LEIDSCH
DAGBLAD
Dr ALBERT PLESMAN,
K.L.M.
92ste Jaargang
ZATERDAG 2 JANUARI 1954
No. 28103
Directeur: J W Henny
Hoofdredactie: B W. Menkhorst en J. Brouwer
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
f6.40 per kwartaal; f0 50 per week
Witte Singel 1, Lelden - Giro No. 57055
Telefoon Directie en Administratie; 25041; Redactie; 21507
Albert Plesman
PLESMAN is overleden..
Het
D geroezemoes ln de huiskamer op
Oudejaarsavond verstomt plotse
ling. En in de stilte, die erop volgt, luis
tert leder met ontroering naar de stem
van de omroeper, die nadere bijzonder
heden mededeelt omtrent de bewonde
renswaardige carrière van deze pionier
der burgerluchtvaart, wiens levensdraad
op deze laatste dag van het scheidend
jaar zo volkomen onverwachts werd al-
gesneden.
Allen weten en voelen; hier is een
gioot Nederlander heengegaan, een der
allergrootsten, die de beste eigenschap
pen van ons volk in zijn persoon ver
enigde
Eiders in dit Blad vindt men een uit
voerige vermelding van zijn levensloop.
Deze regelen pretenderen geenszins daar
op een aanvulling te geven Zij beog?n
Groot Nederlander
heen
Figuur van wereldformaat
verlies, dat de nationale èn interna
tionale luchtvaart door zijn heengaan
heeft geleden, nader te markeren.
van
Een enorme slag heeft ons land en in het bijzonder het K.L.M.-bedrijf
getroffen: in het Bronovozieltenhuis te Den Haag, waar hij, zoals wij reeds
meldden in de morgen van Oudejaarsdag ter behandeling was opgenomen,
is op Oudejaarsavond omstreeks kwart voor tien in de leeftijd van 64 jaren
overleden dr Albert Plesman, president-directeur van de Koninklijke Luchtvaart
maatschappij N.V. Dr Plesman is tengevolge van een arteriole bloeding in de
buik, heengegaan.
een iets meer persoonlijke sfeer te be- I Dr Plesman voelde zich in de nacht van Woensdag op Donderdag niet
naderen en de omvang van het immense j 100%. Donderdagmorgen heeft hij zich in verbinding gesteld met zijn kantoor
medegedeeld dat wanneer de andere directieleden het plan hadden de
voor die morgen vastgestelde directievergadering doorgang te laten vinden,
hij zou proberen aanwezig te zijn.
DE eenvoud, die het kenmerk van 1r j j rv ,l j l j i
het ware is, vormde een van de Kort nadien is toen zijn toestand verergerd. De ontboden geneesheer dr J.
grondtrekken van zijn karakter. A. Bos uit 's-Gravenhage achtte onmiddellijke opneming in een ziekenhuis
noodzakelijk. Dr Plesman was hoogst ernstig ziek en hij heeft de ernst van zijn
toestand ingezien door, voordat hij naar „Bronovo" werd vervoerd, zijn laatste
maatregelen te treffen.
Bij het overlijden waren mevrouw Plesman, en de kinderen tegenwoordig.
Om vijf minuten over half tien overleed dr Plesman.
Met het toestel uit Rome arriveerde op Oudejaarsavond om kwart voor
acht de zoon van de president-directeur de heer A. Plesman Jr., die de K.L.M.
in Italië vertegenwoordigt. Hij reisde met spoed naar Den Haag door om
zijn vader te bezoeken.
Spoedig daarna is het feit van het heengaan aan alle K.L.M.-vertegen-
woordigingen in de wereld gemeld.
ivoud. die het kenmerk
ware is. vormde een van de
grondtrckk?n van zijn karakter.
Van nature begiftigd met een scherp
verstand en een groot zakelijk inzicht,
heeft hü met de hem geschonken talen
ten gewoekerd.
Dr Plesman paarde een sterk persoon
lijk gezag aan een ongelooflijk? mensen
kennis, die hem m staat stelde steeds de
juiste medewerkers te kiezen. Zijn enor
me werkkracht en werklust maakten
het hem mogelijk de vlucht van zijn on
blusbare eneigie en koene onderne
mingsgeest te volgen en te verwezenlij
ken. Dr Plesman bezat een sprankelend
initiatief, maar hij was verre van een
avonturier Het bekende devies van
onz; Koninklijke Luchtvaartmaatschap
pij „safety first1' i veiligheid vóór alles i
was in wezen het zijne.
