Amerika om?
Filtra AMERICANO
ijVieuwe Austin Friarskerk te Londen
ii kleinood van architectuur
Ook landarbeiders komen onder de
arbeidswet
Arbeiclsverbod voor 14-jarige meisjes
93ste Jaargang
LE1DSCH DAGBLAD
Vrijdag 9 Juli 1954
Tweede Blad No. 28264
Herlevend Nederlands centrum
est -■ 1
v'if
Rijke historie in glos en steen
*5 uitgedrukt
Passend modern gewaad voor het verleden
tafel. Het doopvont ls ingebouwd in een
nis, eveneens in deze koorruimte
De verlichting geschiedt door twee
praohtige koperen kronen, elk van 27 ar
men, die in drie rijen van negen boven
elkaar zijn aangebracht Deze kronen
zijn in Nedeirland vervaardigd.
tinge*. Med.-Adv.)
(Van onze Londense correspondent)
Jtoen n'euwe Nederlandse kerk te Londen is een kleinood van moderne archi-
den. lectuur. Zij bevindt zich op dezelfde plaats van de verwoeste kerk, en wel op
nt 2 het door een poortje te bereiken binnenhof Austin Friars.
'1 sim- Hoewel de nieuwe „Dutch Church" kleine afmetingen heeft, is de architect
?eTdiArthur Bailey er toch in geslaagd een opmerkelijke hoogtewerking te verkrijgen
l"h^,door het gebouw het aanzien te geven van op elkaar gestapelde kinder-kubus-
C-msen. Met geheel is strak en eenvoudig van lijn, maar door de sterke afwisseling
|ievarVan 'nsPr'n9enc'e vlakken uiterst levendig, waartoe ook de uitwendige kleur
te van de lichtgrijze portland-kalksteen bijdraagt. Die kleur is in het beroete Lon-
zeniijen echter niet houdbaar, maar zal spoedig door weer en wind worden afge-
ei'dofd, zodat de kerk een uiterlijk zal krijgen, dat zo karakteristiek is voor alle
it in monumentale gebouwen in deze wereldstad.
Rijk orgel in Leiderdorp
gebouwd
Ook het orgel is in ons land
houwd, namelijk door W. van Leeuwen
Gzn.. in Leiderdorp, een van onze
bekende orgelbouwers. Het heeft twee
manualen en één pedaal. Het eerste
manuaal of koororgel bevat zeven
stemmen, het tweede acht stemmen,
terwijl het pedaal er weer zeven heeft.
Voor een betrekkelijk kleine kerk is
dit een rijk orgel, waarin het beste
van de Nederlandse orgelbouw te
horen zal zijn.
In organistenkringen in Engeland
heeft men de komst van dit orgel met
gTOte belangstelling tegemoet gezien.
Van de koorbanken zijn vier rijen van
Zuid-Afrikaans hout vervaardigd, een
geschenk van de Zuid-Afrikaanse ker
ken. De „Dutch Church" neemt na
melijk ook de zielszorg waar van de In
Londen wonende Zuid-Afrikaners op
zich
Herdenkingstuin
Een open ruimte achter de kerk ls
herschapen in een z.g. Herdenkingstuin,
waar de overblijfselen van al diegenen,
die in het oude Austin Friars ter aarde
zijn besteld later zullen worden bijgezet.
De beenderen van vele beroemde figuren
lagen er. zoals van Eduard, de zoon van
de „Black Prince". Humphrey de Bohun.
de stichter van het klooster der Augus
tijnen. Hubert de Burgh en Edmund
Plantagenet, halfbroeder van Richard II.
De baronnen, die omkwamen in de
veldslag van Barnet in 1471 waren hier
eveneens begraven, alsmede sommige
edelen, die in de Tower werden onthoofd.
Deze zijn thans onder één herden
kingssteen begraven.
Stuwing en vaart
Arnc De girond in de Londense City ls goud
waard. Vand'.ar, dat een gedeelte van de
«oppervlakte, door de oude Kerk ingeno-
.men, gereserveerd is voor een door de-
p^zellde architect tegen de kerk aan te
,2 bouwen kantoorgebouw van zes verdie-
pingen. De verpachting van de grond
aan de firma, welke zich hier aal ves-
u tigen, vertegenwoordigt een bedrag, dat
nodig was ter dekking van de bouw-
'.kosten van de kerk. welke slechts ge-
b 'deel tel ijk konden worden gefinancierd
uit de oorlogsschadevergoeding.
