r
NAAR DE STAATSGREEP
LANDING
rouw
Een Zoeklicht
,,Wij gaan onze huid wagen"
CONTRAPUNT
2e Jaargang No. 24
Zaterdag 12 Juni 1954
Bewogen Leven LXXVI
DE MORNY
OPERATIE RUBICON
De oude Koning Louis Philippe verloor zijn greep op het volk. Van al zijn
vijandeft waren de Republikeinen stellig de gevaarlijkste. En in de Republikeinse
gelederen waren het de socialisten die verlangden naar de op handen zijnde strijd.
Millioenen uit het lagere volk waren mobiel gemaakt door de plotseling opgekomen
socialistische leuzen. „Eigendom is diefstal", zei Proudhon. „Wee U, gij rijken", staat er
geschreven. Louis Blanc trok door Frankrijk en sprak voor de scharen. „Recht op
arbeid", was zijn leuze. Elk mens mocht eisen dat hem de gelegenheid werd geschonken
te werken. De leus was knap gesteld. De Staat zou Nationale Werkplaatsen op moeten
richten, waarin de werkeloze arbeiders konden worden ondergebracht.
De liberalen en socialisten eisten uitbreiding van het
kiesrecht. Zij eisten een vrijzinnige regering en hadden
recht op deze eis omdat zij het geweest waren die Louis
Philippe aan de regering hadden geholpen. De oude
Koning had hen verraden. Die kronkelde zich op zijn
oude dag nog in allerlei bochten omals gelijke te
worden behandeld door de andere vorsten van Europa.
Zijn buitenlands bewind was dus wel zeer conservatief.
In het buitenland moest hij de vriend der reactie worden.
En zijn binnenlands bestuur was zeer corrupt.
TIJDENS de laatste Jaren van zijn bewind kwamen de
reformbanketten in de mode, maaltijden waarbij de
politieke situatie werd besproken. De stemming was
er tegen de Koning. Het werden de haarden waarin nog
brandstof vlamde van de grote revolutie. Men wilde na3r
algemeen kiesrecht. Daarna zou de wereld beter worden!
Geen mens mocht zijn lot. als een slaaf, in handen stellen
van een ander. Ieder zou in vrijheid en gelijkheid op
mogen trekken ter stembus, om zijn eigen belangen te
gaan behartigen. Over de broederschap werd niet meer
gesproken. De Franse revolutie had niets te zien gegeven
aan broederschap.
In hetzelfde jaar klonk op de Oostelijke horizon:
Proletariërs aller landen, verenigt U! Karl Marx had het
eerste communistische manifest opgesteld.
GRAAF AüGUSTE DE MORNY maakte dit alles mee
met een bewogen hart. Zijn vader, die tijdens
Lodewijk XVIII en Karei X in ongenade was ge
weest wegens zijn Napoleontische gezindheid, schilderde
nu in felle kleuren dat zij weldra beloond zouden worden
voor het eens ondergane leed. De vermolmde troon van
Louis Philippe zou het niet lang meer houden en Ie
Koning zelf zou zijn ogen weldra voor altijd sluiten. Wat
voor zin heeft het zijn leven te wagen voor een Konings
huis. dat niet meer geliefd is, dat het door eigen schüid
bedorven heeft en dat op het punt staat te verdwijnen?
Eens hebben vader en zoon Lodewijk Napoleon gezien.
Dat was in Londen Lodewijk Napoleon was toen nog een
heel jonge man. De vader groette diep. toen hii voorbij
reed. zo diep dat de zoon verwonderd vroeg: „Wie is dat.
vader?"
„Het is de zoon van Lodewijk Napoleon van Holland
en Hortense de Beauharnais."
Dit antwoord trof de toen nog heel jonge Auguste diep.
Zijn halfbroer ging aan hem voorbij en hi.1 kreeg geen
gelegenheid om zich aan hem voor te stellen.
DE revolutie kwam. zo maar. geheel onverwacht. In
Parijs had de regering een hervormingsbanket ver
boden en het leek alsof het volk zich voegen zou.
Doch het nas de stilte voor de storm.