Onder zijn stuwende en bezielende
leiding heeft de K.L.M. zich ontwikkeld
tot een onderneming, waarvan de voor
treffelijke reputatie tot in de verste
uithoeken der aard? is doorgedrongen.
Zun zilver-gianiende vogels brachten de
Nederlandse driekleur tot op de meen
afgelegen oorden van de gehele wereld
eu waar zij kwam?n, getuigden zjj van I kracht
Hollandse duif, degelijkheid, betrouw
baarheid en ondernemingsgeest.
De oude traditie der Hollanders de
Met dr Albert Plesman is een groot Nederlander en een groot wereldburger
heengegaan. Zijn gezag in de internationale wereld van de luchtvaart was aan
zienlijk. Zijn krachtige persoonlijkheid wist op alles wat hij ondernam een geheel
eigen stempel te drukken. Hij was een Godvruchtig en eeTlijk man. rijk aan erva
ring en inzicht, wiens kort maar kernachtig woord altijd veel belangstelling en
gehoor ondervond.
Hij heeft gedurende meer dan 34 jaar van het begin af 's werelds oudste iucht-
aartmaatsehappü geleid met een onverzettelijke energie, ongelooflijke vverk-
onverflauwd vertrouwen in de zaak van de burgerluchtvaart. Hoe
groot die achting was die men dr Plesman toedroeg, blijkt wel hieruit, dat hij
uk uuuc tiauinc uci iiuiunutu ut u" binnen- en buitenland vele hoge onderscheidingen ontving, waaronder het
/rachtvaarders'vanEur opa"tezij n heeft 1 Commandeurschap in de Orde van Oranje-Nassau. en die van het erc-doctoraal
hij. met inbegrip van het passagiersver- in de technische wetenschappen van de Technische Hogeschool te Delft,
i oer. uitgebreid tot over de ganse aard-! ..Uw proefschrift", zeide men bü de ere-promotie in 1947. bestaat uit drie
bel. j letters: K.L.M..
Het bekende beeld van de vliegende Maar de belangstelling van dr Plesman bleef niet tot zijn bedrijf beperkt. Zijn
Hollander, die in storm en ontij over de interesse was breed en onbegrensd als de luchtvaart zelf. Hij stond positief tegen-
occan n wierf, heeft hm moderne ge- ov„ de dingen ei. zocht daarin altijd naar het goede Hij was ook een practisch
7 in cvenweT'^een" spookverschijningen j idcalist- »aarom heeft hij ook met enthousiasme zijn leven aan de luchtvaart
doch bekend en geëerd in alle delen der' ge^d' d!c- zoals "lacht ,e "ggen. door het luchtruim allo volkeren verbindt.
wereldI ok z,jn P'an voor internationale samenwerking", dat in zijn ballingschap
in Twcnthe gedurende de oorlogsjaren is ontstaan en waarin hij aandringt om
IE persoonlek met dr Plesman in door internationale samenwerking te komen tot uitvoering van grote technische
aanraking kwam. voelde onnud- en voor de mensheid nuttige projecten, getuigde van zijn practische en idcalisti-
dellijk teg?nover een krachtige schc geest,
persoonlijkheid te Vf'endfhjk „our zijn menselijk karakter was h« alom zeer gezien en werd hü door rijn
ooch zakelijk kort infornieejde^hij naar medewerkers altijd betiteld als ..de baas".
Door het overlijden van Albert Plesman verliest de wereld en in het bijzonder
Nederland, een van haar voornaamste luchtvaart-pioniers: de man. die tijdens
zün leven geschiedenis maakte, en die de legende van ..De Vliegende Hollander"
verwerkelijkte!
W'
Man van wereldformaat:
Wijlen dr .4. Plesman.
wereld
de reden van Uw komst en het
\e. wonderlijk te ervaren hoe de:
tot in kleine details thuis was
onderdelen van zijn de gehele
omvattend bednjf
Maar al had het detail ook zijn aan
dacht en belangstelling de alom ge-
ienomm;erde ..service" van de KLM. is
er het bewijs van! toch was dr Ples-
mm vóór alles de man van de grote
lijn. de man. die met vèr-vooruitziende
b ik zijn koers wist te bepalen en w'.ens
persoonlijk aandeel in de ontwikkeling
kracht ue aandacht van de wereld-
luchtvaart op zich te vestigen, waarin
zijn maatschappij zich reeds spoedig
een leidende positie wist tc verwer- I 1
ven. Het was ook door zijn toedoen dat b.v.