Het kantoorgebouw, evenals de meeste
omringen a e gebouwen, is hoger dan de
kerk, zonder dat deze er echter door In
yar(de verdrukking komt.
enn Wat vooral zo prettig aandoet, is de
ulgl: menselijke schaal, waarin deze kerk is
i-art' geprojecteerd. Geen poging is gedaan
en om door afmetingen te imponeren, zo
als zo vaak bij kerken het geval is.
s." Toch is de lichte ruimte binnen in
drukwekkend genoeg, want het schip
is twaalf meter hoog.
De Engelse architect heeft ongetwy-
;o-feld moderne kerken m ons land bestu
deerd. welke kennelijk invloed op ztin
n 4 plannen hebben uitgeoefend. Hij noemt
eijTi werk een kleine kathedraal Inoer-
daad. ondanks de hoekige lijnen, zit er
in het geheel stuwing en vaart.
»o
Recreatiezaal onder
kerkruimte
ik- Boven de plint van graniet rijzen de
"muren van stoere, sterke natuursteen op.
De kerkiuimte bevindt zich een paar
meter boven de begane grond, zodat het
licht kan toetreden tot de zioh onder de
kerk bevindende recreatiezaal, welke be-
fcnj,doeld is als sociaal centrum voor de Ne-
derlandse kolonie in Londen. Dit denk-
beeld is overgenomen van de Nederland
se kerker in Amerika
n H J
Gedenkraam vol kleur en
taferelen
htt De kerk bevat zowel van buiten als
revan binnen veie symbolische versierin-
gen. welke haar historie illustreren en
vooral de band tussen Nederland en
Engeland tot uitdrukking brengen
j? Nergens komt dit zo duidelijk uit als
l0j in hel grote gedenkraam, dat Max
al& Naut.i in opdracht van een comité van
n t vrienden van Austin Friars heeft ver
late vaardicd De gestalten van de kind
koning Eduard VI en van Prinses
UH Irene markeren respectievelijk de zes
tiend» en de twintigste eeuw. Daar-
40- naast ziet men de Poolse edelman Jo-
-1" hannes a Lasco, leider der vluchtclin-
'iT* B*n, „oversiender der kerk", en de
kerkvader Augustinus, die, hoe ver
schillend van karakter ook. beiden toch
Ij; bezield zijn door een drang tot aan-
)34 bidding. Boven dit alles, hoog in de
hoeken van het raam, twee handen,
c3- waaruit alles werd ontvangen cn
f waartoe ook alles terugkeert.
';'ii Als do zon het raam aanraakt, worden
[au1 telken.; andere plekken verlicht. Nu eens
flonkert de figuur van Augustinus, dan
weer ver--preidt het Nederlandse wapen
zijn gloed.
Naast a.t grote raam in het Westelijk
gedeelte, twee kleinere ramen, elk met
acht stedewapens en daaronder de na
men van die plaatsen in Engeland, waar
eens Nederlandse gemeenten waren gc-
vestigd. Deze zestien Engelse steden zijn:
Kin:-. Lynn, Ma'.dstone, Mortlake. Dover,
Thetfoi'd, Coventry, Sandwich. Canter
bury, Stamford, Ipswich, Halstead, Yar
mouth, Norwich, Colchester, Londen en
Convey Island.
Prachtige koperen kronen
Aan de andere zijde van de kerk, links
e:i rechts van de kansel, bevinden zich
de ramen, geschonken door de Carpen
ters' Company en de City of London.