Op de 24ste Februari, des avonds om zeven uur. toen
het al donker was. trok een zingende en joelende menigte
met vlaggen en vaandels en fakkels langs de boulevard,
omdat het ministerie Guisot ontslagen was.
De menigte hield stil voor het ministerie van Buiten
landse Zaken en. zich sterk gevoelend door de eer-te
capitulatie der Konings, eiste het met luide stem. dat
het gebouw verlicht zou worden. Troepen verhinderden
het volk het Ministerie te betreden. Een gebaarde vaan
deldrager beledigde daarop een kolonel.
Eensklaps viel er een schot. Wie het schot gelost heeft
weet nog niemand. Het was een schot in het donker.
De soldaten, nerveus geworden door de spanning waar
in gans Parjjs verkeerde, dachten dat de aanval op hen
begonnen was. Zjj schoten op de menigte in. De gevol
gen waren ontzettend. Tachtig burgers stortten dood
of gewond neer, de anderen waren eensklaps door de
revolutiekoorts gevangen. Nu kon er van wijken geen
sprake meer zijn. Nu zou het volk de leiding moeten
hebben, al zouden er ook duizenden .im moeten sterven.
Zij laadden hun doden op een kar, die juist voorbijreed
en schreeuwden door de straten: „Verraad, wraak, men
vermoordt onze broeders, te wapen!!!"
Weldra was het stadhuis in handen der opstandelingen.
v N het middernachtelijk uur begon de klok van de Notre
DArne storm te luiden en toen de nieuwe morgen kwam
J was er geen straat in Parijs meer zonder barricade.
De Februari-revolutie was uitgebroken. De revolutie
van de Vierde Stand. Ir de nacht die komen zou, zou de
oude Koning, via een geheime uitgang van zijn Paleis, zijn
Veege lijf weten te bergen, maar dat was dan ook alles.
De Jonge De Moray onderging deze revolutie met een
soort welbehagen. Lodewijk Napoleon was reeds In het
land Het werd tijd voor De Morny om zich met hom m
verbinding te stellen. Want het ontbrak zijn halfbroer
aan goede raadgevers. Hi) was omringd door avonturiers
en domkoppen. Geen mensen die geschikt waren het volk
vertrouwen in te boezemen. Lodewijk Napoleon moest
voorzichtig zijn. Als hij maar met één woord sprak van
een toekomstig Koninkrijk, zou hij verloren zijn.
De Republikeinen wonnen. Bg de presidentsverkiezin
gen. die weldra gehouden werden won Lodewijk
Napoleon. Waarom? Nog altijd werkte de naam Napo
leon op de fantasie der Fransen. De Mornv. die zich
een weg naar zijn halfbroer had gebaand, had hem
gezegd hoe hij zich ten opzichte van „zijn volk" gedra
gen moest. De belangTgkste tegenrandidaat. Cavaignac.
had zich vlak voor de verkiezing gehaat gemaakt hjj
het volk, omdat hij een opstand der socialisten in bloed
had gesmoord. O, er waren nog veel meer redenen
waarom men deze Lodewijk Napoleon wilde.
IN DE afgeloi>en weken heb
ben de Dagbladen veel ruimte
besteed aan de landing in
Normandie, tien jaar geleden.
Foto's toonden aan. hoe hard
en verbeten de strijd is geweest.
Kaarten verduidelijkten, hoe
moeizaam de eerste stroken
langs de kust werden bezet.
Ondanks taaie tegenstand
breidde het gebied, waar de vrij-
neid brengende legers met uit
bundige geestdrift werden be
groet. zich gestadig uit.
Na vele spanningen en tegen
slagen is. een jaar later, ten
koste van talloze levens, het doel
van deze weergaloze landing be
reikt.
WOORD
VAN
BEZINNING
Nog geen halve eeuw na de
veelbelovende „landing" op Pink
steren. dreigt de kerk weer ge
heel verdrongen te worden Ver
schillende keizers organiseren
een systematische vervolging te
gen de Christenen. Het aantal
slachtoffers, jongeren en oude
ren. behorend tot verschillende
volken, gemarteld ln gevangenis
sen. gedood in de arena's van
Rome en Carthago, in Azle en
Lééft deze landing? Leeft de
vrijheid, die daardoor werd be
reikt? Uiterlijk, ln de wereld van
heden en morgen? Innerlijk, in
ons werk. ln onze gezinnen, in
onze cultuur, ln ons persoonlijk
denken, leven, hopen, strijden?