de KLM de eerste luchtvaartmaatschap-
De jaren tussen de beide wereldoor]o- PÜ wereld was. die in 1922 een lucht-
gen werden gekarakteriseerd door een J'aart-passagekantoor opende,n 1. op het
aantal opmerkelijke initiatieven, waarin Leldseplein te Amsterdam, die in 19.5
Plesmans leiderscapaciteiten zich ten "jV.f ,rn?. en. e"metalen, Pr0"
lans leiderscapaciteiten zien ten i - tergekoelde motoren v.. ...v,H
korden ontplooien, zoals de pio- Pe,1"s '"..ge^>r,ulk nam Zijn inzicht
vlochten van Nederland naar Indo- Intuïtie bu het bepalen der keuze van
I neslé in de twintiger jaren en de pres- het Juiste vliegtuigtype was büna spreek-
LE\ ENSLOOP stelling van heel Nederland Nederland tatievluchten \an de Fokker-vliegtuigen, woorddUk
- was daardoor voor de luchtvaart gewon- .Pelikaan" en .Snip" resp naaf Indo- KT V>e" oorlog in Mei 1940 ook over
°r.Albert Plesman werd op 7 Septem- „en en het succes van de Elta heeft öc nesie en West-Ind!é en de DC-2 „Ulver" Nederland kwam. werd Plesman s levens-
ber 1889 te s-Giavenhage geboren als opichting van de KLM op 7 October en de Londen-Melbourne race in de ja- werk yoor een groot deel vernietigd. Zijn
zevende kind
een eenvoudig zaken- 1919 ten zeerste bespoedigd
r ,1 l'.T". Hp WTaQ-rtnlm-
man. Na beëindiging van de HBS-opiei- 1
JIhet zijn bedoeling beroepsmi-
der KLM van" kleine nationale lucht! de KmT\1
vanrro.rderneming tot wat z« thans is. B cL bkocht ln Aoc^tus mi 1 we, d
onpeilbaar moot is geweest. Iemand L-priicH A m» l' „klL,ahn
heelt hem jaren güeden. eens genoemd vverd n-edeeld bfi 5e reriment In
ambassadeur van Hollandse goodwill hr{ 5e reglment »n-
koniln ^oenel^k^het1 kèn^Was hu on~ In da,ze,fde J-'»ar maakte hü kennis I
mlcpifk h« mint met het vliegtuig en sindsdien heeft de
verzettelijk als het moést. gedachte aan de luchtvaait h®m niet l
Voor z|jn personeel was hü als een va- m(er ,os geIaten In het voorj;ar van
der; er kon z c.i op Schipno! geen en- i9M werd hu bevorderd tot lr.te luit»-
km gebeurtenis \an enig belan vo r-nan[ en van April October 1915 was
doen of dr Plesman gaf blijk van zijn hlJ in:cieeld blJ h?t ,eaimem wielrijders
persoonlijke belangstelling en n p uimp-e t0 Gorda Hier ontmoette h-j Suze van
van ..de Baas zoals hü algemeen ge- Eyk die h?m later als echtgenote bj
ncemd weid. vo:m.e voor allen oe aj /l)n ondernemingen een erote steun
ho tg t-denkbare beloning Zun persoon- 1 zou zpn
lijk medeleven in moeilijke omstandig- In October 1915 kreeg hü de gelezen- j
1 ontroerend j1?id zun hartewens te vervullen en werd 1
zijn beteken s voor de hij officier-waarnemer bij de Lucht-
le en internationale luchtvaart vaartafdeling te Soesterberg. Een half
injiet bijzonderjoor onze KLM, Jaar ]ater Ap..| 1916 werd h1j ccht:r
weer overgeplaatst naar het regiment
drijders te Roosendaal. Een jaar daar-
Ao! ïl 1917, werd h:j op zün
Luitenant-vlieger Plesman, die bü
de tot stand koming van deze Neder
landse Luchtvaartmaatschappij een
büzonder aandeel had gehad, werd tot
administrateur benoemd en enige tüd
later tot directeur. Reeds terstond
wist de jonge directeur door zijn in
zicht. organisatievermogen cn werk-
ren 193334 bedrijf had zich tot op dat ogenblik uit-
I gebreid tot vele landen in Europa en in
West-Indië, en exploiteerde de toender-
tijd langste Intercontinentale luchtlijn
Tr, toeviel,H» vt h van Amsterdam naar Djakarta, terwijl
i' Jï, S» Ironic „nH h I,n Indonesië de KNILM een zustermaat-
phl lln in ii de tïepr schappij, luchtdlen.slen onderhield, waar-
n '<]onaaneeve"d van dr Plesman eveneens een der op-
luehtvaai tkrin,en. U t die tijd stamt ook riChters en directeur was.
nersonnlnkp eamonu'prVin-
een nauwe persoonlijke samenwerking
met de bekende vliegtuigbouwer Anthonv
Fokker en na 1934 ook m°t de leiders
van d» Amerikaanse vliegindustrie, die
toen h°t geheel metalen vliegtuig op de
markt hadden gebracht.
