en
hardgekookt ei.
Sla van aardappelen, appel en vlees.
Sla van sperciebonen, tomaat en bo
terhamworst.
Sla van gekookte vis, fijngesneden au
gurkjes en mayonnaise.
Sla van gekookte witte bonen en pe
terselie. gegarneerd met plakjzs ham
gerold cm augurkjes.
Sla van gekookte macaroni en ver
schillende groenten.
(lngez. Med.-adv.)
RECEPTEN VOOR 4 PERSONEN
Porties berekend voor een slaatje als I
hapje vooraf, by het brood of op een I
avondje.
300 gr. koude gekookte ryst, 1 I
kleine komkommer, 2 eieren, 3 I
eetlepels slaolie, 2 eetlepels I
azyn, ',i eetlepel kerriepoeder, I
zout.
De ryst met een vork losroeren. De I
komkommer schillen, van zaadjes ont- I
doen en in plakjes snijden. De eieren I
hard koken en in stukken snijden. I
Rqst. kemkommer en ei vermenden I
met slaolie, azyn en kerriepoeder en I
de sla op smaak afmaken met zout. I
Sla van aardappelen, appel en vlees. f
500 gr. koude aardappelen, 150 I
gr. koud vlees, 2 zachtzure ap- I
pelen, 3 eetlepels slaolie, 3 eet- I
lepels azyn, 2 theelepels mos- I
terd. zout.
De aardappelen, het vlees en de ap- I
pelen in blokjes snyden en vermengen I
met mosterd, slaolie en azyn. De sla I
op smaak afmaken met zout.
sterk absorberend
oplosbaar
hygiënisch
volmaakte pasvorm
^^G^damesverband
'MWiMIWrllllWlMM1
Kijkjes in de natuur
HET is te hopen dat de weergoden
my een beetje goedgezind zyn en
my straks geen poets bakken. Ik
wilde nl. (het zal dit jaar wel voor
het laatst zyn) nog een lofl ed zingen
op de nazomer van einde Augustus
begin September, maar ik stel me voor,
dat dit gezang uit de bus en in uw
bus komt en het regent dan juist weer
eens p eken en hooivorken! Of we zyn
net bezig in arrenmoede onze haard
maar aan te leggen. Of we slepen met
extra dekens, allemaal van die mis
plaatste aardigheden, waaraan zomer
1954 zo ryk is geweest. Wat zou ik
dan moeten beginnen met m'n zomer-
hymne?
Toch zou ik u zo gaarne willen ver
tellen van de enkele onvolprezen
dagen, die een veilige toevlucht waren
na de lange weg van narigheid, de
byna eindeloze ry van zonloze, koude
regendagen, en ik zou u in gedachten
nog w llen meenemen op een tocht
langs wegen en paden door het warm-
gestoofde land. waaraan een verlaat
seizoen nog berouwvol trachtte goed
te maken wat het aan dat land maan
denlang had onthouden.
Er lag een byna tragische berusting
over de in grote haast opgezette ko
renschoven en over de akkers, die,
breed gespreid en badend in het war
me middaglicht, de werkzaamheden
van de zomer te zien gaven als gold
het 't laatste deel van een vertraagde
film.
In een hoek van een hooiland werk
te een vrouw, haar blozend gezicht
beschaduwd door een zwart r eten
hooihoed. versierd met een toefje
kunstbloemen, haar werkschort, zo
blauw als de hemel, die zich geweldig
boven haar en het wyde land welfde.
Zwygend hanteerde zy haar gereed
schap, dat het stugge hooi keerde en
het openspreidden in het ryke licht.
Op een aangrenzende akker ratelde
een hooischudder. getrokken door een
groot glanzend paard, en mengde zyn
metalen geluid onder de stemmen van
het werkende land. Hooioogst in het
beg'n van September 1954!
