LEIDSCH
DAGBLAD
Nobelprijzen uitgereikt in sfeer
van pracht en praal
52ste Jaargang
VRIJDAG 11 DECEMBER 1953
No. 28092
Directeur: J W Henny
Hoofdiredaotie: B W Menkhoret en J. Brouwer
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
f6.— per kwartaal: f0 47 per week
Witte Singel 1, Lelden - Giro No 57055
Telefoon Directie en Administratie: 25041: Redactie: 21507
Ook Ned. hoogleraar Zernike
over 3 zalen, moesten serveren.
De gouden zaal dankt haar naam aan
de echt gouden mozaïeken. ZO zijn ver
vaardigd uit Zweeds goud, gevonden in
de mijnen te Boliden.
ZENUWEN KWAMEN TOT RUST
In deze feeërieke zaal kwamen de
zenuwen van de prijswinnaars weer tot
kreeg hoogste onderscheiding
(Telefonisch van onze correspondent te Stockholm)
In een lijst van pracht en praal en van eerbied en statigheid heeft gisteren
i Stockholm de overhandiging plaats gehad van de Nobel-prijs, o.a. aan de
Groningse hoogleraar prof. dr F. Zernike. Een simpel gebeuren, maar omge-
n door de luister der dankbaarheid; een dankbaarheid die de wereld koestert
voor haar geniaalste weldoeners. Het leek alsof de gehele mensheid hulde
betoonde toen de winnaars uit de handen van de Zweedse Koning de oorkonde,
de medaille en de cheque van ruim 175.000 kronen (circa f. 125.000) ontvingen.
Het programma was op de seconden
precies vastgesteld. De hooggeleerde
heren mochten gisteren niet verstrooid
zijn en hadden dus voor de zekerheid
gedurende de voormiddag een uurtje
geoefend.
Deze keer kondigden de fanfares slechts
due seconden na de vastgestelde tijd.
half vijf, de komst van Koning Gustaaf
Adolf aan. Op dat ogenblik waren alle
tweeduizend plaatsen van het met bloe
men en vlaggen versierde Concertge
bouw ingenomen door een in gala ge
kleed publiek.
Nadat de Koning had plaats genomen
beleefden wü. aangekondigd door fan
fares en onder de bruisende tonen van
de hymne „Scecorun Rex" de intocht
der prijswinnaars. Voorop liep prof.
Zernike. Hij werd begeleid door prof.
Hulthen. van de Koninklijke Academie
van Wetenschappen. Achter hem
zagen wij de professoren Staudinger
ischeikunde). Krebs en Lipman ibeide
geneeskunde)eveneens begeleid door
Zweedse collegae.
Nadat zij op het podium hadden
plaatsgenomen Lady Churchill zat
met haar dochter, mevrouw Mary
Soames. naast de Koninklijke familie
werden de prijswinnaars door een
korte lezing, gehouden door de bege
leidende professoren, aan het publiek
voorgesteld. Hierbij werd de Zweedse
taal gebruikt. Slechts de laatste zin
nen werden in het Engels uitgespro
ken. Deze behelsden het verzoek de
medaille, oorkonde en chequé uit han
den van de Koning in ontvangst te
Nadat de prijzen in ontvangst waren
genomen deze plechtige handeling
old steeds weer omlijst met fanfares
n muziek ging het grootste deel van
,.?t eezelschap naar het stadhuis om
aan het banket deel te nemen.
BANKET VAN 672 PERSONEN
Hier zagen wij onze landgenoot prof
Zernike in de gouden zaal. waar 672
personen hun elas champagne verhieven
om de maaltijd te beginnen met een
dronk op het Koninklijk paar.
De Koning dankte met een toast ter
nagedachtenis van Afred Nobel.
Prof. Zernike zat aan de hoofdtafel,
waai maar liefst voor 124 personen was
gedekt Hü had een eervolle plaats links
naast de Koningin, die precies tegen
over de Koning zat en lady Churchill
naast zich had.
Aan zijn linkerhand had de Groninger
hoogleraar de 75-jame Prinses Ingeborg,
de tante van de Koning.
