LEIDSCH
DAGBLAD
Nog steeds mysteries rond „Triton"
EERBERICHT
93ste Jaargang
DINSDAG 7 SEPTEMBER 1954
No. 28315
pirecteur: J. W. Henny
Hoofdredactie: B. W. Menkhorst en J. Brouwer
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
£6.40 per kwartaal; £2,15 per maand; £0,50 per week
Witte Singel 1, Leiden Giro No. 57055
Telefoon Directie en Administratie: 25041; Redactie: 21507
Vliegtuig ligt rechtsomkeert;
staartvin is afgebroken
Aan de stroom van mededelingen en veronderstellingen omtrent de ramp
Bet de Triton ontlenen wij het volgende:
De Super-Constallatlons dragen aan de staart drie verticale vinnen. De
!«htse vin van de Triton-staart is verdwenen. Bovendien vraagt iedereen zich
jf boe het komt dat de Triton in de rivier met de neus in de richting van
l-t vliegveld ligt. Het staat vrijwel vast, dat de machine nog voor zij in de mod-
lol stilstand kwam een zwaai van een halve cirkel moet hebben gemaakt
(0 daardoor precies in een aan de vliegrichting tegengestelde positie, dus ach-
ttr-tevoren, tot stilstand is gekomen. Het toestel heeft zich vrij diep in de
DMjder gedrukt, want in zijn positie Is in de afgelopen twee dagen ondanks
i, sterke stroom geen wijziging gekomen. Het water kan de machine dus
tiet deze reuzenzwaai hebben doen maken.
Het is echter vreemd, dat geen der inzittenden zich kan herinneren het
nJitsomkeert van de machine te hebben gevoeld.
Licht in vertraging Trillen en schok
In bet raadsel der ernstige vertra-
jln? van de reddingspogingen schijnt
licht te zijn gekomen.
Het dienstdoende personeel van de
verkeerstoren op het vliegveld Shan
non heeft wel degelijk gemerkt, dat
bet radiocontact met de „Triton" niet
lot stand kon worden gebracht, maar
beeft daaruit de verkeerde conclusie ge
trokken. dat alleen de radio-installa
tie van de KLM-machine was uitge-
nllcn.
Aanvankelijk dacht men ook hier niet
ut. Toen kort na de start de radiomei-
ftgn van de „Triton" uitbleven,
bijtte niemand zich ongerust.
E: was druk luchtverkeer op Shan-
v.i, waar juist gedurende de nacht veel
•V'.ellen tussenlandingen maken. De
wing tot het leggen van contact werd
|r:n "uitgesteld. Toen later ook een
ütede poging mislukte, zocht men eerst
de verklaring in een andere moge-
infid: wellicht zat de Triton „op de
•utei". d.w.z. zond zij haar medede-
?n in morseseinen uit. hetgeen op
andere golflengte geschiedt.
Eerst daarna begon het uitblijven van
con.act met de machine opzien te
Aanhoudend poogde de ver
loren de „Triton" op te roepen,
.er op al die oproepen taal noch te-
werd gehoord, trok het personeel
conclusie, dat de radio-installatie van
KLM-toestel defect moest zijn ge-
Doodsoorzaak
verstikking
de lijkschouwing ls gebleken, dat
Lichtoffers van het ongeluk met de
on" door verstikking om het le-
njn gekomen en niet door verdrin-
Zoals bekend, hebben zich na het
omen van het toestel benzinedam-
ontwikkeld.
Voor de echte
DANS
LIEFHEBBERS
bestaat thans gelegen
heid tot studie voor dc
„MED.AL-TEST".
Danslessen op hoog peil,
waarover wij U gaarne
alle gewenste inlichtin
gen verstrekken.
«ACADEMIE WIELINGA
EUWE RI1N28-LEIDEN-TEL.21707
38
Weerrapporten
(Van hedenmorgen 7 uur)
I f I Is
zwaar bew. windstil 18 O
windstil
windstil
windstil
windstil
Zeer gedetailleerd ls een verklaring
van een deskundige inzittende van de
„Triton". Deze heeft met grote zeker
heid verklaard:
.Toen we nog in de lucht waren be
gon het toestel op een volkomen abnor
male wijze hevig te trillen en kreeg een
hevige klap. Ik ken de lucht. Ik heb zeer
veel gevlogen. De wyze, waarop de Tri
ton trilde deed my de schr k om het
hart slaan Ik dacht: Nu komt het ein
de. En ik hoopte, dat het een snel einde
zou zijn. Tot mijn enorme opluchting
gebeurde echter niets van dat al. Het
toestel kreeg een flinke schok en kwam
plotseling tot stilstand. Maar niet plot-
selinger, dan b.v. een tram of een auto,
die heel hard remt".
