EIDSCH
DAGBLAD
Iveral in den lande plechtige
dodenherdenkingen
weerbericht
i Jaargang
WOENSDAG 5 MEI 1954
No. 28210
j. w Heirnj
W. Menkhorst en J. Brouwer
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
f6.40 per kwartaal; f2.16 per maand; f0.50 per week
Witte Singel 1, Lelden - Giro No 57055
Telefoon Directie en Administratie: 25041; Redactie: 21507
m.
Ifivee minuten van intense stilte
If ij moeten liet beste van ons leven geven!"
I Ci-tcren 'i|n ovpra' in den lande de
dtn op plechtige en eerbiedige wijze
middel van bijeenkomsten en
tochten herdacht. Van de voor-
Lmste geven wU hier een overzicht:
Op de Dam
r herdenking van de gevallen Ne-
inders In het voormalige Neder-
i-Indle. en van de Belgen en Fran-
tn Italianen, die in de strijd voor
jheid het leven lieten, zijn gls-
gen btj het voorlopig Nationaal
inient op de Dam drie kransen ge-
fén namens de Confédération In-
.tionale des anciens prisonniers de
re, één namens de Nederlands-In-
>e' Bond van ex-krijgsgevangenen,
«meereien en gerepatrieerden 'Nl-
en een door het Veteranenlegioen.
eerste krans werd bij de Indonesi
an aan de voet van het monument
|d door de generaal-majoor van het
malige KNIL b.w. H. J. D. de Fre-
en de algemeen secretaris van de
I, de heer B. A. van Ketel,
weduwe van generaal Spoor en
E S. GelinckDijkhuis, hoofdbe-
rslld van de Nibeg, legden een
is namens deze organisatie,
idat de drie bloemstukken rond de
waren geplaatst namen de aanwezl-
enkele ogenblikken stilte in acht.
plechtigheid werd o.a. bijgewoond
de adjudant van HM de Koningin,
tein-lultenant ter zee J. C. Stege-
de chef van het kabinet van de
ter-president, mr O. W. S Jose-
Jltta. de secretaris van de burge
van Amsterdam, de consulaire
c:cr.woordieers ln Amsterdam van
ié, Frankrijk en Italië, voorts ver-
nwoordigers van de Kon. Bond van
meerde en eervol ontslagen
officieren en hunne weduwen
en de Kon. Ver. van officie-
Ridder Militaire Willemsorde.
■gelijk met de herdenking in de
-.tad heeft de presidente van de
Inndse Oorlogsgravenstichting.
H O van Anrooy de Kempenaer,
het vrouwen-ereveld te Semarang
1700 Nederlandse vrouwen be
liegen een monument onthuld
daarbij namens de Nlbeg een krans
gd In Brussel. Parijs en Rome. heb-
de bij de Internationale organisaties
gesloten Nationale Federaties op
rcenkomstige wijze een herdenking
ouden.
Plechtigheid op
Waalsdorpervlakte
i half acht verzamelden zich tal-
elen ln een welhaast eindeloos lnn-
stoet op de van Alkemadelnan. ZwiJ-
d ging men over de Waalsdorperweg
r de fusilladeplaats op de Waals-
pervlakte.
raag klonk om kwart voor acht het
i van de klokken door de heldere
idluchl over het duinlandschap,
m acht uur schalde een hoornsig-
I De stoet stond stil. Een Intense
e kwam over het land. Twee rnlnu-
duurde deze stile. waarin elkeen in
ichten terugging naar die lange,
•ge jaren, waarin zovelen in hun
tegen de bezetter hun leven ten
gaven voor de vryheid.
jgend en ontroerd hoorde men het
Imus aan. dat de Kon. Militaire
(pel. welke verdekt stond opgesteld,
e minuten over acht. speelde
Hj het monument, waar een Ere-
:ht van de land-, zee- en luchtmacht
van de voormalige B S. stond opge
steld, werden kransen en onnoemelijk
veel bloemen gelegd.
Op de begranfplaats Westduin in
Loosduinen trokken, naar schatting 3000
tot 4000 burgers langs de graven van de
StUkelgroep en van de geallieerde ge
vallenen. Ook hier waren Erewachten
opgsteld en vuren ontstoken.