Aan de Oostzijde van de kerk bevindt
zich het liturgisch centrum, ontworpen
door de Nederlandse architect Barend
van Veen De kansel Ls geplaatst tezeai
de muur op de centrale as van de kerk.
waarmede het Nederlandse karakter er
van is onderstreept In een koorruimte
voor de kansel staat de avondmaals-
De Nederlandse artist Max Nauta
heeft in opdracht van het Nederlands
comité ter herdenking van het 400-jarig
bestaan der Ned. Hervormde Gemeente
te Londen een monumentaal raam ver
vaardigd van gebrandschilderd glas in
lood voor de nieuwe Nederlandse kerk
van Austin Frairs te Londen, welke op
11 Juli door Prinses Irene zal worden
geopend in aanwezigheid van Koningin
Juliana. Het raam bestaat ut vier recht
opstijgende stroken en de ontwerper
beeldde op elke strook een hoofdfiguur
uit. n.l. resp Edward VI van Engeland,
die in 1550 de kerk aan vluchtelingen
van het Continent schonk. H K H. Prin
ses'Irene, afgebeeld met troffel en kalk
ter herinnering aan de eerste steenleg
ging welke zij in 1950 verrichtte. Johan
nes A. Lasco. de uit Polen afkomstige
edelman en leider van de vluchtelingen
aan wie de kerk werd geschonken en de
kerkvader Augustinus (met bedelnap»
herinnerende aan het feit dat de ori
ginele kerk in de oudhe d door Augus
tijner bedelmonniken werd gest'cht cn
gebouwd. Door de architect van de kerk
mr Arthur Bailey, is het raam gepro-
tecteerd in de Zuidwand der kerk recht
tegenover de preeksteoel. zodat preek
stoel en raam in wisselwerking de mid
denhoofdpartij van de kerk beheersen.
Het gehele raam is visionair gedacht en
bedoeld. Het onderste gedeelte is de ge
schiedenis uit het verleden en heden
van de kerk. het bovenste stuk wilde
Max Nauta bewust laten afwijken van
het historische gedeelte door hier een
groots visioen van het nieuwe Jeruzalem
te verbeelden, „De Toekomst" zoals het
beschreven Is in de openbaringen van
Johannes.
Op de foto: links het gehele raam
zoals het in de kerk van Austin Friars
is aangebracht, rechts: de strook in
détail, waarop H.KH. Prinses Irene
staat afgebeeld.
De Filter-tipped sigaret wint in de Verenigde Staten steeds
meer veld. Werden in 1952 ongeveer 5'I' milliard sigaretten
met filter mondstuk gerookt, in 1953 was dit aantal gestegen
tot ongeveer 12''i milliard.
Ook FILTRA infiltratie in Nederland
Eenzelfde beeld zien wij in ons land. Ook hier prefereren
steeds meer rokers de sigaret met bet filter mondstuk. En
waarom zouden zij niet? Filtra AMERICANO geeft hun al het
genot en het specifieke aroma van de eebte Amerikaan plus
extra bescherming. Neem een verstandig besluit: probeer
een weck lang Filtra AMERICANO.
Pyridine en ni
in folangrgie
e worden door bet fdter mondstuk
aan de rook onttrokken.
85 ct,
Na veertig jaar
Voldoening in de Tweede Kamer
(Van onze parlementaire redacteur)
Het bijzondere karakter van de landbouw mag er niet toe leiden, dat de
wetgever zich met betrekking tot de regeling der arbeidsverhoudingen in deze
sector blijvend onthoudt. Dat is niets nieuws, maar het is wel een buitengewoon
ingewikkelde zaak gebleken, op dit terrein bevredigende voorzieningen te
treffen. Gedurende de laatste veertig jaren zijn daartoe herhaaldelijk pogingen
ondernomen. Er kwamen voorontwerpen, maar veel verder dan de Hoge Raad
van de Arbeid brachten zij het niet.
De ontwikkeling van de CAO's ln het
landbouwbedrijf hebben er mede toe ge
leid, dat het bedrijf meer ontvankelijk is
geworden voor een regeling van de ar
beidsduur. De regeling bij CAO ont
slaat de wetgever niet van de plicht,
aldus het standpunt der Regering, de
uit een oogpunt van arbeidersbescher
ming belangrijke beginselen van de ar
beidswet 1919 ook met betrekking tot de
lanbouw wettelijk te veranderen.
Het ligt in de lijn, dat het landbouw
schap bij verordening bepalingen om
trent arbeids- en rusttijden vaststelt.
Daaraan heeft de SER ook de voorkeur
gegeven. Hij heeft zich moeten beraden
over de vraag, of het gewenst is thans
een voorziening bij de wet tot stand te
brengen, welke de mogelijkheid opent
tot uitvaardiging van een dergelijke al
gemene maatregel san bestuur. De
meerderheid van de SER achtte dit tijd
stip daartoe niet het juiste. Er zou uit
blijken, dat er met betrekking tot het
welslagen van het overleg binnen de be-
drijfslichamen een zekere scepsis be
staat.