Gedurende de oorlog was dr Ples
man van Mei 1941 tot April 1942 te
Scheveningcn gevangene der bezet
ters, waarna hij naar Twenthe werd
verbannen. Hier werkte hü de plannen
Prins Bernhard
„Hij was een héél groot
man"
Onherstelbaar verlies
„Het heengaan van dr Plesman
is voor Nederland en voor de
K.L.M. een onherstelbaar verhes"
zo zeide Z.K.H. Prins Bernhard
toen wij hem in „Hotel Adler" in
Grindelwald spraken. De Prins zelf
heeft met dit heengaan een goed
vriend verloren. „Voor velen wos
hij zo op het oog een koelbloedige
en energieke zakenman, moor hij
wos ook een zeer gevoelig man,
die tot tronen toe bewogen kon
zijn, dot heb ik zelf meegemaakt"
aldus Prins Bernhard.
„Hij had bovendien noost de
vliegerij nog zoveel goede en
dynamische ideeén, die hem stem
pelden als een groot man. In de
luchtvaart was hij degenen, die
de durf en de visie bezat om grote
risico's te nemen en dan bleek het
veelal achteraf, dat het eigenlijk
helemaal geen risico's woren ge
weest. Hij bezat een grote fan
tasie, die hij echter toch altijd
wist te paren aan een grote zake
lijke nuchterheid. Plesman wos
bijvoorbeeld degene die. toen de
„Cornet" als min of meer revolu-
tionnair op de markt kwom, zich
het sterkste verzet heeft tegen de
aankoop von dit toestel op dat
moment. En de feiten hebben hem
ook h ier in het geli/k gesteld. H<j
wos een von de mensen, die de
luchtvaart nodig had. een man die
wot durft te doen uit overtuiging"
„Ik herinner me nog", zo zeide
de Prins, „dot toen hij in Amerika
was, hij president Truman wilde
spreken over iets dot hem na aon
het hart log. Truman wilde hem
toen een onderhoud von een kwar
tier toestoan, maar het antwoord
van dr Plesman aon de man, die
hem deze mededeling overbracht,
wos: ,,Zeg moor aon de president
dat me dat te weinig is en dat ik
niet kan".
En het resultaat was. dot Tru
man, die hierdoor kenneh/k toch
wel geïmponeerd was, hem later
toch veel longer heeft ontvangen.
Dat was typisch Plesman!
Het heengaan van dr Plesman
heeft op de Koninklijke familie
grote indruk gemaakt en vooral
op de Prins, die in het verband
der K.L.M. zo nauw en met zoveel
wederzijdse waardering met hem
heeft samengewerkt.
„Hij was een héél, héél groot
man", aldus de Prins.
heii
Zó groot
nationale
en zeer
waarep ï'dere Nederlander terecht trots
ls. dat hel blina onmogelijk is zich dit
bei iif voor te stellen zónder hem.
Hü was er de oprichter, de ziel en de zoek toegelaten tot de vheg'eroplelding
motor van. te Soesterbcrg. waar hij in November
Een man uit één stuk. een man van 1918 zijn militair brevet behaalde,
itzonderlük formaat, een groot Neder- in deze Soesterbergtüd werd zijn idee
lander is heengegaan
Hij zelf zou onder deze omstandig le-
den, evenals rn men'gmaal. vvannepr e o
zware slag onze luchtvloot Ircf. gevegd
hebben „De kop eivoor. Wij moeten
verder"
Zo ls het ook
geboren het vliegtuig, dat tot dan toe
alleen voor oorlogsdoeleinden was ge
bruikt te gaan aanwenden voor het ver
voer van passagiers, vracht en pon. Uit
deze tod stammen ook ztjn woorden:
,.D:t vliegen dat een hel was, kan ook
een hemel zijn'"
ct-11 ucmci AU11
op Schiphol hangt halfstok Ondanks tegeirt
Maar dit ls slechts tij.ielii!: Over enkele 1 hl. enkele collega's en latei ook belang-
risgen wappert hei roodwitb'auwe dun- rijke personen voor zijn Idee te winnen
cl- k we- hoog aan de nn-t en werd mei de organisatie van de eer-
De kleuren welke ir Plesman gedu- st® luchtvaart tentoonstelling Amstcr-
r"ide ?-.-e!e ook heel mreilijke Jaren. dam Eltabegonnen D^e expo? t'e
c:i '1 voorbeeldige w-jze lieeft gediend opende in Augustus 1919 haa: pooit-
zjj zijn nage-
WEERPFRICHT
De 1
Dooi
wacht:
,-erdrijverde wolkenvelden en plaat-
s®Hjk misi Overwegend droog weer.
