Nieuwe Tonge
Leidse Raad ziet een „nieuw"
gZste Jaargang
LEIDSCH DAGBLAD Donderdag 29 October 1953
Tweede Blad No. 28055
JVa 8 maanden: een nieuwe dijk,
150 woningen in aanbouw
en wederom 500 H.A. ingezaaid
met tarwe
Schade loopt in de millioenen
(Van één onzer redacteuren»
Ruim een week na de watersnoodramp, welke in de nacht van
|1 Januari op 1 Februari j.l. ook het door Leiden geadopteerde Nieuwe
ftnge trof, brachten wij een bezoek aan dit 20 zwaar getroffen Zuid-
Hollandse dorpje op het eiland Goeree Overflakkee. Hebben wij in ge
lschap van Nieuwe Tonge's burgemeester, de heer C. van Hofwegen,
■staan aan de rand van de schier eindeloze watervlakte, welke Nieuwe
Ionqe aan alle zijden omspoelde. Gebroken, doch geenszins verslagen
«rtclde deze ons toen van de ontzettende ramp. welke ook zijn ge
beente in die angstige nacht van Zaterdag op Zondag had getroffen
die het leven had gekost aan 84 ingezetenen. Vruchtbare polders
Uamen in die rampnacht meters onder het water te staan, terwijl niet
jnder dan 146 van de 599 woningen geheel of gedeeltetijk werden
■woest en 550 koeien. 450 varkens en 100 paarden de verdrinkings-
|od stierven. Een droeve balanseen leed, dat zijn diepe wonden
deze zo nijvere bevolking heeft achtergelaten.
j Gisteren waren wij er weer. Acht maanden zijn sindsdien verstreken
Iziet wij troffen er een geheel nieuw Nieuwe Tonge aan. Een dorp,
ten samenleving, die in manmoedige kracht de schouders heeft gezet
■der het werk van herstel en vernieuwing en die zich tot devies heeft
|co:en: vasthouden en doorzetten.
[Reeds de tocht over het eiland, via
eer Hellevoetsluis-Middelharnis.
ons, dat de wapenspreuk „Ik
en kom boven, niet alleen aan
Zeeuwen moet worden toegeschre-
doch ook aan deze „eilandersDe
polders ze zijn niet alleen droog.
211 .groenen" alweer. Nieuw leven
alleen in de. doch ook boven
Gerst en voederbieten wer-
verbouwd. terwijl alleen al in
Tonge over pl.m. 500 H.A. tarwe
ingezaaid. Nieuwe Tonge leeft
in de bedoeling, dat zulks dit jaar nog
zal plaats vinden.
Leidse Raad op bezoek
Ons bezoek viel ditmaal samen met
dat van de Leidse Gemeenteraad, die zich
nu eens ter plaatse op de hoogte wilde
stellen hoe Nieuwe Tonge op dit mo
ment reilt en zeilt Met de wethouders
J. C. van Schaik, A. J. Jongeleen en D.
van der Kwaak, de gemeente-secretaris
mr J. Bool. hebben gisteren 23 raads-
Nieuwe Tonge zit met
juridische puzzle
WIE MAAKT AANSPRAAK
OP F. 40.000?
Behalve, dat Nieuwe Tonge met
tal van problemen op het terrein
van de wederopbouw en het her
stel worstelt, zit de gemeente ook
nog opgeschept met een juridische
puzzle, welke evenwel met een
grote mate van tragiek is vervuld.
Wat is n.l. het geval? Bij de
ramp zijn ook twee bejaarde per
sonen om het leven gekomen, die
op hun eenzaam in een der pol
ders gelegen boerderij reeds jaren
werden verzorgd door een meisje,
ingezetene van Nieuwe Tonge Ook
dit meisje, aan wie zjj bij testa
mentaire beschikking hun vermo
gen. waaronder ruim f.40 000. had
den vermaakt, heeft bij deze ramp
het leven gelaten In de nacht van
de ramp was ook zjj in de boerdenj
aanwezig.
De nabestaanden van beide par
tijen en vandaar deze juridische
puzzle vragen zich nu af wie
eerder is overleden: de broers of
één van beiden 1 of het meisje. Zou
dit meisje eerder zijn overleden,
wie komt dan de erfenis toe?
Ziedaar een probleem, dat de vele
andere van de Nieuwe Tor.genaren
nog komt vermeerderen.