De heer A. Stijkel. vader van de lei
der van de Stykelgroep, legde bij het
monument een krans, welk voorbeeld
door velen gevolgd werd.
Prinses Wilhelmina eerde
de gevallenen
Tijdens de herdenkingsplechtigheid
die gisteravond na de stille tocht
ln Apeldoorn werd gehouden, heeft
Prinses Wilhelmina de gevallenen
uit de laatste wereldoorlog her
dacht met het leggen van een
krans aan de voet van het monu
ment ln de Loolaan Na de Prinses
volgden de burgemeester van Apel
doorn. mr A. L. des Tombe, de gar
nizoenscommandant, luitenant-ko
lonel K. G. A. Felst en vele deelne
mers aan de stille tocht De plech
tigheid werd besloten met het Wil
helmus.
M
Weerrapporten
I (Van hedenmorgen 7 uur)
rn-brück motregen wln<tetll
r zwaar bew. windstil 16 0 4
zwaar bew. ono 2 15 1
a zwaar bew. wnw 2 0
De Bilt
Regen
erwacht tot morgenavond:
Weer toenemende bewolking met la
mina overal regc;- tn het Noord-
i*in'n Van het land 'ets hogere, elders
verandering an temperatuur
ii 01 drachtig toenemende wind
m Zuidelijke richtingen.
i Opgemaakt te 10 uur
6 MEI
Zon op 5 02 uur; onder: 20 12 uur.
«n op- 735 uur; onder: 0.04 uur.
«oogwater te Katwijk te 5 30 en 18.00
D'l nummer bestaat uit acht pagina-a
Te Den Helder
Toen gistermorgen de vlag bij het mo
nument „Voor hen die vielen' en de
vlag en de geus op Hr Ms' schepen en
inrichtingen ie Den Helder halfstok wa
ren gehesen, stonden rondom het mo
nument, de vertegenwoordiger van HM
de Koningin en Z.K.H. Pnns Bernharl:
de adjudant-generaal en Chef van het
Militaire Huis van H. M. de Koningin,
vice-admiraal N. A Rost van Tonnm- I
gen. voorts o a. vice-admiraal H C. W.
Moorman. Staatssecretaris van Marine.
die de minister van Oorlog en Marine
vertegenwoordigde, de Commandant
Zeemacht Nedeiland Schout by Nacht
F. T Burghard, de vertegenwoordigers
van de inspecteur-generaal der Kon. I
Marine, van de Chef Generale Staf, van
de Chef Luchtmachtstaf, van de Ne
derlandse territoriale bevelhebber, van
de Commandant Luchtverdediging Ne
derland. van de Commandant Corps Ma
ns, de inspecteur-Generaal voor de
Scheepvaart, de burgemeester van Den
Helder namens het gem lentebestuur en
tal van deputaties Aangetreden stonden
de equipages van Hr Ms oorlogsschepen,
alle offic.eren en onderofficieren van de
Kon. Marine te Den Helder, alle adel
borsten van het Ken. Instituut van de
Marine en' alle adspirant reserve-officie-
•n.
Vlootaalmoezenier pater H. Buysen
hield een toespraak, waarna ds F. Colen
brander voorging in gebed. Vervolgens
werd e?n minuut stilte betracht.
Vice-admiraal Rost van Tonningen
legde een groet van de Koningin en de
Pnns aan de vcet van het monument.
Vice-admiraal Moorman droeg een
krans van de Nederlandse strijdkrach
ten. burgemeester mr G D Rehorst die
van Den Helders gemeentebestuur.