Tijdens de gangen zeekreeft, ree
bout met kastanjepuree en als dessert
avarin-gebak met marasquin-saus
;erd Jeutz-champagne gedronken.
Jhurchill's lieveltngs champagne zoals
de hofmeester ons verzekerde.
rust. In het Concertgebouw hadden zij
hun nervositeit nauwelijks kunnen ver
bergen. Lady Churchill bijvoorbeeld ging
na een hoofse buiging zitten voordat de
Koning zijn plaats had ingenomen.
Ook prof. Zernike. die eergisterei]
nog zo'n nuchtere Hollander was, kon
zijn emotie niet verbergen. De ander»
zo rustige hand had moeite het etui
waarin de medaille zat te openen Maai
wat doet dat er toe? Ook ons patriot
tistisch hart klopte op dat moment
hoorbaar.
WOORDEN VAN DANK
Na de koffie hadden de winnaars ge
legenheid enkele dankwoorden te zeggen.
Dit werd gedaan van de ballustrade af,
die uitzicht geeft op de blauwe zaal,
waar 550 studenten waren tezamen
gekomen.
Deze reeks dankwoorden werd ge
opend met een rede van sir Winston
Churchill, voorgelezen door Lady Chur
chill. Hu noemde Scandinavië een ideaal
waar drie landen gelukkig samenleven
zonder tekort te doen aan elkanders
souvereinlteit.
Onze landgenoot zou vandaag in de
Technische Hogeschool zijn Nobel-lezing
houden en 's avonds zal hu nog eens in
gala verschijnen om aan te zitten aan
een banket, dat de Koning op het slot
geeft.
Morgen geeft onze gezant, Z.E. W
Daniels, ter ere van prof Zernike nog
een receptie en Zondag is onze landge
noot de gast van de studenten
Weerrapporten
(\an hedenmorgen 7 uur'
s
Helsinki
Oslo
Stockholm
Londen
Amsterdam
Brussel
rarUa
Bordeaux
Grenoble
Nice
Warschau
Berllln
Frankfort
Engeland weigert verdere
concessies
INZAKE SUEZ-KANAAL.
John Poster Dulles, de Amerikaanse
minister van buitenlandse zaken, heeft,
naar gemeld wordt, de Egyptische am
bassadeur te Washington medegedeeld,
dat Engeland geen duimbreed wil wij
ken van zijn standpunt In het geschil
over de Suez-Kanaalzone.
President Eisenhower en hij waren er
op de Bermudaconferentie niet in ge
slaagd Churchill tot een concessie te
bewegen.
Churchill had aangevoerd, dat een
stuk of 30 conservatieve Lagerhuis-
leden al ontevreden waren over de reeds
door Engeland gedane concessies en
tegen de regering zouden stemmen als
Enkele functionarissen van het Ame
er nog meer concessies werden gedaan,
rikaanse departement van buitenlandse
zaken hebben de vrees geuit, dat deze
Britse weigering misschien zal leiden
tot een nieuwe crisis in de betrekkingen
tussen het Westen en de Arabische we
reld.
Premier Nagulb van Egypte zou af
kondigen van een boycot tegen de En
gelsen en een neutraliteit in de koude
oorlog met Rusland overwegen.
Pella ziet ontspanning
„Er zijn tekenen, die er op wijzen, dat
de atmosfeer rond Tnest tot op zekere
hoogte is opgeklaard", aldus heeft de
Italiaanse premier Pella ln een toe
spraak verklaard, die hij ln de Ita
liaanse senaat heeft gehouden. Hij deed
een beroep op president Tito om ..zijn
kaarten op tafel te leggen"' en een aan
vang te maken met onderhandelingen,
teneinde de Triëst-kwestie te regelen.
Pella zeide.. dat ratificatie door
Italië van het E.DG.-verdrag zeer ver
gemakkelijkt zou worden door regeling
van het probleem-Triest.
Hij legde er echter de nadruk op, dat,
over het algemeen, de Italiaanse rege
ring steeds krachtig elke stap in de
richting van een Europese Unie. steunt.