IS DE gedenkwaardige, wereld
historische „landing" van
tweeduizend Jaar geleden, op
Pinksteren, voor Palestina en
Azië, voor Europa en voor de an
dere werelddelen een actuele,
levende gebeurtenis?
Hoogstens de talloze monu
menten de kerken van steen,
gerestaureerd of vervallen, de
organisaties of de persoonlijke
werken van christelijke barmhar
tigheid, literatuur, theologie,
Deze speelde de Republikein, doch met de weinige ge
trouwen om hem besprak hij al spoedig de mogelijkheden
van een nieuw Keizerrijk. Hij zou na zim vierjarige ambts
periode niet herkiesbaar zijn. Voordat die periode zou
zijn afgelopen zou hij zijn Staatsgreep moeten hebben
volbrachttot heil van Frankrijk.
Een der grote voorstanders van een nieuw Keizerrijk
was De Morny. En deze had hersens genoeg om te be
grijpen. dat zoiets alleen maar gelukken kan, als men
zijn vijanden heeft verdeeld en men zelf resoluut is.
HET is avond.
Buiten is het koud. Vandaag heeft December zich
gemeld. Parijs ademt onrustig Het voelt dat er iets
gebeuren gaat. Er zijn de laatste tijd zoveel hose ambte
naren ontslagen en nieuwe benoemd. Soms ménsen, die
tot nog toe weinig bekend waren.
De Momy zit in de Opera Comique.
Straks zal het doek opgaan en dan zal men „Les
Chateaux de Barbe-bleue" zien. De Morny zit daar vol
maakt rustig, in een der prosceniumloges, vanwaaruit hij
zijn vrienden en vriendinnen in de andere loges kan
begroeten. Niemand in de zaal vermoedt dat voor De
Morny nog deze avond, het doek voor zijn laatste levens-
acte zal opgaan. Hij is heel vriendelijk en rustig. Hij is
allercharmantst. Vooral de dames zijn kinderlijk blij met
zijn glimlach. Doch de heren stellen het niet minder op
prijs door hem gegroet of aangesproken te worden.
Op de 2e December heeft Napoleon I zich tot Keizer
laten kronen ln de Notre Dame. Een jaar later won hy
op dezelfde dag de slag bij Austerlitz. die nog tot op heden
de drie Keizersslag heet.
De 2e December is de geluksdag der Bonaparte's en
daarom zal de huidige president ook in deze nacht zijn
geluk beproeven.
IN de kleine pauzes onderhoudt De Morny zich met
enkele bclangryke personen, o.a. de generaal Cavaig
nac. die hy enige uren later zal arresteren. Niemand
merkt iets aan dé elegante graaf. Alleen, na de grote
pauze is zijn loge leeg.
In het kabinet van de president op het Elyseé bevin
den zich enkele belangrijke personen, o.a. de politie-
prefect en enige generaals. Niemand zegt een woord. De
deur gaat open De president komt binnen. Achter hem
loopt Graaf De Momy. In het vertrek komt een sfeer, die
een mengeling is van samenzwering en heilige ernst.
De president gaat aan zyn bureau zitten, neemt er
een pak uit, dat gemerkt is.... Rubicon.. In dit
pak zitten alle papieren die betrekking hebben op de
Staatsgreep. Als de president het openmaakt moet hij
zich met geweld beheersen. Zijn knie steunt tegen een
tafelpoot, zijn linkerhand heeft hg krachtig gesloten,
opdat niemand die zal zien trillen.
Een doodse stilte valt in. De stilte wordt beangstigend.
Dan kucht Auguste De Morny en kijkt de anderen ern
stig aan: „Mijne Heren, ge begrijpt natuurlijk wel dat
we allen in deze nacht onze huid zullen wagen".
REIN BROUWER.