Verscheidene nabestaanden van ge
vallenen vleiden nog hun bloemen tus
sen r.e kransen
Met een woord van dank jegens allen
van :ce-admiraal Moorman werd de
treffende plechtigheid gesloten
Op de Grebbeberg
Gisterochtend is ook op de Grebbe
berg de jaarlijkse nationale herden
king-plechtigheid gehouden ter nage
dachtenis aan allen, die gedurende de
laatste wereldoorlog hun leven hebben-
geofferd voor de vrijheid van het Ko
ninkrijk. De grote bronz?n klok op het
legermonument, die als randschrift
draagt: „Ik spreek voor hem. die viel",
liet gedurende vijf minuten haar sonoor
geluid over de dichte bossen van de
berg weerklinken. Onderwyl arriveerden
vele militaire en burgerlijk? autoriteiten,
en toen als laatste de vertegenwoordiger
van H. M. de Koningin en ZK.H. de
Prins der Nederlanden, de brigaoe-gene-
ranl C F Pahud de Moitagnes. het ere-
kerkhof had betreden, weerklonken twee
coupletten van het „Wilt heden nu tre
den" over de dodenakker.
De hoofdleger-aalmoczenier. kolonel
mgr H. J J M. van Straelen, voerde als
eer-de spreker het woord.
Hy zeide oa:
„Onze dankbaarheid jegens de doden
moet zich uiten In ons dagelijks le
ven. in ons volbloed-Nederlander zijn,
in ons beginselvast leven. In ons ern
stig streven, om bet beste van ons le
ven te geven met als hoogste levens
norm offerllefde. Zij de gesneuvelden,
tie gewonden, de verminkten, de ge-
knakten. die w-y hier op deze plaats
eerbiedig gedenken, gingen ons voor.
van de onvrijheid, herleefde gisteravond
ln een Jeugdsamenkomst ln het Haagse
Binnenhof.
Met muziek en veelkleurige vanen zijn
de jongens en meisjes der generaties
van tussen 19401945 geborenen samen,
gekomen om hen. die het samenleven ln
onze tijd naar aard en traditie van ons
volk mogelijk maakten langs het offer
van hun leven, te herdenken.
In eenvoudige bloemstukken, de zang
van traditionele liederen en de vlag-
symbolen heeft de Jeugd van onze työ
gepoogd uiting te geven aan de eerbied
voor de strijd en zelfstrijd, die omwille
van de toekomst van de Nederlandse
mens gestreden werd.
En toen de voorzitter van de Natio
nale Commissie Vluchtelingenhulp, de
heer L. Neher en ds Veldkamp van de
eenzaamheid en noden van de verdre
venen uit de tweede wereldoorlog had
den getuigd, liepen zeer velen de moei
lijke gang naar de executieplaatsen der
genen. die boven het persoonlilke leven,
het leven van de vrije mensheid lief
hadden.
1 Mei in Ziveden:
Arbeiders marcheren niet meer
zij wandelen
(Van onze correspondent ln Stockholm)
Slechts één keer per jaar kan men in
Zweden getuige zyn van de geestdrift,
die eens de arbeider heeft bezield en
waarmee hy een generatie geleden
om precies te zyn 34 Jaar de nacht
heeft veroverd Nadat „the grand old
man" der sociaal democraten. Hjalmar
Branting, in 1920 zyn regering had ge
vormd en het nieuwe tijdperk was ii.ge
luid. luwde namelyk de storm, die s.nds-
dien slechts zelden is opgelaaid, omdat
de sociaal democraten soms gehzel al
leen, soms gedeeltelijk, het regerings- 1
bootje hebben bemand En heden herin- i
nert slechts een monument aan de da
gen der dreunende demonstraties on de
waaiende wimpels De arbeiders
marcheren niet meer Wanneer zy dan
toch op 1 Mei voldaan en tevreden n et
nieuwe leuzen de lente Inluidden, dan
leek deze wandeling meer op een Hsto-
rische optocht, die ons aan de dagen
van weleer moest herinneren, dan op
een demonstratie.
De Nationale Dodenherdenking
heeft Dinsdagmorgen plaatsgehad
op de Grebbeberg. waar vete Ne
derlandse militairen het leren lieten
in Mei 1940. Bij het Nationale Mo
nument voor de gevallenen werden
l.ransen gelegd, o.a. door een ver
tegenwoordiger van H.M. de Konin
gin en Z.K.H. Prins Bernhard.