Aardig. FiW u-o-
ningrn hel
I„1 L
\a-une To,,,,.- Z,
ajn een gewhml
run hel F.n.e RU-
Krui I In loiaol rijn
Jez.-
lieten en voor millioenen schade werd
aangericht.
Alleen reeds voor de herhouw van
de 87 verwoeste woningen, het herstel
van nog gedeeltelijk intact gebleven
huizen en de thans versnelde krot-
opruiming is een bedrag van '.570.231
gulden nodig. De schade aan huisraad
is geraamd op f. 850.000 (hiervan is
reeds f. 750.000 uitgekeerd, terwijl de
schade aan vee is getaxeerd op ruim
f. 750.000.
Zoals hU dit bij zijn bezoek aan de
Sleutelstad ook reeds had gedaan,
dankte de burgemeester nogmaals he*
gemeentebestuur en de Leidse burgerij
voor de hulp. welke aan Nieuwe Tonge
is bewezen en waardoor thans „een
stukje Leiden" in Nieuwe Tonge wordt
gevonden.
SCHILDERIJ EN TWEE
AQUARELLEN AANGE
BODEN.
Wethouder Van Schalk, die in zijn
kwaliteit van loco-burgemeester dankte
voor de hartelijke ontvangst, weidde
eveneens in het kort uit over de ramp.
welke Zeeland en een deel van Zuid-
de aquarellen een plaats zullen krijgen
In het Gemeentehuis, werd een rond
gang door het dorp gemaakt om de
nieuwbouw en de herstelwerkzaamheden
in ogenschouw te nemen.
ONTROEREND MOMENT OP
ALG. BEGRAAFPLAATS.
Voordat hiertoe werd overgegaan,
volgde eerst r.og een ontroeiend moment
op de Algemene Begraafplaats, waar
verreweg het grootste deel van bij de
ramp omgekomen slachtoffers ter aaide
is besteld. Op eenvoudige witte bordjes
was de naam aangebracht van de over
ledene. Ir. vele gevallen keerde deze
naam soms drie- tot viermaal toe terug.
Nadat men in een lange, zwijgende
stoet langs de graven was gegaan, tij
dens welke droeve tocht velen hun ont
roering nauwelijks konden bedwingen,
legde wethouder Van Schaik namens het
gemeentebestuur op een der graven een
krans, welke getooid was met de linten
in de stadskleuren.
Dagbiad-Van Vliet
onder zo menige familie in Nieuwe
Tonge gebukt gaat....
In de middaguren volgde nog een be
zoek aan de niuwe dijk te Battenoord.
waarna het gezelschap, zeer voldaan
over deze ontvangst, waarbij men zich
uitvoerig op de hoogte had kunnen
stellen van de grote vorderingen van
het herstel en de nieuwbouw van Nieuwe
Tonge. in de namiddag naar de Sleu-
I telstad terugkeerde.
Minister Witte in Tweede Kamer:
Nog één huurverhoging
tussen '53 - '60
Hunrloeslag voor ouden van dagen
In 1960 huren vrij
(Van onze parlementaire redacteur) i
Minister Witte heeft gelijk gister
bedragen met het oog op de compen
saties en omdat dan het probleem van
de huurbelasting niet zou zijn te ont
gaan.
Een huurnota achtte ir Witte op dit
i de ogenblik niet nodig. Zolang de vragen
I omtrent de compensatie en de huurbe-
Aannemende. dat de rendabele kost- lasting niet zijn opgelost, zal er geen
prijs van nieuwe woningen zal huurnota komen De minister stelde
worden gestabiliseerd op 200*, van deze tegen het jaar 1956 in uitzicht
het vooroorlogse en dat omstreeks i Uit de combinatie \an een en ander zou
19G0 de woningmarkt zodanig is ver- kunnen worden afgeleid, dat de regering
zadigd. dat de huren kunnen worden j voor dat jaar een nieuwe huurverhoging
vrijgegeven, zal. naar ir. Witte
deel onzer oplage gemeld
in de Tweede Kamer tijdens de alge
mene beschouwingen zijn uiteenzet
ting gegeven van het huurbeleid e
verwachtingen voor de toekomst.
Minister Witte
drongen, dit percentage gelijk te maken
aan dat voor de woningen.