„Zou het n et mogelijk zijn. dat de
eerste hevige klap, die u opgemerkt
hebt. veroorzaakt ls. doordat de ma
chine toen reeds even het wateropper
vlak raakte, opveerde en daarna door
gleed op de modderbank?", zo werd hem
gevraagd.
„Uitgesloten. Ik durf er mijn hand
voor in het vuur te steken, dat het toe
stel in de lucht zo abnormaal begon te
trillen. Ik heb in de dinghie gehoord,
dat een der leden van de bemanning in
de cockpit zelfs van zijn stoel afgeslin-
gerd werd. Het duurde daarna nog ze
ker 5 seconden voor we het water raak
ten".
Deze inzittende voerde voor zijn ziens
wijze bovendien nog aan:
„Onmiddellijk na het begin van het
trillen gleed het toestel naar beneden.
Ik voelde dit heel duidelijk. Je kunt het
altijd voelen, b.v. in een remous, wan
neer een machine plotseling wat naar
beneden zakt. Dan lijkt het alsof je
even in je stoel zweeft. Dat was kort
na de start van de Triton ook het ge
val. Het neerstorten gebeurde voor mij
in het geheel niet onverwacht. Inte
gendeel. ik had het me nog veel erger
voorgesteld."
„Niet alleen Viruly heeft het nade
rende onheil zien aankomen", zo voegde
hij er aan toe. In de cockpit hebben
alle mannen nog vóór de mach ne het
water raakte, benauwde ogenblikken
doorgemaakt.
Geen „sleep-air"
De enige overlevende van de 10 Ne
derlandse inzittenden der verongelukte
KLM-machine. de 57-Jange heer F. de
Brauwer uit Rotterdam, heeft zyn le
ven te danken aan het feit. dat hij, aan-
vartkelijk overigens zeer tegen zijn zin.
er niet in slaagde, z:ch in het veron
gelukte toestel een zgn. „sleep-air" te
reserveren. Ware hij in zijn opzet ge
slaagd. dan zou hij waarschijnlijk zijn
verongelukt.
Voor zijn vertrek op Schiphol had hij
tot zijn vrouw, die intussen naar Inns-
briick voor vacantie ls vertrokken, ge
zegd: „Nou. we hebben Viruly op de
bok. dus maak je maar geen zorgen."
Onze landgenoot zat vlak bij de cock
pit op de tweede rij. „hetgeen mijn red
ding is geweest" zo zei hij. „Ik had geen
sleep-air kunnen krijgen", die bevin
den zich alle achter in de staart van
het toestel. Slechts een van de 15 men
sen die hier plaats hadden genomen, is
uit de machine gekomen.
licht bew. windstil 25 O
zwaar bew.
onbewolkt
half bew.
zzw 2 23 O
w 2 27 O
windstil 26 O
windstil O
windstil 28 O
Koudere nacht
verwacht tot morgenavond:
nacht opklaringen en plaat
weinig wind en lagere mini-
Jïperaturen. Morgen toenemende
rR'f met plaatselijk enige regen
®a'.ie of vrij krachtig toenemen-
-«lijke wind. Ongeveer dezelfde
^mperaturen.
(Opgemaakt te 10 uur.)
8 SEPTEMBER
;,;p: 6.02 uur: onder: 19.13 uur.
,?°p: 17 03 uur: onder: 0.18 uur.
^'ter te Katwijk te plm. 1129 u
'"miner bestaat uit acht pagina's
Nederlandse en
Belgische hulp
Een Nederlandse sleepboot van de
aannemingsmaatschappij D. Blanke
voort en Zn. N.V. te Bloemendaal. die
met groot materieel baggerwerkzaam-
heden uitvoert in de rivier de Shannon,
heeft deelgenomen aan het werk tot
redding van de slachtoffers uit de „Tri
ton". Deze maatschappij voert in op
dracht van de Ierse regering werk uit
in de Shaainon op ongeveer 40 a 50 km
van de plaats waar het toestel terecht
is gekomen. Onmiddellijk heeft de di
rectie haar materieel ter beschikking
gesteld van de KLM. die hierover naar
believen kan beschikken bij eventuele
bergingspogingen.
De Sabena heeft medegedeeld dat de
bemanning van haar toestellen heeft
deelgenomen aan de redding. Het Bel
gische toestel was juist op de luchtha
ven van Shannon geland en zou niet
onmiddellijk opnieuw opstijgen. Toen
alarm werd gemaakt, gaf commandant
Femand Jaumoulle aan vier leden van
de bemanning opdracht zich naar de
plaats van het ongeluk te begeven. ZiJ
waadden over een afstand van 300 me
ter door het slijk en slaagden er aldus
in een met passagiers geladen redding
boot tot aan de oever van de Shannon
te trekken.
