Napoleon
IN OPKOMST
Een Zoeklicht
De liefde maaki me krankzinnig.
ONGESLUIERDE WAARHEID
T
2e Jaargang No. 1
Zaterdag 2 Januari 1954
Bewogen Leven LUI
Napoleon op de
Cadettenschool
te Brienne
„De wereld kan niet zonder gezag"!
Zo was dan Napoleon het vierde kind van Laetitia Rarnolino en Charles Marie
Boncfparte. Al héél vroeg zou hij zijn geliefd Corsica verlaten, om het slechts enige
keren w»er te zien. Zijn vader, in de ogen van Napoleon een even grote vrijheidsheld
als Paol«, was arm en probeerde, nu Frankrijk toch eenmaal de macht had veroverd,
zo verzr enend mogelijk op te treden. Dit was immers in het belang van zijn kinderen.
Het gelukte Charles een plaats voor Napoleon te veroveren op de Krijgsschool te
Brienne. Daar zou hij kosteloos kunnen studeren.
Wie weet welke schitterende carrière het kind zou wachten! Misschien zou bij eens
Corsicci bevrijden, misschienzou hij nóg groter worden dan Paoli, de grote held
van Corsica
OP zijn negende Jaar vertrekt hij, in gezelschap van
zijn vader en zijn oudste broer Jozef, naar Frank
rijk. om er later zijn bestemming te vinden. Vut
jaar van 'zijn jonge leven brengt hij te Brienne door, m
eenzaamheid. Hij, de arme cadet, met zijn gesloten
karakter en zijn vreemd accent, maakte in die belangrijke
Jaren geen enkele vriend Zo nu en dan. bij een strate
gisch spel, voegde hij zich plotseling bij de anderen en
nam dan de leiding op zich, wat ieder vanzelfsprekend
vond. Mer. was bang voor de bleke, kleine jongen, met
zijn fanatiike ogen en zijn onverzettelijke wil.
Wat zou er uit hem groeien? Een gevaarlijk mens?
HU was zo knap en hu /eek zo ontevreden! Worden zulke
mensen niet altyd gevaariyk?
DE vuf studiejaren te Brienne gaan zonder al te veel
schokken voorbij Ei wordt door zun omgeving
rekening met hem gehouden, doch nier-iand houdt
van hem. Soms. in zUn eenzaamheid, zwerft hü naar
buiten, naar Madame Marguerite, die boter en eieren
verkoopt aan de jonge officieren. Tegenover haar is hg
open.
Dwalend door de velden gingen zun gedachten naar
alle richtingen, en in de eenzaamheid worstelde hij met
zich zelf. Wat wilde hu nu precies?
Officier worden en zijn familie vooruit helpen Maar
vooral toch zichzelf?
Bu Madame Marguèrite week die eigenaardige hard
heid uit hem. die een scheidsmuur had opgeworpen tussen
zyn kameraden en hem
Hoe dankbaar zou hU haar blijven voor die weinige
ogenblikken, waarin hij zich door haar vriendelijkheid
voelde aangeraakt. Zij zou er dan ook rykeiyk voor
beloond worden.
Als Keizer der Fransen zou hij eens tot haar terug
keren En zü. die hem toen niet herkende, hu zat zo
lioog ie paard, en zU was al zo oud zong zijn lof.
De Keizer! ZU had de Keizer gekend toen hij nog een
kind was. zei ze tot de vreemde, en zy had het wel gevoeld
dat hU het héél ver brengen zou. dat God hem zeg men
zou omdat hU een hart had voor de eenvoudigen,
zoals zU
Toen Napoleon afsteeg en voor haar ging staan, werd
ze doodsbleek. Ze herkende hem en hU sprak tot haar
zoals alleen hij het kon
Toen Napoleon wegreed hield ze zUn beurs met goud
stukken in de hand
Dit alles gebeurde dus Jaren, vele Jaren later Er zou
nog héél wat moeten gebeuren voordat de cadet van
Brimne zun scepter kon zwaaien over de helft van
Europa
OP zUn 15e Jaar ging hU naar de Militaire school te
Pargs! Er ging een wereld voor hem open! Onmid
dellijk nam ParUs hem In beslag zoals het dat met
elke vreemdeling doet Zonder dat hU het zelf melkte,
begon ParUs aan hem te trekken „Zet toch die dwaas-
heoen over de bevryding van Corsica uit Ie hoofd! Wat
kan het je bieden? Ik ben jouw bruid!'