Een belangruk effect van het con
flict over Triest was. zo zeide Pella. dat
het belette, dat het Balkan-bondgenoot
schap in de N.a.t.o. wordt opgenomen,
iZuid-Slavië is. met Griekenland en
Turkije, lid van het Balkanbondgenoot
schap, maar niet van de N.a.t.o
Amerika tracht Moskou gunstiger
te stemmen
Het Kremlin plooibaarder?
Komt er in Moskou enige gunstige re
actie? Nader wordt nog gemeld:
De rede, die president Eisenhower
voor de Ver. Naties heeft gehouden is in
Scvjet-kringen met belangstelling ont
vangen
Men is van mening, dat de rede een
nauwlettende studie behoeft. Dat klinkt
wel Iets anders dan de eerste reacties!
Van Amerikaanse zijde wordt alles
gedaan om tot nader contact te komen
..De Amerikaanse regermg heeft zeer
goede hoop, dat het Kremlin Eisenho
wers voorstel betreff?nde de atoom-
Prof. dr F. Zernike ontvangt de
Nobelprijs uit handen van Koning
Gustaaf Adolf. (Telefotc)
Wegwerker door wrikijzer
gedood
Op het spoorwegemplacement Noord
te Rotterdam is gisteren de 46-jarige
wegwerker J van Herk. gewoond heb
bende Doormanstraat in Capelle aan de
IJssel. tengevolge van een ongeval om
het leven gekomen Hij was bezig met
het lossen van rails, toen een losschie
tend wrikijzer hem tegen het hoofd sloeg
De wegwerker viel op de wagon en
moest direct naar het ziekenhuis Berg
weg worden gebracht Bij aankomst
bleek, dat hij was overleden.
Maandag Nato-conferentie te Parijs
Gruenther zeer tevreden
Prins Bernhard:
In Ethiopië 1
Voor Nederlanders
iVan onze Haagse redacteuri
In het nieuwe gebouw van de Rijks
voorlichtingsdienst te 's Gravenhage
heeft Prins P-crnhard gisteren enige
bijzonderheden over zijn reis naar
Ethiopië verteld.
De Prins was gelijk reeds bekend
zeer geestdriftig over de suikeron
derneming Wongi van de HVA. die
onder zeer moeilijke omstandigheden
is opgebouwd.
Zeker zijn er nog vele mogelijkhe
den voor Nederlanders. Er zijn daar
van enige groepen aanwezig om onze
kansen te onderzoeken. Voor het in
dividu is deze mogelijkheid echter ge
ring omdat men grote sommen nodig
heeft om te investeren. De Prins
meende, dat men er alleen in groeps
verband zou kunnen slagen.
iggen kansen
roeps r*
erband
organisatie thans beschikt over 40 le
gerdivisies en 5000 front vliegtuigen,
gereed oin een aanval te weerstaan.
Gruenther besprak het jaarrapport
met de militaire commissie van d: 14
naties van de organisatie. Toen hij
het gebruik van atoomwapens te vel
de ging bespreken, deed hij all? aan
wezigen beneden de rang van luite
nant-generaal de conferentie verlaten.
Ongeveer 50 militaire en buigeradvi-
mist windstil
nevel windstil
onocwolkt windstil
nevel zzo 3
licht bew. windstil
WEERBERICHT
Iets meer wind
De Bilt verwacht tot morgenavond"
Zwaar bewolkt met enkele verspreide
•Waringen en vooral aanvankelijk op
vele plaatsen nevel of mist. Overwegend
droog Zwakke tot matige wind tussen
Oast en Zuid Dezelfde of iets lagere
ëmperaturen. (Opgemaakt te 10 uur)
12 DECEMBER
Zon op: 8.39 uur; onder: 16.2)
Maan op: 12 13 uur: onder: 23 38
Hoogwater te Katwijk te 7.00
1922 uur.