Deelneming der
regering
Na het bekend worden van de ramp
met de „Triton" hebben de minister van
Verkeer en Waterstaat, mr J. Algera, en
de secretaris-generaal van het Ministe
rie, mr D. G. W. Spitzen, tijdens een
persoonlijk bezoek aan de K L.M. na
mens de Nederlandse regering hun deel
neming betuigd met het geleden verlies.
Bij de Minister van Verkeer en Water
staat is een aantal telegrammen van
deelneming binnengekomen, o.a. van de
Ierse minister van Industrie en Handel,
de heer Norton, de Britse minister van
Vervoer en Burgerluchtvaart, de heer
John Boyd Carpenter en van de Bel
gische minister van Verkeerswezen, de
heer Anseele.
Koninklijk telegram
aan K.L.M.
HM. Koningin Juliana en Prins
Bemhard hebben gisteren het vol
gende telegram aan de directie van
de KLM in Den Haag gezonden:
„Wij zijn diep getroffen door de
rampen van de „Willem Bontekoe"
en de ..Triton", die uw maatschap
pij heeft ondergaan. Ons hartelijk
medeleven richt zich tot de nabe
staanden van de passagiers en de
bemanningen, die hierbij het leven
lieten".
20 Postzakken geborgen
De PTT heeft ult Shannon bericht
ontvangen, dat 20 van de 26 zakken post,
die de verongelukte „Triton" vervoerde,
zijn geborgen. De post was afkomstig
uit Nederland en Indonesië. De gebor
gen poststukken zullen worden gedroogd
daarna naar New York worden ge-
Vier mannen keerden terug
Slechts één wens: IVfffir huis
Met de KLM Convalr PH-CKG.
waarmede Zondagmorgen de groep
KLM- en Rijksluchtvaartdeskundigen
naar Shannon vertrokken, zijn gister
middag vier bemanningsleden van de
neergestorte „Triton" naar ons land
teruggekeerd. Het waren de 2e vlieger
Evert Webbink, de derde piloot Johan
Tieman, de radiotelegrafist Henrl
Oudshoorn en de 2« boordwerktuig
kundige Cornells Kievits.
Het was een groepje ontroerde en In
nig dankbare familieleden, die de te
rugkerende mannen aan de voet van de
landingstrap opwachtte. Alle beman
ningsleden hadden op Shannon van het
Ierse Roode Kruis en van collega's bur
gerkleding gekregen. De radiotelegrafisl
dToeg over de arm zijn met opgedroogd»
modder besmeurde uniformjasje.
In de drukte van de ontmoeting bleek
de derde vlieger Tieman plotseling zoek
te zijn. Via de Schiphol-omroep werd
hij verzocht in de hal te komen, waar
zijn vrouw op hem stond te wachten.
Tn stukken en brokken deden de be
manningsleden nog eens aan hun fami
lieleden het verhaal van hetgeen zich
in de donkere nacht op de modderbank
in de Shannon had afgespeeld.
Lang bleven zdj niet meer op de lucht
haven, want allen hadden maar één
wens: „naar huis".
Commodore Viruly. de eerste vlieger
Edward Parfitt en de le boordwerktuig
kundige Rademaker, zfjn nog op Shan
non gebleven en zullen later terugkeren.
President-directeur Aler
„Veel deskundige verklaringen*1
„Triton steeg niet, instrumenten noteerden wèl stijging"
Met een toestel van de Air Llngus is
gistermiddag de president-directeur van
de KLM. de heer I. A Aler. op Schiphol
aangekomen. De heer Aler werd op de
luchthaven begroet door zijn echtgenote
en enige leden van de KLM-directie.
onder wie ir J. Luymes. ir F. Besancon
en de heer C. C. Steensma. Direct na
aankomst hield de heer Aler in de z.g.
„Blauwe Kamer', een persconferentie.
In zün mededelingen was nieuw, dat
de oorzaak zou kunnen zijn, dat de in
strumenten bU het opstijgen een an
dere aanwijzing hebben gegeven dan
met de werkelijkheid overeenstemde,
Na hot vertrek is het toestel in een
enigszins overtrokken toestand ge
weest. Op betrekkelijk geringe hoogte
is de Triton over het water doorgevlo
gen. Was het toestel twee kilometer
verder in het water terechtgekomen,
dan was het in vlammen opgegaan.