In deze tyd de 24ste Februari 1785. st'erl zgn vadei
aan eer maagkwaal en weldra werd Napoleon in leite
het noofd van de familie; op zestienjarige leeftgd dus
Jozef, die achttien was, was het in naamOp de 1ste
September van hetzelfde jaar tekende Koning Lodewijk
XVI zUn luitenantsbrevet, in de verste verte niet
vermoedend dat deze Jonge luitenant met zyn wonder
lijke naam, eens zUn opvolger zou worden.
VOLWASSEN, op zestienjarige eeftUd!
Hij kan zichzelf op een diner tiacteren van zUn
eigen geld! Een jaar tater n.ag hU met verloi naar
Corsica! Hóe bewondeien zUn broei en zuster nem in zun
kianige uniform! Louis, de latere Koning va Holland
is nu 8 jaar Toen Napoleon Ajacclo voor de eerstp maal
verliet, was Louis juist geboren. Voor hem en voor de
drie kinderen beneden hem zal Napoleon de vade zgn.
De Franse revolutie breekt uit. De Bastille wordt in
genomen en verwoest Een historische gebeurtenis, die
tot op heden, op de 14e Juli, wordt herdacht.
NEEN, laat ik U niet beschrü-
ven met welke gedachten
ik van de opvoering van
Pirandello's „Wat is de waar
heid? thuis gekomen ben.
Het ligt precies in de lijn
van dit toneelstuk om te con
stateren., dat het mU weinig
zou baten te betogen welke
waarde, of onwaarde, ik aan
het werk van de schrUver en
van de spelers toekén. Dit zou
immers slechts mijn mening
zUn Ieder ander heeft 7-Un op
vatting.
Vraag alstublieft niet, ln ernst
of uit nieuwsgierigheid: „Wie
heeft nu eigenlük geiyk?" U
gedrag tegenover anderen en
in hun zelfbedrog, een stukje
waarheid?
Slechts één figuur blijft
het gehele stuk door zien-
zelf' een romanschrijver.
hu bekykt het dwaze spel. hoe
wel hij voortdurend op het to
neel is en door zun steekhou
dende vragen en opmerkingen,
soms ook door zijn luchtige of
sarcastische lach, aanleiding
geeft tot nieuwe misverstanden
en verwikkelingen, die steeds
verder van de fel begeerde
„waarheid" afvoeren
„Ach ja," bedenk ik me nu.
DE LASTIGE vragensteller
ls verdwenen. Nu ben ik
weer alleen met mij zelf:
„Maar, aangenomen, dat ik
mij niet vereenzelvig met de
romanschrijver of met Piran
dello. heb ik in mUn eentje, voor
anderen verborgen achter de
zware sluier van mUn persoon-
lUkheld en mij niet nader te be
redeneren overtuiging, de waar
heid?"
Plotseling komt mU nu te bin.
nen dat naast de romanschrij
ver nóg een figuur optreedt, die
afwijkt van de anderen. En
kele minuten vóór het doek valt,
treedt een zwart-gesluierde
r~
Woord van Bezinning
zou partij kiezen En U doet
ik blijf in de sfeer van Piran-
dellos stuk een eenzydige.
door bijkomstige factoren be
paalde keus.
Bovendien ook een les van
„Wat is de waarheid?" welk
recht hebt U in de persoonlijke,
achter een tere maar ondoor
dringbare sluier verborgen ge-
dachtenwereld van de ander
binnen te dringen?
LATEN Wil niet vervallen in
de dwaasheid, die de figu
ren van Pirandello's stuk
zo breeduit en overtuigend de
monstreren!
De een na de ander wordt
boos, verdrietig, verontwaar
digd of geraakt in opwinding,
wanneer znn haar standpunt
wordt aangevallen en onhoud
baar blijkt Uit zucht tot hand
having van hun eng begrensde
mening verwisselen zij telkens
van overtuiging. Terwijl zU an
deren betichten van leugen of
misverstand, zijn deze mensen
stuk voor stuk van dergelijke
beschuldigingen het meest be
klagenswaardige slachtoffer en
tegelijk het meest vermakelnke
voorbeeld. Bij al hun verbeten
zoeken en vragen naar de waar
heid hebben zU geen oog voor
de onwerkeliike en onnatuur
lijke toestand, waarin zu ver
keren.
ZU willen de waarheid HEB
BEN Koste wat het kost.
Maar ZIJN zU zelf. in hun
„in die schrijver op het toneel
heeft de schrijver van het spel
zichzelf getekend Tenslotte is
hij de man. die scene voor scène
heeft geconstrueerd en de gang
van het stuk heeft uitgedacht."
