Normandië werd zwaar door de
strijd getekend
r
rz Sssfis
ye Jaargang
LEIDSCH DAGBLAD
Maandag 31 Mei 1954
Tweede Blad No. 28231
De weg die zij kwamen(II)
jayeux, de stad die bofte
(Speciale reportage)
De 6600 inwoners van het oude stadje Bayeux zijn de boffers van Normandië!
,1 is ons op vele manieren, maar steeds met dezelfde klem, verzekerd. Ja,
van Bayeux
En deze oude Normandische plaats, al beroemd in de 12e eeuw ten tijde
n „la reine Mathilde" moet destijds inderdaad onder een gelukkig gesternte
nticht zijn. Als eerste West-Europese stad werd Bayeux op 7 Juni 1944 door
troepen van veldmaarschalk Montgomery, bijna zonder slag of stoot, inge-
nen. De Duitsers lieten dit eeuwenoude stadje, dat nog geen tien kilometer
het invasiestrand ligt, zo maar in de handen van de geallieerde legers
len en lieten alleen een paar scherpschutters achter, die binnen zeer korte
I onschadelijk konden worden gemaakt.
i iggf
at alles betekende, dat het zeer be
swaardige Bayeux, met zijn kathe-
al, bij de bouw, waarvan zowel het
aaanse tijdperk als de Gothiek een
irdje hebben meegesproken, met zijn
orraalig bisschoppelijk paleis (waar
beroemde „tapisserie de Bayeux"
igt, het 70 meter brede tapijt, waarop
verovering van Engeland door de
rmandiers is afgebeeld, welk stuk
•ngens voor de zekerheid toch op een
:ere plaats in veiligheid was ge-
scbti en met zijn eeuwenoude pilto-
ke huisjes, vrijwel onbeschadigd be-
13 werd Zodat het wel begrijpelijk
dal men van de boffers van Bayeux
Vlaggen, wijn en tranen
a het kleine knusse winkeltje in de
e Saint Loup, waar Mme Emilie
jjueline in fijne vleeswaren handelt,
aren wij over die bevrijding een op-
togen verhaal krijgen. Waar de men-
"na vier jaar onderdrukking de vlag-
iiandaan haalden, zal wel een raad-
blijven, maar het leek wel of uit elk
m en van ieder balcon een Franse,
Engelse of een Amerikaanse vlag
fperde. Er zijn heel wat tranen van
lasde geschreid, daar in die eerste
"rijde stad van West-Europa, op 7
1944 terwijl de mensen niet moe
'den „Vive la France, vive l'Angle-
'e, vive l'Amerique" te roepen.
Montgomery's troepen werden om de
4 gevlogen door jonge meisjes en door
moedertjes en er waren de practi
ce bloemen voor de bevrijders. En
i natuurlijk wijn zonder welke
;3k nu eenmaal geen feest in Frank-
ikan slagen in overvloed
Ranville was er vlug bij!
Miir Bayeux kan er nu prat op gaan,
eerste bevrijde stad van West-
tnropa te zijn, het is niet de allereer
st bevrijde plaats van Frankrijk. En
'lis dat dan ook geen stad te noemen.
=1 is toch met een zekere trots, dat
oners van het kleine dorp Ran-
..De geallieerde troepen landden op
dit strand, dat zij Omaha Beach
noemden en bevrijdden Europa
6 Juni 1944": een gedenkteken aan
de kust, dat voor zichzelf spreekt.
ville, dat ongeveer twaalf kilometer
van Caen tussen de Orne en de Div
ligt, u zullen vertellen, dat zij het eerst
van allen in geallieerde handen zijn
gevallen.
In de nacht van 5 op 6 Juni werden zij
namelijk reeds bevrijd door de eerste
divisie parachutisten, die in de nacht,
voorafgaande aan „D-day" hier werd
neergelaten. Er is zwaar gevochten in
dit gebied en er is veel verwoest. Maar
in de gesprekken met de Franse boeren
in deze streek hebben wij meer over de
mannen gehoord, die hier streden en
sneuvelden dan over de verwoestingen.