Na de kranslegging. toen er een
diepe stilte over de op de Grebbe
berg verzamelde personen viel: van
rechts naar links: Lt.-Gen. A Ba-
lella. LI.-Gen BR P F Hasselman,
chef van de Generale Staf en Com
modore Brouwer, die aanwezig nas
als vertegenwoordiger van de Com
mandant Zeemacht.
en wy, wy moeten hen volgen met
hetzelfde vlammende ideaal voor ogen.
met dezelfde offerbereidheid in ons
hart en als het moét." aldus besloot
mgr. van Straelen. „ook met de inzet
van ons leven voor God. Koningin en
Vaderland".
De Kon Militaire Kapel speelde
„Blyf by mij Heer", waarna de waarne
mende hoofdleger predikant ds J. S
van de Weg. het woord voerde. „Is het
niet benauwend", aldus ds Van de Weg.
„tijdens de jaarlijks terugkerende her
denking telkens weer herinnerd te wor
den aan hen, die ln de strijd om de vrij
heid hun leven hebben geofferd? Is het
niet b?nauwend, omdat het getal van
hen die wij gedenken, leder jaar weer
g:oter wordt? Wij doen ons best. de leu
ze „nooit meer oorlog" te verwezenlyken
Wy hebben r?spect voor hen. de de l
moed opbrengen, aan de conference -
fel daartoe het hunne by te dragen. W:
bij mensen onmogelijk lykt. is by Gei
mogelijk". Ds Van de Weg besloot zy i
herdenkingstoespraak met het „Om-
Vader".
De Kon. Militaire Kapel spee'ie twee
coupletten van „Gelukkig is het land",
waarna vele kransen werdn gelegd
aan de voet van het kruis, dat is op? -
richt aan de ingang van de begraaf
plaats.
Naar Erebegraafpiacïs
Overver-n
Aan de stille tooht naar de Erebe
graafplaats in Overveen namen one -
veer 1500 mensen deel. een aantal c'nt
groter is geweest dan ooit tevoren. Om
precies acht uur had hel einde van de
sloet de dodenakker bereikt en werd r.
de twee minuten stilte aangekondigd 1
en afgeblazen door een padvinder Dr
L de Jong van het Rijksinstituut voor
Oorlogsdocumentatie sprak aan hot
graf van de op 39-jarige leeftijd in 1945
omgekomen Walraven van Hall. een
der leiders van het Nationaal Steun
fonds.
Voor de aanvang van de stille tocht
werd de jaarlykse herdenkingsbijeen
komst gehouden voor de nabestaanden
der gevallenen en de inwoners van
Bloemendaal. Hier waren ongeveer 50C
belangstellenden aanwezig, die luister
den naar een toespraak van pater C.
Bayer O.FJd Deze richtte z.lin toe
spraak op de angst die ons bedreigt, een
angst voor de wereld, het leven, het be
staan en de maatschappij. Hij noemde
het een grote liefde, dat iemand zyn
leven geeft voor zijn vrienden ln do
verzetsstrijd.
Daarna sprak dr Ch. de Beus. Her
vormd predikant tc Overveen. die zich
afvroeg of wij thans na 9 jaar nor
wel weten wat er gebeurd is; dal vijf
tnilliocn Joden werden Vermoord en
dat niet minder dan 2 tnilliocn kin
deren werden omgebracht. Hij zelde
verder: ..Nu de regering besloten heeft
de 5de Mei niet meer aals Nationale
feestdag te herdenken, is het goed.
dat wij toch eenmaal per jaar samen
komen om te gedenken de strijd, die
nu 9 jaar geleden werd beëindigd en
waarna een tiid volgde die velen niet
bracht wat zij ervan verwachtten.
Vele idealen bleven bij illusies".
Getuigenis der jeugd
De zwaarste gang tot de vriiheid, de
trouw aan de waarheid van het onmo
gelijke compromis met de werktuigen
Zo zyn de jongeren vanuit het
Haagse Binnenhof getrokken naar
Waalsdorp en Westduin en andere
herdenkingsplaatsen, om 9 jaren van
onafhankelykheid aan de eregraven
van hun geestelijke leidslieden te ge
denken. terwijl in deze lenteavond. In
de lenteregen de vrucht van de ko
mende oogst geboren werd.
Rouw om het verledene. trouw aan
het verworvene, geloof aan het toe
komstige. dit werd getuigd door de
kinderen van deze tijd!