METEEN doe ik nog een
andere ontdekking. Het
liefst zou ik mij in het
spel van Pirandello de rol van
de romanschrijver toedelen Als
geboren toeschouwer heb ik
reeds wellicht eerder dan de
andere bezoekers van deze to
neelavond! de dwaasheid en
de beperkte waarheidsopvattin
gen van de overige spelers door
zien. Zo kom ik tot de volgende
antwoorden aan iemand, die
mü van kortzichtigheid ver
denkt:
„Wat zegt U' Ik begrUP Uw
opmerking niet"
„Ja. ik applaudisseer voor de
spelers, maar het meest voor
de romanschrUver"
„O, U bedoelt, dat ik dus voor
mijzelf applaudisseert' Het spUt
mU. maar ik moet op grond van
Uw eigen woorden vaststellen,
dat U niet boven dit toneelstuk
staat. U bent niet objectief
zoals ik. U laat zich inkapselen
door bijkomstigheden, precies
als de mensen, die Pirandello
tekent"
Neen. ik applaudisseer niet
voor de onverstoorbare en on
kreukbare romanschrijver, of
voor mijzelf Ik applaudisseer
uitsluitend voor de waarheid".
vrouw op het toneel. De nieuws
gierigheid van de mensen doet
haar pijn ..Mag ik niets voor
mijzelf houden? Ik ben ik en
voor U ben ik niemand
tK BLIJF erbij, dat ik U niet
I beschrijf met welke gedach-
J- ten ik van de opvoering van
Pirandello s „Wat ls de waar
heid?" thuis gekomen ben.
Ik zou tóch slechts de in
druk wekken de mening van de
romanschrijver, van de geslui
erde figuur aan het slot. van
Pirandello of van myzelf te
geven.
Ach, deze waarheden, die wü
menen te i moeten i hebben
blyven subjectief en betrekke-
lyk.
OnafhankelUk van mijn be
zoek aan de schouwburg weet
ik slechts één figuur, in de naar
waarheid zoekende wereld, die
zegt: Ik HEB de waarheid.
U behoeft Jezus, van wien dit
woord afkomstig is. geen geiyk
te geven. Dat zou veronder
stellen, dat Hy zegt: Ik HEB
de w aarheid
Neen. hier staat afgezien
van Uw en mUn persoonlijke
toestemming of tegenstand
één. die zegt zonder sluier van
van „laat mij in müzelf beslo
ten blijven" ,Jk BEN de
waarheid".
P L. SCHOONHEÏM.
Predikant voor het Bijzonder
kerkewerk der Hervormde
Gemeente te Leiden.
Hoge Rgndgk 14a.
Koning Lodew'lk XVI vergeet de gebeurtenis in zijn
dagboek te vermeldenNapoleon ook. Napoleon
studeert in zUn vrUe tyd, hU schrijft een geschiedenis
van Corsica. Zo wil hU zich op zyn leven bezinnen en
op zUn taak
Als alles buigt en barst in Frankrgk gaat Napoleon
ten tweede male naar zUn „vaderlandHet moment ran
de bevrUding is daar. denkt hU- Tezamen met zijn broer
Jozef probeert hij de Corsicanen tot opstand te bewegen.
Doch dit mislukt
Ontgoocheld keert hij zijn vaderland de rug toe en
kiest voor Frankrijk. Iljj neemt Louis met zich mee.
In de kazerne van Auxonne hebben ze maanden samen
gewoond, levende van 3 frs. 50 per dag. Louis sliep op
een kermisbed, in hun vertrek stonden slechts twee
stoelen.
jv tAPOLEON is alles voor zijn jonge broer, vader.
I\| moeder, leraar. Louis is zacht en aanhankeiyk. En
1 het verwondert ons. nu wy dit neerschrijven, dat
hu later, als Koning van Holland, zijn broer niet meer
heeft gesteund HU had toch alles aan hem te danken?
In het plaatsje Auxonne vindt men heden ten dage
nog een klein museum, waarin verschillende dingen
norden bewaard die hem eens toebehoorden: zo o.a.
een ivoren fiche met de naam van een meisje er in
gegrift: Manesca Pillet.
Van zijn verhouding tot haar weten we weinig. Een
woord van hem echter uit deze tijd is ons bewaard
gebleven: „De liefde maakt me krankzinnig. Dat zyn
dingen waarvan men nooit weer geneest."
Zo spreekt het genie als het wordt aangeraakt door
een ander. Zo is slechts het genie gebogen, met ver
wondering, smart en ontzag, over de beroeringen van
de eigen zielezee.