Aanvankelijk weinig wind. later over
wegend matige wind tussen Noord er.
West Van net Noordwesten uit intre
dende dooi. maar vannacht en morgen
ochtend in het Zuiden van het land
plaatselijk nog matige vorst.
(Opgemaakt te 10 uuri.
3 JANUARI
Zon op' 8 43 uur. onder; 16 41 uur
Maan op; 7 43 uur: onder 14 48 -iur
Hoekwater te Katwijk te 2 03 en
14 19 uur (4 1 te 2 48 en 15 01 uur.
1 tic
maanden lang de belang-
Weerraoporten
MUnrhcn
Locarno
I InnabrücK
Op Oudejaarsdag arriveerde ank de middag poseerden de leden van 1 Margriet. Prinses
j 7.K.H Prins Bernhard in Grindrl- ons Vorstenhuis voor de fotografen. Beatrix cn Prinses
p 1 -3 wald om tezamen met Koningin ca Van links naar rechts: Prins [iern-
wnicistu -10 o51 Prinsessen Oudejaar te vieren, In hard. Koningin Juliana, Prinses
Marijke. Prinses
Irene.
uit voor de wederopbouw van zijn b«-
drüf en toen op 2 April 1945 dit ge
bied door de geallieerden werd beviu-i.
vertrok hij terstond via Zuid-Nederland
en Engeland naar de V.S. un Ame
rika. waar hü tel ieders verbazing
de oorlog was toen nog niet beëindigd
14 „Sk>masters" wist te kopen voor
zün bedrüf.
Een jaar later vlogen zün vliegtuigen
reeds naar vele deien der wereld.
In de 8 jaren, die sinds de bevrijding
van Nederland zün verstreken heelt ar
Plesman, sinds 1946 president-directeur
van ae KLM. zijn schepping cemaa t
tot een der grootste internationals lucht
vaartondernemingen met vertakkingen
over de gehele wereld De KLM. die 111
1919 begon met een staf van 12 man .s
onder zün bezielende leiding uitgegroeid
tot een concern, dat 13.545 employe's
tiet. dat een luchtnet exploiteert van
212.156 km. waarin 102 steden in 67 lan
den zün opgenomen Haar luchtvloot is
büna 90 moderne vliegtuigen groot
(Men zie verder elders in dit blad».
Dinsdag begrafenis
Dinsdag 5 Januari a.s., des morgens
om elf uur wordt in de Willemskerk
aan de Nassaulaan le 's-Gravenhage
een samenkomst gehoud-n. waarin
het heengaan van dr A. Hesman ral
worden herdacht. Het is de bedoeling,
dat de minister van Verkeer en Wa
terstaat. mr J Algera, daar een r-de
zal uitspreken. Na afloop lan deze
herdcnkings-amenknmst zal het stof
felijk overschot van dr Plesman op do
Algemene Begraafplaats aan dc Kcrk-
hoflaan te 's-Gravenhagc word- n (er
aarde besteld. Het is de wens van de
familie, dat dr Plesman naar zün la
ste rustplaats aan de Kerkbolaan ral
norden gebracht door zün nai-re
familieleden en vrienden, die daar
toe worden uitgenodigd.
Het stoffelük overschot van dr Ples-
na.o is gisteren opgebaard in zi-n
woning aan de Tapfjtweg te 's-Graven-
hage Maandag van 10 tot 16 uur zal het
stoffelijk overschot zün opgebaard in de
hal van het hoofdkantoor, waar een
chapelle ardente zal worden ingericht.
Daar zal. vanzelfsprekend allereerst voor
de leden van het personeel van de KLM.
maar eveneens voor niet-KLM'ers gele
genheid zün afscheid te nemen van „de
ibaas".