..Bij alle verschrikkingen van deze
ramp is er toch een zegen en wel deze.
dat allen, die voor de besturing verant
woordelijk waren, het ongeluk hebben
overleefd. Hierdoor beschikken wij over
een groot aantal verklaringen. Ook van
de passagiers hebben wij enkele zeer
goede Inlichtingen verkregen, om. van
een sportvlieger en een arts. die bij de
RAF heeft gevlogen. Deze mededelingen
zijn dus zeer deskundig. Indien de ver
onderstelling van een fout op de instru
menten inderdaad de oorzaak zal blijken
te zijn. dan is het de techniek, die de
bemanning een verkeerd beeld heeft ge
geven van de ware situatie", aldus de
heer Aler.
De heer Aler voegde daaraan toe:
„Vast staat, dat de „Triton" na de
start niet steeg. De instrumenten ga
ven evenwel tóch een stijging aan."
Voorts vertelde de heer Aler. dat hij
zich zeer wel kan indenken, dat de ver
klaringen over de hoogte van het vlieg
tuig van de eerste en de tweede piloot
van elkaar afwilken. Immers, de eerste
vlieger kijkt niet alleen naar de instru
menten maar heeft véél meer te doen.
De tweede vlieger let onafgebroken op
de instrumenten.
Voor hen beiden was alles volkomen
normaal. Zij realiseerden zich totaal
niet. dat ze tn het water vlogen. Ook
voor hen was die ontdekking een verras
sing.
Nog rest het raadsel over de late hulp,
die werd geboden. „Men heeft uit het
feit. dat het vliegtuig gich niet meldde,
blijkbaar niet begrepen, dat er iets mis
was. Dit is een zeer belangrijk punt voor
het onderzoek
Op een vraag of op de vlieghaven
Shannon de meldingen op een geluids
band worden opgenomen, antwoordde de
heer Aler. dat dit op Schiphol wèl ge
beurt. maar dat hem niet bekend is of
dat op de Ierse luchthaven evenzo ge
schiedt, ook dat wordt onderzocht.
Maandagmiddag zijn vier van de
zeven geredde bemanningsleden van
de in Ierland verongelukte KLM-
Super-Constellation ..Triton", per
vliegtuig op Schiphol teruggekeerd.
Getekend door de ramp. die zij de
vorige dag meemaakten, in kleren,
die men hen had geleend ter ver
vanging van de modderdoordrenkte
uniformen, die in Ierland werden
I achtergelaten. De namen van de te
ruggekeerde bcmannings-leden zijn
Evert Webbink2e vlieger; J. Tie
man. 3e vlieger; H. Oudshoorn,
radiotelegrafist en C. Kievits, 2e
boordwerktuigkundige.
Foto: Radiotelegrafist H. Ouds
hoorn (2de van links) na aankomst
op Schiphol.
Vrouw sloeg man sigaret uit de mond
Daardoor werd ontploffing rerlwed
Links: Mej. Elizabeth Snyder,
vertegenwoordigster van een re
clamebureau in New York. die er
in slaagde, nadat de KLM Super-
Constellation ..Triton" op een moa-
derbank tn dc rivier dc Shannon tn
Ierland iras neergestort, ongedeerd
de oever te bereiken. Het was mej.
Snyder, die voorkwam dal de ..Tri
ton" op de modderbank explodeer
de. door te beletten, dat een van de
overlevenden in de met benzine
damp gevulde ruimte van de cabine
een sigaret aanstak (men zie el
ders). Rechts: Glimlachend om de
schamele resten van een legpuzzle,
het enige dat hij uit de resten van
de verongelukte ..Triton" kon red
den. vond de fotograaf de 12-jarige
Carl Far ringt on. dc jongste passa
gier cn tegelijk de inngstc geredde
op Shannon Airport. Carl was al
wat over de schrik heen.
Doordat een Amerikaanse vrouw een
medepassagier een sigaret uit de mond
sloeg, die hij wilde aansteken om zich
te kalmeren, nadat de „Triton" was
neergekomen, zijn de levens van hen,
die zich nog in het wrak bevonden,
gered.
Commodore Viruly verklaarde, dat
mejuffrouw Elizabeth Snvder „ons van
een zekere dood heeft gered. Het
vliegtuig zou zeker ontploft zijn als een
lucifer was aangestoken.
Mej. Snyder zegt zelf: „Ik voelde mij
duizelig ais gevolg van die verschrikke-
De heer Aler besloot het onderhoud:
„Het is voor Nederland en voor de
KLM een ernstige slag. Ons medele
ven gaat uit naar de achtergeblevenen
van de slachtoffers. Echter, als het
personeel van de KLM rustig verder
werkt, dan zal onze maatschappij, die
per dag vijfmaal rond de wereld vliegt,
die slag wel weer te boven komen."