En het is niet voor niets, dat als een
soort hulde aan de uit de lucht gevallen
bevrijders, de brug bij Bénouville nog
steeds „Pegasusbridge" heet
Maar laten wij u eerst even mei
men de punt van Normandië in en Caen
en omgeving voorlopig laten rusten. Er
is over deze zwaarbeschadigde stad,
waaromheen zo lange tijd de tanks el
kaar hebben bestreden, de stad die zo
wel uit de lucht als van zee uit werd
gebombardeerd, nog genoeg te verteller,
om later op terug te komen
Eigenlijk klinkt het een beetje over
bodig hier nogmaals te zeggen, dat men,
van Bayeux in de richting van Cher
bourg rijdende, vrijwel alle facetten van
de strijd om de bevrijding van Europa,
vooral die, welke in de eerste tijd na de
invasie werd gevoerd, kan terugvinden
Om de doodeenvoudige reden, dat dit
hele Normandische frontgebied één aan
eenschakeling van oorlogsherinneringen
is Dit land, met zijn ietwat grijze, vaak
armoedig aandoende dorpjes, met zijn
opeenhoping van natuurschoon en zijn
vriendelijke bewoners, dit land waar de
appelbomen langs de weg groeien en de
lllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllliiïïïïmi
Tijdens zijn reis door Normandië,
het frontgebied van tien jaar ge
leden. bezocht onze verslaggever
uiteraard ook Bayeux. de eerste
West-Europese stad. die bevrijd
werd. Daarna trok hij kris kras
door dit zo zwaar omstreden ge
bied. dat kilometer na kilometer
nog steeds de sporen draagt var.
hetgeen zich hier in Juni 1944 af
speelde. Zijn Indrukken geeft hij
hier weer in het tweede artikel
van een serie, waarvan het eerste
Vrijdag 28 Mei geplaatst werd.
Illllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllll
toerist in de lente het gevoel heeft tus
sen een kilometers lange erehaag van
appelbloesem te rijder., dit land is zo
sterk getekend door het grote gebeuren
in 1944, dat het wel altijd invasie-land
zal blijven, ook al verdwijnen door de
jaren heen nog meer resten, die direct
aan de strijd herinneren. Iets zal er zijn,
dat niet meer verdwijnen zal: de sfeer
die hier van dorp tot dorp hangt.
Het gras in de wellanden tussen de
dorpen in, is precies even groen als voor
1944, de boerenarbeiders zijn precies
even vlijtig aan het werk als toen, maar
toch is dit Normandië meer geworden
dan alleen maar het land van appel
bloesem, met groen gras en de vlijtige
boer. Het werd één groot, natuurlijk
monument voor onze bevrijding.
Maar de tekens van de strijd liggen
dan ook kilometer na kilometer voor het
grijpen, kijk naar de huizen langs de
wegen: als zij niet helemaal een nieuwe
indruk maken, dan is er toch op zijn
minst een nieuw dak gebouwd en een
huis. dat hier kennelijk al jaren staat,
en geen enkele opgelapte muur ver
toont, is werkelijk een zeldzaamheid.
Utah Beach en Omaha Beach
Sedert Juni 1944 staan er op de land
kaart van Normandië ook Engelse na
men. Aanduidingen als Utah Beach en
Omaha Beach zult u beslist op oude
kaarten niet vinden, omdat die namen
toen nog niet bestonden. Het zijn name
lijk, evenals Gold Beach, Juno Beach en
Sword Beach, de code-namen van de
landingsplaatsen voor de verschillende
legergroepen. En zij zijn zo ingeburgerd,
dat het strand gewoon Utah Beach bleef
en dat er nu overal wegwijzers staan,
waarop aanduidingen en kilometer-
afstanden te vinden zijn, die aan de da
gen van strijd van 10 jaar geleden her
inneren. En dat zijn de meest tragische
herinneringen uit de gehele streek, de
onvermijdelijke resten van de strijd in
ieder frontgebied, de oorlogsgraven. Op
ontelbare plaatsen zijn borden gezet, die
in het Frans en in het Engels aangeven,
hoeveel kilometer men nog van het
„Cimetière" of van het „War cemetary"
verwijderd is. En dat is nooit erg ver,
omdat er vele van deze kerkhoven in
Normandië zijn.
Duizenden kruisen
Neem nu b v. het im alle rust gelegen
ooriogskerkhof van St. Laurent Hoog op
een heuvel, ongeveer 2 kilometer rechts
van de weg CollevilleVierville, is het
gebouwd op een plaats, vanwaar men
een prachtig uitzicht heeft op het Ka
naal en de Omaha Beach. Ontelbare
rijen witte marmeren kruisen staan hier
als stramme militairen opgesteldals een
IjlJ
f -"]
Lg: 1 f
leger dat aanklaagt.Niet minder dan
3800 Amerikaanse soldaten liggen hier
begraven, allemaal Jonge mannen, die in
evenzovele gezinnen in „the states" een
lege plaats als man, vader of zoon ach
terlieten3800 jonge mannen, die deel
uitmaakten van de 10 000 Amerikanen,
die op de stranden van de drie naast
elkaar liggende plaatsjes Colleville, St.