In tegenstelling tot wat de heer
Brouwer terzake heeft aangevoerd, zei
de minister, zich beroepend op de con
clusies van een Middenstandsrapport,
in de bedrijfspanden-
onwaarschijnlijk acht.
Tenslotte heeft de minister met be
trekking tot het grote knelpunt, dat
de huurverhoging voor bedrijfspanden, i
voet bij stuk gehouden. De regering
heeft daan oor een hoger maximum meer van schaarste' kan worden
percentage voorgesteld, dan voor wo- sproken Bovendien, zo stelde de mims-
an de P. v. d. A ter. zal de hogere huur van bedriifs-
minder duidelijke mate van K.V.P- panden in de bedrijfskosten worden
wacht, tussen 1953 en 1960 nog een
maal een huurverhoging moeten wor
den voorgesteld.
De minister achtte een zodanige sta
bilisatie waarschijnlijk. Alhoewel er i
deze prognose tal van onzekere factoren i
z«n. meende de bewindsmanonder ze- en ln minder duidelijke mate van K.V.P- panden in de
kere reserve een dergelijke verachting zj,de weIker „oordvoerder, de heer Van doorberekend.
Vliet, zijn bezwaren in vragende vorm Over dit punt is. naar het zich laat
tot uitdrukking bracht, is er op aange- aanzien, de discussie niet uitgeput.
150 WONINGEN IN AANBOUW,
in zijn wederopbouw en
aan de dijken. Niet minder
w.o. 13 Finse een
Finse Rode Kruis
aanbouw, terwijl het „dijkleger"
Tonge tussen Battenoord en
van Sint Jacob de tanden op
zet om de dijk op lijd gereed en
naar menselijke berekening,
te hebben,
een gesprek, dat wij met de
de Prov, Water-
op één der in de
punten van de dijk
dat op dit laatste
worden gerekend. Totnutoe
weer met het oog op de voort-
oer werkzaamheden zeer meegc-
Voor de oude dijk. waarin alleen
hoogte van Nieuwe Tonge 17 ga-
ïs een geheel nieuwe
boven AP aan-
wordt deze dijk aan
met enorme massa's klei
Klei. welke afkomstig is van
dijk. Gelijktijdig wordt grote
gemaakt met de aanleg van
en de zg. „waterdichte
*n een samenstel van polders.
n het water eventueel zou kunnen
eien.
NOG 28 VAN DE 625 GEZINNEN
GEEVACUEERD.
u de dijk dicht Is, aan de weder -
en het herstel met kooris-
ijver wordt gewerkt en de
landouwen weer kunnen
bewerkt, keert Nieuwe Tonge
naar normale arheidsverhou-
lerug. Heerst er allerwege
activiteit. Nieuwe Tonge moet
weer bovenop en het is burge-
'er \an Hofwegen, die het dorp
voorgaat. In deze taak van we-
Beropbonw en herstel krachtig ge-
eund door het gemeentebestuur en
,llf ingeietenen. Nieuwe Tonge leeft
,ïn kanten!
J Mne,t het gehele dorp (625 gezin-
"»ni na de bange Februaridagen wor-
en geevacueerd, thans wachten nog
ItchU 2g gezinnen (97 personen) op
de terugkeer naar hun dorp. Het ligt
dit Zuid-Hollandse £cn foto. genomen van de toren
leden de reis i
dorp gemaakt
meester door een plotseling opkomend?
ongesteldheid op het laatste moment I ddijk beeld geeft van dc
"rva" |H| jg|j 1"~ opbouw van Nieuwe Tong,
ervan afzien de tocht mede te
Een teleurstelling, waarover burge
meester Van Hofwegen, zijn grote spvjt
uitdrukte.
Teeen elf uur arriveerde de Leidse
vroedschap in Nieuwe Tonge. waarop
allcrhaitelijkste ontvangst in
het Dorpshuis volgde.
Burgemeester Vnn Hofwegen vertelde
hier allereerst iets over het ontstaan
en de geschiedenis van zijn gemeente.