7U werd niet de zgne. Haar vader wilde zijn dochter
niet afstaan aan een arme officier van bedenkelijke
afkomst. Deze weigering werd voor Napoleon belangrUk,
evenals „het verraad" der Corsicanen, die zich niet door
hem ter overwinning hadden willen laten leiden.
DE revolutie golft door.
Op de 10de Augustus van het jaar '92 staat hU er
plotseling midden in! Vanuit een huis op de Place
du Carrousel ziet hy het gepeupel de Tuillerieèn bestor
men. Wat is dit voor dwaasheid. Waarom jaagt men het
grauw niet met geweld terug? Als men dit optreden
toelaat trilt toch de ganse mensenmaatschappU op haar
grondvesten?
Voor zUn ogen wordt de Zwitserse garde uitgemoord.
Alles in hem komt m opstand tegen het optreden van
het gepeupel. HU dringt het paleis binnen en brengt een
stervende in veiligheid En terwijl hy dit doet klinkt het
om hem en ln hem: „de wereld kan niet zonder gezag!"
DAT biykt trouwens op Corsica Lucien Bonaparte
heeft in de JacobUnenclub van Toulon de Corsi-
caanse vryhetdsheld Paoli, in een hartstochtelijke
rede aangeklaagd wegens het najagen van persooniyke
belangen
Paoli wreekt zich op de moeder, die nog te Ajaccio
woont Met zes kinderen moet ze de vlucht nemen naar
de kust Achter haar gaat haar huis in vlammen op Wel
dra komt ze met haar kinderen te Marseille aan, waar
ze moet leven van de liefdadigheid van anderen ZU uit
geen klacht. Zelfs als ze haar kinderen honger ziet ïyden,
stort ze geen traan.
Een Marseillaanse lakenfabrikant. Clary genaamd,
trekt zich eindelijk het lot der vluchtelingen aan Waar
om? Wat zag hij in hen? Bewonderde hy de strüdlust,
het nimmer versagen van dit Corsicaanse ras?
Wy tasten hier in het duister. Joseph neemt hy in zun
zaak open schenkt hem al spoedig de hand van zun
oudste dochter Julie Napoleon dong naar de gunst van
een andere dochter. Désiréezonder succes.
Heeft hU ook dez- nederlaag over zich opgeroepen om
sterker te kunnen gloeien?..
Al spoedig kreeg hy een andere kans. In 1793 komen
grote gedeelten van Frankrijk, die het Jacobynse juk
niet verdragen, ln opstand. Eén van de zwaarste opgaven
is de verovering van Toulon, dat vanuit zee. d">or een
Engelse vloot, wordt gesteund
Als de commandant der artillerie gewond wordt, moet
er yiings een opvolger komen De keus "alt op Napoleon.
Hij is Désirée vergeten
Het is bittere ernst
Toulon wordt geacht onneembaar te zyn. Doch al
spoedig heeft -iy de plek voor zyn kanonvuur gevonoen.
vanwaaraf hy de vloot onder vuur nemen kan En boven
de monden van het zware geschut komt een bord te
hangen met de woorden: „Batterie des Hommes sans
peur!" Battery van de mannen zonder .rees! De kanon
nen beginnen te bulderen, de Encelse vloot wordt getrof
fen. slag op slag en neemt weldra de «Uk naar de
ruime zee.
Ol'LON geeft zich over. door het optreden van een
jong officier, wiens naam weldra op de lippen van
alle Jacobynen is! Nu heeft hy het maar voo het
zeggen. Niemand minder dan Robespierre is zün be
schermheer geworden.
Hij wordt brigade-generaal.en dan vliegt de tyding
van mond tot mond dat zelfs Robespierre is gevangen
genomen en geguillotineerd. Wee hem die iets mei hem
te maken hebben gehad. Weldra legt men ook de hand
op de kleine commandant van de mannen zonder vrees!
Juist nu hü zich in gedachten reeds een weg had ge
baand naar eer en roem, gingen de gevangenisdeuren
voor hem open en wachtte hem de duisternis.
REIN BROUWER.
Ras mond Brulez. „De Verschyning
te Kallista". J. M. Meulenhof, Am
sterdam 1953.