AFGEWEKEN VAN SER-ADVIES
Van dit advies is de Regering afge
weken. Zij heeft een aanvulling van
de arbeidswet 1919 voorgesteld. Een
wettelijke regeling, zo meent zij. zal
zoals zij nu wordt aanbevolen, de tot
standkoming van een regeling door
het landbouwschap niet in de weg
Dc bestaande ongelijkheid tussen
landarbeiders ten opzichte van andere
arbeiders beboort te niet te worden
Tweede Kamer
Reorganisatie A^oogdij raden
goedgekeurd
Overheidstaak blijve controlerend en
stimulerend
(Van onze parlementaire redacteur)
Er is een grote mate van overeenstemming over de verhouding particulier
initiatief-overheid bij de kinderbescherming constateerde Minister Donker gis
teren in de Tweede Kamer. Hij stelde nogmaals dat deze verhouding, die
sedert 1905 haar doeltreffendheid heeft bewezen, gehandhaafd moet blijven.
De taak van de overheid in voogdijzaken blijve controleren en stimulerend.
De wetgevende vergadering van
Amerikaanse staat Louisiana heeft,
strüd met de uitspraak van het Ameri
kaanse Hooggerechtshof, besloten, de
De Minister meende, dat de practische
organisatie van de raden voor ae kinder
bescherming beter bu algemene maat
regel van bestuur, dan by de wet kan
worden geregeld. Hij deelde.
bestaande toestand van scheiding van ingegaan op de bedenkingen van de heer
blank en zwart bij het openbaar onder- Lemaire (KNPi over de voorlichting in
wus te handhaven. E>e politie zal hierop i kinderbeschermxncszaken door de raden
moeten toezien. 1 (waaromtrent mr Donker opmerkte, dat
Met of zonder ontheffing
Staatssecretaris laat beslissing
over 15-jarigen aan de Kamer
(Vat
parlementaire redacteur
Het debat over het wetsontwerp, dat de bedrijfsarbeid voor 14-jarige
meisjes onmogelijk wil maken, heeft gisteravond in de Tweede Kamer aanlei
ding gegeven tot een vrij scherpe discussie, waarbij over en weer de nodige
politieke speldeprikken werden uitgedeeld.
Het begon reeds aanstonds, toen me
vrouw Ploeg—Ploeg (Arb.) de Katho
lieke afgevaardigde dr De Kort aanviel
over zijii bewering als zou zij uit een
voorontwerp van prof Romme hebben
geciteerd, zonder dat zij de tekst van dit
voorontwerp zou hebben gelezen.
De socialistische afgevaardigde nam
deze aantngtne van vals citeren niet en
sommeerde haar opposant min of
meer, deze beschuldiging terug te nemen
Dr De Kort heeft in een elegante vorm
zijn woorden teruggenomen.
AAN WIE DE EER?
Het bleek in hoofdzaak te gaan om
de vraag, wie met de eer mag gaan
strijken, Romme. die als minister in
1939 een (geheim) voorontwerp op
stelde of de socialistische staatssecre
taris uit 1954.
Hetzelfde, zij het ietwat genuan
ceerd, geldt voor de amendementen In
de motie-De Kort, bij de behandeling
van dit wetsontwerp ingediend.
Dr de Kort diende een amendement in
betreffende de ontheffingsmogelijkheid,
maar in de formulering kwamen naar
het oordeel van de staatssecretaris zoveel
vaagheden voor. dat hü het legislatief
onaanvaardbaar achtte. De heer De
Kort wilde nl. in de wet vastleggen, dat
wanneer er een „bijzonder belang" aan
wezig is, de ontheffing kan worden ver
leend.
Dr Van Rhtin stond niet alleen in ztjn
opvatting, dat aanvaarding van dit bij
zonder belang de wet onhanteerbaar zou
maken.
Hü vond de heren Stapelkamp (A.-R.)
en Kikkert (C.H.) aan zijn züde, maar
de indiener was niet te overtuigen.