'cdcr-
Holland in het begin van dit jaar trof.
waarop een geest van naastenliefde over
ons land en ver daarbuiten is vaardig
geworden. Spontaan heeft ook Leiden
zijn aandeel in deze hulpverlening wil-
ien leveren en zien mede ingezet voor
Nieuwe Tonge. Spreker is dankbaar voor
Voor de eerste maal. aldus spreker, het contact, dat met deze gemeente is
•erd deze streek in 1284 vermeld als gelegd en waarvan ook dit bezoek een
Ambachtsheerlijkheid Grijsoord.
onbednkte gorsplaat. In dat jaar kwam
Grijsoord nl in het bezit van de heer
Van Voorne. later van de Graven van
Holland
Grjjsoord werd toen gescheiden van
Duivenwaard en Middelharnis door de
Gra venzee
De eeiste strijd met het water werd
geleverd door Graaf Jan van Beyeren.
die in 1420 Grijsoord ter bedijking uit
gaf. met de inmiddels daar omheen lig
gende platen en Duivenwaard.
Daartussen volgden de bedijklng?n
elkaar snel op, het eerst de polder Bat
tenoord in 1455 en later in 1461 Noord-
land.
Uit deze strijd met het water en de
beteugeling door dijken ontstond om- t
streeks 1460 het dorp Nieuwe Tonge.
aanvankelijk geheten Nieuwekerk en
Grijsoord.
Sedert dien had het gebied van
Nieuvvc-Tonge niet meer te Inden van
het water tot in Februari 1944 de Duit
sers het dorp onder water zetten. Lan
ger dan een jaar lag toen het dorp ver
laten ln een troosteloze watervlakte. I
Sneller dan verwacht werd. heeft de
gemeente zich van deze slag weten te I
herstellen
In Januari 1953 waren wij alweer zo- i
ver, dat van een bloelende gemeente. I
welke belangrijke verbeteringen kon
aanbrengen, mocht worden gesproken.
SCHADE LOOPT IN DE
MILLIOENEN.
31 Januari werd onze gemeente, zij
het nu door een natuurramp, voor dc
derde maal door het water verrast.
waardoor 84 ingezetenen het leven I
tvloeisel is.
Teneinde de reeds bestaande han
den tussen beide gemeenten te. ver
sterken, bood de heer Van Schalk aan
de burgemeester een schilderij en twee
aquarellen aan. Geven deze laalstcn
een beeld van de overstromingsramp,
op het schilderij is een voorstelling
weergegeven van de omgeving van de
Herv. Kerk vóór de ramp. Alle zijn
vervaardigd door het lid van de Leidse
Tekenacademie „Ars et Aemula". dc
heer A. Volkers.
Nadat burgemeester Van Hofwegen
oor deze vriendelijke geste had bedankt
n had toegezegd, dat het schilderij e:i
te kunnen uitspreken. Mocht de renda
bele kostprijs pas gevonden worden op
een percentage van 260 dan zal dit peil
via haai tussentijdse verhogingen worden
bereikt.
Minister Witte deelde verder mede.
dat er voor w oningwetwoningen ten be
hoeve van ouden van dagen, wier in
komen ligt beneden de r. armen van de
I noodwet ouderdomsvoorziening (dat wil
dus zeggen' de uitkering zelf plus het
onbelaste eigen inkomen van f.200'
een huurtoeslag zal worden voorgesteld
van f.2 per week. waarvan f.1 door het
I lï ijk en f.1 ddor de gemeenten zal wor
den gegeven.
Geen huurbelasting
De minister heeft het denkbeeld tot
invoering van een huurbelasting,
waartoe van de zijde van de P. v. d. A.
I aandrang is uitgeoefend, voorlopig
van de hand gewezen. De aanvaarding
van het nieuwe Luurpeil van 141 was
wel het uiterste, waartoe kan worden
I gegaan. Dit percentage wijkt af van
het S.E.R.-rapport, dat 131 had aan
bevolen. De verhoging kan niet meer
Voor f. 23 millioen
tegemoetkoming
(Van onze parlementaire redacteur)
Toen de -?c—'"'"s van F.nan-
ciën g.Meravocd meded:-:.ng deed van
de nieuwe tegemoetkomingen, waar-
me die de regering aan de aandrang der
Kanier tegemoet wilde komen vroeg
prof. Romme' ..Hoeveel kost dat'"
Daa-op heeft d van den Berge gis
termiddag geantwoord' de verruim ng
van de investeringsaftrek zal f 6 mil
lioen ko=:en. de vrijstelling van f5000
van de winst bij qu dat'? en overlijden
f5 millioen. de aftrek van de Coitimu-
*av. -en-b?!a ex be'.enng voor de
V---.:-r<hap b li -1">7 f 10 m.'.loen en
o? v:rhc-g_ng van 't b?.a=tbare m.nimum
van Commi'sarisloon f2 rrr'.'.:cen In to
taal is dertra --e met deze tegemoetko-
rrumz een bedrag van f23 millioen ge-
Een dootl-eerlijhe zaak!