PINKSTEREN ligt slechts één
week achter ons. Dit feest
herinnert eveneens aan
een historische invasie.
Twintig eeuwen geleden traden
in Jeruzalem de twaalf aposte
len van Jezus met grote voort
varendheid op. Het was met te
voorzien, dat hue getuigenis een
nieuwe periode in de geschiede
nis van de wereld en van de
godsdienst zou doen aanbreken.
Met onweerstaanbare kracht
drong hun voorhoede binnen in
de „vesting" van het Palestijnse
Jodendom, maar spoedig breidde
deze ..landing" zich verder uit. in
de-gebieden van de Grieks-Ro
meinse cultuur.
Op een kaart uitgezet besloeg
deze merkwaardige invasie
slechts een smalle „kuststrook".
Verderop, in het binnenland,
kunnen, hier en daar. moeilijk
te verdedigen steunpunten wor
den getekend.
Europa, is verbiisterend groot.
Niettemin breidde het gebied
van de landing zich gestadig
uit Niet door een steeds bredere,
zegevierende opmars, maar van
uit de steden en dorpen van het
wijde Keizerrijk. Deze overwin
ning groeide van binnen uit.
Tenslotte blijkt de strijd ook
uiterlijk een geheel nieuw sta
dium in de geschiedenis bewerkt
te hebben Drie eeuwen na het
Pinksterfeest, waarover de Bijbel
spreekt, regeert ln Rome een
Christen-keizer.
HEIT is nauwelijks te geloven,
dat tien jaar geleden de ge
hele wereld, met hoop en
vrees, de landing in Normandie
volgde. Hoe ver en onwezenlijk
is die beslissende gebeurtenis
voor ons reeds geworden! Alleen
de monumenten, aan de Nor-
mandische kust en langs de
route van de bevrijding, zyn
overgebleven.
kerkmuziek, kunstschatten, her
inneren aan de strijd en de over
winning van eeuwen geleden.
TERECHT heeft de pers brede
aandacht gegeven aan de
invasie van tien jaar gele
den. Onze generatie leeft, zij
het onbewust, bij de gratie van
die stoutmoedige landing.
Terecht gaan christenen, in
alle landen van Europa en van
de gehele wereld, voort te ge
tuigen, dat wij leven in het
vooruitzicht op de uiteindelijke
en volledige overwinning van
Jezus Christus.
Dit niet te keren feit staat
vast. sinds de eeuwenoude maar
onvergankelijke en beslissende
datum van de Pinksterlanding.
P. L SCHOONHETM.
predikant voor Bijzon
der kerkewerk van de
Hervormde Gemeente
te Leiden (Hoge Rijn
dijk 14a J.
HARING
de vis, die geschiedenis
maakt
Het Voorlichtingsbureau van de Voe
dingsraad meldt:
De haring is een vis, die geschiede
nis heeft gemaakt.
In onze schooljaren pompte men het
ons al in het hoofd: m het jaar 1384
vond Willem Beukelszoon van Bier
vliet het haringkaken uit en breidde
daarmee e?n van onze grootste bron
nen van inkomsten belangrijk uit.
De haring is, voor zover wij weten,
de enige vis. die met jaartal en al in
onze vaderlandse geschiedenisboekjes
prijkt en daaruit blijkt toch wel zyn
belang voor ons land. Overigens heb
ben wy die geschiedenisboekjes hele
maal niet nodig om de betekenis van
de haring te kennen.
Hoe veel vreugde ons volk eik jaar
opnieuw beleeft aan de eerste maatjes
haring blykt uit het vlagvertoon, waar
mee we Koning Haring begroeten en
uit de vreugde, waarmee jong en oud
zich het zeebanket laat smaken.
Geen wonder: haring is lekker en
haring is gezond.
Laten we daarom d? traditie hoog
houden en ook dit bijzondere seizoen
zoveel mogelijk genieten van de haring
en van de gerechten, die we ermee
kunnen bereiden.
Recepten
In het gewone eten doen wij ha
ring bij. op en tussen het brood, zon
der er nu speciaal iets van te maken.