Laurent en Vierville aan land gingen en
zonder twijfel tot de ongelukkigste sol
daten van het gehele invasie-front be
hoorden. Op de plaats waarzij namelijk
landden, was juist, door een zeer onge
lukkig toeval de 352e Duitse divisie ver
zameld ln verband met een oefening De
landings eenheden van de Amerikanen
ieden zeer zware verhezen en pas nadat
zij aanvankelijk waren teruggedreven,
maar verbeten hadden volgehouden,
slaagden de Amerikanen er ln de Duit
sers achteruit te dringen en de drie
kleine plaatsjes te bezetten. En ten be
wijze van het feit, dat de gesneuvelden
van dit front niet alleen in St Laurent
begraven liggen, heeft Vierville een eigen
oorlogskerfchof, waar ook weer honder
den kruisen aaneengerljd staan.
Wie dit alles bezoekt en op zich laat
inwerken, moet of hij wil of niet, in
gedachten teruggaan naar die Juni
maand, die nu al weer bijna tien jaar
geleden is. En naarmate zijn gedach-
lllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllipilllllllllllllllllllllllll
Courseulles, het einde van de ge-
improviseerde haven, die door de
geallieerde troepen voor de Nor
mandische kust werd gelegd, nas
de eerste werkelijke haven van
Frankrijk, die werd ingenomen.
Overigens is het maar een betrek
kelijk klein haventje, dat door
gaans niet veel schokkends te zier.
krijgt. Maar dat gold toch niet voor
Juni 1944. Want toen stapten hier
achtereenvolgens sir Winston Chur
chill (op 12 Juni reeds), generaal
De Gaulle 'op 14 Junn en koning
George VI (op 16 Junii aan wal
lllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllll
ten sneller gaan, worden zijn woorden
spaarzamer. Om tenslotte helemaal
achterwege te blijven, daar een mens.
welke taal hij dan ook spreekt, nooit
een woord zal kunnen vinden dat vol
komen zijn gevoelens in dit gebied
weergeeft
Een haven verdween
Dat Vierville heeft behalve een oor
logskerkhof. nog een herinnering aan de
wasie. Maar dat is toch werkelijk in de
ore zin des woorls alleen maar een
herinnering Hier hesft men namelijk de
tweede noodhaven gebouwd, een „Mul-
berry"-haven, zoals bij Arromanches.
MaaT deze haven is. door de storm van
tot 22 Juni 1944 volkomen wegge
slagen
Zo heeft eik plaatsje ln deze Norman
dische kuststreek zijn eigen stukje oor
logsherinnering. Port en Bessin zal bv.
bekend blijven omdat hier een zijlijn uit-
m van de beroemde Pluto ipipe lme
under the Ocean), de veelbesproken
pijpleiding onder het Kanaal door, waar
door men de voor het vele rollende ma
terieel en de andere motoren van het be
vrijdingsleger zo dringend noodzakelijke
brandstof onder het Kanaal door uit
Engeland naar Frankrijk kon sturen De
Pluto eindigde tenslotte ln de grote
transatlantic be haven Cherbourg, die
zwaar werd verweest door de Duitsers.
Het is in deze stad dat de officiële be-
vrijdingsweg begint, de voie de la
Uberté", die met betonnen paaltjes is ge
markeerd en die tot Bastogne in de Ar
dennen leidt
Een eenvoudige wegwijzer in het
Normandische land. de richting
naar het Canadese oorlogskerkhof
Beny-sur-Mer aangevend. Links op
de achtergrond een monument coor
in deze streek gevallen parachu
tisten.
Beny-sur-Mer. waar duizenden
Canadezen in de Franse grond een
laatste rustplaats vonden
ri f
EER AAN BELASTING-INSPECTEURS
Zaterdag kwamen leden der Vereni
ging van Inspecteurs van 's Rijks be
lastingen voor het jaarlijks congres,
ditmaal te Arnhem, bijeen.
De burgemeester, de heer Matser,
sprak een hartelijk welkomstwoord.