Ter inleiding van de ministersconfe
rentie van dc Nooid-Atlantische Raad,
die Maandag wordt geopend, zijn in het
Palais de Chaillot te Parijs besprekingen
van het militaire comité van dc Nato
begonnen. Aan de vergadering wordt
van Nederlandse zijde deelgenomen
door de generaals Hasselman. Baretta.
Van Duk en Caip en door vice-admirail
De Booy. Het comité zal zijn be.-prekm- 1 seurs'bevond ?n zich in de wandelgan-
g?n Vrudagmiddag beeindigen. gen, terwijl de generaal zijn verhande-
De ministersconferentie zelf. waarop Lng hield over wat door militaire per-
de Nederlandse delegatie zal worden sonen beschreven werd als ..het moge-
aangevoerd door de ministers Beyen, lijk revoluticnnaire effect van de
van der Kleft en Staf en door onze per-1 atoomoorlog op de traditionele ge-
manente vertegenwoordiger bij de Nato. vechtshandelingen te land"
g d jjhr mr Tjarda van Starkenborgh Sta-1 De veertig landdivisies omvatten
8 (L2 chouwer. zal ln d' eerste plaats gewijd Turkse en Griekse strijdkrachten, die
6 o zijn aan het jaaroverzicht 1953. samen-ni?t onder het West-Europese commando
l 0 gesteld door het algemeen secretariaat vallen In West-Europa is de ernstigste
9 0 van de Nato. zwakte zo bevestigde de militaire c:m-
5 14 j Men verwacht in Nato-kringen. dat I missie, het ontbreken van de 12 divisies.
5 2 hierbü met alleen zulke voor de hand die West-Duitsland ingevolge het Euro-
1 liggende onderwerpen als de EDG, de pese legerverdrag zou hebben bijgedra-
2 0 3 positie van Du:t=land en de Russische ^>n gedurende de afgelopen 18 maan-
9 politiek ter sprake zullen kernen, maar den.
vermoedelijk eveneens de strategische en De Nato heeft het gTootste deel van
politieke situat e :n Oost-Az.e de kwes- dc militaire uitgaven van 60 milliard
tie van het Suezkanaal. die van Triest dollar gedurende dil jaar besteed aan
en misschien zelfs het Brits-Perzische het opnieuw uitrusten, het versterken
olie-geschil. van reserves en het tot stand brengen
Ongetwijfeld zal de Amerikaanse mi- van nieuwe productie van moderne ty-
nister van defensie, Wilson, dcor zijnpen bewapening Het resultaat Is g'-
Europese ccllp'iae het vuur na aan dj weest een .sterke en gezonde' consoll-
schencn worden gelegd inzake zijn datie. eer dan een opzienbarende verho-
ideeen omtrent mogelijke vermindering aing van operationele kracht, aldus de-
van de Amerikaanse strijdkrachtm in j.> zegslieden.
Europa, een kwestie, waarrmtrent - on- Het militaire program voor het vol-
danks verschillende, als gerusLstellin- =>nd Jaar. dat door de militaire com-
gen bedoelde verklaringen van ander?missie is goedgekeurd, voorziet ln iets
Amerikaanse regerinasvertegenwoordi- i hogere uitgaven cn in nog een jaar van
gers - vooral in Frankrijk nog altijd een consolidatie Men hoopt dat tegen het
zekere ongerustheid .verst. De France rind van 1954 alle 125 nieuwe vliegvel-
mlnister van buitenlandse zaken. Bi- den In Europa voltooid zullen zijn.
dault. die deze keer het voorzitterschap! Ongeveer 100 'hn reels gereed grko-
van de conferentie zal vervullen. 1
eens Franse zegslieden van plan
rit In te gaan oo de kwe-tie v:
verbond tussen »*e Nato en de
waarbu hij de laatste organlsati
afhankelijk van de eerste zou
maken.
Arbeidskrachten zijn er voldoende
Aangetrokken door de goede betalingen,
waarbij prestatieionen de productiviteit
opvoeren, komen de arbeiders overal uit
het land vandaan. Zij zijn zeer gewillig
en leergierig Het verdiende geld wordt
hoofdzakelijk besteed om de levens
standaard omhoog te brengen, kleding
te kopen en woningen te verbeteren,
wat op zichzelf zeker een goed teken
mag worden genoemd.