Britse vakbond tegen
waterstofbom
De leaders van de B- '=o A mal?? mated
Ekiiglne?r:ng Urn on" heeft e?n beroep
pediaan op alle leden van Br'tse vakver
enigingen. cm tot' actie oveir t° eaan,
teneinde het verbieden van de waterstof
bom te bewerkstelligen
ZiJ zeege-n ln een debetreffende re
solutie. dat de waterstofbcm de ere'znng
van de or.dere.ane van he! mense ijke ras
inhoudt De resolut e mep, op tot het
biieercoepen van een conferentie van de
Sovjet-Unie. P-ar.krijk. Ame-'ka. com-
munütsch China. Gcoo!-BTlt*a-n-.é en
Irdi a ter verbledjng van het gebru'.k eer
waterstofbom.
Radiorede minister Drees j
i Ter herdenking van de bevrijding
van ons land zal de minister-pres:-
I dent, dr W. Dress, hedenavond van
1 1815 tot 1825 uur een nadiotoe- X
spraak houden im het Nationale
j programma over beide zenders.
Thans ls alles voor de arbeider zo wel
geordend dat de enkeling of een klei
nere groep niet zo maar uit zichzelf mag
handelen.
Dit bleek nog eens duidelyk tijdens de
zo juist beëindigde wilde staking der
havenarbeiders te Gothenburg Ruim
2200 mannen hadden met een door de
communisten aangewakkerde spontani
teit het werk wegens een loonkwestie
neergelegd Maar weldra kregen zij niet
alleen met de werkgevers te doen, maar
ook met hun vakvereniging, die bil het
13 millioen leden tellende Met wel 18,4
procent der bevolking) algemene vak
verbond Is aangesloten. Het ultimatum
luidde wie het werk niet binnen 2x24
uur opneemt, wordt door de vakvereni
ging uitgesloten. De ernst van de situa
tie werd door de Gothenburgers echter
onderschat en eerst een dag. nadat zy
bericht hadden ontvangen uit de vak
vereniging te zijn gestoten, namen zij
het werk weer op De situatie is nu voor
de Stakers minder prettig Zn moeten
individueel een verzoek indienen em
«eer te worden opgenomen En Pet is
nog een vraag of werkgevers lemar.d
nemen, die eeen lid van de vakvereni
ging is In de haven is men ln dit op
zicht gelukkig voor de stakers iets
toleranter dan in de industrie, waar het
lidmaatschap van de vakvereniging
veelal een vereiste is Door hun ongedis
ciplineerd gedrag hebben de stakers ook
het recht verloren op de bij de vakver
eniging inbetaalde steun by werkloos
heid
Men kan zich dus voorstellen, dat de
communisten .schande" en .foei"
schreeuwden, toen de uitsluiting bekend
werd. Het orgaan der sociaal-democra
ten „Morgon Tidningen.' meende echter
dat er orde moet zijn. En de werkgevers
heten reeds doorschemeren, dat zij.
steunende op het collectief-verdrag, ecn
schadevergoeding zullen eisen.En
daarby hebben de stakers reeds 225 009
gulden aan loon Ingeboet
Voor hen bestaat thans slechts de
hoop dat hun opzienbarend gedrag niet
is vergeten als het collectief-verdrag
moet worden vernieuwd
Al is het algemeen vakverbond
waarin dus alle partijen zyn verenigd
enorm sterk en al bestaat er een samen
werking met het vakverbond, waarin de
employes kantoorpersoneel, ambtena
ren enz i zyn verenigd, de werkgevers
zijn toch niet machteloos.
Ruim 50 jaar geleden hebben zU een
verenicing opgericht, die nu 60—70 mil
lioen kronen in kas heeft en bovendien
over garanties beschikt van een 250 mil
lioen voor het geval de stryd eens hard
tegen hard zou gaan. Edoch, sedert de
enige algemene werkstaking ln 1909 is de
verhouding tussen werkgevers en we ':-
nemers steeds beter geworden. Be>de
partyen hebben zich gerealiseerd, dgt
betere veiligheidsmaatregelen, voldoend»
loon. hogere productie en grotere effi
ciency voor elk van hen van nut ziin.