De zaak kwam nog wat scherper te
liggen, toen aan de orde kwamen het
amendement-Ploeg, om ln de wet het
principe van een arbeldsverbod voor 15-
jarige meisjes vast te leggen en de mo
tie-De Kort. waarin dc Regering werd
uitgenodigd tot hetzelfde doel voorbe
reidende stappen te ondernemen.
De heer Stapelkamp (A.-R.) had tegen
het amendement bezwaar, omdat het
aan de regering een blanco volmacht
geeft, waarop de parlementaire contróle
ontbreekt. Hü gaf de voorkeur er aan.
dat de regering t.z.t. met een wetsvoor
stel komt.
De heer Kikkert (C.H.j achtte zowel
het amendement en de motie overbodig.
WEINIG VERTROUWEN.
Toen constateerde mevr. Fortanier
(V.V.D.) met kennelijk plezier, dat zo
wel het amendement-Ploeg als de
motie-De Kort niet getuigden van een
overmaat van vertrouwen bij de rege
ringspartijen in het beleid van dc Re
gering ter zake.
Ik constateerde zulks uiteraard met
belangstelling, zoals ik ook met belang
stelling vaststel, dat mevr Ploeg reeds
nu het principe in de wet wil vastleggen
om voor de toekomst enige zekerheid te
hebben, zo zei de liberale afgevaardigde,
die daarop vroeg: E^i hoe denkt de
staatssecretaris er over?
Welnu, de staatssecretaris zei, tegen
een beginseluitspraak geen bezwaar te
hebben. Het gaat er slechts om. welke
methode op de snelste w ijze tot het doel
leidt. ZUn conclusie was, dat het amen
dement-Ploeg sneller tot het gewenste
doel zal leiden, maar hü had er bezwaar
tegen, dat dit amendement de onthef-
fings-mogeiykheld doet vervallen. Om
deze reden wenste hij geen voorkeur uit
te spreken, de beslissing aan de Kamer
latend.
Dinsdag zal de Kamer de gelegenheid
krijgen zich uit te spreken. Een uit
spraak. die zal uitmaken of de P. v d.A.
op haar beurt een „ruw stootje" heeft
gegeven, of dat de K.V.P. succes heeft
met een slag in de lucht.
er in de praktyk niets zal veranderen)
mede. dat waarschünlijk nog deze maand
een wetsontwerp inzake de verklaringen
omtrent gedrag bg de Kamer zal worden
ingediend
Wordt dit wetsontwerp aangenomen,
dan zal het verlenen van subsidie aan
organisaties als Pro Juvcntute en de
R.K. Vereniging voor Gezinsvoogdü en
Patronage wel onontkoombaar zijn.
De Minister zeidc, daaromtrent reeds
in overleg te zijn getreden met zijn
ambtgenoot van financiën. Hij hoopt,
dat die subsidie op de begroting van
1955 zal kunnen verschijnen.
De kern van het ontwerp is. dat de
bevoegdheid tot regelen bij algemene
maatregel van bestuur wordt vastge
legd en dat het raam wordt gegeven,
waarbinnen die regeling zal dienen te
worden vastgesteld.
In beginsel gaat het om een verbod
van arbeid op Zaterdagmiddag en Zon
dag voor alle landarbeiders en om een
verbod van nachtarbeid voor vrouwen
en jeugdige peisonen. Verder om een
maximum aantal uren arbeid per jaar
en per dag (2900 uren per jaar en voor
arbeid in de veeverzoreing en kaasbe
reiding 3200 uren per jaari.
Aanvaarding van dit wetsontwerp zal de
betekenis hebben van een mijlpaal in
onze arbeidswetgeving. Dat is de opvat
ting van de Kamerleden, die gisteravond
laat het ontwerp bespraken.
Er komt een einde aan de tegenstel
ling tussen landarbeiders en andere ar
beiders, stelde de socialist Van den Bom
met voldoening vast. terwijl hü ook de
maatregelen om een eind te maken aan
de kinderarbeid toejuichte. Critick le
verde hij op hen. die voor deze kinder
arbeid in de landbouw nog een sociale
rechtvaardiging meenden te kunnen
aanvoeren stadskinderen, die aren le
zen, druiven krenten of helpen bij de
aardbeienpluk.