Er wordt eveneens hard gewerkt om
het culturele peil van de bevolking op te
voeren.
Prins Bernhard heeft de aandacht
gevestigd op de Nederlandse prestaties
op landbouwgebied en op de mogelijk
heid Nederlandse planters met tropen-
ervaring te laten uitkomen.
Voor ondernemers valt er veel te doen
op het gebied van wegenbouw, haven-
aanleg bruggenconstructic. terwijl
voorts de suiker, koffie en riist moge
lijkheden bieden. Voor dit alles heeft
Nederland zijn mensen beschikbaar, zo
heeft de Prins daar verteld.
De bodemschatten worden ln Ethio
pië nog niet geëxploreerd, al heeft de
Keizer zelf een goudmijn in exploitatie.
Op de luchtkarteringsbekwaamheden
van de Nederlanders en de KLM heeft
de Prins de aandacht gevestigd De kar
tering is daar nog zeer summier Het
valt niet te ontkennen, dat er Italiaanse
invloeden zijn cn dat men er met de
Italiaanse taal ver komt Hier staat
tegenover dat anderen zeer zeker hun
kansen hebben benut, zoals de Zweden
die er het telefoonnet hebben aange
legd
Voor Indische Nederlanders, mits ln
groepsverband, zag Prins Bernhard gro
te mogelijkheden
De Keizer is Westers Reorlenteerd. Hii
Is echter zö wiis om niet alles dat uit
West-Europa of Amerika komt direct
toe te passen De lagere klassen zijn zeer
aan tradities gehecht Er zijn ook stro
mingen die zeggen .wij kunnen het al
leen wel."
Op een vraag of Prins Bernhard ook
nog plannen had. nu de verhoudingen
tussen Nederland cn Indonesië zo ge
wijzigd waren, zulk een goodwillreis
naar Indonesië te maken, antwoordde
I de Prins: ..Ik ben nog niet uitgeno
digd."
kracht zal beschouwen als een we'.ge-
meende en doelmatige eerste stap in de
richting van overeenstemming op dit
gebiedaldus een verklaring var. de lei
der der afdeling perszaken van het bu
reau van de president. Hagerty.
Hij voegde hieraan toe „de president
heeft nimmer bestreden, dat zijn voor
stel aandachtig moet worden bestudeerd.
Daarom kunnen alle reacties binnen de
24 uur na het uitspreken van de rede
door Russische ambtenaren of Sovjet
propagandisten niets anders zijn dan
voorlopige verklaringen, bedoeld om h't
tijdsbestek, voorafgaand aan de uitein
delijke Sovjet-reactie niet te lang te
doen schijnen".
Zowel in Engelse- als in Franse diplo
matieke kringen noemde men de Sovjet-
reacties tot op heden een ..grote teleur
stelling". Hoewel, naar men zei, de
Franse regering hoopte, dat de eerste
Sovjet-reactie niet de uiteindelijke zou
zijn. koestert men in genoemde kringen
weinig hoop .dat de Sovjet-Unie Eisen
howers voorstel zal aanvaarden.
In Amerikaanse congreskringen dreigt
de vrees voor mogelijke Russische on
eerlijkheid eventuele toekomstige goed
keuring van het voorstel door het con
gres in gevaar te brengen President Ei
senhower zei Dinsdag ln zijn rede „alle
hoop op goedkeuring" te koesteren, doch
een gToelend aantal senatoren voorziet
moeilijkheden bij het verkrijgen d&ar-
De Amerikaanse ambassadeur in Mos
kou. Charles Bohlen. zal onmiddellijk
stappen bij de Sovjet-regering onderne
men om haar aandacht te vestigen op
het „sociale karakter" van presidents
Eisenhowers voorstellen, aldus heeft het
Amerikaanse ministerie van buitenland
se zaken bekendgemaakt.
De woordvoerder van het ministerie.