Aan de hemel scheen het zonlicht
met ongebroken kracht en goot zijn
glorieuze rükdom uit over de werkers,
de mensen en de dieren, over het ge
reedschap. waaruit flitsende licht
vonken sloegen en over de versge
ploegde aarde, de brandend paarse
aarde, die zich. als hunkerde zy naar
het nieuwe zaad. gewillig had laten
openbreken.
Dat zaad was er. In de middaghitte
schreed een boer zyn akker af. in
plechtige ernst (want gold het niet
een zinvolle handeling?) en wierp de
korrels met korte gespierde zwaai met
de strenge regelmaat van een metro
noom Een vierkante mannengestalte.
die zich. naar mate hy. kleiner wor
dend, de hor zon tegemoet ging. ver
loor in de violette zee van aardkluiten
en voren op de glooiende es
Op hetzelfde land. maar in eigen
baan en vrijer tempo, vervulden een
man en een paard hun deel aan de
bewerking van de grond. Een kleine,
haan tengere man. maar taai en
pezig, en doelbewust richtend zlin
stap en die van de makker, het snel
en hoorbaar ademende paard, dat met
nauwbedwongen energie zyn vracht
door de rulle aarde trok
Geuren van vocht g stro en van
versgestorte mest dreven aan op de
wind, een zachte warme wind, die
van ver de geluiden droeg, en de trage
heeriyk te vertoeven, daar boven op
rook van een vuur ergens achter de
blauwe horizon langzaam verspreidde.
Het was zowaar zomer! Het was
de kam van de es. te midden van het
plotseling opengebloeide boerenbedryf,
dat te lang in werkeloosheid de dagen
had gesleten
Het zonlicht hing zwaar op de slor-
d ge koppen van bruingele haverscho-
ven en trok scherpe contouren om de
mannenfiguur boven op een hoogop-
getaste wagen, waarop de ritselende
bossen werden geviyd.
DE bermen ter weerszoden van een
rood aarden karrespoor lagen
grotendeels reeds vlak gemaa'd.
maar bij een kromming was een ver
geten hoek en daar bloeide het zomers
kruid onbekommerd en in heeriyke
ongebondenheid. Daar stonden de
kalkwitte schermen van het duizend
blad te midden van rode klaver en de
roestkleur van het langzaam dovende
St. Janskruid. met daarboven uit de
plu men van het koninzinnekruid. en
de bereklauw met wydvertakte room
witte schermen.
Tussen die losbandige bloelers cn
boven het in het zaad geschotpn gras
rook het zwaar en kruidig. Het rook
naar de zomer!
Toch ontbrak er iets aan dit fepst
van licht en kleur, en dit ontbrekende
was nu Juist het wezenlijke verschil
tussen zomer en nazomri.
Er was geen vogelgelu.d!
Wel vlerkten er een paar donkerFl
kraaifiguren over de akkers en aro«|
gen het bewegende licht op hun v leug
gels. maai hun gewone luidruentia
held was er niet. Ze gingen stil hui
weg. streken neer op een stopp* .vej|
en deelden daar het zwygen van
houtduiven, die cr aasden tussen de
achtergebleven graankorrels
Erf 1 tsten ook twee gele kwiksttairj
jes achter elkaar aan rondom ej
mesthoop, op dezelfde man er als zQ
dat in het voorjaard eden. maar z i»,
der het opgewonden vogelgeluid, dat
eenmaal aan een vroege lenieniorg^B
zo'n bijzondere bekoring verleende.
Op een verkeersweg boven over tf
es schoten auto's voorby,
van of gaande naar de ve
waarvan de bultenwyken,
achter een front van blauwend
boomte. in een langzaam optrekkenl
middagnevel verdoezelde.
Die middagnevel! Ook een 1
van het late getij, dat we schrom
met het woord herfst aan te dui
al heeft het zijn onmiskenbare v>
boden reeds gezonden
Boden, die wij In de komende
den maar al te gaarne willen vooroij-
zien, omdat we de weelde van de w*
mer te kort of nauweiyks hebben «-
noten en omdat we haar koestering p
vroeg reeds zullen^ moeten^nt
i. VAN DER ZEi