Hij verweet dit de Antl-Revolution-
nairen. maar de heer Stapelkamp rep
te van deze voorkeur met geen woord, in
tegenstelling tot de KVP-er Van der
Wevden die er wel een coed woord
voor had honderden arbeiders tn de
stad pryzen zich gelukkig, wanneer hun
kinderen 's zomers werken bij een aard
beienpluk. om op deze manier hun 'a-
cantiegeld te verdienen.
Dat de Regering van het .neerrter-
heidsadvies van de SER is afgeweken
had de instemming, behalve van de heer
Van der Weyden, die het in stnid achi e
met de geest van de PBO. de betrokke
nen een stok achter de deur 'e nt'en.
Zijn partügenoot Van der Ploeg dacht
er anders over.
De heer Stapelkamp wilde voldoende
tijd geven aan het landbouwschap. Het
debat wordt Dinsdag voortgezet.
Interdepartementaal overleg is gaan
de over de bezoldiging van ambtenaren
van de kinderwetten voorzover zij niet
naar de raden overgaan en van die van
de raden voor de kinderbescherming
Uitvoerig is de Minister ingegaan op
het vraagstuk van de vaderschapsactie.
De bewindsman geeft de voorkeur aan
het verlenen van een algemene bevoegd
heid en hy wil het aan de raden over
laten, of zij van deze bevoegdheid ge
bruik willen maken.
De heer Van Rijckevorsel <KVP> wilde
een beperking invoeren en diende een
daartoe strekkend amendement in. Is
de actie eenmaal in werking getreden
met toestemming van de moeder, dan
moet zü kunnen doorgaan.
De Minister betoogde, dat het vooral
gaat om het instellen van de actie Hij
beval een daartoe strekkende wijziging
van het amendement aan. In een door
de Minister ingediende motie van wijzi
ging werd echter een voor de heer Van
Rijckevorsel aanvaardbare redactie ge
vonden, waarna deze zyn amendement
introk
Het wetsontwerp werd zJi.st. aange
nomen.
Ook advertenties vrij
Tweede Kamer neemt ontwerp
omzetbelasting aan
Toch meer vrijstellingen dan w erd verwacht
(Van onze parlementaire redacteur)
Bij de stemmingen over de amendementen op het ontwerp omzetbelasting
is de Kamer er toch nog in geslaagd enkele nieuwe vrijstellingen, waarmee een
bedrag van ruin
millioen gulden is gemoeid, in de wet vast te leggen.
De heer Van den Heuvel (AR) zag
zyn amendement, ln de vrüstellingstabel
planten bestemd voor de uitpoot voor de
teelt van groenten op te nemen, aan
vaard met alleen de stemmen van de
PvdA tegen.
De heer Van de Wetering <CH> kreeg
zün zin met betrekking tot ontbijt- en
peperkoek, waarvoor de vrüstelling
blüft gehandhaafd ZIJ wordt uitgebreid
tot andere soorten snükoek Het amen
dement werd zh.st. aanvaard.
Het amendement van de commissie
van voorbereiding om de jaarlijkse om
zetten van kleinhandelaren-grossiers tot
f. 12 000 en van kleinhandelaren-fabri
kanten tot f. 2.000 vrL te stellen werd
z.h.st aangenomen.
Gietstukken bc-temd voor de vervaar,
dicing van haa.den en kachels zullen
uit de integratictabel verdwijnen. Een
deel van de PvdA en de WD stemden
tegen.
Eveneens werd met de stemmen van
de PvdA tegen het amendement aan
vaard van de heer Van de Heuvel om
advertenties in d. .gbladen en andere
minstens drie maal per jaar verschij
nende periodieken van omzetbelasting
vry te stellen.
Het amendement Van Leeuwen om de
diensten van begrafenis-ondernemers
onder de vrüstellingen op te nemen
werd z.h^t aangenomen De heer Vin
de Wetering trok zijn amendement be
treffende de gist in. Hetzelfde deed de
heer Van Koeverden na de aanvaarding
van het advertehtie-amendement. met
zi.in amendement inzake de mengvoeders
De amendementen van de heer Gortzak
tot schrapping van de hele lntegratie-
heffine en tot vrijstelling van" vers
Ingevoerd fruit en van mond-prothesen
werden bi) zitten en opstaan verworpen.
Het wetsontwerp werd z.h.st. aange
nomen.