Denk er ook aan, dat een haring bij de
warme maaltijd gemakkelyk is - geen
vis te bakken of te koken.
Eet de eerste k?er, aat U nieuwe
aardappelen op tafel zet. nieuwe ha
ring erbij, met een stukje boter of
margarine en kropsla.
Andere combinaties zyn:
haring met aardappelen en worteltjes,
haring met aardappelen met bieten,
haring met aardappelen met komkom
mer- en tomatensla.
Wilt U de haring in al zijn glorie
gezzllig opdoen" Leg hem op mooie
slabladeren met hier en daar een
partje tomaat en geef hem met ge
roosterd brood en boterballetjes als
echt Hollands voorgerecht.
Een andere manier:
Snijd de haringfilets in de lengte
doormidden, tot smalle repen dus.
Leg deze kruislings op geroosterd of
vers brood. Vul de ontstane vakjes op
met gehakt hardgekookt ei en leg tus
sen de sneetjes een klein takje krul-
peterselie.
Maak een lekkere aardappelsla van
koude gekookte aardappelen, augurk
jes. slasaus en een weir.ig bieslook.
Leg de sla op een 'schaal. Snijd een
paar tomaten in plakken en schik
deze om de sla SnOd haringfilets door
midden en leg ze van het midden der
plakken tomaat tegen de aardappelsla
op. Gameer de uiteinden van de filets
weer met tomaat.
Haringslaatje.
Snijd haringfilets in kleine stukjes en
meng hier slechts weinig slasaus en
een weinig mosterd doorheen. Leg de
sla op een blad sla of op een schelp en
garneer hem met een randje van
plakjes radys.
Johnny Fearon werd blind ge
borenhij heeft slechts écn hobby,
die hij sinds zijn prille jeugd be
oefent: hij is een enthousiast ra
dio-amateur. Hij was zeven jaar
oud. toen hij zijn zend- en ont-
vangdiploma behaalde. Johnny,
die thans negen jaar oud is. moet
een van de jongste radio-amateurs
van de wereld zijn.
Zelfs een gebroken arm, opge
lopen tijdens een stoeipartijtje met
zijn schoolmakkers, kan hem er
niet van weerhouden zijn appara
ten te controleren
Theun de Vries. „Pan onder de
mensen. Van Loghem Slaterus.
Arnhem 1951.
Toen ruim een jaar geleden de eer
ste van een reeks romans, die Theun
dc Vries zich voorgenomen heeft te
schryven onder de verzameltitel „Een
Fuga van dc Tyd" verscheen Anna
Casparii of hei Heimwee moet het
niemand ontgaan zijn, dat hij hier te
doen had met een grote roman cn dit
niet bedoeld als omvangrijk. Deze
roman was groot, omdat het De Vries
niet te doen was om het leven en lijden
van eer. individu, maar om het leven
en lijden van de mens in het algemeen.
De kern van deze roman lag in hel
bewijs, dat hij trachtte te leveren, dat
de mens geen voldoening, geen even
wicht vinden zal, zolang hij niet tot
het bewustzijn komt, dat de waarde
van zyn bestaan niet ligt in zyn bezit,
in zijn maatschappelijke succes, in zijn
kleine streven, maar alleen voort kan
komen uit het leven van het hart uit,
van het genie uit van het één voor
allen en allen voor één. Anna Casparii
is de ontwakende mens en haar roman
is een goed beeld van de sociale ver-
schynselcn aan het begin van deze
eeuw
Het doel, dat Theun de Vries zich
met het schrijven van deze ronman-
recks voor ogen heeft gesteld, is het
gering Wat hij wil, is de verschillen
de sporen, die hun oorsprong vinden
in het begin van het socialisme, vol
gen cn langs deze sporen het leven
vinden van de eerste helft van deze
eeuw. Zodoende hoopt hij te komen
tot het vastleggen van verscheidene
parallelle varianten van leven in ons
land. Het is natuurlijk duidelijk, dat op
deze wijze iedere roman een op zich-
OP DE BOEKENMARKT
zelf staand geheel zal zijn Het grond
motief van deze fuga. dat tevens de
binding is, zal niet anders zyn dan een
historisch verband.