Tussen belde party en bestaat ook een
basis-overeenkomst met het doel me
ningsverschillen te voorkomen, die in
strijd zijn met het algemeen belang. Een
staking of uitsluiting mag eerst worden
toegepast, wanneer onderhandelingen
zyn vastgelopen.
De wilde staking in Gothenburg moet
dus eigenlijk werden beschouwd als pen
uitzondering, die de regel bevestigt,
dat spontane acties op de Zweedse ar
beidsmarkt niet verwacht mogen wor
den, En zoals wy reeds zeiden: de lei
ding zegt. waar, wanneer en waarover
gemopperd mag worden. Daarom zijn
de nieuwe leuzen van groot belang. r;
leiding gaat namelyk niet over n
nacht ys. maar raadpleegt aldus mag
men veronderstellen - niet alleen de soc.
democratische partil. maar ook de re-
i gering. Iedere Donderdag gebruikt zy
I de lunch met leden van het kabinet en
zy heeft dus voldoende tiid om van ge
dachten te wisselen Slechts zeer zelden
I komt het voor. dat het bestuur van de
vakvereniging, dat steeds in handen van
sociaal-democraten is geweest, van het
standpunt der reeenng afwijkt D.r-
maal nu hebben de arbeideis de lente
ingeluid ihet voorjaar begint hier op
30 Aprilt met de leuzen- ..kortere werk
week" en „internationale controle der
atoomwapens."
Is het daarbij niet typerend voor de
vernnderde houdingen, dat volgens
een rondvraag van" het orgaan van het
algemeen vakverbond „Aftontidningen"
slechts 19 procent der Jongere ear^e
een hoger loon wenst, terwyi haast d?
helft ln de eerste plaats een kortere
werkweek op het verlanglijstje heeft
staan Ruim 14 procent acht ln de eer
ste plaats een pensioen voor arbeiders
gewenst, terwijl n procen' de feestda
gen betaald wil zien En 6 procent meent
allereerst een langere vacantie dan de
by de wet gegarandeerde drie weken
te moeten eisen.
Ja. op 1 Mei dragen de arbeiders hun
verlangiyst rond. Op deze dag rust d»
arbeid en de 30 April is zelfs tct een
Zaterdag veranderd, opdat Jan en alle
man nog tyd heeft het rantsoen bran
dewijn af te halen voor een gulden of
dertien per liter en meer en te kl li
ken op de voor vele Jaren veroverde
overwinning.
De elgenltfke stryd voor een beter be-
staan laat de zo gespecialiseerde arbei
der van heden uitvechten door de ver-
- trouwensmannen. Daarvooi hetaait hij
een kleine 100 gulden per jaar aan zyn
vakverbond.
In Den Helder begon de plechtige
Dodenherdenking met het hijsen van
de vlag bij hei monument „Voor
lien die vielen". De herdenking
werd o.a. bijgewoond door de Ad
judant-Generaal en Chef van liet
Militaire Huis van H.M. dc Konin
gin. Vice-Admiraal N. A. Rost van
I Tonningen.
Mijnongeval in Italië
In een bruin koolmijn nabij Crosseto,
ln Midden-Holcë, heeft een ontploffing
plaait.s gehad, waardoor 13 mijnwerkers
om het leven zyn gekomen terwijl er
20 werden gewond. In de mijin b?v?nden
zich negentig mijnwerkers Een 3035
slachtoffers zya nog bedolven. Men
vreest hen niet te kunnen redden.
Wisselvallig weer
Het KNMI deelt mede:
Een randstoring van een depressie bo
ven het Noordelijk gedeelte van de
Noordzee veroorzaakte vanmorgen in
ons land weer enige regen, in hoofdzaak
ten Noorden van de grote rivieren Bij
Ierland verscheen een nieuwe en vnj
actieve depressie, die ln Oostelijke rich
ting beweegt maar later zijn koers naar
het Zuidoosten zal afbuigen. Deze sto
ring. znl in de loop van de avond ook
het weer in ons land beïnvloeden Het
weer ln onze omgeving blijft clan ook
wisselvallig met af en toe wat egen.
Het temperatuurverloop ondergaat
daarby over het algemeen maar weinig
verandering.