Suydam. bracht in herinnering, dat het
Witte Huis officieel heeft verklaard te
hopen, dat de Sovjet-leiders zullen be
grijpen. dat Eisenhowers voorstellen
„een ernstig en voor de vrede toepasse
lijk initiatief" zijn.
BEVAN TOORNT
De „Tribune", het weekblad dat de
mening van de linkervleugel der Britse
socialistische partij, onder leiding van
Bevan, weergeeft, schrijft in een com
mentaar cp de Bermuda-conferentie:
Het bezoek van sir Winston Churchill
aan de Bermuda-eilanden en de door
hem aldaar met Franse en Amerikaan
se staatslieden gevoerde besprekingen
hebben het aanzien gegeven aan het
meest stompzinnige communiqué, dat
in de moderne tijd na een diplomatieke
conferentie is uitgegeven
Geen wonder, dat de West-Duitse
Bondskanselier, dr Adenauer, er zó mee
was mgencmen.
Indien wij de bewoordingen, waarin
het communiqué werd opgesteld, moeten
aanvaarden voor wat zij zijn. dan zijn de
Bermuda-eilanden het graf geworden
van de stoutmoedige hoop. welke de
Britse premier op 11 Mei van dit jaar
heeft gewekt toen hij zich uitsprak voor
een bijeenkomst op het hoogste niveau
van staatslieden van het Westen en der
Sovjet-Unie".
FRANKRIJK DOORZIET
SOVJET-ACTIE.
Franse functionarissen hebben de re
cente ..vriendelijkheid'" van de Sovjet
unie ten aanzien van Frankrijk ten ma
noeuvre genoemd om de Westelijke mo
gendheden te verdelen cn de Franse op
positie tegen het Europese leger te ver
sterken
Het in de „Prawda" verschenen arti
kel naar aanleiding van de verjaardag
van het Frans-Russisch verdrag van
1944 was volgens hem een „lawaaierige
poging om Franse ongerustheid over
Duitse herbewapening uit te buiten".
Het is duidelijk, aldus deze functiona
rissen. dat de Russische leiders Frank
rijk het meest kwetsbaai achten van de
Westelijke grote drie Waarnemers gelo
ven. dat de Russische campagne, die
volgens hen ongetwijfeld door de Fran
se communistische partij zal worden uit
gebuit. wellicht enige invloeo op de
openbare mening zal hebben Zü geloven
echter niet. dat parlementsleden onder
de indruk zul'.en komen, tenzij de Sov
jet-Unie bewijzen levert van haar goede
wil door in te stemmen met een regeling
voor Duitsland en Oostenrijk op de vler-
mogendhedenconferentie in Berlijn.
bestaat uit 10 pagina's
I men en klaar v
gebruik
De geallieerde opperbevelhebber
neraal Gruenther heeft tegenove
stafchefs van de Nato verklaard.
1953 een van de „beste jaren"
dg Jef Last teoen borastellinq vrij
neer j De Rechter Commissaris te Amster-
il'.en dam die deze zaak in onderzoek heeft,
deelt ter zake van de arrestatie van de
Nederlandse schrijver Jef Last bij diens
terugkeer uit Indonesië aan boorc van
de „Willem Ruvs" mede. dat de schrü-
de ver ln afwachting van het verdere
dat onderzoek tegen borgstelling is vriige-
het haten Het staat nog geenszins vast, dat
bondgenootschap is geweest cn dat de'enig strafbaar feit ls gepleegd.
Te Riak op Nieuw Guinea zón gewerkt aan dr aanleg van rjicuv e
pasgeleden de vlieghaven en h> t platforms, waar dc vliegtuig) n
KLM-hotel in gebruik gesteld Pc kunnen warden gereviseerd,
gehele vlieghaven is echter nog nirtl Hel KLM-hotrl ..'t Rif" is reeds
gereed; er wordt llians nog hard I geheel gereed. De bouwkosten, in
clusief de inrichting ervan hebben
ongeveer 1.8 millioen gulden ge
lost.
Het nieuwe KLM-hotcl ,,'t Rif'