Om een dergelijk groots plan tot een
goed einde te brengen het plan dus
om in een romanreeks het leven van
een halve eeuw in zijn volle breedte
vast te leggen zal dc auteur die dit
waagt te ondernemen, moeten beschik
ken over een uitgebreide historische en
sociale kennis.
Ook in de roman „Pan onder de
.Mensen" blijkt, dat het daar De
Vries stellig niet aan ontbreekt. Hel
beeld, dat hü weet op te roepen van
Rotterdam aan het eind van de
vorige eeuw, getuigt van een diep
gaande studie en zijn kennis van
muziekstudie, muziekonderwijs en
compositie gaat verre boven die van
de gemiddelde muziekliefhebber uit.
En dat is ook noodzakelijk. Om een
roman te kunnen schrijven van bijna
vijfhonderd bladzijden over hel leven
van een Drentse jongen, die door een
Joodse koopman ontdekt, zijn talent
gaat ontwikkelen, moet men technisch
weten waar men het over heeft, als
men niet wil vervallen in het vage
muziekgezwymel van sommige toe
hoorders.
Allard Rosweide, de hoofdpersoon,
komt uit een zó achterlyk boeren-
milieu, dat wij ons dat nauwelijks
meer voor kunnen stellen Deze jeug
dige afstammeling van dc herdersgod
Pan weet aan zijn blikken fluit zulke
oorspronkelijke fantasieën te ontlok
ken, dat de enkele mens, die in de
verre veenderijen van Drente verstand
heeft van zulke zaken, dc knaap te
goed acht voor schaapherder cn hem
in de gelegenheid steil de muziekschool
in Rotterdam te bezoeker.
Ook daar raakt men, ondanks alle
afkeer van zijn Drentse bokspoot, spoe
dig overtuigd van Allards genialiteit
Zyn omgang met zijn klasgenoten gaat
echter minder vlot, wat te begrijpen
is Zijn voornaamste steunpilaren zijn
drie leraren en een lerares, die alles
doen om het genie te ontbolsteren
Een intrige waarin een vrouw een rol
speelt, bezorgt Allard de jeugdaanval.
die men „weglopen" pleegt ie noemen
en in die periode komt hij zowaar
terecht in de onderwereld Na met de
befaamde hangende pootjes terugge
keerd te zijn, doet hij met schitterend
gevolg eindexamen en vestigt zich als
muziekleraar. Doch daar dit onmoge
lijk het einde kan zijn van een laler.t,
zoekt de jongeman verder en meent in
de kolonie „Walden", het sociale expe
riment van Frederik van Eedcn. de
plek te vinden waar hij zyn muzikale
en maatschappelijke idealen zal kun
nen verwezenlijken.
Hoewel deze gang van zaken op
zichzelf aanvaardbaar is Theun
de Vries heeft het leven van muziek
mensen. half maatschappelijk, half
idealistisch, uitstekend weergegeven
kan de schrijver zijn lezer toch
niet overtuigen van de noodzaak. In
tegenstelling tot .Anna Casparii,
maakt deze roman de indruk gecon
strueerd te zijn ter wille van een doel
inplaats van gecomponeerd uit aan
drang. Op deze wijze beschreven ge
loven wij niet aan de achterlijke
boeren, de edelmoedige meacenas-
sen, aan de helpende hand van linke
jongens en niet aan de hele zozeer
op zijn pootjes terecht komende Al
lard Rosweide. Dit geval is teveel
een geval gebleven, een incidentele
gebeurtenis. Men heeft voortdurend
het gevoel deze taferelen, zowel in
Drente als in Rotterdam, al eens
eerder ontmoet te hebben, want er
ontbreekt de persoonlijke signatuur
van de schrijver aan, die in Anna
Casparii zo sterk is.
Het heeft echter geen doel op de
tijd vooruit te lopen. Theun de Vries
zal aan zijn „Fuga van de Tüd" ver
der werken en mogelijk zal de lezer
na de voltooiing daarvan zich niet
stoten aaneen wat zwakkere contra-
puntische melodie.
CLARA EGGIXK.