College Zi j Lira ov er indexcijfer
Minister Suurhoff: ..liet blijft bij Slo"
(Van onze parlementaire redacteur)
De ministers Zijlstra en Suurlioff
hebben de Tweede Kamer gisteren nog
eens uitvoerig ingelicht over de gang
van zaken met het indexcijfer, waar
uit tenslotte de conclusie tan de 5
proeent loonsverhoging te voorschijn
is gekomen.
Minister Zijlstra
(Foto Leidsch Dagblad Van Vliet'
En het dijkleger... het werkt voort.
De laatste hand wordt getegd aan
de nieuwe buitendijk Ie Battenoord.
Minister Zijlstra heeft met zovee!
w ooi den eezegd. dat het indexcijfer, zo
als het m de Stichting van de Arbeid
in discussie is geweest, ln deze discussie
onjuist is geïnterpreteerd.
De kosten van het pakket van 1949
het
bezwaar, dat het onderzoek, waarop het I
Indexcijfer van 1949 was gebaseerd,
slechts op een beperkte schaal was uit
gevoerd terwijl aan de andere sant het I
budgetonderzoek van 1951 de deuken
droeg van de consumptiebeperking Om j
nu tot een zuivere vaststelling te komen.
1 heeft men uit de cijfers van 1951 het j
indexcijfer voor 1949 kunnen afleiden,
■naar aan deze hypothese is niet vol
daan en daarop heeft de commissie van
drie een correctie aangebracht Daarbij
kwam nog. dat het budget-onderzoek in
1951 gegevens verstrekte met betrekking
lot de grote gezinnen en dat deze ge-
Igevens zijn geïnterpreteerd als te gelden
voor het gemiddelde gezin
Daardoor komt de kwestie van het vz I
ovenragen door de werknemers en de 1
conclusie, als zouden de werkgevers in
het ongelijk zijn gesteld, in een geheel
onder licht te staan. Het één noch hel
nnder is waar Beide partijen zijn in het I
ongelijk gesteld Zij hebben over dit
punt ook niet gekoekhnkt, aldus mi
nister Zijlstra, maar zij konden weten.
daartoe tot tweemaal door de secro-
1 tuns van de lonen- en pryzencommissie
gewaarschuwd, dat er met het hanteren
van dit indexcijfer iets niet in orde was.
De drie wijze mannen hebben daarop
een correctie aangebracht.
NIET BELACHELIJK MAKEN!
Ter nadere aanvulling op deze uit
eenzetting heeft mini-iler Suurhoff
nog gezegd, dat het besluit van de re
gering tot 5 procent loonsverhoging
niet mag worden gekwalificeerd als
een slag onder dc gordel.
Het is een dood-eerlijke zaak. waar
bij sprake is van een ongelukkige
samenloop van omstandigheden. De
regering heeft oog voor de teleurstel
ling in Vakverenigingskringen, juist
omdat de Vakcentrales op alle omstre
den punten door de wijze mannen in
hel gelijk zijn gesteld.
Overigens had de minister geen waar
dering voor sommige reacties van de
Raad van Vakcentralen. Zij zijn niet
loyaal
Minister Suurhoff maakte ook be
zwaar tegen de kwalificatie gemilli-
meter" Dat is onbillijk, zei hij Ook bij
een herziening van het systeem van
Iconvorming zullen de cijfers een grote
rol blijven spelen Dat was vóór de
oorlog zo, dat zal zo blijven Dat ver
schijnsel moet men niet belachelijk ma
ken Loonvorming is gebaseerd op we
derzijds vertrouwen. Dat maakt m°n
niet groter door het gectjfer belachelijk
te maken.
De ministers Zijlsfra en Suurhoff
zullen na het Kamerdebat uitvoerige
besprekingen met de Slichting van de
Arbeid hebben, maar minister Suur
hoff liet er geen twijfel over bestaan
op de beslissing van de regering zal
niet worden teruggekomen.
Minister Suurhoff
Vasthouden en doorzetten