In zijn antwoord verklaarde de voor
zitter van de Vereniging, de heer J.
Kuilman, dat men zonder overdrijving
kan zeggen, dat de inspecteurs van
's Rijks belastingen als functionarissen
der uitvoerende macht, middels geldsa-
nering, effectenregistratie en belasting
heffing, de grondslag hebben gelegd
voor het opzienbarend, economisch her
stel van Nederland. En men zal moetei
erkennen, dat de deskundige en loyale
activiteiten van. dit corps mede beslis
send blijven voor 's lands welvaart. De
eisen, die daarvoor aan de belasting zijn
gesteld, spreken helaas, zo zeide spreker,
te weinig tot de verbeelding van ons
volk. Daarom wilde hij daarop bij de
ontvangst in Arnhem eens nadrukkelijk
de aandacht vestigen, opdat het corps
van inspecteurs van 's Rijks Belastingen
steeds beter worde begrepen en gew;
deerd.
BIJEENKOMST STICHTING
ORANJEHOTEL
Prof. i
r R. P. Cleveringa voorzitter
In een Zaterdagmiddag te Den Haag
gehouden bijeenkomst van het bestuur
en het curatorium van de Stichting
Oranjehotel (De cellenbarakken) is
prof. mr R. P Cleveringa, hoogleraar
te Lelden, geïnstalleerd als voorzitter.
Hij neemt als zodanig de plaats in, welke
is opengevallen door het overlijden van
drs G Bos. De vice-voorzitter, de heer
H. C. Pieck, verrichtte de installatie.
Namens het curatorium sprak de heer
A van Schendel. Tenslotte heeft de
nieuwe voorzitter, prof Cleveringa, het
woord gevoerd.
De jaarlijkse reünie van oud-gevan
genen en nabes'aanden van oud-gevnn-
genen, die de dood hebben gevonden,
zal op 25 September worden gehouden.
Als stramme militairen in één
gelidkruisen en nog eens krui
sen op het Amerikaanse kerkhof
St. Laurent.
Door honderden kilometers Frankrijk
leidt die weg tenslotte in de richting van
ons land Over die weg en natuurlijk
ele andere weigen zijn de geallieerde
legers al strijdend naar het Noorden ge
trokken, door streken vol uitbundig na
tuurschoon. Wat zij echter waarschijn
lijk minder gewaardeerd hebben dan wij
nu, omdat zij in die dagen wel iets anders
hadden om op te letten. Dat de weg, die
zij gekomen zijn. vele offers heeft ge-
eist, hebben wij onderweg gezien. Steeds
weer die velden met ontelbare rijen
kruisen, die als waarschuwende witte
vingers naar een blauwe hemel wezen.
Graven overigens, die door de Fransen
bijzonder keurig worden onderhouden en
waar zij zo nu en dan eens een stil
zwijgend bezoek komen brengen met een
klein bloemetje, dat dan stil aan de voet
van zo'n kruis wordt neergelegd. En zo
hoort het ook te zijn: die kruisen mogen
tenslotte de officiële monumenten zijn,
de wezenlijke monumenten voor die tien
duizenden, die zijn gevallen, moeten in
de ha.rten zijn opgericht. In de harten
van dtiegenen, die nu in vrijheid leven,
een vrijheid waarvoor zij, van Ohama
Beach tot de andere punten van Eurooa
zijn gevallen.
Langs de gehele Voie de la liberté. I paaltjes langs de weg. De weg. die
de bevrijdingsweg. van Cherbourg zij kwamen, zal niét vergeten wor-
tot Bastogne. staan deze betonnen den
Enorme overdekte
Amsterdamse markt
PLANNEN IN STUDIE
(Speciale berichtgeving)
In de boezem van het college van B.
en W. te Amsterdam bestaan thans
plannen om in het centrum van de
drie tuinsteden, die aan de Westelijke
kant van de hoofdstad verrijzen, een
zeer groot overdekt marktterrein te
doen bouwen, zoals dat kortgeleden in
de Duitse stad Frankfort werd ge
bouwd.
De directie van het marktwezen te
Amsterdam is daar voor een studiereis
heen geweest en van oordcel, dat een
project als dit voor Amsterdam zeer
wel bruikbaar is.