Het defensieblok
in Zuid-Oost-Azië
DE CONFERENTIE IN MANILLA.
Naar uit wélingelichte bron
wordt, kan de volgende balans worden
opgemaakt van de eerste voltallige ver
gadering te Manilla:
Het woord „communistisch" zal uit de
verdragstekst worden verwilderd; men
zoekt nog naar een synoniem.
De Britse delegatie heeft „totalitair"
voorgesteld.
Een lid kan uittreden een jaar nadat
het de Philippunse regering van dat
voornemen in kennis heeft gesteld. Met
algemene stemmen kan een nieuw lid
worden aangenomen.
De leden-staten verbinden zich elk in
ternationaal geschil, waarin zi) verwik
keld raken, langs vreedzame weg op te
lossen.
Bij de economische aspecten van het
verdrag is men op moeilijkheden ge
stuit. Foster Dulles zou de hoop hebben
uitgesproken, dat de lidstaten niet al
leen maatregelen nemen om hun eigen
welvaart te verzekeren, maar ook reke
ning te houden met het economisch
welzijn van Japan, dat in de ogen der
Amerikanen een sterk bolwerk tegen een
eventuele communistische aanval kan
vormen. Verschillende delegaties zouden
hiertegen bezwaar gemaakt hebben.
Na afloop van de besloten vergadering
van Maandagmiddag is een communiqué
uitgegeven. Daarin wordt gezegd, dat
een rapport bestudeerd ls van de werk
groep voor het ontwerp-verdrag voor een I
collectieve verdediging van Zuid-Oost-
Azie. De besprekingen waren geken-
merkt door eenheid van doel en werke- i
lijke voorgang aangaande voorstellen.
die in het verdrag meeten wdrden opge
nomen.
Dinsdagmorgen zou de conferentie
haar werkzaamheden achter gesloten
deuren hervatten.
lijke gassen, toen ik bemerkte dat de
man naast mij op het punt stond een
sigaret aan te steken. Onmiddellijk greep
ik de sigaret uit ziin mond en op dat
j moment zag hij zelf ook zijn dwaas-
I heid in.
„Ik was vóór in het vliegtuig en de
meesten die omgekomen zijn. bevonden
I zich achterin. Een van de laatste dingen,
die ik hoorde voordat wn de verschrik-
kelijke cabine verlieten, was de stem
I van de stewardess, geheel achter uit het
j toestel, die zei: „Wees maar gerust. Wij
1 hebben een uitstekende piloot en alles
komt in orde". Misschien waren het
haar laatste woorden
De stewardess was Helga Loewen-
steln.
De heer Viruly heeft meegedeeld, dat
de man. die over de modderbanken ge
strompeld is om hulp te halen, de
tweede bestuurder Evert Webbink was
en niet Johan Tieman. de derde piloot
en navigator, zoals eerder gemeld.
De heer Webbink. 27 jaar oud. ge
huwd en vader van een kind van één
jaar, zei dat hij vrijwillig had aange
boden naar het vliegveld te gaan. Een
moeilijke tocht van drie kilometer.
Het vliegtuigincident bij de
Siberische kust
V.S. VERZOEKEN SPOEDIGE
BIJEENKOMST VAN
VEILIGHEIDSRAAD
De V.S. hebben verzocht om een
spoedige bijeenkomst van de Veilig
heidsraad der V.N. ter bespreking van
het incident van Zaterdag j.l., waarbij
een vliegtuig van de Amerikaanse
marine bij de Siberische kust door
Sovjet-jagers werd neergeschoten.
Voorzitter van de Veiligheidsraad in
September is de Columblaanse gedele
geerde Francisco Urrulla.
Westelijke Drie wijzen
Sovjet-voorstel af
EERST VRIJE 1 ERKIEZINGEN EN
VREDE MET OOSTENRIJK'.
In wélingelichte kringen wordt ver
nomen. dat de drie Westelijke mogend
heden. de Ver. Staten Engeland en
Frankrijk nog deze week hun antwoord
zullen kenbaar maken op het Sovjet-
voorstel tot het voeren van nieuwe be
spreking ter verbetering der verhoudin
gen tussen Oost en West.
In het Westelijke antwoord zal ver
klaard worden, dat de drie regeringen
niet kunnen instemmen met nieuwe
besprekingen tussen Oost en West over
Europa als dc Sovjet-l'nie niet eer«t
belooft, dat zü vrije verkiezingen ii
Duitsland zal toestaan en de kwest e
van het Oostenrijkse Staatsverdrag zal
regelen.