Men zou .De Verschynlng te Kal
lista" van Raimond Brulez in zeseren
zin een parabel kunnen noemen in zo
verre. dat hg problemen die ook he
den actueel zijn. behandelt in een klas-
s eke tijd. en wel in Griekenland ty-
dens de regering van Alexander de
Grote De kern van het verhaal ls de
verschijning van Pallas Athene aan
het naaistertje Dione De schrUver laat
ons geen ogenblik twijfelen aan ae on
waarheid van dit z.g. wonder, hoenel
Krimon. verliefd op de voor hem on
bereikbare Dione. zyn invloed by
Alexander, wiens ïyfarts hU vele jaren
geweest ls. aanwendt om op de plaats
van de verschynlng een tempel ge
plaatst te kiygen waar Dione zieneres
zal zün Dione echtei kent in haar le
ven slechts éen liefde en wel voor haar
broer, die epilepticus is Deze bioer is
een karakter vol zelfoveischatting en
ressentiment. Hy verbeeldt zich een
groot, maar miskend beeldhouwer te
zyn en ls een opstandeling van de
kwade soort. Het lukt Krimon dan ook
niet Dione van deze bindins aan haai
broer lo6 te krijgen In een tragisch
slot, nadat de broer wegens opruiing
ln de gevangenis heeft gezeten doch
door de hulp van Krimon bevryd is
vinden broeder en zuster hun einde In
een paroxisme van genegenheid dat
de man in de dood drUft en het meisje
ln de krankzinnigheid.
'y OP DE BOEKENMARKT)
Drie Vlamingen
Deze parabel van de onwaarheid, van
de bedoelingen achter de daden, is
een klein meesterwerk van composi
tie en styi-
Gerard Walschap. „Bejegening van
Christus". A. A. M. Stols, 's-Gra-
venhage 1953.
De Nederlandse boekenmarkt ligt vol
vertaalde geromantiseerde levens van
Christus, die het aankyken niet waard
zyn. Werken als „De mantel" en „Pau-
lus", slechte verhalen met liefdesge
schiedenissen doorspekt om de zaak op
te smukken, worden by duizenden ver
kocht en gelezen.terwijl een meester-
lyk werk van Gerard Walschap voor
gaar geen onbekei.d auteui er dertien
Jaar over moet doen om herdrukt te
worden.
„Bejegening van Christus" ls een
boek van grote wysheid en diepte, dat
een leder die worstelt met de proble
men des geloofs in de ziel moet raken.
Prachtig uitgebalanceerd staan naast
elkaar de man die de genade welgért.
Asveer, hU die de genade deelachtig Is.
de blinde Johannes en de weifelmoe
dige Nxodemus. zoekend naar waar
heid. doch bezeten van het verstand
WU zien hier de reacties op Christus
verschijning van de bewuste intellec
tueel. die niet rusten zal voor ook zyn
verstand overtuig», is. van de zuiver in
stinctieve natuurmens Instaat te ge
loven wat hU niet kan zien en van de
realistische bruut, die meent dat het
tastbare het hoogste goed van de mens
ls In deze drie representanten van het
mensdom wordt de centrale figuur van
Christus getoetst.
In deze tyd waarin religie voor velen
problemen oplevert, behoort een boek
als dit. zo voortreffelijk helder en
Innig en zo waardig en fraai van
taal door een leder gelezen worden.
Hubert Lampo. „Terugkeer naar
Atlantis". A. A. M. Stols. 's-Gra-
venhage 1953.
„Terugkeer tot Atlantis" van Hubert
Lampo zou men de filosofie van de ro
mantiek kunnen noemen In de sfeer
van herfst en regen speelt zich in een
groep huizen om een fabriek, te klem
om een voorstao genoemd te worden,
een reeks gebeurtenissen af. waai van
de dokter het middelpunt vormt
Wat de schrUver ons tracht duldelUK
te maken, is een zekerheid van een
werkelijkheid achter de werkelykheid
Het beste gedemonstreerd vinden wy
zijn bedoeling in zyn beschryvlng van
een surrealistisch schilderu en in zyn
droom daarvan Minder helder is deze
in de gebeurtenissen de terugkeer van
figuren uit de jeugd van dek er
Dewandeiaar en zlii. zoeken naar zyn
verdwenen vader.
Hoewel het duldeiyk Is waar de
schrijver heen wil het fatum als
gids naar een onbekend doel vóoi de
dood bluft het geheel toch te va ig
en soms tc romantisch ongeloof
waardig om er ons van te overtuigen
dat het de schrijver zelf geheel hel
der Is geweest waar Itii op atstuuine
Toch heeft dit boek. speeiaa' loer
het oproepen van de sfeei van '>rl
landschap met de daarin zuiver aan
gepaste gestalten grote kwaliteiten.
CLARA EGGINK