Er is reeds contact over deze materie
geweest tussen het gemeentebestuur en
de bonden van marktkooplieden. Een
der bestuursleden van deze bonden zal
thans eveneens deze kwestie in Duits
land bestuderen, alhoewel men van deze
zijde nogal sceptisch staat tegenover het
gemeentelijke plan, dat een unicum voor
Nederland zou betekenen Indien het tot
uitvoering zou komen.
De dienst van Publieke Werken te
Amsterdam heeft reeds opdracht ont
vangen deze plannen verder uit te wer
ken en een kostenbegroting te maken
tan einde deze materie t z t. aan de ge
meenteraad van de hoofdstad te kun
nen voorleggen.
JAARVERGADERING VER. NED.
RESERVE-OFFICIEREN
De jaarvergadering van de Alg. Ver.
van Nederlandse reserve-officieren, die
Zaterdag met ruim 200 leden te Amster
dam is gehouden, heeft besloten geen
g:-volg te geven aan het verzoek van de
Nederlandse Hoge Commissaris ln In
donesië (via het ministerie van Buiten
landse Zaken gedaan i, het maandblad
van de vereniging niet langer met de
gewone postverbindingen ln Oranje om-
siae naar leden in Indonesië te verstu
ren.
In zijn jaarrede zeide de voorzitter,
mr A, Th. E Kastein dat het in Indone
sië „amper mogelijk is zich te vertonen
of aan te dienen als reserve-officier van
het Nederlandse leger". De afd. Indone
sië van de vereniging is sinds het vo
rige jaar teruggevallen tot 74 leden.
Na afloop van de algemene vergade
ring werden de leden in de raadzaal van
het stadhuis ontvangen door d' burge
meester, mr Arn. J. d'Allly. die zijn
gasten kenschetste als „van het be-
roepsleger een onontbeerlijke ac.iter-
l grond in tijgen van eventuele nood".
WEST DUITSE CHRISTEN
DEMOCRATEN BETUIGEN STEUN
AAN ADENAUER
De ongeveer 500 afgevaardigden op het
partii-congres van de West-Duitse chris
tendemocratische Unie 'CDU) hebben
Zaterdag eenstemmig Htin instemming
betuigd met het streven van de partij
voorzitter. Bondskanselier Adenauer,
naar Europese eenwording. Dit zou op
kortst mogelijke termijn moeten ge
schieden. gezien de Sovjet-dreiging.
Wat het vraagstuk van het. aankno
pen van rechtstreekse betrekkingen met
Moskou betreft, verklaarde de voorzit
ter van de commissie voor buitenlandse
zaken uit de Bondsdag, dr Gerstenmaler
dat het belangrijker is in het Westen
verhoudingen te seheDpen. die magne
tisch werken on de bevolking van het
Oosten Onder krachtige bijval bestem
pelde dr Adenauer het denkbeeld om
contact op te nemen met de Soviet-
bezettingsautoriteifen te OostBerlijn,
als onverantwoordelijk. Ook verklaarde
de Bondskanselier zich tegenstander
van een reis van West Duitse parle
mentariërs naar Moskou.
GEESTELIJKE VADER VAN DON
CAMILLO IN HET GEVANG
De geestelijke vader van „Don Ca-
millo". Giovanni Guareschi. heeft zich
aan de San Francesco-gevangenis te
Parma ln Noord-Italie gemeld om daar
het laar straf te gaan uitzitten, waartoe
hü onlangs veroordeeld werd Zoals men
weet, had hil ln zün weekblad Candi-
do' documenten gepubliceerd, die las
terlijk voor de vroegere minister-presi
dent Alcide de Gasperi werden bevon
den en als vervalsingen, uit Musolini's
tijd afkomstig, werden gebrandmerkt.
Volgens de correspondent van „Le
Morde" te Rome, zou Guareschi, indien
liii dat gewild had, wel tot een regeling
hebben kunnen komen waarbij hij bui
ten het eevane zou ziin gebleven, maar
de monnrebistisch gezinde auteur beeft
er bltikbaar de voorkeur aan gegeven,
ziin straf te gaan uitzitten. Overigens
zal het. vprhliif in de gevangenis bpm
wel -»n comfortabel moceliik worden ge
maakt. pn mogelijk zal pen nieuwe ro
man er de vrucht van zijn.
WEER COLORADOKEVERS
Gisteren zijn tussen Sehoorl en Eg-
mond aan Zee etteliike coloradokevers
aancpsnoeld Omdat de schooHeued niet
•••"'Vhaa- was. he»ft de Rijkspolitie
vernietigen.
